Η Disney μέσω της Marvel επαναφέρει στο προσκήνιο τη Σάμπρα, μια Ισραηλινή υπερηρωίδα η οποία τυχαίνει να είναι και πράκτορας των μυστικών υπηρεσιών ● Το γεγονός ότι ανακοίνωσε τη νέα ταινία στην επέτειο 40 χρόνων από τη σφαγή στους παλαιστινιακούς καταυλισμούς Σάμπρα και Σατίλα δεν βοήθησε πολύ.
«Θυμάμαι», έλεγε πριν από χρόνια ο πολεμικός ανταποκριτής Ρόμπερτ Φισκ, «ότι βρέθηκα μπροστά σε ένα ανάχωμα. Προσπάθησα να ανέβω στην κορυφή, αλλά όταν τα κατάφερα αυτό έγινε μαλακό και άρχισε να κουνιέται. Και τότε συνειδητοποίησα ότι δεν ήταν ανάχωμα αλλά κάτι που είχε καλυφθεί με χώμα. Είδα ένα πρόσωπο, ένα χέρι, το στομάχι ενός ανθρώπου. Ήταν ένας σωρός από πτώματα».
Οι δημοσιογράφοι που βρέθηκαν τον Σεπτέμβριο του 1982 στους παλαιστινιακούς καταυλισμούς Σάμπρα και Σατίλα δεν ξεπέρασαν ποτέ εκείνη την εμπειρία. Εδώ και τέσσερις δεκαετίες μιλούν για ένα γεγονός το οποίο δεν άλλαξε μόνο την ιστορία του Λιβάνου και ολόκληρης της Μέσης Ανατολής, αλλά και την πορεία της δημοσιογραφίας και συγκεκριμένα του πολεμικού ρεπορτάζ.
Ο ισραηλινός στρατός, υπό τις εντολές του Αριέλ Σαρόν, είχε επιτρέψει σε συνεργαζόμενες ομάδες χριστιανών φαλαγγιτών του Λιβάνου να εισέλθουν στους καταυλισμούς και τους παρείχε προστασία για όσο διάστημα βρίσκονταν εκεί. Επί τρεις συνεχόμενες ημέρες έσφαζαν, βίαζαν και έκαιγαν ό,τι έβλεπαν ζωντανό. Ήταν μια σφαγή δι’ αντιπροσώπων, την οποία το βρετανικό συγκρότημα The Specials είχε συγκρίνει, τότε, με τα εγκλήματα στο ναζιστικό στρατόπεδο εξόντωσης Μπέργκεν-Μπέλζεν.
Εύκολα λοιπόν μπορεί να φανταστεί κανείς τα αισθήματα που κατέκλυσαν εκατομμύρια Παλαιστίνιους και Άραβες σε όλο τον κόσμο όταν, τις ημέρες που συμπληρώνονταν 40 χρόνια από τη σφαγή, η εταιρεία Marvel παρουσίασε μια νέα υπερηρωίδα με το όνομα Σάμπρα. Η περσόνα θα πρωταγωνιστεί στην ταινία Captain America: New World Order (Νέα Τάξη Πραγμάτων) που αναμένεται να κυκλοφορήσει το 2024 και η ηρωίδα θα είναι μια πράκτορας της ισραηλινής υπηρεσίας πληροφοριών Μοσάντ. Τη Σάμπρα θα υποδύεται η Ισραηλινή ηθοποιός Σίρα Χάας, η οποία έγινε ευρέως γνωστή από την τηλεσειρά Unorthodox του Netflix για τη ζωή μιας κοπέλας που δραπετεύει από το περιβάλλον υπερ-ορθόδοξων Εβραίων στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης.
Προφανώς η Marvel δεν είχε καμία απολύτως πρόθεση να συνδέσει την ηρωίδα της με τη σφαγή στους παλαιστινιακούς καταυλισμούς του Λιβάνου – κυρίως γιατί κάθε τέτοια αναταραχή μπορεί να περιορίσει τα έσοδα της ταινίας στους κινηματογράφους. Ούτως ή άλλως η υπερηρωίδα Σάμπρα δημιουργήθηκε το 1981, δηλαδή έναν χρόνο πριν από τη σφαγή, ενώ η λέξη Sabra αν και είναι αραβική χρησιμοποιείται και από τους Iσραηλινούς για να περιγράψει τους Εβραίους που γεννήθηκαν στο Ισραήλ.
Η Sabra από τη σειρά κόμικς της Marvel
Όταν όμως αναφερόμαστε σε μια υπερπαραγωγή εκατομμυρίων δολαρίων, καταλαβαίνουμε ότι ένα τέτοιο λάθος αποκαλύπτει την ολοκληρωτική αδιαφορία της βιομηχανίας του θεάματος για το πώς μπορεί να μεταφράζονται τα πολιτιστικά προϊόντα της σε διάφορες περιοχές του πλανήτη. Αρκεί να φανταστούμε πώς θα αισθανθεί ένας Έλληνας εάν, τις ημέρες που θα συμπληρωθούν 80 χρόνια από τη σφαγή του Διστόμου, μια εταιρεία παρουσιάσει έναν υπερήρωα ο οποίος θα είναι Γερμανός στρατιώτης και θα ονομάζεται Δίστομος.
Η σύμπτωση πάντως του ονόματος της Σάμπρα με τον παλαιστινιακό καταυλισμό είναι ίσως το μικρότερο από τα πρόβλημα στην πολιτική τής Marvel. Όπως εξηγούσε προ ημερών ο συγγραφέας Έιζα Γουινστάνλεϊ στο Electronic Intifada, όταν έκανε την εμφάνισή της η Σάμπρα, η Marvel παρουσίαζε τους Άραβες είτε σαν παρανοϊκούς τρομοκράτες που δολοφονούσαν ανθρώπους χωρίς καμία απολύτως αιτία είτε (στην καλύτερη περίπτωση) σαν άξεστους μικροαπατεώνες που πλήρωναν τις συνέπειες των δικών τους πράξεων.
Στα χρόνια του αμερικανικού ριγκανισμού οι στερεοτυπικές απεικονίσεις της Marvel μάς έδωσαν επίσης τους «Σοβιετικούς υπερστρατιώτες» αλλά και τον Κινέζο «Κολεκτιβοποιημένο Ανθρωπο» – έναν γιγαντιαίο μοβ «σφίχτη» με το αστέρι της κινεζικής σημαίας, ο οποίος έκλεβε την ενέργεια όλων των κατοίκων της Κίνας προκειμένου να διατηρεί τις υπεράνθρωπες ιδιότητές του.
Στις τέσσερις δεκαετίες που ακολούθησαν η Marvel αναπαρήγε τους σημαντικότερους ισραηλινούς μύθους για το «μεσανατολικό»: η μικρή χώρα που αντιστέκεται περικυκλωμένη από βάρβαρους εισβολείς αλλά παραμένει προπύργιο «ανεκτικότητας». Ακόμη κι όταν η εταιρεία υποτίθεται ότι επιχειρούσε να κρατήσει ίσες αποστάσεις μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, απέδιδε την αντιπαράθεση στον θρησκευτικό φανατισμό των δύο πλευρών αποκρύπτοντας πλήρως το καθεστώς κατοχής και απαρτχάιντ που έχει επιβάλει στην περιοχή το Ισραήλ.
Τα τελευταία χρόνια, βέβαια, η πολιτική της Μάρβελ πραγματοποίησε στροφή 180 μοιρών δίνοντας τον λόγο σε εθνικές και φυλετικές μειονότητες, γεγονός που συχνά προκαλούσε έντονες αντιδράσεις ακροδεξιών κύκλων στις ΗΠΑ. Όπως εξηγεί όμως ο Έιζα Γουινστάνλεϊ, πρόκειται συνήθως γι’ αυτό που ορισμένοι αποκαλούν intersectional imperialism (διαθεματικό ιμπεριαλισμό), δηλαδή τη «χρήση πολιτικών ταυτότητας και “ποικιλομορφίας” κάτω από την οποία αποκρύπτεται η βάναυση ιμπεριαλιστική καταπίεση και οι ταξικές συγκρούσεις».
Είναι ίσως άδικο να προδικάσει κανείς ποιος θα είναι πραγματικά ο ρόλος της Sabra όταν θα κυκλοφορήσει η ταινία το 2024. Η μέχρι στιγμής στάση, όμως, της Marvel απέναντι στους Παλαιστίνιους και το γεγονός ότι μια ταλαντούχα και πολύ αγαπητή Ισραηλινή ηθοποιός θα υποδύεται μια υπεράνθρωπη πράκτορα της Μοσάντ, δεν μας αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου