▸Συνεχίζοντας την έρευνα για τη σύσφιξη των δεσμών μεταξύ πολεμικής βιομηχανίας και έρευνας, θα μελετήσουμε την «απόβαση» του NATO στα ελληνικά ερευνητικά ιδρύματα.
Ο λόγος περί του προγράμματος DIANA (Defence Innovation Accelerator for the North Atlantic), του οποίου η δημιουργία αποφασίστηκε στη σύνοδο του NATO στις Βρυξέλλες το 2021. Η περιγραφή του ως «accelerator» σημαίνει πως επί της αρχής σκοπός του προγράμματος είναι η κατεύθυνση πόρων, εγκαταστάσεων, δυναμικού και δικτύωσης σε νεοφυείς (start-up) επιχειρήσεις, ώστε να ιδρυθούν και να παράξουν πατέντες και τεχνογνωσία σε ένα περιβάλλον προστατευμένο από τους κινδύνους της καπιταλιστικής αγοράς. Όσον αφορά τα ελληνικά ερευνητικά ιδρύματα, ως συνεργάτες-εκκολαπτήρια επιχειρήσεων αναφέρονται το ερευνητικό κέντρο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» και το ΙΤΕ Ηρακλείου. Για να κατανοήσουμε τις προεκτάσεις της συμμετοχής τους, πρέπει να ξεκινήσουμε από την ίδια τη δομή του προγράμματος DIANA.
Ημερομηνία-σταθμός είναι οι διεργασίες του Απριλίου 2022, όπου εγκρίνεται από τους υπουργούς Εξωτερικών του NATO και αποφασίζεται ο πρώτος χάρτης ερευνητικών κέντρων που θα συμμετάσχουν. Δύο μήνες αργότερα, τον Ιούνιο του 2022, ανακοινώνονται επισήμως οι αποφάσεις, μαζί με τη δημιουργία του χρηματοδοτικού πακέτου, ύψους 1 δισ. ευρώ, το οποίο πρόκειται να χορηγηθεί σε επιχειρήσεις σε βάθος δεκαπενταετίας, με χορηγήσεις 100.000 έως 400.000 ανά επιχείρηση.
Σημειώνουμε πως λίγο νωρίτερα, τον Μάιο, έχει ανακοινωθεί σε συνέντευξη του Μόριτζ Ζίμερμαν από το Τμήμα Αναδυόμενων Προκλήσεων Άμυνας του NATO, πως η Ελλάδα προσφέρει στο πρόγραμμα τέσσερα ερευνητικά ιδρύματα: ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτο» (Αθήνα), ΕΚΕΤΑ (Θεσσαλονίκη), ΙΤΕ Πατρών και ΙΤΕ Ηρακλείου. Οι δημόσιες τοποθετήσεις είναι σπάνιες, η επόμενη παρέμβαση που αξίζει να αναφερθεί θα λάβει χώρα τον Μάρτιο του 2023, με συνέντευξη του Γιώργου Νούνεση, επικεφαλής του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», του οποίου η συμμετοχή διαφημίζεται, όπως και η δυνατότητα που δίνεται σε επιχειρήσεις να συμμετάσχουν μέσω αυτού στο DIANA.
Τον Ιούνιο του 2023 ανακοινώνονται τρία πιλοτικά προγράμματα χρηματοδότησης και ανανεώνονται οι χάρτες των ιδρυμάτων. Από τον Μάιο του 2023 έχει ήδη ξεκινήσει σειρά επαφών και συναντήσεων από «Δημόκριτο» και ΙΤΕ Κρήτης, κατά κύριο λόγο σε Λονδίνο και Βρυξέλλες. Πράγματι, το 2023 κλείνει με χρηματοδότηση 44 εταιρειών, εκ των οποίων μία ελληνική. Σ’ αυτό το σημείο γνωρίζουμε πλέον πως ο χάρτης των ελληνικών ερευνητικών κέντρων αποτελείται από δύο accelerators, το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» και το ΙΤΕ Ηρακλείου και από τέσσερα κέντρα δοκιμών, το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», το ΙΤΕ Ηρακλείου, το Ερευνητικό Ινστιτούτο Χημικής Μηχανικής και Χημικών Διεργασιών Υψηλής Θερμοκρασίας (ΕΙΧΗΜΥΘ) στην Πάτρα και το ΕΚΕΤΑ στη Θεσσαλονίκη. Εδώ φτάνουμε πλέον στην καρδιά της υπόθεσης: Με μόνη εξαίρεση το δημιουργημένο για τις ανάγκες του προγράμματος «Takeoff DIANA Accelerator» στο Τορίνο της Ιταλίας, όλοι οι accelerators είναι δημόσια ερευνητικά κέντρα σε ιδιοκτησία και χρηματοδότηση. Η ίδια η λειτουργία ενός accelerator συνίσταται πρώτα και κύρια στο να παραχωρούνται εγκαταστάσεις, προσωπικό, διασυνδέσεις και εξειδίκευση έναντι πινακίου φακής στις συμμετέχουσες ιδιωτικές εταιρείες, οι οποίες διατηρούν πατέντες και κέρδη.
Έχουμε, λοιπόν, τρεις πλευρές του ζητήματος οι οποίες πρέπει να αφορούν το κίνημα, αντιπολεμικό και όχι μόνο. Κατ’ αρχάς, η ίδια η απόφαση μετατροπής δημόσιων ερευνητικών κέντρων σε εκκολαπτήρια ερευνητικών προγραμμάτων του NATO πρέπει να είναι από μόνη της «κόκκινο πανί» ως αντίθετη στην ειρήνη και την ασφάλεια των λαών. Κατά δεύτερον, ανοίγει με πολύ έντονο τρόπο το ζήτημα της (υπο)χρηματοδότησης της έρευνας ως κλάδου, καθώς το πρόγραμμα DIANA εμφανίζεται ως «ευκαιρία» που αφορά όχι μόνο επιχειρήσεις, αλλά και τα δημόσια οικονομικά (εμμέσως), όπως και τα ίδια τα ερευνητικά ιδρύματα τα οποία ελπίζουν να τους μείνει νέος εξοπλισμός ή διασυνδέσεις με τις επιχειρήσεις που θα συμμετάσχουν.
Τέλος, επαναφέρει στον δημόσιο διάλογο τη γνωστή δυναμική των ιδιωτικών επιχειρήσεων και ειδικά της πολεμικής βιομηχανίας ως ταυτόχρονα θιασωτών του «μικρού κράτους» αλλά και της ανακατεύθυνσης δημόσιων κονδυλίων και πόρων προς την ιδιωτική πρωτοβουλία. Με άλλα λόγια άλλον έναν ιμάντα αναδιανομής εισοδήματος.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πριν (24.02.24)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου