Κώστας Κούσιαντας
Εδώ κι ενάμιση μήνα η τουρκοκυπριακή νεολαία έχει ξεσηκωθεί ενάντια στην επικύρωση από την τουρκοκυπριακή βουλή και το Ανώτατο Δικαστήριο της «Συμφωνίας για εγκαθίδρυση Συντονιστικού Γραφείου μεταξύ Τουρκίας-Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου για την νεολαία και τον αθλητισμό».
Η συμφωνία υπογράφτηκε με την Τουρκία τον Μάρτιο του 2014, από την προηγούμενη κυβέρνηση συνεργασίας του «κεντροαριστερού» CTP (Ρεπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα /Cumhuriyetçi Türk Partisi) με το συντηρητικό DP (Δημοκρατικό Κόμμα / Demokrat Parti), αλλά το CTP απέφυγε να την φέρει στη βουλή για επικύρωση, για να αποφύγει τις αντιδράσεις που θα προκαλούνταν. Όμως η νέα δεξιά συγκυβέρνηση (του εθνικιστικού κόμματος UBP [Κόμμα Εθνικής Ενότητας \ Ulusal Birlik Partisi] με το DP) αποφάσισε να φέρει τη συμφωνία στη βουλή στις 13 του περασμένου Ιούνη.
Με βάση αυτή τη συμφωνία όλες οι αρμοδιότητες του κρατικού Γραφείου Νεολαίας, μαζί με τα ιδρύματα που υπάγονται σ' αυτό, θα περάσουν στον έλεγχο ή και στην ιδιοκτησία του Γραφείου Εξωτερικού Συντονισμού της Τουρκίας. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις θα ιδιωτικοποιηθούν, ενώ το Γραφείο Εξωτερικού Συντονισμού αποκτά τον αποκλειστικό έλεγχο στις σχέσεις εργασίας και στις προσλήψεις του προσωπικού. Επίσης το Γραφείο θα έχει τη δυνατότητα κατάρτισης προγραμμάτων στα οποία η τουρκοκυπριακή κυβέρνηση δεν θα έχει το δικαίωμα να παρεμβαίνει, ενώ στα πλαίσια αυτής της συμφωνίας, οι κυβερνήσεις των δύο χωρών θα μπορούν να υπογράφουν νέες συμφωνίες, χωρίς να απαιτείται η έγκρισή τους από το τουρκοκυπριακό κοινοβούλιο. Επιπλέον, το προσωπικό που θα διορίζεται από την Τουρκία θα έχει διπλωματική ασυλία.
Αυτό όμως που έχει εξαγριώσει την τουρκοκυπριακή νεολαία είναι οι αλλαγές που έχουν ήδη προγραμματιστεί στα πλαίσια της συμφωνίας και οι οποίες αφορούν σε πολιτιστικά ζητήματα. Πιο συγκεκριμένα, προβλέπεται η κατάργηση των νεολαιίστικων ιδρυμάτων, τα οποία δεν ανταποκρίνονται στα συντηρητικά θρησκευτικά και εθνικιστικά πρότυπα (αυστηρό σουνιτικό Ισλάμ και τουρκικός εθνικισμός) που προωθούνται από την ισλαμιστική κυβέρνηση της Τουρκίας και την δεξιά-εθνικιστική κυβέρνηση της Βόρειας Κύπρου. Καταργούνται για παράδειγμα οι σύλλογοι προώθησης του παραδοσιακού πολιτισμού (κοινός και για τις δύο εθνικές κοινότητες του νησιού), όπως χορευτικοί και μουσικοί σύλλογοι. Η νεολαία επίσης φοβάται ότι υπό τον έλεγχο του Γραφείου Εξωτερικού Συντονισμού της Τουρκίας, θα επιβληθεί η διδασκαλία του Κορανίου στους συλλόγους νεολαίας και ο διαχωρισμός με βάση το φύλο στις δραστηριότητες αυτών των συλλόγων (πχ. σε κοιτώνες, κατασκηνώσεις κτλ.). Αξίζει να αναφερθεί, ότι η τουρκοκυπριακή νεολαία δεν έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για θρησκευτικά ζητήματα (το 40% δεν έχει επισκεφτεί ποτέ τζαμί).
Νεολαιίστικος ξεσηκωμός
Η απόφαση της κυβέρνησης UBP-DP να φέρει τη συμφωνία στη βουλή για έγκριση εξαγρίωσε τη νεολαία και προκάλεσε ένα μαζικό κίνημα. Νέοι και νέες από διάφορους συλλόγους (θεάτρου, μουσικής, παραδοσιακών χωρών, κατασκηνώσεις, αθλητικούς ομίλους κτλ) άρχισαν να κινητοποιούνται στις πόλεις και στην ύπαιθρο της Βόρειας Κύπρου, με διαδηλώσεις, συγκεντρώσεις και ποδηλατοδρομίες. Από τον συντονισμό τους προέκυψε η Πλατφόρμα «#Reddediyoruz» («Απορρίπτουμε»), η οποία συσπείρωσε όλους τους νεολαιίστικους συλλόγους και υποστηρίζεται από 50 πολιτικές, συνδικαλιστικές και πολιτιστικές οργανώσεις.
Οι αρχικές συγκεντρώσεις ήταν μαζικές για τα δεδομένα του νησιού και η Πλατφόρμα «#Reddediyoruz» αποφάσισε να οργανώσει τριήμερη κατασκήνωση έξω από τη βουλή τις ημέρες που θα συζητιόταν η Συμφωνία. Οι κινητοποιήσεις άρχισαν να γίνονται πιο μαζικές και κάποιες ξεπέρασαν τις 15.000 (ο συνολικός πληθυσμός της Β. Κύπρου είναι 300.000), ενώ το βράδυ της ψηφοφορίας συμμετείχαν στη συγκέντρωση και εργαζόμενοι.
Σε όλες αυτές τις κινητοποιήσεις επικρατούσε τεράστιος ενθουσιασμός και αυτοπεποίθηση. Στις συγκεντρώσεις έξω απ' τη βουλή γίνονταν συνεχώς συναυλίες (συνήθως με παραδοσιακή μουσική και χορούς, καθώς η πολιτιστική παράδοση βρέθηκε στο στόχαστρο του εθνικισμού και του θρησκευτικού συντηρητισμού) και υπήρχε μια ενθουσιώδης παραγωγή συνθημάτων:
«Μην ανοίξετε το Γραφείο, θα το ρίξουμε έτσι κι αλλιώς»
«Η Κύπρος είναι δική μας, ο πολιτισμός είναι δικός μας, η νεολαία είναι δική μας»
«Η νεολαία είναι το μέλλον, το μέλλον θα απελευθερωθεί με την νεολαία»
«Άγκυρα κάτω τα χέρια σου από το σβέρκο μας»
«Ελευθερία - επανάσταση»
«Αυτό είναι μόνο η αρχή ο αγώνας θα συνεχιστεί»
ενώ διαρκώς ακούγεται το σύνθημα: «Αρκετά!»
Ύστερα από πολλά χρόνια αναπτύσσεται και πάλι στη Βόρεια Κύπρο ένα μαζικό κίνημα που έχει προκαλέσει ήδη πολιτικές μετατοπίσεις. Οι βουλευτές του CTP (το οποίο το 2014 είχε υπογράψει τη Συμφωνία) δεν την ψήφισαν μέσα στη βουλή, όπως άλλωστε και οι βουλευτές του σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Κοινοτικής Δημοκρατίας (TDP - Toplumcu Demokrasi Partisi). Μάλιστα ένας βουλευτής του TDP, ο Ζεκί Τσελέρ κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου μίλησε οκτώ ώρες για να καθυστερήσει τη διαδικασία, αλλά και βουλευτές του CTP (η Ντοούς Ντεριά και ο Αρμάν Τζιαντάν) ήταν από τους βασικούς που προσπάθησαν μέσα στη βουλή να μην ψηφιστεί η συμφωνία (και οι τρεις βουλευτές είναι νέοι).
Τελικά η συμφωνία επικυρώθηκε με 27 υπέρ (UBP, DP, ανεξάρτητοι) και 17 κατά (TDP, CTP). Οι κινητοποιήσεις όμως της νεολαίας δεν σταμάτησαν, καθώς ο επόμενος στόχος ήταν να μην εγκριθεί από τον πρόεδρο τη δημοκρατίας, τον κεντροαριστερό Μουσταφά Ακιντζί.
Όμως εάν ο Ακιντζί δεν επικύρωνε την απόφαση του κοινοβουλίου το πολιτικό σύστημα της Βόρειας Κύπρου θα έμπαινε σε πολύ μεγάλη κρίση, αλλά καθώς ο πρόεδρος δεν ήθελε να έρθει και σε απευθείας αντιπαράθεση με τη νεολαία, αποφάσισε να αναπέμψει το θέμα στο Συνταγματικό Δικαστήριο, η συνεδρίαση του οποίου ορίστηκε για τις 3 Αυγούστου. Όλο αυτό λοιπόν το διάστημα, μέχρι και την περασμένη Τετάρτη, συνεχίστηκαν οι μαζικές κινητοποιήσεις της νεολαίας, κυρίως στη Λευκωσία, χωρίς όμως να καταφέρουν τελικά να αποτρέψουν την έγκριση της Συμφωνίας από το Συνταγματικό Δικαστήριο. Παρ' όλ' αυτά, οι νέοι και οι νέες που συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις, έχουν αποφασίσει να συνεχίζουν να παλεύουν για να μην εφαρμοστεί στην πράξη η συμφωνία, εμποδίζοντας από σύλλογο σε σύλλογο την εφαρμογή της.
Μερικές παρατηρήσεις
Το νεολαιίστικο κίνημα #Reddediyoruz δεν μπόρεσε τελικά να νικήσει. Η κυβέρνηση ήταν αποφασισμένη να μην υποχωρήσει, πιθανόν επειδή αυτό που φοβάται περισσότερο είναι ο άμεσος αντίκτυπος που θα είχε μια νίκη των νέων σε ολόκληρη την τουρκοκυπριακή κοινωνία. Ο κρίσιμος παράγοντας που θα μπορούσε να κάμψει την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης θα ήταν μια απεργία, κάτι το οποίο συζητήθηκε και ζητήθηκε από τα σωματεία που υποστηρίζουν το #Reddediyoruz. Η άρνηση των σωματείων να κλιμακώσουν τη σύγκρουση, πιθανόν να οφείλεται στο γεγονός ότι τα δύο κόμματα που έχουν τις μεγαλύτερες σχέσεις με τα σωματεία, το TDP και το αριστερό BKP (Κόμμα Ενωμένη Κύπρος / Birlesik Kıbrıs Partisi), εκτιμούσαν ότι η κλιμάκωση θα έφερνε αντιμέτωπο το κίνημα όχι μόνο με την δεξιά κυβέρνηση αλλά και με τον πρόεδρο Ακιντζί, τον οποίο υποστήριξαν στις προεδρικές εκλογές του 2015.
Παρ' όλ' αυτά το #Reddediyoruz έχει δημιουργήσει ήδη μια σημαντική παρακαταθήκη για την επόμενη περίοδο. Οι χιλιάδες νέοι και νέες που κινητοποιήθηκαν επί ενάμιση μήνα έχουν αποκτήσει επίγνωση της δύναμής τους μέσα από τη συλλογική δράση. Η τουρκοκυπριακή νεολαία εισέβαλε μαζικά στο πολιτικό προσκήνιο και στο πεδίο της πολιτικής και κοινωνικής ορατότητας, ως συγκροτημένη δύναμη: κατέλαβε πλατείες και δρόμους, δημιούργησε δίκτυα επικοινωνίας, παρήγαγε πολιτικό λόγο ο οποίος για ενάμιση μήνα πήρε τη θέση του μόνου αντιπολιτευτικού λόγου και κυρίως, άρθρωσε μια εναλλακτική προοπτική για τα βασικά ζητήματα της τουρκοκυπριακής κοινωνίας.
Το #Reddediyoruz είναι ένα κίνημα με ταξικά και αριστερά χαρακτηριστικά, πράγμα το οποίο φαίνεται πρώτα και κύρια από την υποστήριξη των συνδικάτων και των κομμάτων της αριστεράς. Ταυτόχρονα όμως το πιο βασικό του χαρακτηριστικό είναι η αντιπαράθεσή του με τις βασικές εθνικές και εθνικιστικές παραμέτρους των τουρκοκυπριακών αστικών πολιτικών στρατηγικών. Αυτές τις παραμέτρους, τις οποίες επιχειρούν να ενεργοποιήσουν τα δεξιά κόμματα της Βόρειας Κύπρου με τη βοήθεια της τουρκικής κυβέρνησης, για να επιβάλουν στην τουρκοκυπριακή νεολαία ασφυκτικούς κανόνες κοινωνικής και πολιτικής πειθαρχίας.
Πολλά από τα συνθήματα των νέων κατήγγειλαν με σαφήνεια τις σχέσεις της Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου με την Τουρκία ως σχέσεις άμεσης εξάρτησης. Θα πρέπει να γίνουν κάποιες επισημάνσεις πάνω σ' αυτό.
Το τουρκοκυπριακό κράτος δεν έχει αναγνωριστεί από κανένα άλλο κράτος στον κόσμο, εκτός από την Τουρκία, πράγμα το οποίο έχει σαν συνέπεια (μεταξύ πολλών άλλων) ότι ο τουρκοκυπριακός καπιταλισμός δεν έχει άλλο τρόπο διασύνδεσης με την διεθνή αγορά, παρά μόνο διά μέσου του τουρκικού καπιταλισμού. Έτσι λοιπόν, ο τουρκικός καπιταλισμός λειτουργεί ως ο ιμάντας μεταβίβασης των κανόνων εναρμόνισης της τουρκοκυπριακής οικονομίας με την παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι ο τουρκικός καπιταλισμός και το τουρκικό κράτος επιβάλουν τους κανόνες του νεοφιλελευθερισμού στην τουρκοκυπριακή κοινωνία. Και φυσικά, αυτό μπορούν να το κάνουν μόνο επεκτείνοντας το μοντέλο καπιταλιστικής ανάπτυξης και κερδοφορίας που διαμορφώθηκε στην Τουρκία στα δεκαπέντε χρόνια της διακυβέρνησης της χώρας από το ΑΚΡ του Ερντογάν. Το μοντέλο αυτό δεν περιλαμβάνει μόνο έναν επιθετικό και επεκτατικό νεοφιλελευθερισμό στο πεδίο της οικονομίας (ιδιωτικοποιήσεις, ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων κτλ.), αλλά και τη διαμόρφωση ενός αυταρχικού και συντηρητικού πολιτικού και πολιτισμικού πλαισίου, βασικό χαρακτηριστικό του οποίου είναι ένας νέος τουρκικός εθνικισμός που προσδιορίζεται σε μεγάλο βαθμό από μια πουριτανική ερμηνεία του σουνιτικού Ισλάμ. Σ' αυτό αποβλέπει η Συμφωνία εναντίον της οποίας εξεγέρθηκε η τουρκοκυπριακή νεολαία.
Η συμφωνία αποτελεί την κλιμάκωση μιας διαδικασίας η οποία ήταν από χρόνια σε εξέλιξη και έχει οδηγήσει σε ιδιωτικοποιήσεις σημαντικών τομέων της τουρκοκυπριακής οικονομίας: τις τηλεπικοινωνίες, τον ηλεκτρισμό, τα λιμάνια... Αυτές οι ιδιωτικοποιήσεις συχνά καταλήγουν στα χέρια Τούρκων καπιταλιστών, καθώς η αποκομμένη από τις διεθνείς αγορές τουρκοκυπριακή οικονομία, μπορεί να βασίζεται μόνο πάνω στην τουρκική χρηματοδότηση, η οποία μπορεί να λειτουργεί και ως μέσο εκβιασμού υπέρ των Τούρκων καπιταλιστών.
Όμως οι εξελίξεις στην Τουρκία μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα, θα υπονομεύσουν, για ένα διάστημα τουλάχιστον, τη δυνατότητα του τουρκικού καπιταλισμού να επιβάλλει τους κανόνες νεοφιλελεύθερης πειθάρχησης στην τουρκοκυπριακή κοινωνία. Το κίνημα #Reddediyoruz ήρθε την κατάλληλη στιγμή για να ξεκινήσει το βάθεμα αυτού του ρήγματος που ήδη έχει διαφανεί.
Οι κινητοποιήσεις του #Reddediyoruz, τον ενάμιση μήνα που έχουν διαρκέσει, δεν έτυχαν ιδιαίτερης προσοχής από τα ελληνοκυπριακά ΜΜΕ. Σχεδόν αγνοήθηκαν. Αλλά απ' ο,τι φαίνεται, ακόμα και η ελληνοκυπριακή αριστερά δεν παραβρέθηκε σ' αυτές τις συγκεντρώσεις, (εκτός από οργανώσεις της επαναστατικής αριστεράς μέλη των οποίων συμμετείχαν, η νεολαία του ΑΚΕΛ πραγματοποίησε δύο δικές της συγκεντρώσεις στην ελληνοκυπριακή πλευρά). Παρ' όλ' αυτά, το κίνημα της τουρκοκυπριακής νεολαίας, αντιεθνικιστικό, αντιαυταρχικό και αντινεοφιλελεύθερο, με βασικούς υποστηρικτές τα κόμματα της αριστεράς και τα συνδικάτα, δημιουργεί ήδη ένα παράδειγμα προς μίμηση και για την άλλη πλευρά, την ελληνοκυπριακή εργατική τάξη και τη νεολαία.
Επιπλέον όμως, μέσα απ' αυτό το κίνημα αρχίζει να διαφαίνονται ξανά στο νησί, ύστερα από δεκαπέντε περίπου χρόνια, οι δυνατότητες για κοινούς αγώνες των Τουρκοκύπριων και των Εληνοκύπριων, που είναι και ο μόνος τρόπος για να συντριβούν οι εθνικιστικές πολιτικές των δύο αρχουσών τάξεων και να μπορέσουν οι εργαζόμενοι και η νεολαία των δύο εθνικών κοινοτήτων να αντιμετωπίσουν την άγρια εκμετάλευση και τον αυταρχισμό που τους επιφυλάσσουν για το μέλλον οι δικοί τους καπιταλιστές και οι σύμμαχοί τους (η Τουρκία για τους Τουρκοκύπριους καπιταλιστές, η ΕΕ και η Ελλάδα για τους Ελληνοκύπριους).
Σ' αυτή την προοπτική ο τουρκοκυπριακός λαός έχει μία πολύ πλούσια κινηματική εμπειρία να προσφέρει. Πριν από δεκαπέντε περίπου χρόνια, και ύστερα από τριάντα χρόνια αυταρχικής κυριαρχίας του ακροδεξιού εθνικιστή Ραούφ Ντεκτάς (αρχηγού του UBP που είναι τώρα στην κυβέρνηση), τα εργατικά συνδικάτα και η νεολαία πραγματοποίησαν την μαζικότερη εξέγερση που έγινε ποτέ πάνω στο νησί (σε κάποιες διαδηλώσεις συμμετείχε ο μισός πληθυσμός της Βόρειας Κύπρου). Οι συνέπειες αυτής της εξέγερσης ήταν να υποχρεωθεί ο Ντεκτάς να ανοίξει τα σύνορα με την Νότια Κύπρο και στη συνέχεια να παραιτηθεί και ο ίδιος, ανοίγοντας τον δρόμο για μια τουρκοκυπριακή μεταπολίτευση η οποία δεν έχει εκδηλώσει ακόμα όλες της τις κοινωνικές δυναμικές. Αυτό το νήμα αγωνιστικών παραδόσεων ξαναπιάνει το κίνημα #Reddediyoruz, ζωντανεύοντας μια νέα ελπίδα αντίστασης σ' αυτή τη γωνιά, στα δυτικά της Μέσης Ανατολής και στα Νοτιοανατολικά της Ευρώπης.
Αλληλεγγύη λοιπόν στο #Reddediyoruz.
#Reddediyoruz: Η τουρκοκυπριακή νεολαία στο δρόμο
Πηγές (Κείμενο και φωτογραφίες)
Αγιομαμίτης Ντίνος, «Reddediyoruz - Απορρίπτουμε - Τον έλεγχο της ζωής μας - Τον έλεγχο της κοινωνίας - Τον έλεγχο της πατρίδας μας», facebook.dinos.agiomamitis, 4 Αυγούστου 2016.
Δημητρίου Ηλία, «Οι νέοι της Κύπρου μπορούν να απορρίψουν και το στάτους κβο… #reddediyoruz»,ΕΔΟΝ.
Ευαγγέλου Μαριλένα, «Γέμισαν τους δρόμους ξανά οι Τουρκοκύπριοι #Reddediyoruz (Φωτό)», Πολίτης, 4 Αυγούστου 2016.
«Fotoğraflarla Meclis eylemi. Fotoğraflar: Özmen YILANCILAR / Mehmet KARA», Kibris gazetesi, 14 Ιουνίου 2016.
Καρυάτη Αθηνά, «Κινητοποιήσεις της νεολαίας στη Β. Κύπρο», συνέντευξη στον Μάριο Κωνσταντινίδη, στην εκπομπή «Πυξίδα αλληλεγγύης», Mixcloud, 1 Ιουλίου 2016 και Ξεκίνημα, 17 Ιουλίου 2016.
Κωνσταντίνου Ξένια, «#Reddediyoruz», Ο Φιλελεύθερος, 27 Ιουνίου 2016.
«Ξανά στον δρόμο οι Τ/κ της πλατφόρμας Reddediyoruz», διάλογος, 3 Αυγούστου 2016.
«#Reddediyoruz: Αλληλέγγυα η ΕΔΟΝ στην αυριανή κινητοποίηση των Τ/Κυπριων», διάλογος, 2 Αυγούστου 2016.
«#Reddediyoruz – Photos», διάλογος, 4 Αυγούστου 2016.
Sertel Yusuf Özgü, «Reddediyoruz (Απορρίπτουμε): Η αναταραχή στην Τουρκοκυπριακή κοινότητα»,Αγκάρρα, 18 Ιουνίου 2016.
Βίντεο
«REDDEDİYORUZ PLATFORMU MİTİNG DÜZENLEYECEK», Youtube, 3 Αυγούστου 2016.
«REDDEDİYORUZ PLATFORMU, MECLİS ÖNÜNDE MİTİNG DÜZENLEDİ», Youtube, 4 Αυγούστου2016.
«REDDEDİYORUZ PLATFORMU 3 AĞUSTOS’TA SOKAĞA ÇIKIYOR», Youtube, 28 Ιουλίου 2016.
«REDDEDIYORUZ SOKAKTA», Youtube, 3 Αυγούστου 2016.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου