Πόλεμος, όπλα και καταστολή στη «σωστή πλευρά της ιστορίας»

Γιώργος Μουρμούρης

Στο πνεύμα του Τρούμαν

Κάτι από την εποχή του δόγματος Τρούμαν θύμιζε η επίσκεψη του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, σε Τουρκία και Ελλάδα τη Δευτέρα και την Τρίτη. Όχι γιατί ο σημερινός «από βορράν κίνδυνος» για το ΝΑΤΟ, το αιματοβαμμένο καθεστώς του Πούτιν, έχει καμία σχέση με την ΕΣΣΔ και τις νεαρές λαϊκές δημοκρατίες, αλλά επειδή η επίσκεψη του αμερικανού ΥΠΕΞ σε Άγκυρα και Αθήνα, στην επέτειο της συμπλήρωσης ενός έτους από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, υπενθυμίζει τη στρατηγική σημασία που έχει η ευρύτερη περιοχή μας για τα αμερικανικά συμφέροντα σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο.

Πράγματι, ο Μπλίνκεν επισκέφθηκε τις δύο όχθες του Αιγαίου για να ρυθμίσει «τα του οίκου του», να ελέγξει δηλαδή την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, λίγες ημέρες πριν την 24η Φεβρουαρίου, την ημέρα που άλλαξε για πάντα τον κόσμο. Και αν στην Ελλάδα η ευρύτατη ΝΑΤΟϊκή συναίνεση που έχει παγιωθεί την τελευταία δεκαετία αφήνει λίγα περιθώρια βελτίωσης των ήδη «άριστων», όπως επαναλαμβάνεται συχνά, σχέσεων Αθήνας-Ουάσινγκτον, τα ανοιχτά μέτωπα στις σχέσεις της πέραν του Ατλαντικού υπερδύναμης με την Άγκυρα ήταν πολλά: Από την παράκαμψη του εμπάργκο στη Μόσχα μέσω Τουρκίας και το «βέτο» στην είσοδο Σουηδίας-Φινλανδίας στη βορειοατλαντική συμμαχία, μέχρι το ζήτημα της αναβάθμισης των F-16 και την αντιπαράθεση για την αμερικανική υποστήριξη στους Κούρδους της βόρειας Συρίας. Γι’ αυτό και ο Αμερικανός ΥΠΕΞ φρόντισε να επισκεφθεί την Άγκυρα «δώρα φέρων», ήτοι βοήθεια ύψους 100 εκατ. δολαρίων για την αντιμετώπιση των συνεπειών των καταστροφικών σεισμών που ισοπέδωσαν ολόκληρες επαρχίες στη νότια Τουρκία. Από την Αθήνα όμως δεν έφυγε με άδεια χέρια. Ο τέταρτος Στρατηγικός Διάλογος Ελλάδας-ΗΠΑ άνοιξε τον δρόμο για ακόμα μεγαλύτερη εμπλοκή της Αθήνας στους σχεδιασμούς «της Γης μας του αφέντη».

Βαθύτερη εμπλοκή στις πολεμικές εξορμήσεις ΗΠΑ και ΝΑΤΟ, γεωπολιτική αναβάθμιση στο εξωτερικό και «νόμος και τάξη» στο εσωτερικό, το όραμα κεφαλαίου και κυβερνήσεων για τις σχέσεις με την Ουάσινγκτον

Μπορεί να υπάρξει ακόμα ισχυρότερη πρόσδεση της Ελλάδας στο «άρμα» των ΗΠΑ; Όπως φάνηκε από τις συνομιλίες και τις κοινές δηλώσεις Ελλήνων αξιωματούχων με τον Αμερικανό ΥΠΕΞ κατά την επίσκεψη του τελευταίου στην Αθήνα την Τρίτη, μπορεί. Με την αναμέτρηση ΝΑΤΟ και Ρωσίας στο έδαφος της Ουκρανίας να εισέρχεται στο δεύτερο έτος της, αφενός, και την Ελλάδα να εξακολουθεί να θεωρεί την ισχυρή αμερικανική παρουσία στη χώρα ως εγγύηση ασφάλειας απέναντι σε αυτό που θεωρεί ως «μονομερή τουρκική προκλητικότητα», αφετέρου, ήταν αναμενόμενο οι κοινές δηλώσεις Άντονι Μπλίνκεν και Κυριάκου Μητσοτάκη όσο και με τον Νίκο Δένδια να βρίθουν αναφορών στη «σωστή πλευρά της ιστορίας», την «ελευθερία», τη «δικαιοσύνη», δεδομένης της αποκλιμάκωσης που παρατηρείται στα ελληνοτουρκικά μετά τον σεισμό. Η ουσία αποτυπώθηκε χωρίς περίτεχνα ρητορικά σχήματα στο κοινό ανακοινωθέν του Τέταρτου Στρατηγικού Διαλόγου Ελλάδας-ΗΠΑ, στο οποίο καταγράφονται τα επόμενα βήματα στο ελληνοαμερικανικό «ταγκό», σε ζητήματα που αφορούν όχι μόνο την εξωτερική αλλά και την εσωτερική πολιτική.

Εξαρχής, λοιπόν, τονίζεται η σημασία της στρατιωτικής βοήθειας που παρείχε και συνεχίζει να παρέχει η Ελλάδα προς την Ουκρανία, παίρνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο μέρος σε μια σύρραξη που ουκ ολίγες φορές έχει φανεί έτοιμη να πυροδοτήσει έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην προώθηση των αμερικανικών συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή διαμέσου της Αθήνας, όπως στην «προώθηση της περιφερειακής ολοκλήρωσης και της ασφάλειας στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων», την πορεία δηλαδή των χωρών αυτών προς το ΝΑΤΟ και την ΕΕ σε μια προσπάθεια ανάσχεσης της επιρροής της Ρωσίας και της Κίνας, καθώς και στο περιφερειακό σχήμα «3+1» της Ελλάδας με την Κύπρο και το «κράτος-απαρτχάιντ» του Ισραήλ, υπό την κηδεμονία των ΗΠΑ. Ξεχωριστή μνεία γίνεται στην «ανάγκη προστασίας των συνόρων» και «τήρησης του διεθνούς δικαίου όσον αφορά τη μεταχείριση των αιτούντων άσυλο, των μεταναστών και των προσφύγων», με την Ουάσινγκτον να προσφέρει πλήρη κάλυψη στις βάρβαρες πρακτικές του ελληνικού κράτους και της Frontex σε Έβρο και Αιγαίο.Απάντηση από χιλιάδες διαδηλωτές σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και αλλού

Περνώντας στο «ζουμί», οι Ηνωμένες Πολιτείες υπογραμμίζουν «τη γεωστρατηγική σημασία του Λιμένος της Αλεξανδρούπολης, ο οποίος έχει μετατραπεί σε ζωτικό κόμβο εφοδιασμού για την αμυντική στάση του ΝΑΤΟ στην ανατολική του πτέρυγα και θα παρέχει κρίσιμη ενεργειακή ασφάλεια στην περιοχή». Άλλωστε, στο κοινό ανακοινωθέν πάντα, Ελλάδα και ΗΠΑ «υπογράμμισαν τον αυξανόμενο αριθμό αμερικανικών δυνάμεων που έχει αναπτυχθεί προσωρινά στην Ελλάδα» και «τόνισαν τη σημασία της συνέχισης των κοινών ασκήσεων και της εμβάθυνσης της διαλειτουργικότητας για την ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας στην Ευρώπη, την Ανατολική Μεσόγειο, τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή». Αναφορά υπήρξε και στις συζητήσεις που γίνονται για να αποκτήσει η Ελλάδα μαχητικά F-35.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον ενεργειακό τομέα, καθώς η Ελλάδα επιδιώκει να μετατραπεί σε ενεργειακό κόμβο, εκμεταλλευόμενη την απομάκρυνση της Ευρώπης από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες «εξέφρασαν την ικανοποίησή τους» για την έναρξη λειτουργίας του διασυνδετήριου αγωγού Ελλάδας-Βουλγαρίας, τον σχεδιασμό για τον διασυνδετήριο αγωγό Βόρειας Μακεδονίας-Ελλάδας και τις προσπάθειες να τεθεί σε λειτουργία ο FSRU της Αλεξανδρούπολης ως το τέλος του έτους. Από ελληνικής πλευράς, τονίστηκε η σημασία του προγράμματος εξερεύνησης φυσικού αερίου στα ανοικτά των ακτών της Κρήτης, με στόχο «την πλήρη αξιοποίηση του δυναμικού της Ανατολικής Μεσογείου».

Οι σχέσεις με τις ΗΠΑ δεν αφορούν βεβαίως μόνο το εξωτερικό αλλά και το εσωτερικό. Έτσι, τονίζεται ότι «τα δύο μέρη δεσμεύτηκαν να συνεχίσουν να στηρίζουν τα αιτήματα αμοιβαίας δικαστικής συνδρομής και τις εκδόσεις», ενώ Ελλάδα και Ηνωμένες Πολιτείες «υπογράμμισαν επίσης τη σημασία της συνεχούς, κοινής εκπαίδευσης στον τομέα επιβολής του νόμου». Τονίστηκε, δε, ότι η έκδοση από την Ελλάδα νέων βιομετρικών ταυτοτήτων αποτελεί προϋπόθεση για τη συνέχιση της συμμετοχής της χώρας στο πρόγραμμα απαλλαγής από βίζα, ενώ η Ελλάδα αντάλλαξε πληροφορίες σχετικά με την πρόσφατη νομοθεσία που ψηφίστηκε για την «αποτροπή της πρόωρης απελευθέρωσης καταδικασθέντων τρομοκρατών».

Συναντήσεις Μπλίνκεν με Μητσοτάκη και Τσίπρα για να σφίξουν τα δεσμά

Βαθύτερη εμπλοκή στον πόλεμο στην Ουκρανία, έμμεση ή άμεση συμμετοχή στις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ στην ευρύτερη περιοχή, ενεργειακές φιλοδοξίες που διακινδυνεύουν σοβαρή οικολογική καταστροφή, ενώ συντηρούν το έδαφος για διαρκή όξυνση του ανταγωνισμού με την Τουρκία και ένα ακόμα πιο αυταρχικό κράτος στο εσωτερικό: Αυτό είναι το όραμα για την «επόμενη ημέρα» των ελληνοαμερικανικών σχέσεων. Στο ίδιο όραμα, εκτός από την κυβέρνηση της ΝΔ, στρατεύεται βεβαίως και ο ΣΥΡΙΖΑ, καθώς και το ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ. Επί συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ έγιναν άλλωστε αποφασιστικά βήματα για σύσφιξη των σχέσεων με την πέραν του Ατλαντικού υπερδύναμη, στο πλαίσιο των φιλοδοξιών του ελληνικού κεφαλαίου για έξοδο στην Ανατολική Μεσόγειο, με κύριο όπλο τον αγωγό East Med, και επανεξόρμηση στα Βαλκάνια, επιδίωξη που αποτυπώθηκε γλαφυρά στη Συμφωνία των Πρεσπών. Κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα, ο Άντονι Μπλίνκεν συναντήθηκε με τον Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος, σύμφωνα με δημοσιεύματα, τόνισε «τη σημασία που έχει η ανάπτυξη της πολυεπίπεδης ελληνοαμερικανικής στρατηγικής συνεργασίας σε αμοιβαία επωφελή βάση», με τρόπο «που θα ενισχύει τον ρόλο της Ελλάδας ως πυλώνα ειρήνης και σταθερότητας, αλλά και ενεργειακό και οικονομικό πυλώνα στην νέα αρχιτεκτονική της περιοχής». Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ διαφοροποιήθηκε ως προς την αποστολή όπλων στην Ουκρανία, ειδικά από τα νησιά. Υπερθεμάτισε ωστόσο στα Ελληνοτουρκικά, ζητώντας ξανά επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στην ανατολική Μεσόγειο.

Τον Άντονι Μπλίνκεν «αποχαιρέτισαν» το απόγευμα της Τρίτης χιλιάδες διαδηλωτές σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και άλλες πόλεις, ξεκαθαρίζοντας ότι κυβέρνηση, ΗΠΑ και ΝΑΤΟ κάνουν πλάνα «χωρίς τον ξενοδόχο», που μπορεί να ματαιώσει τα σχέδιά τους. Στην Αθήνα, χιλιάδες διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν στα Προπύλαια και με συνθήματα κατά των ΗΠΑ και του πολέμου στην Ουκρανία έφτασαν μέχρι την αμερικανική πρεσβεία. Στη Θεσσαλονίκη, συγκέντρωση πραγματοποιήθηκε στο Άγαλμα του Βενιζέλου και κινήθηκε προς το αμερικανικό προξενείο.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πριν (24.2.23)