Η τρέχουσα επενδυτική έκρηξη στην τεχνητή νοημοσύνη (AI) και στις υποδομές δεδομένων (Data Centers) δεν αντιπροσωπεύει απλώς μια τεχνολογική μετάβαση, αλλά την απαρχή μιας βαθιάς χρηματοοικονομικής-πολιτικής -οικονομικής-πολιτισμικής αλλαγής. Η δυναμική που περιγράφεται ως «μάχη» μεταξύ της Wall Street (εκπρόσωπος του παραδοσιακού χρηματοπιστωτικού συστήματος) και της Silicon Valley (εκφραστής της τεχνολογικής καινοτομίας) αντικατοπτρίζει την αναδυόμενη σύγκρουση ανάμεσα:στην παραδοσιακή χρηματοδότηση (TradFi) έναντι
του νέου τεχνολογικού οικοσυστήματος που αξιοποιεί την αποκεντρωμένη χρηματοοικονομική τεχνολογία (DeFi)
με σημαντικές συνέπειες για την οικονομία, την κοινωνία και τη ρυθμιστική πολιτική των ΗΠΑ .
Αυτή η εξ αντικειμένου αλληλεπίδραση δημιουργεί έναν υβριδικό χώρο υψηλού κινδύνου, όπου καινοτόμες χρηματοοικονομικές τεχνικές εκτρέφουν μια πιθανή «φούσκα» σε ένα οικονομικό σύστημα που είναι ήδη ευάλωτο λόγω του δημοσίου χρέους των ΗΠΑ, που ξεπερνά τα 38 τρισεκατομμύρια δολάρια. Πρόσφατες αναλύσεις, για τη χρηματοδότηση των Data Centers εξετάζουν τους κινδύνους, τις δομικές αιτίες και τις πιθανές συστημικές συνέπειες αυτού του φαινομένου στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Σύγκλιση συμφερόντων Τραπεζικού και Τεχνολογικού Κεφαλαίου
Η υπόθεση μιας «μάχης» μεταξύ Wall Street και Silicon Valley είναι, σε μεγάλο βαθμό, παραπλανητική. Αντί για μια μάχη, αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι μια σύγκλιση συμφερόντων. Η Wall Street φέρνει στο τραπέζι την πρόσβαση σε τεράστια κεφάλαια, δομές χρηματοδότησης (ομόλογα, δάνεια, ιδιωτικό χρέος) και μια εμμονή στη μόχλευση. Η Silicon Valley προσφέρει το τεχνολογικό όραμα (την δημιουργική ιδέα) και τα περιουσιακά στοιχεία (AI μοντέλα, Data Centers) που θεωρούνται οι νέοι πυλώνες της μελλοντικής οικονομίας.
Αυτή η σύγκλιση γεννά έναν υβριδικό χρηματοοικονομικό κόσμο. Τα Data Centers, ως υβριδικά περιουσιακά στοιχεία (τεχνολογία και ακίνητα), χρηματοδοτούνται όλο και περισσότερο μέσω μη τραπεζικών πηγών: ιδιωτικά δάνεια, Οχήματα ειδικού σκοπού (Special Purpose Vehicles – SPVs) και τίτλοι εξασφαλισμένοι με περιουσιακά στοιχεία (Asset-Backed Securities – ABS). Αυτά τα χρηματοοικονομικά προϊόντα είναι συχνά πολύπλοκα, χαμηλής διαφάνειας και εντάσσονται στο λεγόμενο «σκιώδες τραπεζικό σύστημα» (shadow banking). Αυτή η δομή είναι παρόμοια με εκείνη που τροφοδότησε την υπερβολική μόχλευση πριν από την κρίση των subprime το 2008.
Χρηματοοικονομικοί Κίνδυνοι: Η διπλή «Φούσκα» της AI και των Data Centers.
1.Η «Φούσκα» της AI
Πολλοί οικονομολόγοι επισημαίνουν ότι ο ενθουσιασμός για την AI στηρίζεται σε ένα «πολλαπλών οικονομικών κατασκευών». Βασικά χαρακτηριστικά αυτής της φούσκας είναι:
Οι Κυκλικές Επενδύσεις: Εταιρείες όπως η Nvidia επενδύουν σε νεοφυείς εταιρείες AI, οι οποίες στη συνέχεια δαπανούν αυτά τα δανειακά-«επενδυτικά»- κεφάλαια για την αγορά τσιπ της Nvidia, δημιουργώντας μια εικονική (fake) αγορά .
Oi Αβέβαιες Προβλέψεις Εσόδων: Οι αποτιμήσεις βασίζονται σε υπερβολικές προβλέψεις για μελλοντικά έσοδα, ενώ τα πραγματικά κέρδη παραμένουν ασαφή ή ανύπαρκτα για πολλές εταιρείες.
O Τεχνολογικός Κίνδυνος Απαξίωσης: Νέες τεχνολογικές ανακαλύψεις θα μπορούσαν να μειώσουν το κόστος εκπαίδευσης και λειτουργίας AI, καθιστώντας ορισμένα υφιστάμενα data Centers υπερβολικά και «περιττά». Πολλοί αναλυτές συγκρίνουν την τρέχουσα περίοδο με την αντίστοιχη της φούσκας dot-com μιάς χρηματιστηριακής φούσκας που προκάλεσε στις ΗΠΑ μεγαλύτερη οικονομική ζημιά- 5 τρις δολλάρια- και από την επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου. Η περίοδος dot-com, ή φούσκα του dot-com, ήταν μια περίοδος ταχείας ανάπτυξης μετοχών που σχετίζονταν με το Διαδίκτυο στα τέλη της δεκαετίας του 1990, η οποία κατέληξε σε κατάρρευση της αγοράς το 2000-2001. Η περίοδος χαρακτηρίστηκε από επενδυτική μανία, υπερτίμηση μετοχών εταιρειών χωρίς βιώσιμα επιχειρηματικά σχέδια και την επακόλουθη απότομη πτώση των δεικτών, όπως ο Nasdaq. Ανάλογα, μια τεχνολογική ανακάλυψη θα μπορούσε να μειώσει δραματικά την ανάγκη για την τρέχουσα, ενεργοβόρα υποδομή Data Centers.
2. Η «Φούσκα» των Data Centers
Σε εξειδικευμένες μελέτες επισημαίνονται οι απειλές λόγω της δημιουργίας πολυπληθών Data Centers. Οι κίνδυνοι εδώ είναι πολυδιάστατοι:
Αβεβαιότητα Ταμειακών Ροών: Τα μοντέλα επιχειρηματικών σχεδίων βασίζονται σε προβλέψεις για υψηλή ζήτηση σε υπηρεσίες AI (Inference), οι οποίες μπορεί να μην υλοποιηθούν, αφήνοντας τα κέντρα δεδομένων με ασύμφορα ταμειακές ροές.
Υποτιμημένα Ενέχυρα: Οι μονάδες επεξεργασίας γραφικών (GPUs) χρησιμοποιούνται ως ενέχυρα για δάνεια, αλλά η αξία τους αποσβένεται ταχύτατα λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης, αφήνοντας τα δάνεια ακάλυπτα.
Ενεργειακός Πανικός: Τα Data Centers καταναλώνουν τεράστια ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας. Μια διαφοροποίηση του κόστους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας θα μπορούσε να καταστήσει «ασύμφορες» τις όποιες υποδομές.
Κίνδυνος Υπερπροσφοράς: Πολλοί προειδοποιούν για τον κίνδυνο κατασκευής πλεονάζοντος αριθμού Data Centers, καθώς η προβλεπόμενη δαπάνη τρισεκατομμυρίων δολαρίων μπορεί να ξεπεράσει κατά πολύ τα έσοδα λόγω μειωμένης πραγματικής ζήτησης.
Από την κλασσική στην Συμπεριφορική οικονομία
Η σύγκλιση Wall Street και Silicon Valley μπορεί να θεωρηθεί ως η λογική συνέχεια της εξέλιξης του καπιταλισμού, όπως την περιγράφει η Shoshana Zuboff στο «The Age of Surveillance Capitalism». Η Zuboff υποστηρίζει ότι έχουμε μεταβεί από έναν βιομηχανικό καπιταλισμό (όπου το κεφάλαιο εκμεταλλεύεται την εργασία) σε έναν καπιταλισμό επιτήρησης (όπου το κεφάλαιο εκμεταλλεύεται τη συμπεριφορά και τις προβλέψεις της). Η τρέχουσα φάση με την AI και τα Data Centers αντιπροσωπεύει την οικονομική μορφή αυτού του παραδείγματος.
Data Centers ως Εργοστάσια της Εποχής της AI:
Αν τα εργοστάσια ήταν οι καρδιές της βιομηχανικής εποχής, τα Data Centers είναι οι καρδιές της εποχής της επιτήρησης και της πρόβλεψης. Εκεί, τα ανεξάντλητα δεδομένα που συλλέγονται από κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής μετατρέπονται, μέσω αλγορίθμων AI, σε προγνωστικά προϊόντα και συμπεριφορικά δεδομένα που πωλούνται σε «Αγορές μελλοντικής συμπεριφοράς» (behavioral futures markets).
Οικονομική Αξία vs. Αξία Εξαγωγής:
Η οικονομική δραστηριότητα γύρω από την AI δεν δημιουργεί απαραίτητα νέα αγαθά ή υπηρεσίες με εγγενή αξία (οικονομική αξία), αλλά βασίζεται κυρίως στην αξία εξαγωγής (extraction value) – την ικανότητα να εξάγει πληροφορίες από την ανθρώπινη εμπειρία και να τις μετατρέπει σε προβλέψεις. Αυτό το μοντέλο ενισχύει την ανάγκη για τεράστια, ενεργοβόρα υποδομή (Data Centers), η οποία ωστόσο τρέφεται από μια πιο αφηρημένη και ευμετάβλητη βάση αξίας, αυξάνοντας την ευπάθεια του οικονομικού συστήματος.
Οι Πολιτικές και Δημοκρατικές Προκλήσεις. Η Απειλή της νέας ολιγαρχικής τάξης, της τάξης της Ψηφιακής Ολιγαρχίας
Στο «The Digital Republic», ο Jamie Susskind αναλύει πώς η συγκέντρωση της τεχνολογικής εξουσίας σε λίγους ιδιωτικούς φορείς απειλεί τα θεμέλια της δημοκρατίας. Η σύγκλιση με το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο ενισχύει αυτή την τάση δραματικά, δημιουργώντας μια Νέα Ολιγαρχική τάξη, την Τεχνο-Πλουτοκρατία, με πρωτοφανή επιρροή.
Μετάβαση από την Οικονομική στην Ολιστική Διακυβέρνηση: Οι τεχνολογικοί κολοσσοί δεν ελέγχουν πλέον μόνο αγορές, αλλά και τα αγαθά της πληροφόρησης, της κοινωνικής συνοχής και αυτήν την ίδια την πολιτική διαδικασία. Η σχέση τους με το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, τους δίνει τη δυνατότητα να επηρεάζουν απευθείας και τη νομοθετική διαδικασία, να προωθούν συγκεκριμένες πολιτικές και να απαιτούν κρατικές εγγυήσεις, μετατρέποντας ουσιαστικά το κράτος σε υπηρέτη των συμφερόντων τους.
Η Διακυβέρνηση μέσω Αλγορίθμων: Ο Susskind προειδοποιεί για την ανάδυση ενός συστήματος όπου ο κώδικας και οι αλγόριθμοι—σχεδιασμένοι και ελεγχόμενοι από αυτή την υβριδική τάξη—επιβάλλουν de facto τις διαδικασίες που διέπουν την πρόσβαση στην απασχόληση, την πίστωση, την πληροφόρηση ακόμα και την λειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών. Αυτό δημιουργεί μια μορφή «αλγοριθμικής κυριαρχίας» που υποσκάπτει τις δημοκρατικές διαδικασίες αλλά και την ίδια την ανθρώπινη υπόσταση.
Πολιτικές και Συστημικές Συνέπειες για την Αμερικανική Οικονομία
Αυτή η επενδυτική έκρηξη εγείρει σοβαρές ανησυχίες για την οικονομική σταθερότητα και τη δημόσια πολιτική των ΗΠΑ.
I.Συστημικός Κίνδυνος και «Σκιώδες Χρέος»: Η χρηματοδότηση μέσω μη ελεγχόμενων καναλιών (Οχήματα ειδικού σκοπού, private credit, SPVs) δημιουργεί ένα ορατό αλλά αόρατο χρέος. Η έλλειψη διαφάνειας καθιστά αδύνατη για τους ελεγκτικούς μηχανισμούς την ακριβή αξιολόγηση της έκθεσης του συστήματος σε μια πιθανή αστοχία του τομέα AI/Data Centers.
II.Κρατικές Εγγυήσεις και Ηθικός Κίνδυνος: Υπάρχουν ήδη αναφορές ότι εταιρείες AI ζητούν κρατικές εγγυήσεις για τα δάνειά τους. Αυτό δημιουργεί το σενάριο όπου τα κέρδη ιδιωτικοποιούνται, αλλά οι ζημίες κοινωνικοποιούνται, μεταφέροντας τεράστια ρίσκα στους φορολογούμενους σε μια εποχή ρεκόρ δημοσίου χρέους.
III.Ενεργειακή Αστάθεια: Η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη Data Centers απειλεί να υπερφορτώσει τα ενεργειακά δίκτυα, οδηγώντας σε τοπικές ελλείψεις και αύξηση των τιμών της ενέργειας για τα νοικοκυριά και τις βιομηχανίες. Η έκθεση του Stanford επισημαίνει τον κίνδυνο μιας «φούσκας» στις ενεργειακές υποδομές.
IV. Ενίσχυση Ανισοτήτων: Η συγκέντρωση κεφαλαίου και εξουσίας στους τεχνολογικούς γίγαντες («Magnificent Seven») και στους χρηματοδότες τους εντείνει τις κοινωνικο-οικονομικές ανισότητες. Μια «χρηματοπιστωτική διόρθωση» θα επηρέαζε δυσανάλογα τους μικροεπενδυτές και τα συνταξιοδοτικά ταμεία.
Τεχνο-Πλουτοκρατίας και το μέλλον της Δημοκρατίας στις ΗΠΑ
Η σύγκλιση της Wall Street και της Silicon Valley δεν είναι μια απλή μάχη για την ηγεσία, αλλά η γένεση μιας νέας, υβριδικής κυρίαρχης τάξης: μιας Τεχνο-Πλουτοκρατίας. Αυτή η τάξη δεν κυριαρχεί μόνο μέσω του κεφαλαίου ή της τεχνολογίας, αλλά μέσω του συνδυασμού τους, ελέγχοντας τόσο τα μέσα παραγωγής όσο και τα «μέσα συμπεριφοράς»—την υποδομή που καθορίζει και προβλέπει την ανθρώπινη δραστηριότητα.
Όπως φωτίζουν οι αναλύσεις της Zuboff και του Susskind, ο κίνδυνος είναι διττός: Οικονομικά, ένα μοντέλο που βασίζεται στην «αξία εξαγωγής» και τρέφεται από σκιώδες χρέος είναι εγγενώς ευαίσθητο σε μια καταστροφική φούσκα. Πολιτικά, η συγκέντρωση αυτής της τεχνο-οικονομικής εξουσίας απειλεί να υποκαταστήσει τη δημοκρατική διακυβέρνηση με ένα σύστημα αλγοριθμικής και ολιγαρχικής εξουσίας.
Η αμερικανική οικονομία και δημοκρατία βρίσκονται σε ένα κρίσιμο σημείο καμπής. Η παθητική προσέγγιση κινδυνεύει να οδηγήσει όχι μόνο σε οικονομική «Μεγάλη Ρήξη», αλλά και σε μια βαθιά πολιτική και κοινωνική μεταμόρφωση. Μια δραστήρια, προληπτική πολιτική που εστιάζει στη ρυθμιστική διαφάνεια, την ενεργειακή βιωσιμότητα, την προστασία του δημόσιου συμφέροντος και, κυρίως, την ανάκτηση του δημοκρατικού ελέγχου πάνω στην ψηφιακή επανάσταση, είναι η μόνη διέξοδος. Το μέλλον δεν καθορίζεται από την τεχνολογία ως τέτοια, αλλά από τις πολιτικές και ηθικές επιλογές που κάνουμε σήμερα για να την δαμάσουμε και να την υπηρετήσουμε στο κοινό καλό. Δυστυχώς τόσο η φιλοσοφία της κυβέρνησης Τραμπ, όσο και των Δημοκρατικών που προηγήθηκαν βρίσκονται στην αντίθετη κατεύθυνση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου