Η μαζική έξοδος νέων από την Ελλάδα δεν είναι παρεξήγηση.
Είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων πολιτικών επιλογών — ή, ακριβέστερα, της απουσίας τους.
Το νέο σχέδιο νόμου για τη στρατολογία δεν επιχειρεί να ανατρέψει αυτή την πραγματικότητα.
Επιχειρεί να τη διαχειριστεί διοικητικά, χρησιμοποιώντας τον μοναδικό μηχανισμό που παραμένει άμεσα διαθέσιμος στο κράτος: τον καταναγκασμό.
Τι αλλάζει – και ποιον αφορά
Το σχέδιο νόμου επανακαθορίζει την έννοια του μόνιμου κατοίκου εξωτερικού.
Καταργεί στην πράξη το κριτήριο των 7 ετών εργασίας ή 11 ετών διαμονής στο εξωτερικό και εισάγει ένα αυστηρό ηλικιακό φίλτρο:
μόνιμος κάτοικος εξωτερικού θεωρείται μόνο όποιος ζούσε εκτός Ελλάδας μεταξύ 16 και 18 ετών.
Η ρύθμιση αυτή αποκλείει σχεδόν καθολικά τη γενιά του brain drain:
όσους έφυγαν ως ενήλικες την περίοδο της κρίσης — για εργασία, σπουδές ή απλή επιβίωση.
Εξαιρούνται όσοι συμπληρώνουν 7 ή 11 χρόνια έως τις 31/12/2028.
Τι γίνεται όμως με όσους χρειάζονται ένα, δύο ή λίγα ακόμη χρόνια για να τα συμπληρώσουν;
Τι γίνεται με εκείνους που έλαβαν αποφάσεις ζωής βάσει του ισχύοντος νομικού πλαισίου;
Μπορεί ένα κράτος να αλλάζει τους κανόνες εκ των υστέρων και να απαιτεί συμμόρφωση, χωρίς καμία μεταβατική μέριμνα;
Και τι γίνεται με τους ηλικιωμένους γονείς και συνταξιούχους των πενιχρών συντάξεων, που στηρίζονται οικονομικά στα παιδιά τους στο εξωτερικό, μέσω του συναλλάγματος που στέλνουν;
Τελικά, η Ελλάδα επιδιώκει να επανασυνδέσει τη διασπορά της — ή απλώς να την παγιδεύσει;
Δεν πρόκειται για τεχνική διόρθωση
Πρόκειται για αναθεώρηση του κοινωνικού συμβολαίου εκ των υστέρων.
Για χρόνια, το ελληνικό κράτος ανεχόταν —και έμμεσα αναγνώριζε— ότι η έξοδος νέων στο εξωτερικό δεν ήταν πράξη αποφυγής υποχρεώσεων, αλλά συνέπεια της αδυναμίας της χώρας να προσφέρει στοιχειώδη προοπτική.
Το καθεστώς του μόνιμου κατοίκου εξωτερικού δεν ήταν προνόμιο.
Ήταν μηχανισμός προσαρμογής σε μια πραγματικότητα που δεν μπορούσε να αγνοηθεί.
Σήμερα, το κράτος επιλέγει να αγνοήσει την πραγματικότητα και να αλλάξει τους κανόνες.
Η στρατολογία ως υποκατάστατο πολιτικής
Η Ελλάδα δεν προσφέρει:μισθούς με τους οποίους οι νέοι μπορούν να επιβιώσουν,
σταθερό εργασιακό περιβάλλον,
προβλέψιμο φορολογικό πλαίσιο,
πραγματικές δυνατότητες εξέλιξης.
Αντί αυτών, προσφέρει στενότερους ορισμούς και αυστηρότερες δεσμεύσεις.
Όταν ένα κράτος δεν μπορεί να κρατήσει τους νέους με πολιτική, τους κρατά με κανονισμούς.
Και όταν δεν μπορεί να τους φέρει πίσω με κίνητρα, επιχειρεί να καταστήσει την έξοδο λιγότερο ελκυστική διοικητικά.
Αυτό δεν είναι μεταρρύθμιση.
Είναι ομολογία αδυναμίας.
Η διασπορά δεν είναι πρόβλημα εθνικής άμυνας
Οι Έλληνες που εργάζονται στο εξωτερικό δεν συνιστούν απειλή για την άμυνα της χώρας.
Συνιστούν το αποτέλεσμα μιας δεκαετίας οικονομικής αποτυχίας και θεσμικής αναξιοπιστίας.
Τα κράτη που αντιμετωπίζουν τη διασπορά τους ως εθνικό κεφάλαιο επενδύουν στη σύνδεση, τη συνεργασία και την επιστροφή.
Τα κράτη που τη βλέπουν ως διοικητικό πρόβλημα, τη χάνουν οριστικά.
Το ερώτημα που αποφεύγεται
Είναι θεμιτό η στρατολογία να χρησιμοποιείται ως έμμεσο εργαλείο συγκράτησης πληθυσμού;
Και αν αυτή είναι συνειδητή πολιτική επιλογή, γιατί δεν δηλώνεται καθαρά;
Ίσως επειδή τότε θα έπρεπε να απαντηθεί και το ουσιώδες ερώτημα:
τι έκανε το κράτος για να μην φύγουν οι νέοι;
Ακόμα και τα φορολογικά κίνητρα που θεσπίστηκαν για την επιστροφή τους αποδείχθηκαν ανεπαρκή.
Άρα τι απομένει;
Μόνο ο καταναγκασμός; Μόνο η παγίδευση της διασποράς;
Επίλογος
Η στρατολογία δεν μπορεί και δεν πρέπει να λειτουργεί ως υποκατάστατο κοινωνικής, αναπτυξιακής και δημογραφικής πολιτικής.
Όταν χρησιμοποιείται έτσι, παύει να υπηρετεί την άμυνα και αρχίζει να καλύπτει πολιτικά ελλείμματα.
Ένα κράτος που αλλάζει τους κανόνες για να αντισταθμίσει όσα δεν μπόρεσε να προσφέρει, δεν συγκρατεί τους πολίτες του.
Τους αποξενώνει.
Και κανένα κράτος δεν διατηρεί ισχυρή άμυνα όταν χάνει —θεσμικά και ηθικά— τη σχέση εμπιστοσύνης με τη γενιά που υποτίθεται ότι καλείται να την υπηρετήσει.
Υπάρχουν Έλληνες του εξωτερικού που θα υπερασπίζονταν τη χώρα ανεξάρτητα από το αν υπηρέτησαν ή όχι.
Με τις πολιτικές του, το κράτος δεν ρισκάρει απλώς να τους απομακρύνει.
Ρισκάρει να χάσει ακόμη και εκείνους που δεν χρειάζονταν καταναγκασμό για να σταθούν στο πλευρό της χώρας.
Όταν ένα κράτος αδυνατεί να δημιουργήσει συνθήκες ζωής για τους νέους του,
δεν δικαιούται να τους απαιτεί θυσίες.
Και όταν μετατρέπει την υποχρέωση σε μέσο κάλυψης της αποτυχίας του,
η στρατολογία παύει να είναι καθήκον
και γίνεται σύμπτωμα πολιτικής ανεπάρκειας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου