Δευτέρα 19 Σεπτεμβρίου 2022

Παθητική στάση για τις επαναπροωθήσεις


AP Photo/Michael Varaklas, File
Παθητική στάση για τις επαναπροωθήσεις
Τακτική πλήρους αποποίησης της ευθύνης ακολουθεί το κλιμάκιο της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ στο Β.Α. Αιγαίο, καθώς αποφεύγει συστηματικά να λειτουργήσει σαν «υποδοχέας» και πάροχος νομικής κάλυψης στους πρόσφυγες για να αποφευχθούν οι παράνομες επιχειρήσεις ● Για να δικαιολογήσουν τη στάση τους, τα στελέχη της Υπατης Αρμοστείας ισχυρίζονται ότι οι πρόσφυγες έρχονται… νύχτα ή Σαββατοκύριακο, ενώ το ωράριο της υπηρεσίας είναι 9-5, Δευτέρα με Παρασκευή!

Οι καταγγελίες για την αναγωγή των pushbacks (επαναπροωθήσεις) σε «εθνική πολιτική» για το προσφυγικό με καθολικό χαρακτήρα είναι τόσο πολλές και τόσο επαρκώς τεκμηριωμένες, ώστε προκάλεσαν δηλώσεις αποδοκιμασίας σε επίσημο επίπεδο (επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε. Ιλβα Γιόχανσον), απασχόλησαν τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα (Ευρωκοινοβούλιο) και οδήγησαν σε παραίτηση τον επικεφαλής της Frontex (η οποία κατηγορείται όχι μόνο για ηθική αλλά και για φυσική αυτουργία στις επαναπροωθήσεις).

Παραδόξως, όμως, φαίνεται ότι για την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ (UNCHR), της οποίας το αντικείμενο είναι ακριβώς η υπεράσπιση του δικαιώματος στο άσυλο, δεν συντρέχει λόγος ευαισθητοποίησης που να αποδεικνύεται με έργα κι όχι με λόγια. Η Υπατη Αρμοστεία κατέθεσε πρόταση 7 σημείων προς την Ευρωπαϊκή Ενωση με τίτλο «Βασικές προτάσεις της Υπατης Αρμοστείας προς την Ευρωπαϊκή Ενωση για την καλύτερη προστασία των προσφύγων». Η πρώτη εκ των προτάσεων λέει τα εξής:

«Να προστατεύσουν το δικαίωμα των ανθρώπων για ασφάλεια και άσυλο. Ολοι όσοι προσπαθούν να διαφύγουν από τις συγκρούσεις, τη βία και τις διώξεις έχουν το δικαίωμα να αναζητήσουν ασφάλεια. Στους ανθρώπους που αναζητούν άσυλο στα σύνορα πρέπει να δίνεται η ευκαιρία να το κάνουν. Τα παιδιά δεν πρέπει ποτέ να υποβάλλονται σε κράτηση, ενώ για τους ενήλικες η κράτηση θα πρέπει να αποτελεί έσχατη λύση και να εφαρμόζεται για σύντομο και καθορισμένο χρονικό διάστημα. Τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να ισχύουν για όλους και να τηρούνται ανά πάσα στιγμή».

Παρ’ όλα αυτά, η ευκαιρία να συμμετάσχει στην ευρωπαϊκή συζήτηση για τις επαναπροωθήσεις δεν αξιοποιήθηκε, ενώ το κλιμάκιό της στο βορειοανατολικό Αιγαίο (το κατ’ εξοχήν πεδίο συστηματικών και σκληρού χαρακτήρα επαναπροωθήσεων) «σφυρίζει αδιάφορα» και κατ’ ουσίαν τηρεί στάση παθητικής συναίνεσης σε αυτές.
Πώς να κάνεις «σωστά» μια επαναπροώθηση

Προφανώς δεν μπορεί να ασκηθεί το δικαίωμα στο άσυλο αν ο/η πρόσφυγας/ισσα δεν έχει τη δυνατότητα να πατήσει στο έδαφος της χώρας και να υποβάλει αίτημα ασύλου. Οι επαναπροωθήσεις, λοιπόν, αμφισβητούν αυτό ακριβώς το δικαίωμα – που η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες θεωρεί θεμελιώδες και εξάλλου είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της Συνθήκης της Γενεύης.

Οι επαναπροωθήσεις νομιμοποιούνται επειδή οι πρόσφυγες ανακηρύσσονται «εισβολείς», δηλαδή «παρανόμως εισελθόντες». Αυτό που συμβαίνει λοιπόν κατά συρροή και εξακολούθηση στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου είναι ένας «πόλεμος» όπου οι δύο πλευρές αναπροσαρμόζουν και εξελίσσουν διαρκώς τις τακτικές τους.

Οι πρόσφυγες φτάνουν στις ακτές των νησιών συνήθως βράδυ, με το σκοτάδι. Επειδή γνωρίζουν ότι αν εντοπιστούν από την Αστυνομία και το Λιμενικό θα επαναπροωθηθούν με συνοπτικές διαδικασίες (αφού, σύμφωνα με καταγγελίες, τους αφαιρεθούν όλα τα προσωπικά αντικείμενα, συχνά και τα ρούχα, και υποστούν τις κατά περίπτωση λιγότερο ή περισσότερο… τρυφερές σωματικές… περιποιήσεις), κρύβονται απομακρυνόμενοι από την ακτή. Στη συνέχεια, έρχονται σε επαφή με ΜΚΟ τις οποίες εμπιστεύονται ότι δεν θα τους «δώσουν» στην Αστυνομία ή στο Λιμενικό, στέλνοντας αναλυτικά στοιχεία για τον αριθμό τους, τον αριθμό ενηλίκων κατά φύλο και τον αριθμό των παιδιών καθώς και φωτογραφίες ή και βίντεο που πιστοποιούν την παρουσία τους στο νησί. Από τις ΜΚΟ ενημερώνονται οι τοπικοί φορείς και οι νομικές οργανώσεις και ξεκινάει ο αγώνας δρόμου ποιος θα τους εντοπίσει πρώτος και υπό ποιους όρους θα γίνει η «παράδοση». Αν εντοπιστούν πρώτα από την Αστυνομία και το Λιμενικό, τότε η επαναπροώθηση είναι σίγουρη˙ αν εντοπιστούν από νομικούς φορείς ή «επίσημες» ΜΚΟ, θα αποφευχθεί.

Στο σημείο αυτό, καταλογίζεται στην Υπατη Αρμοστεία τακτική πλήρους αποποίησης ευθύνης. Αποφεύγει συστηματικά να λειτουργήσει σαν «υποδοχέας» και νόμιμη κάλυψη για να αποφευχθούν οι επαναπροωθήσεις – σε αντίθεση, για παράδειγμα, με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Εχει βγάλει τόσο «κακό όνομα», ώστε οι πρόσφυγες να αποφεύγουν να της δώσουν στοιχεία από τον φόβο ότι θα φτάσουν στην Αστυνομία και στο Λιμενικό. Στον χώρο των εμπλεκομένων με το προσφυγικό είναι πλέον κοινό μυστικό ότι η Υπατη Αρμοστεία στην καλύτερη περίπτωση «σφυρίζει αδιάφορα» και στη χειρότερη έχει συνειδητά πολιτική παθητικής συναίνεσης που διευκολύνει τις επαναπροωθήσεις.

Για να δικαιολογήσουν αυτή τους τη στάση, τα στελέχη της Υπατης Αρμοστείας ισχυρίζονται ότι οι πρόσφυγες έρχονται… νύχτα ή Σαββατοκύριακο, ενώ το ωράριο της υπηρεσίας είναι 9-5, Δευτέρα με Παρασκευή! Ωστόσο, αυτό δεν εμπόδισε τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, για παράδειγμα, να σπεύδουν σε βοήθεια οποιαδήποτε ώρα και οποιαδήποτε μέρα. Αποποιείται ακόμη και την ευθύνη –βάσει ανειλημμένης υποχρέωσης– να συνδράμει τους νεοαφιχθέντες πρόσφυγες τις πρώτες ώρες μοιράζοντάς τους τροφή, ρουχισμό κ.λπ., λειτουργώντας απλώς σαν… προμηθεύτρια υλικών.

Το στοιχείο του ανθρωπισμού εκλείπει και υποκαθίσταται από την τυπική εμμονή στο ωράριο (που εξάλλου κανείς δεν την υποχρέωσε να είναι αυτό που είναι) και την υπεράσπιση των… δικαιωμάτων του προσωπικού της (παχυλοί για τα δεδομένα των Ελλήνων εργαζομένων μισθοί και δουλειά γραφείου). Η κυβερνητική προπαγάνδα ενάντια στις ΜΚΟ νομιμοποιείται από τέτοιες συμπεριφορές, παρ’ όλο που το πραγματικό της κίνητρο είναι ότι δεν θέλει να «μπλέκεται στα πόδια της» ο ανθρωπισμός των αλληλέγγυων που δουλεύουν στις ΜΚΟ.

Ενας ακόμη λόγος που ενισχύει μια τέτοια στάση είναι ότι πλέον όλο το βάρος έχει πέσει στην Ουκρανία. Οι Σύροι, Αφγανοί, Αφρικανοί κ.λπ. (των οποίων ο αριθμός, εξαιτίας των μαζικών επαναπροωθήσεων, έχει μειωθεί αισθητά) δεν είναι πλέον προτεραιότητα – τώρα οι «καλοί» πρόσφυγες είναι οι Ουκρανοί και τα κονδύλια της Υπατης Αρμοστείας κατευθύνονται εκεί. Τα αποδυναμωμένα κλιμάκιά της στο βορειοανατολικό Αιγαίο μπορούν να αποσυρθούν σε «δουλειά γραφείου» και αυστηρά εντός ωραρίου.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου