Γράφει ο Ηλίας Ιωακείμογλου
Ακριβώς όπως ο Μαρξ μπορεί να μας μιλήσει για οποιαδήποτε μορφή καπιταλισμού σε οποιαδήποτε εποχή, ο Κλαούζεβιτς μπορεί να μας μιλήσει για οποιονδήποτε πόλεμο˙ για τον απλό λόγο ότι αναφέρεται στον πυρήνα εκείνον του πολέμου που παραμένει αναλλοίωτος όποια και εάν είναι η ιδιαίτερη, συγκεκριμένη μορφή του, όποια και αν είναι η τρέχουσα συγκυρία ή γεωγραφική περιοχή. Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του Περί του Πολέμου (1), παρουσιάζει αυτό που θεωρεί ότι αποτελεί τον πυρήνα του πολέμου, αυτό που ορίζει την φύση του. Η γνώση που παράγεται από την ανάλυσή του είναι τόσο απλή όσο και τρομακτική˙ και η τρομακτική αλήθεια της βρίσκεται και σε όσα συμβαίνουν στην Παλαιστίνη.
Οι ωμότητες ως ενδογενής τάση του πολέμου
Η τρομακτική αλήθεια του πολέμου είναι ότι πρόκειται για διαδικασία που δεν διαθέτει κανένα ενδογενή μηχανισμό ανάσχεσης της κλιμάκωσής του. Εάν αφεθεί, δηλαδή, στον εαυτό του, στην δική του εσωτερική δυναμική, χωρίς εξωτερικούς περιορισμούς, ρέπει στις ακρότητες και στην ωμότητα διότι στον ίδιο τον πυρήνα του βρίσκονται οι συνθήκες για την αχαλίνωτη κλιμάκωση της βίας. Σύμφωνα με τον Κλαούζεβιτς, η εσωτερική λογική του πολέμου, ενός πολέμου «σε καθαρή κατάσταση» (2), απαλλαγμένου από ηθικούς ή νομικούς περιορισμούς, οδηγεί αναγκαστικά στην εξής αρχή: όποιος επιδιώκει να εφαρμόσει μια επιδέξια μέθοδο αφοπλισμού του αντιπάλου έτσι ώστε η νίκη να μην συνοδεύεται από αδικαιολόγητη αιματοχυσία, βρίσκεται σε μειονεκτική θέση έναντι του αντιπάλου του, και τα χειρότερα λάθη σε καιρό πολέμου είναι αυτά που εκπορεύονται από την ανθρωπιστική διάθεση του εμπόλεμου. Αυτός που χρησιμοποιεί απλόχερα την βία, χωρίς αναστολές ως προς το αίμα που θα κοστίσει, αποκομίζει ένα πλεονέκτημα έναντι των αντιπάλων του –εκτός αν κι’ εκείνοι φανούν το ίδιο αδίστακτοι. Καθώς, λοιπόν, κάθε πλευρά θέλει να αποκτήσει ένα τέτοιο πλεονέκτημα, αμφότερες ρέπουν προς ακρότητες των οποίων το μοναδικό όριο είναι οι ακρότητες που διαπράττονται από την άλλη πλευρά. Μοιραία, οι δύο αντίπαλοι εμπλέκονται σε έναν φαύλο κύκλο όπου κάθε ακρότητα προσπαθεί να υπερβεί τις ακρότητες των άλλων, όχι μόνον αυτές που ήδη έχουν διαπραχθεί αλλά και αυτές που οι μαχόμενοι προεξοφλούν ότι πρόκειται να συμβούν στο μέλλον.
Φυσικά, ο Κλαούζεβιτς αναγνωρίζει ότι ο πόλεμος πραγματοποιείται, τουλάχιστον στις πολιτισμένες περιοχές του κόσμου, μέσα σε εξωτερικούς ως προς την φύση του περιορισμούς, προερχόμενους από τις κοινωνικές συνθήκες των εμπλεκομένων αντιπάλων. Κάθε περιορισμός των ενδογενώς παραγομένων σε διευρυμένη κλίμακα, ακροτήτων του πολέμου, δεν μπορεί παρά να είναι εξωτερικός, πολιτισμικός, και εν τέλει νομικός. Ο πόλεμος, όταν δεν είναι εγκλωβισμένος στα δεσμά του δικαίου, είναι βία ωμή, γυμνή, αχαλίνωτη και ανήθικη. Είναι Βellum Romanum, κατά την έκφραση που χρησιμοποιούσαν στον Μεσαίωνα για τον πόλεμο εναντίον βαρβάρων ή πληθυσμών με τους οποίους η θέσπιση κανόνων πολέμου δεν μπορούσε να επιτευχθεί, και στην διάρκεια του οποίου η εσωτερική λογική της ωμότητας που ενέχει εκ φύσεως ο πόλεμος αφηνόταν να εκδιπλωθεί σε όλη της την αγριότητα. Η έκφραση αναφέρεται στον ανηλεή πόλεμο που διεξήγαγαν οι Ρωμαίοι, οι οποίοι έσφαζαν τους αιχμαλώτους, ανεξαρτήτως εάν επρόκειτο για πολεμιστές ή αμάχους, και κατέστρεφαν τα χωριά και τα αγαθά των ηττημένων. Όταν η αυθόρμητη τάση του πολέμου στην βαρβαρότητα περιστέλλεται από κανόνες δικαίου, ηθικής και πολιτισμού, τότε έχουμε έναν πόλεμο Βellum Ηostile, όπως ονόμαζαν στον Μεσαίωνα τον πόλεμο που υπάκουε στους ιπποτικούς κώδικες. Η ιδέα ενός πολέμου στον οποίο δεν συμμετέχει ο άμαχος πληθυσμός και ως εκ τούτου η προσβολή του με στρατιωτικά μέσα είναι παράνομη και ανήθικη, απόκτησε θεωρητική υπόσταση με τον Διαφωτισμό (3), ιδιαίτερα όταν ο Μοντεσκιέ δημοσίευσε Το πνεύμα των νόμων και ο Ρουσσώ Το κοινωνικό συμβόλαιο.
Συνοψίζοντας: Ο Κλαούζεβιτς μάς έχει εξηγήσει με σαφήνεια ότι οι ακρότητες και οι ωμότητες του πολέμου απορρέουν από την ίδια την καρδιά του, ότι είναι φαινόμενο ενδογενώς παραγόμενο από την φύση του, διότι κάθε εμπόλεμη πλευρά προσπαθεί να υπερκεράσει τις ακρότητες του εχθρού, όχι μόνο τις παρελθούσες αλλά και τις προσδοκώμενες. Συνακόλουθα, οι δύο πλευρές εμπλέκονται σε μια δυναμική ανατροφοδοτούμενης αυξανόμενης βίας που έχει αντικειμενική υπόσταση και δεν διαθέτει μηχανισμό ενδογενούς ελέγχου. Κάθε έλεγχος επί αυτής της διαδικασίας προκειμένου να υπάρξει ανάσχεση της πορείας της προς τις ωμότητες πρέπει να επιβληθεί εξωτερικά˙ και αυτό ακριβώς είναι που δεν συμβαίνει στο Ισραήλ.
Bellum Romanum, ο πόλεμος του κράτους του Ισραήλ
Ο πόλεμος στο Ισραήλ είναι προφανώς Βellum Romanum, πόλεμος απελευθερωμένος από βασικούς κανόνες ηθικής. Πώς έφτασε όμως η κατάσταση σε αυτό το σημείο;
Το ισραηλινό κράτος συγκροτήθηκε επί της παραδοχής ότι ο εβραϊκός λαός διαρκώς καταδιώκεται και απειλείται με εξαφάνιση, και ότι αυτό δεν έχει τυχαίο και πρόσκαιρο χαρακτήρα αλλά προκύπτει αναγκαστικά και διαρκώς από την ιδιαίτερη ταυτότητα του εβραϊκού λαού, τον χαρακτήρα του, την μοναδικότητά του και την ιδιαίτερη φύση του. Οι ισραηλινοί εμφανίζονται λοιπόν ως θύματα: ενώ είναι κατακτητές, κυρίαρχοι και καταπατητές, παρουσιάζουν τον εαυτό τους ως έθνος διαρκώς επαπειλούμενο με εξαφάνιση (και πιθανόν να νοιώθουν έτσι, αλλά αυτό δεν μας αφορά). Το Ισραήλ μετατράπηκε έτσι σε φυλετική κοινωνία παραταγμένη σε σχηματισμό στρατιωτικής μάχης, σε κοινωνία που συνεχώς επεκτείνεται γεωγραφικά, πληθυσμιακά και στρατιωτικά προκειμένου να αντιμετωπίσει τον εχθρό που διαρκώς παραμονεύει. Όλη δε αυτή η κοινωνική κατασκευή τέθηκε κάτω από τον θόλο της ιστορίας του Ολοκαυτώματος.
Αυτή, όμως, η εξωφρενική παράσταση της πραγματικότητας ως ατέρμονος κινδύνου καταδίωξης και εξαφάνισης των Εβραίων, δεν μπορεί μόνη της να εξηγήσει το γεγονός ότι το κράτος του Ισραήλ επιδίδεται σε φόνους πολιτών, σε στέρηση δικαιωμάτων και σε κάθε είδους αυθαιρεσίες, ακρότητες και ωμότητες σε βάρος των Παλαιστινίων. Χρειάζεται κάτι επιπλέον: Εάν οι Παλαιστίνιοι και Άραβες εν γένει, είτε φέρουν όπλα είτε όχι, είναι πράγματι, ή έστω δυνάμει, εμπόλεμοι που στρέφονται ή δύνανται να μετατραπούν σε πρώτη ευκαιρία σε διώκτες και δολοφόνους ισραηλινών, στρατιωτικών και αμάχων, χωρίς να υπακούν στους ηθικούς κανόνες του πολέμου, εκ των πραγμάτων και εξ ορισμού είναι τρομοκράτες, και ως τέτοιοι πρέπει να αποτελούν στόχους προληπτικής καταστολής και στρατιωτικής δράσης του Κράτους του Ισραήλ. Το Ισραηλινό κράτος προεξόφλησε δηλαδή ότι οι πολίτες του απειλούνται διαρκώς με γενοκτονία από δυνάμεις που ασκούν τρομοκρατική βία, και είναι αυτή η ίδια η τρομοκρατία που θέτει την σύγκρουση εκτός κάθε θεσμικού πλαισίου νομικών ή ηθικών κανόνων του πολέμου. Από το σημείο αυτό και μετά, το Ισραηλινό κράτος έγινε αυτό το ίδιο τρομοκράτης χωρίς ηθικές δεσμεύσεις, προσπαθώντας ταυτοχρόνως να εμφανιστεί ως «ο πιο ηθικός στρατός του κόσμου». Όλη αυτή η επιχείρηση φυσικά με την υποστήριξη, οικονομική, στρατιωτική, μηντιακή και ηθική, των ΗΠΑ.
Ίσως να υπάρχει και χειρότερο από αυτό: Σύμφωνα με τον κορυφαίο ισραηλινό αρθρογράφο Gideon Levy (4) της εφημερίδας Haaretz, οι περισσότεροι Ισραηλινοί πιστεύουν για τους Παλαιστίνιους, όχι μόνο ότι είναι τρομοκράτες, αλλά και ότι δεν είναι ακριβώς άνθρωποι, άρα δεν τίθεται ζήτημα ανθρώπινων δικαιωμάτων. Οι Παλαιστίνιοι είναι, υποτίθεται, βάρβαροι που δεν κατανοούν την ηθική και τους νόμους του πολέμου, δεν μπορούν να κατανοήσουν την διαφορά μεταξύ αμάχων και μαχητών, ενώ το ίδιο το Ισραήλ προσπαθεί, υποτίθεται, να προστατεύσει τους αμάχους.
Η ατελείωτη πρόσκληση στην αχαλίνωτη βία
Η πολιτική του κράτους του Ισραήλ είναι μια ατελείωτη πρόσκληση προς τους Παλαιστίνιους να υιοθετήσουν την αχαλίνωτη βία˙ διότι εάν ένας πόλεμος δεν ελέγχεται από ηθικούς κανόνες και κανόνες δικαίου, αρκεί η μία πλευρά να επιδοθεί σε βαναυσότητες και ωμότητες για να πυροδοτήσει την διαδικασία-χωρίς-τέλος που είναι η ανατροφοδοτούμενη αχαλίνωτη βία. Πρέπει να εθελοτυφλεί κάποιος για να μην βλέπει ότι η πλευρά που επέλεξε στρατηγικά, αδιάλειπτα, με επιμονή και επί μεγάλο χρονικό διάστημα, την σύγκρουση χωρίς αρχές, περιορισμούς και ηθικούς φραγμούς, την εθνοκάθαρση και την γενοκτονία (5) στις γνωστές άγριες μορφές της, είναι η ισραηλινή πλευρά. O Gideon Levy έγραφε το 2009 στην Haaretz, πως όταν ο Ισραηλινός στρατός εισέβαλε στην Γάζα το 2008, υπήρξαν «αφηγήσεις στρατιωτών που έσφαξαν μια γυναίκα και δύο από τα παιδιά της, που πυροβόλησαν και σκότωσαν μια ηλικιωμένη Παλαιστίνια, πώς ένιωσαν όταν δολοφόνησαν εν ψυχρώ, πώς κατέστρεψαν περιουσίες και πώς δεν υπήρξε καν μάχη σε αυτόν τον πόλεμο που δεν ήταν πόλεμος» (6). Αυτό, δεν ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό, είναι η ιστορία της ζωής των Παλαιστινίων ήδη πριν από το 1948 (7) έως σήμερα. Εάν υπάρχει κάτι που πρέπει να μας εντυπωσιάζει είναι πόσο πολύ άργησαν οι Παλαιστίνιοι, όσοι τουλάχιστον ανήκουν στην Χαμάς, να αποδεχθούν την πρόσκληση στην αχαλίνωτη βία που τους απευθύνει με επιμονή από το 1948 το κράτος-τρομοκράτης του Ισραήλ.
Τώρα, η εσωτερική δυναμική της ωμότητας του πολέμου, έχει τεθεί σε κίνηση, και εάν αφεθεί ανεξέλεγκτη, οι ακρότητες και οι ωμότητες θα διαδέχονται η μία την άλλη σχηματίζοντας μια σειρά πράξεων αυξανόμενης βαρβαρότητας, η οποία μάλιστα θα αποβαίνει σε βάρος των Παλαιστινίων επειδή εκείνοι είναι η αδύναμη πλευρά της αντίθεσης. Δυνάμεις εσωτερικές στο Ισραήλ για να θέσουν αυτή την ανοδική σπείρα της βίας σε έλεγχο δεν υπάρχουν, επιμένει με έμφαση ο Gideon Levy -και δεν έχουμε κανέναν λόγο να μην τον πιστέψουμε. Μόνο εξωτερικές δυνάμεις θα μπορούσαν να σταματήσουν ή να μετριάσουν το μακελειό.
Τέτοιες όμως εξωτερικές δυνάμεις είναι εξαιρετικά αμφίβολο εάν μπορούν να είναι οι κυβερνήσεις της Δύσης, εκτός εάν οι δυνάμεις της Αριστεράς τις αναγκάσουν. Το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε εμείς στην Ελλάδα είναι να οργανώνουμε και να υλοποιούμε πολιτικές ενέργειες με διεκδικήσεις και απαιτήσεις που θα έχουν ως αποδέκτη το ελληνικό κράτος για καμία στρατιωτική, ενεργειακή και οικονομική συνεργασία με ένα κράτος που δολοφονεί μαζικά.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1 Carl von Clausewitz, Περί του Πολέμου, Κεφάλαιο 1: Τι είναι ο πόλεμος;
2 Ο Κλαούζεβιτς χρησιμοποιεί την έννοια του «απόλυτου πολέμου» για να περιγράψει την φύση του, και εννοεί έναν πόλεμο που θα υπήρχε εάν είχαμε κάνει αφαίρεση όλων των συγκεκριμένων κοινωνικών, ιστορικών, γεωγραφικών, πολιτισμικών κλπ συνθηκών, μεταξύ των οποίων οι ηθικοί και νομικοί κανόνες του πολέμου.
3 Οι πρώτοι κανόνες του πολέμου, τουλάχιστον στην Δύση, διατυπώθηκαν από τον Hugo Grotius (1583-1645), στην μαύρη περίοδο του Τριακονταετούς Πολέμου μεταξύ Καθολικών και Προτεσταντών, στην διάρκεια δηλαδή ενός Bellum Romanum.
4 Gideon Levy, «Israel is a lost case», βίντεο, https://www.youtube.com/ watch?v=kpEbjxfr_nw
5 Noam Chomsky και Ilan Pappé (2015) On Palestine, Haymarket Books. Βλέπε στο όγδοο κεφάλαιο: «A Brief History of Israel’s Incremental Genocide» του Ilan Pappé.
6 Gideon Levy (2010), The punishment of Gaza, εκδόσεις Verso.
7 Για τις ωμότητες που διέπραξαν οι Ισραηλινοί το 1948 βλ. στο John Rose «Israel: The Hijack State, How the Zionists seized Palestine», στο https://www.marxists.org/history/etol/document/mideast/hijack/6-hijack.htm και στο David Hirst, The Gun and the Olive Branch (London 1977) ιδιαίτερα στις σελίδες 127-129 για την σφαγή στο Deir Yassin.
Το άρθρο του συντρόφου Ηλία Ιωακείμογλου πρωτοδημοσιεύτηκε στις 31 Οκτώβρη 2023 στην ιστοσελίδα Commune.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου