Καύσωνας, κλιματική αλλαγή και «στρατηγός άνεμος»

Γιώργος Μουρμούρης

Οι εκτεταμένες καταστροφές από δασικές πυρκαγιές, παρά τις (πολλές) ιδιαιτερότητες, δεν αποτελούν βεβαίως ελληνικό φαινόμενο. Χιλιάδες στρέμματα σε Ιταλία (Σαρδηνία), Τουρκία και νότια Γαλλία έχουν ήδη στις αρχές του Αυγούστου μετατραπεί σε στάχτη, ενώ θηριώδεις πυρκαγιές μαίνονται στη Σιβηρία και στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ. Κοινή συνισταμένη, η κλιματική αλλαγή, που δεν αποτελεί κάποιο δυστοπικό σενάριο για το μακρινό μέλλον, αλλά ένα εφιαλτικό παρόν. Παρατεταμένες περίοδοι ξηρασίας (των οποίων η άλλη όψη είναι οι φονικές πλημμύρες), υψηλές θερμοκρασίες και πρώιμοι καύσωνες θέτουν σε κίνδυνο τα δάση, ενώ μετατρέπουν τις πόλεις σε κολαστήρια.

Το τρέχον καλοκαίρι, την Ελλάδα έχει πλήξει ήδη ένας ισχυρός (και πρώιμος) καύσωνας, τον Ιούνιο. Μετά από μια ανάπαυλα ανεκτών θερμοκρασιών λόγω και των ανέμων που έπνεαν τις τελευταίες εβδομάδες, ο Ιούλιος μας «αποχαιρετά» και ο Αύγουστος μας «υποδέχεται» με ένα σαρωτικό, σύμφωνα με τις προγνώσεις, κύμα καύσωνα που αναμένεται να εκτινάξει τον υδράργυρο για αρκετές ημέρες πάνω από τους 40 βαθμούς Κελσίου.

Οι καύσωνες βεβαίως δεν αποτελούν ένα ασυνήθιστο φαινόμενο για τη λεκάνη της Μεσογείου και συγκεκριμένα για την Ελλάδα. Η διάρκεια και η ολοένα και πιο πρώιμη εμφάνισή τους όμως αλλάζουν τους «κανόνες του παιχνιδιού». Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση των επιστημόνων του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο περιοδικό «Κόσμος» του αστεροσκοπείου, την οποία προσφάτως παρουσίασε το Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, από το 2007 μέχρι σήμερα οι καύσωνες του Ιουνίου στην Ελλάδα επαναλαμβάνονται συχνότερα και τείνουν να γίνουν «κανονικότητα». Επιδημιολογικές έρευνες δείχνουν ότι οι πρόωροι καύσωνες συσχετίζονται με μεγαλύτερα ποσοστά θνησιμότητας/νοσηρότητας, κυρίως λόγω της έλλειψης εγκλιματισμού του πληθυσμού

Οι μελλοντικές εκτιμήσεις από τα κλιματικά μοντέλα δεν είναι ιδιαίτερα ευοίωνες, σύμφωνα με την ίδια έκθεση, καθώς προβλέπουν περαιτέρω αύξηση στη συχνότητα, στη διάρκεια και στην ένταση των καυσώνων στο πλαίσιο της παγκόσμιας θέρμανσης, με την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας) να συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πλέον ευαίσθητες περιοχές του πλανήτη.

Βεβαίως, τα τελευταία χρόνια η κλιματική αλλαγή έχει μετατραπεί, για τις κυβερνήσεις, στον σύγχρονο «στρατηγό άνεμο» του Βύρωνα Πολύδωρα, σε μια αόρατη απειλή η οποία δικαιολογεί κάθε ανεπάρκεια ή εγκληματική αμέλεια στον τομέα της δασοπυρόσβεσης και της πολιτικής προστασίας. Ισχύει ακριβώς το αντίθετο: Η γνώση των νέων κλιματολογικών δεδομένων αυξάνει την ευθύνη κυβερνήσεων και κρατικού μηχανισμού, όπως βεβαίως, σε ένα άλλο επίπεδο, και την ανάγκη επαγρύπνησης από κατοίκους πόλεων και χωριών, για την προστασία ζωών, πανίδας και δασικού πλούτου.

ΠΗΓΗ ΠΡΙΝ