Η Μέση Ανατολή «φλέγεται» -Ποια θα είναι συνέχεια των συγκρούσεων – Απαντήσεις από 10 εμπειρογνώμονες

REUTERS/Amr Abdallah Dalsh

Μήπως έχει ήδη αρχίσει να επανασχεδιάζεται ο χάρτης της Μέσης Ανατολής; Αν ναι, πώς; Υπάρχει διέξοδος;

Ο πλανήτης κρατάει την ανάσα του μετά την 1η Οκτωβρίου, όταν το Ισραήλ ξεκίνησε χερσαία εισβολή στο νότιο Λίβανο και το Ιράν να απαντάει με ένα μπαράζ πληγμάτων κατά του Ισραήλ με πάνω από από 180 πυραύλους. Με τον πόλεμο στη Γάζα να συνεχίζεται ακόμη, οι φόβοι για μια ολοκληρωτική περιφερειακή σύγκρουση στη Μέση Ανατολή παραμένουν υψηλοί.

Πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος της απειλής για περαιτέρω κλιμάκωση;

Το BBC InDepth, ζήτησε από 10 εμπειρογνώμονες να αναλύσουν τους λόγους για τους οποίους κλιμακώθηκε η σύγκρουση και τι μπορεί να συμβεί στη συνέχεια.

Ποιος είναι ο μακροπρόθεσμος στόχος του Ισραήλ στον Λίβανο;

Lina Khatib – Διευθύντρια στο Ινστιτούτο για τη Μέση Ανατολή SOASΤο Ισραήλ φαίνεται να έχει αναβαθμίσει τους στόχους του από το να αποδυναμώσει απλώς τη Χεζμπολάχ στο να την εξουδετερώσει ολκληρωτικά, προκειμένου να επιβάλει συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που θα διασφαλίζει τον βορρά του Ισραήλ. Παρά την πρόκληση τεράστιων απωλειών στη Χεζμπολάχ, η στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ δεν θα εξαφανίσει τη Χεζμπολάχ.

Είναι δύσκολο να γνωρίζει κανείς τη διαφορά μεταξύ της κυβερνητικής ρητορικής και του τι θα κάνει στην πράξη. Αυτό που λένε ότι κάνουν είναι να απομακρύνουν την απειλή της Χεζμπολάχ για να προστατεύσουν τους αμάχους στο Βόρειο Ισραήλ που πρέπει να επιστρέψουν μετά από ένα χρόνο απομάκρυνσης από τις εστίες τους, λόγω των συνεχών πυραυλικών επιθέσεων από τη Χεζμπολάχ, η οποία εντάχθηκε στον αγώνα με τη Χαμάς μετά τις 7 Οκτωβρίου. Αλλά αυτή η κυβέρνηση περιλαμβάνει επίσης θρησκευτικές δυνάμεις που διατυπώνουν, όχι μια στρατηγική, αλλά ένα όραμα κατάκτησης. Και επομένως δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ότι μπορεί να συνυπάρχει ένα επεκτατικό πνεύμα.REUTERS/Mohamed Azakir

Dahlia Scheindin – Συγγραφέας / Μέλος του Century International

Είναι δύσκολο να γνωρίζει κανείς τη διαφορά μεταξύ της κυβερνητικής ρητορικής και του τι θα κάνει στην πράξη. Αυτό που λένε ότι κάνουν είναι να απομακρύνουν την απειλή της Χεζμπολάχ για να προστατεύσουν τους πολίτες στο Βόρειο Ισραήλ που πρέπει να επιστρέψουν στις εστίες τους, μετά τον εκτοπισμό τους για ένα χρόνο λόγω των συνεχών πυραυλικών πυρών από τη Χεζμπολάχ.

Αλλά αυτή η κυβέρνηση περιλαμβάνει επίσης δυνάμεις που προβάλουν, όχι μια στρατηγική, αλλά ένα όραμα κατάκτησης. Επομένως δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ότι μπορεί να υπάρχουν επεκτατικές βλέψεις.

Robert S Ford – Πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Συρία και το Ιρ

Το Ισραήλ θα ήθελε το λιβανέζικο κράτος να επαναβεβαιώσει την κυριαρχία του επί της Χεζμπολάχ.

Αυτό μου θυμίζει τον ισραηλινό πόλεμο του 1982 στο Λίβανο εναντίον της Παλαιστινιακής Απελευθερωτικής Οργάνωσης, που δεν εξελίχθηκε τόσο καλά μακροπρόθεσμα για τους Ισραηλινούς πολίτες που ζούσαν κοντά στα λιβανέζικα σύνορα.Το Ισραήλ σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να επικεντρωθεί στο βραχυπρόθεσμο κέρδος της ηρεμίας της κατάστασης αρκετά ώστε οι εκτοπισμένοι 60.000 κάτοικοι του βόρειου Ισραήλ να μπορέσουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους.

Μήπως έχει ήδη αρχίσει να επανασχεδιάζεται ο χάρτης της Μέσης Ανατολής; Αν ναι, πώς;

Lina Khatib – Διευθύντρια στο Ινστιτούτο για τη Μέση Ανατολή SOAS

Η ισορροπία δυνάμεων στη Μέση Ανατολή αρχίζει να μετατοπίζεται με τρόπο που αποδυναμώνει την επιρροή του Ιράν στην περιοχή. Αλλά οποιαδήποτε τέτοια αλλαγή στο status quo είναι μια διαδικασία που θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να υλοποιηθεί.

Bilal Y Saab – Πανεπιστήμιο του Georgetown – Pρώην σύμβουλος του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ

Είναι πολύ νωρίς για να καταλήξουμε σε αυτό το συμπέρασμα, αλλά το βέβαιο είναι ότι ο άξονας υπό την ηγεσία του Ιράν παραπαίει και το Ισραήλ φαίνεται να έχει επιτύχει κάποια σημαντικά οφέλη σε επίπεδο τακτικής.

Το αν μπορεί να τα μετατρέψει αυτά σε στρατηγικά κέρδη μέσω της διπλωματίας μένει να φανεί.

Paul Salem – Middle East Institute

Όχι ο χάρτης, δεν θα αλλάξει. Αλλά σίγουρα η ισορροπία δυνάμεων. Τα τελευταία 20 χρόνια, το Ιράν και οι πληρεξούσιοι του (Χαμάς και Χεζμπολάχ) από τη μία πλευρά και το Ισραήλ από την άλλη κρατούσαν ο ένας τον άλλον σε μια ισορροπία, δηλαδή υπήρχε αμοιβαία αποτροπή. Αυτό διαλύθηκε στις 7 Οκτωβρίου και το Ισραήλ προσπαθεί να πάρει το πάνω χέρι.REUTERS/Amir Cohen

Dahlia Scheindin – Συγγραφέας / Μέλος του Century International

Είναι πολύ νωρίς για να πούμε. Η εκτίμησή μου είναι να περιμένουμε δύο εβδομάδες ή ακόμη κι έναν χρόνο, για τυχόν επανακατάληψη του Νότιου Λιβάνου. Ταυτόχρονα, υπάρχει η σύγκρουση με το Ιράν, αλλά δεν νομίζω ότι το Ισραήλ προσπαθεί να επανασχεδιάσει τα σύνορα στη Μέση Ανατολή.

Τι σημαίνουν οι εξελίξεις για τα πυρηνικά του Ιράν;

Arash Azizi – Επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης – Συγγραφέας

Το γεγονός ότι το Ιράν έχει σαφώς χάσει τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ ως αποτελεσματικά αποτρεπτικά «όπλα» σημαίνει ότι ένας αυξανόμενος αριθμός προσώπων του ιρανικού κατεστημένου θα θέλει να αναπτύξει πυρηνικό όπλο.

Ωστόσο, τι σημαίνει αυτό στην πράξη;

Οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες λειτουργούν αρκετά καλά στο Ιράν – αν το Ιράν αρχίσει να κατασκευάζει πυρηνικό όπλο, θα το μάθει το Ισραήλ την επόμενη εβδομάδα; Αλλά εάν η Τεχεράνη προχωρήσει εισέρχεται σε μια πολύ επικίνδυνη περιοχή.

Οι πυρηνικές φιλοδοξίες ανησυχούν το Ισραήλ για προφανείς λόγους.

Η έχθρα προς το Ισραήλ, παραμένει κεντρικό στοιχείο του καθεστώτος. Για τον Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, το σχέδιο καταστροφής του Ισραήλ είναι το παλαιότερο και το πιο σημαντικό ζητούμενο.

Είναι το μόνο σχέδιο προς το οποίο μπόρεσε να προχωρήσει, και το μόνο πράγμα στο οποίο η Ισλαμική Δημοκρατία κατέχει ηγετική θέση. Είναι το μόνο κράτος στον κόσμο που σκοπεύει το Ισραήλ.

Ωστόσο, υπάρχει ένα πιο πραγματιστικό στοιχείο εντός του ιρανικού πολιτικού κατεστημένου, το οποίο συχνά ξεχνιέται. Είναι αυτοί οι οποίοι πιστεύουν ότι το Ιράν δεν έχει καμία δουλειά να διεξάγει πόλεμο για τους Παλαιστίνιους.

Lina Khatib – Διευθύντρια στο Ινστιτούτο για τη Μέση Ανατολή SOAS

Το Ιράν θα κάνει ό,τι χρειαστεί για να διασφαλίσει το πυρηνικό του πρόγραμμα. Θα εκλάβει μια ισραηλινή επίθεση στο πυρηνικό του πρόγραμμα ως υπαρξιακή απειλή.

Yezid Saying – Carnegie Middle East Center – Πρώην διαπραγματευτής για τους Παλαιστίνιους

Ίσως, κατά την αντίληψη των Ιρανών, το μόνο πράγμα που τους έχει απομείνει και που θα μπορούσε να αλλάξει πραγματικά το παιχνίδι, είναι να προχωρήσουν στην κατασκευή πυρηνικών όπλων.

Δεν ξέρω ωστόσο τι ακριβώς μπορεί να σημαίνει αυτό – ίσως έχουν ήδη μια τέτοια δυνατότητα. Ίσως να προχωρήσουν σε επίδειξη δύναμης κάνοντας πυρηνική δοκιμή κάπου στην έρημο.REUTERS/Hatem Khaled

Η διεύρυνση των συγκρούσεων δυσκολεύει το Ισραήλ να επιτύχει τους στόχους του στη Γάζα;

Lina Khatib – Διευθύντρια στο Ινστιτούτο για τη Μέση Ανατολή SOAS

Η γενικευμένη εκστρατεία του Ισραήλ σπέρνει όλο και περισσότερο θυμό στους πληθυσμούς της Μέσης Ανατολής που υποστηρίζουν την παλαιστινιακή υπόθεση. Αυτό καθιστά δυσκολότερη την επίτευξη ειρήνης στο μέλλον

Dr Sanam Vakil – Διευθύντρια στο Πρόγραμμα για τη Μέση Ανατολή του Chatham House

Σίγουρα, ένας μεγαλύτερος πόλεμος θα εξαντλήσει το Ισραήλ, ειδικά όταν δεν έχει ακόμη επιτύχει την εξάλειψη της Χαμάς στη Γάζα. Ωστόσο, μην ξεχνάμε ότι το Ισραήλ εξακολουθεί να έχει τη στρατιωτική υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών.

Dahlia Scheindin – Συγγραφέας / Μέλος του Century International

Το Ισραήλ πολεμά στη Γάζα εδώ και ένα χρόνο έχοντας καταστρέψει ταξιαρχίες της Χαμάς και προκαλέσει σοβαρές απώλειες μαχητών. Το μεγαλύτερο πρόβλημα για την επίτευξη των στόχων του στη Γάζα είναι ότι το Ισραήλ δεν έχει κανένα όραμα για μια εναλλακτική κυβερνητική αρχή. Το πρόβλημα δεν είναι ότι οι ισραηλινές δυνάμεις διασπείρονται, αλλά ότι το Ισραήλ χρειάζεται μια πολιτική στρατηγική για ένα κυβερνητικό πλαίσιο που θα οδηγεί στην παλαιστινιακή αυτοδιάθεση και θα έχει διεθνή και παλαιστινιακή αποδοχή. Χωρίς αυτό, η Γάζα θα είναι μια συνεχής απειλή και μια συνεχής στρατιωτική αφαίμαξη.

Yezid Saying – Carnegie Middle East Center – Πρώην διαπραγματευτής για τους Παλαιστίνιους

Το Ισραήλ δεν μπορεί να πετύχει τους στόχους του στη Γάζα επειδή δεν έχει πολιτικό στόχο – ποτέ δεν είχε, και πήγε σε πόλεμο χωρίς αυτόν.

Είναι ενδεχομένως η αχίλλειος πτέρνα του. Αλλά ο Νετανιάχου δεν αισθάνεται ότι χρειάζεται να επιδιώξει οποιοδήποτε είδος πολιτικού αποτελέσματος, επειδή μπορεί να προχωρήσει σε ατελείωτο πόλεμο, και παρόλα αυτά να έχει μεγάλο μέρος του δυτικού κόσμου με το μέρος του.

Ποιοι είναι οι πιθανοί τρόποι με τους οποίους θα μπορούσε να αποφευχθεί γενικευμένη σύγκρουση;

Javef Ali – Σχολή δημόσιας διοίκησης Ford – Πρώην ανώτερος αξιωματικός του FBI

Είμαι πολύ απαισιόδοξος σχετικά με τις προοπτικές αποκλιμάκωσης. Η αντίληψη εντός των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων και σε πολιτικό επίπεδο εντός του πολεμικού υπουργικού συμβουλίου του Νετανιάχου είναι ότι έχουν το πάνω χέρι. Στον πόλεμο, όταν η μία πλευρά πιστεύει ότι έχει το μομέντουμ έναντι του αντιπάλου της, δεν θέλει να το παραχωρήσει, γιατί μπορεί να συνεχίσει να ασκεί πίεση στον εχθρό.

Lina Khatib – Διευθύντρια στο Ινστιτούτο για τη Μέση Ανατολή SOAS

Η σύγκρουση αυτή δεν θα κερδηθεί στρατιωτικά από κανέναν εμπλεκόμενο φορέα. Τελικά, η διπλωματία είναι ο μόνος δρόμος.

Robert S Ford – Πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Συρία και το Ιράκ

Υπάρχουν δύο προφανείς έξοδοι. Η πρώτη είναι να αποδεχθεί το Ισραήλ μια κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και θα αποσύρει τις δυνάμεις σε συμφωνημένες θέσεις, ώστε να μπορεί να μετακινηθεί η ανθρωπιστική βοήθεια και που θα επιτρέψει μια νέα παλαιστινιακή κυβερνητική αρχή την οποία θα επιλέξουν οι Παλαιστίνιοι,και όχι οι Ισραηλινοί ή οι Αμερικανοί. Το δεύτερο είναι μια κατάπαυση του πυρός στο Λίβανο που θα οδηγήσει τη Χεζμπολάχ να σταματήσει τις επιθέσεις με ρουκέτες/πυραύλους κατά του Ισραήλ με αντάλλαγμα το Ισραήλ να σταματήσει τις αεροπορικές επιδρομές και τις χερσαίες εισβολές.REUTERS/Amir Cohen./FILΕ PHOTO

Paul Salem – Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής

Δεν νομίζω ότι ο Νετανιάχου ψάχνει για δρόμους διαφυγής. Η μόνη πιθανή έξοδος είναι αν υπάρξουν σημαντικές παραχωρήσεις από το Ιράν, μια σημαντική στροφή στην πολιτική του, ξεκινώντας από το πυρηνικό πρόγραμμα, αλλά περιλαμβανομένης της υποστήριξης της Χεζμπολάχ και της Χαμάς. Δεν μπορώ να το φανταστώ να συμβαίνει, αλλά αυτό θα ήταν μια έξοδος.

Randa Slim – Middle East Institute

Στο Λίβανο, η έξοδος είναι η κατάπαυση του πυρός και μια συμφωνία για νέες συμφωνίες ασφαλείας στο νότο. Δεν νομίζω ότι αυτή η επιλογή είναι πιθανή πριν από το τέλος του έτους και ενώ περιμένουμε μια νέα αμερικανική κυβέρνηση.

Yezid Saying – Carnegie Middle East Center – Πρώην διαπραγματευτής για τους Παλαιστίνιους

Δεν υπάρχουν έξοδοι εδώ. Mόνο εάν οι ΗΠΑ και άλλες δυτικές κυβερνήσεις αποφασίσουν να αλλάξουν τον ρου των γεγονότων.

naftemporiki.gr