PhD© Διεθνολόγος-Πολιτικός Επιστήμονας
Η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, καθώς και οι διαρροές σχετικά με μία πληρέστερη, μη δημοσιευμένη εκδοχή της, υποδεικνύουν μία σημαντική στρατηγική αναπροσαρμογή. Υιοθετείται μία νέα διεθνοπολιτική προσέγγιση, η οποία εδράζεται στη διεθνή ισορροπία ισχύος, στην εξέλιξη των διεθνών ανταγωνισμών, σε νέες τάσεις στην παραγωγική διαδικασία και στις οδούς εμπορίου. Ωστόσο, κατά την ταπεινή άποψη του συγγραφέα, η κεντρική επιδίωξη παραμένει αμετάβλητη.
Η μετάβαση σε ένα πολυπολικό ιμπεριαλιστικό σύστημα συνιστά την κύρια εξέλιξη. Η Κίνα και η Ρωσία παγιώνονται ως συστημικοί πόλοι, ενώ περιφερειακές δυνάμεις αναδεικνύονται σε κέντρα ισχύος. Οι ΗΠΑ διατηρούν ακόμη μοναδικές δυνατότητες, την ίδια στιγμή που οι ευρωπαϊκές δυνάμεις και η ΕΕ συνολικά υποχωρούν. Σε έναν κόσμο και με άλλες μεγάλες δυνάμεις οι ΗΠΑ παραμένουν διακριτά πρώτες.
Παράλληλα, το διεθνές status quo αναμορφώνεται. Η επιρροή σε γεωγραφικές ζώνες και στο πλαίσιο συμβίωσης των κρατών ανακατανέμεται μέσω «παζαριών», έμμεσων ένοπλων αναμετρήσεων και εντατικών πολεμικών προετοιμασιών μεταξύ μεγάλων και περιφερειακών δυνάμεων, ενώ οι πόλεμοι στην Ουκρανία, στη Μέση Ανατολή και στο πεδίο του εμπορίου οριστικοποίησαν το τέλος της μεταψυχροπολεμικής τάξης. Ο κύκλος αυτής της περιόδου φαίνεται να έχει ολοκληρωθεί.
Ταυτόχρονα, μεταβάλλονται οι προτεραιότητες στην παραγωγή. Η «πράσινη» μετάβαση, η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης και άλλων ψηφιακών τεχνολογιών αναδεικνύουν τη σημασία των σπάνιων γαιών και λοιπών στρατηγικών ορυκτών. Η ανθεκτικότητα των υδρογονανθράκων στο ενεργειακό μείγμα υπογραμμίζει τη διαρκή στρατηγική τους αξία. Η ανωριμότητα των τεχνολογιών αυτοματισμού και οι διεθνείς ανταγωνισμοί υπενθυμίζουν την αναγκαιότητα αξιόπιστου εργατικού δυναμικού. Έτσι η παραγωγική ισχύς αναβαθμίζεται ως διεθνοπολιτικό ζητούμενο.
Τέλος, επαναξιολογείται η ιεράρχηση της ισχύος στις οδούς εφοδιασμού. Το συντριπτικό μέρος του διεθνούς και περιφερειακού εμπορίου εξακολουθεί να διεξάγεται δια θαλάσσης, ενώ η βελτίωση των μεταφορικών μέσων και η ανάπτυξη περιθωριακών μέχρι πρόσφατα ηπειρωτικών οικονομιών αυξάνουν τις χερσαίες εμπορικές ροές. Την ίδια ώρα η όξυνση των εμπορικών πολέμων, η άνοδος του προστατευτισμού, οι δασμοί, θραυσματοποιούν τη διεθνή οικονομία. Διεθνώς το ενδιαφέρον για τους ωκεανούς, τους στόλους, τις πεδιάδες, τα σιδηροδρομικά δίκτυα και τα κρίσιμα σημεία πνιγμού μεγαλώνει.
Σε αυτό το φόντο, οι ΗΠΑ επιμένουν στη διατήρηση του κεντρικού ρόλου τους στο διεθνές τοπίο. Σε αυτό το σκοπό εστιάζουν στα πλέον κρίσιμα για την επίτευξη του πεδία και περιοχές στη διαχείριση ισορροπιών και αντιθέσεων, στις σχέσεις με περιφερειακούς «πρωταθλητές», ενώ αναγνωρίζουν κάποια «αυτονομία» και ορισμένα από τα συμφέροντα των άλλων μεγάλων και των περιφερειακών δυνάμεων. Συνεχίζουν όμως να μη τις θεωρούν ισότιμες. Η διατηρήσει της πρωτοκαθεδρίας μένει ως βασικός στόχος.
Ακολούθως, ιεραρχούν την πολεμική ετοιμότητα και την ανάσχεση της Κίνας. Η πρώτη επιδίωξη ωθεί στην αναζήτηση χρόνου, πόρων και εταίρων και περιλαμβάνει απόπειρες συνεννόησης και διεργασίες σε καίρια ζητήματα για τις διεθνείς ισορροπίες (εμπόριο, Ουκρανία, Μέση Ανατολή), καθώς και διαρροές περί ενός νέου διεθνούς «διευθυντηρίου» (ΗΠΑ, Ινδία, Κίνα, Ρωσία, Ιαπωνία). Η δεύτερη απαιτεί άμεση ενίσχυση της ισχύος τους και σχετίζεται με την άμεση ικανοποίηση των θέσεων τους στα υπό-διαπραγμάτευση μέτωπα, μειώνοντας τη δυναμική επίτευξης συνεννοήσεων. Η αναστήλωση της μεταψυχροπολεμικής τάξης παύει να αποτελεί ζητούμενο. Προτεραιότητα καθίσταται η βελτίωση των όρων συμμετοχής στο νέο μοίρασμα του κόσμου.
Υπό αυτές τις συνθήκες, οι ΗΠΑ στρέφονται προς την αυτάρκεια. Ιεραρχούν την παγίωσή τους ως κύριο παραγωγικό κέντρο στους στρατηγικούς τομείς της υψηλής τεχνολογίας και των οπλικών συστημάτων, καθώς και ως εξαγωγική δύναμη υδρογονανθράκων. Επιδιώκουν σταθερή πρόσβαση σε στρατηγικά ορυκτά και ασφαλείς αλυσίδες εφοδιασμού. Παράλληλα, αναπτύσσουν μία πολιτισμική αφήγηση με στόχο μεταξύ άλλων και τον αυξημένο έλεγχο της εργατικής δύναμης. Η διεθνοποίηση της παραγωγής δεν εκλαμβάνεται πλέον ως επωφελής, αλλά ως εχθρική διαδικασία. Στόχος των ΗΠΑ είναι η συγκρότηση μίας οριοθετημένης και αυτόνομης ζώνης παραγωγής.
Αντίστοιχα, προκρίνεται και η δημιουργία μίας οριοθετημένης και αυτόνομης ζώνης εμπορίου. Η ενοποίηση των αγορών δεν εκλαμβάνεται πλέον ως εγγύηση της πρωτοκαθεδρίας τους, αλλά ως παράγοντας υπονόμευσής της. Οι ΗΠΑ επενδύουν στην ανασυγκρότηση της ναυπηγικής τους ισχύος, στη διατήρηση της κεντρικής θέσης της ναυτικής τους παρουσίας στους ωκεανούς και στον έλεγχο κρίσιμων, για τη διεθνοπολιτική τους θέση, χερσαίων και θαλάσσιων σημείων πνιγμού. Η περιφρούρηση της εμπορικής τους κυριαρχίας σε συγκεκριμένες περιοχές καθίσταται προτεραιότητα.
Σε αυτή τη βάση μεταβάλλεται και η πλανητική αφήγηση των ΗΠΑ. Η ενίσχυση διεθνών θεσμών δεν θεωρείται πλέον ευνοϊκή για μία παγκόσμια ολοκλήρωση γύρω από την ισχύ και τη θαλάσσια αρχιτεκτονική των ΗΠΑ, αλλά ως παράγοντας που διευκολύνει την ενοποίηση της «παγκόσμιας νήσου» (Ευρασία–Αφρική) γύρω από Ευρασιατικά κράτη και τη διείσδυσή τους στην αμερικανική ήπειρο. Η ηγεσία στην «παγκοσμιοποίηση» απορρίπτεται και καταγγέλλεται στο πλαίσιο δόμησης μιας νέας πολιτισμικής-εθνικής αφήγησης. Η ηγεσία σε έναν κόσμο ανταγωνιστικών σφαιρών επιρροής χαρακτηρίζει πλέον τη νέα διεθνοπολιτική αντίληψη των ΗΠΑ.
Ακολούθως, οι ΗΠΑ «επαναδιαβάζουν» τον διεθνή χάρτη. Η συγκρότηση μιας ενιαίας αρχιτεκτονικής, βασισμένης στην κυριαρχική τους επιρροή στο δυτικό ημισφαίριο και στην παράκτια περίμετρο της «παγκόσμιας νήσου», καθώς και σε διαδρόμους επιρροής προς την ηπειρωτική ενδοχώρα, συνδέεται με τη σταθερότητα μιας κυρίαρχης Αμερικανικής σφαίρας επιρροής, και όχι με τη στήριξη σε μια «διαμορφούμενη» Δυτικοκεντρική «διεθνή πολιτεία». Οι ΗΠΑ, η Αμερική και το δυτικό ημισφαίριο παραμένουν ο «πυρήνας», αλλά πλέον σε μια Αμερικανική σφαίρα. Η Ευρώπη υποβαθμίζεται από «συνεπικουρικός πυλώνας» σε «πίσω αυλή». Ο ευρωπαϊκός μετασοβιετικός χώρος, η Μέση Ανατολή, η Αφρική και η Νότια Ασία νοούνται περισσότερο ως «εξωτερικά όρια» και λιγότερο ως εν δυνάμει «βατήρες επέκτασης». Η Κεντρική Ασία αντιμετωπίζεται περισσότερο ως «ευάλωτο τμήμα» στη σφαίρας επιρροής τρίτων παρά «εξωτερικό όριο». Ο Ινδοειρηνικός, από «πίσω αυλή», ανάγεται στο μείζον «προκεχωρημένο φυλάκιο». Έτσι, οι ΗΠΑ μετατοπίζονται, από μία οικουμενική οπτική με κατεύθυνση προς Ευρώπη και ανατολικά, σε μία πιο Αμερικανοκεντρική προσέγγιση με προσανατολισμό τον Ινδοειρηνικό.
Ενισχύστε το militaire.gr ,δείτε γιατί ΕΔΩ
Αντίστοιχα, τροποποιούνται και οι ιεραρχήσεις στις περιφέρειες. Η ηγεμονική θέση στο δυτικό ημισφαίριο θεωρείται ασύμβατη με την επιρροή ευρασιατικών δυνάμεων. Η Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση εκλαμβάνεται ως υπονομευτική για την πρόσδεση της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης στο Αμερικανικό άρμα. Η συνεργασία με περιφερειακές δυνάμεις, οι φιλοδοξίες, οι αντιθέσεις και οι ισορροπίες μεταξύ των τελευταίων ιεραρχούνται ως τρόπος ανάσχεσης της επιρροής ανταγωνιστικών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, τη Νότια Ασία και την Αφρική, ενώ διεξάγονται και «παζάρια» μαζί τους συνδεδεμένα και με άλλες περιοχές. Η μόχλευση τοπικών ισορροπιών προκρίνεται στην Κεντρική Ασία για την άσκηση πίεσης σε μεγάλες Ευρασιατικές δυνάμεις. Επιδιώκεται μία νέα συνεννόηση με τη Ρωσία για τον μετασοβιετικό χώρο, η οποία δεν θα μεταβάλλει τις ισορροπίες στην Ευρώπη, αλλά θα επιτρέπει τη χαλάρωση των δεσμών της Μόσχας με το Πεκίνο. Στον Ινδοειρηνικό, επιδιώκεται η μείωση των οικονομικών δεσμών των εταίρων τους με την Κίνα και η συνεργασία μαζί τους για την ανάσχεση της Κινεζικής ισχύος πίσω από την πρώτη αλυσίδα νησιών. Συνολικά, η αποτροπή της αντικατάστασης των ΗΠΑ από την Κίνα στη διεθνή πρωτοκαθεδρία ενοποιεί την Αμερικανική πολιτική.
Σε αυτό το πλαίσιο εξελίσσονται κρίσιμες διεργασίες. Οι ΗΠΑ διερευνούν μία προσωρινή «ανακωχή» με την Κίνα γύρω από το εμπόριο και το status quo στις Σινικές Θάλασσες και την Ταϊβάν, ώστε να διατηρηθεί η πρόσβαση σε αλυσίδες εφοδιασμού και σπάνιες γαίες. Ζητούν τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία και επιδιώκουν συνεργασία με τη Ρωσία στην εκμετάλλευση υδρογονανθράκων και ορυκτών. Ασκούν πολιτική πίεση στην ΕΕ και ενισχύουν τον Ευρωσκεπτικισμό για την ενσωμάτωση της Ευρώπης στην ατζέντα τους. Διαπραγματεύονται με τη Ρωσία, την Κίνα, το Ισραήλ, την Τουρκία και τη Σαουδική Αραβία τον περιφερειακό ρόλο του Ιράν, τη σταθερότητα της Συρίας και την επέκταση των Συμφωνιών του Αβραάμ. Ζητούν ανοχή ή στήριξη από μεγάλες και περιφερειακές δυνάμεις και προβάλλουν στρατιωτική ισχύ για την «πειθάρχηση» της Βενεζουέλας και άλλων κρατών στο Αμερικανικό πλαίσιο κυριαρχίας στο δυτικό ημισφαίριο. Μία διαπραγμάτευση με κρίσιμο πλανητικό αντίκτυπο βρίσκεται σε εξέλιξη.
Ωστόσο, η επιτυχής ολοκλήρωση αυτής παραμένει αβέβαιη και θνησιγενής. Η διαμάχη ΗΠΑ–Κίνας για την τεχνολογική υπεροχή και η κρισιμότητα αυτής αλλά και της Ουκρανίας για τις διεθνείς ισορροπίες δυσχεραίνουν τις απόπειρες συνεννόησης, ενώ καθιστούν εξαιρετικά εύθραυστες τυχόν συμφωνίες που δε θα στηρίζονται σε σαφείς συσχετισμούς ισχύος. Η ηγεσία της ΕΕ διαθέτει περιθώρια για κινήσεις στρατιωτικού χαρακτήρα με στόχο την αποτροπή ενός πλανητικού «deal» που θα την περιθωριοποιεί. Τα «παζάρια» στη Μέση Ανατολή και οι εντάσεις στο δυτικό ημισφαίριο περιπλέκονται περαιτέρω σε αυτό το πλαίσιο. Η άμεση κλιμάκωση των ανταγωνισμών ή, εναλλακτικά, μία προσωρινή και εύθραυστη «εκεχειρία» παραμένουν οι πλέον πιθανές εξελίξεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου