Ελληνορωσικές σχέσεις αιώνων που έχουν μέλλον

Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ μιλάει στην «Κ»

ΠΗΓΗ:ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Συνέντευξη στον Αχιλλεα Πατσουκα

Δεκτός από τον Ελληνα πρωθυπουργό και υπουργό Εξωτερικών κ. Γιώργο Παπανδρέου θα γίνει σήμερα ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών κ. Σεργκέι Λαβρόφ. Λίγο πριν από την αναχώρησή του από τη Μόσχα ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών παραχώρησε αποκλειστική συνέντευξη στην «Κ». Ο κ. Λαβρόφ αναφέρθηκε στις προσδοκίες της χώρας του από τη νέα ελληνική κυβέρνηση, στη διμερή ενεργειακή συνεργασία, ενώ απαντά αν η Ρωσία σκοπεύει να αναγνωρίσει την κατεχόμενη Κύπρο. Τέλος, μίλησε για τις ρωσοαμερικανικές σχέσεις, την Ευρωπαϊκή Ασφάλεια και εξαπέλυσε βέλη εναντίον όσων προσπαθούν να παραχαράξουν τον ρόλο της ΕΣΣΔ στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

– Πριν από δύο περίπου μήνες εξελέγη στη χώρα μας νέα κυβέρνηση, αυτή του κ. Γιώργου Παπανδρέου. Ποιες είναι οι προσδοκίες σας για το μέλλον των ελληνορωσικών σχέσεων;

– Οι ρωσοελληνικές σχέσεις είναι ριζωμένες στην ιστορία αιώνων. Πάντα ήταν οικοδομημένες στα σταθερά θεμέλια της αμοιβαίας εμπιστοσύνης και συμπάθειας. Η Ελλάδα αποτελεί για εμάς έναν δοκιμασμένο φίλο και έναν ασφαλή εταίρο. Σήμερα αναπτύσσουμε ενεργώς τις διμερείς σχέσεις, οι οποίες δραστηριοποιούνται σε διάφορους τομείς. Από κοινού υλοποιούμε κοινά σχέδια στον τομέα της ενέργειας και της στρατιωτικο-τεχνικής συνεργασίας. Μαζί εργαζόμαστε για την εδραίωση της ειρήνης, της σταθερότητας και της ασφάλειας στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Είμαι πεπεισμένος πως με τη νέα κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου, οι σχέσεις μας, όχι απλώς δεν θα χάσουν τη δυναμική των τελευταίων ετών, αλλά θα σημειώσουν περαιτέρω ανάπτυξη.

– Αυτήν την περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη ο νέος γύρος συνομιλιών για το Κυπριακό. Θα μας πείτε πώς κρίνετε την πορεία τους και αν η χώρα σας σχεδιάζει να αναγνωρίσει το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, όπως έπραξε και στις περιπτώσεις της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας;

– Παρακολουθούμε στενά τις απευθείας διακοινοτικές διαπραγματεύσεις που διεξάγονται στην Κύπρο. Γνωρίζουμε πως δεν προχωρούν εύκολα. Ελπίζουμε πως οι πλευρές θα επιδείξουν την πολιτική βούληση, η οποία θα επιτρέψει στην τελική φάση των διαπραγματεύσεων να εξευρεθούν συμβιβασμοί για τα άλυτα θέματα της διαπραγμάτευσης. Εκτιμούμε θετικά τα αποτελέσματα που μέχρι σήμερα έχουν επιτευχθεί. Αυτά ενθαρρύνουν την εποικοδομητική διάθεση, την προσήλωση στην εξεύρεση λύσεων στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων και τον προσανατολισμό σε συμβιβασμό, όπως φανερώνονται από την ηγεσία και των δύο κοινοτήτων, τον πρόεδρο της Κύπρου Δημήτρη Χριστόφια και τον ηγέτη των Τουρκοκυπρίων Μ.Α. Ταλάτ. Η Ρωσία τάσσεται σταθερά υπέρ όλων των προσπαθειών που συμβάλλουν στη διευθέτηση, που πρέπει να στηρίζονται στη στέρεη βάση του Διεθνούς Δικαίου και πρωτίστως στα σχετικά ψηφίσματα του Σ.Α. του ΟΗΕ.

Στο δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας. Εχουν εμφανιστεί πολλοί που επιθυμούν να παραλληλίζουν ορισμένες πτυχές των καταστάσεων που διαμορφώθηκαν γύρω από τα ανεξάρτητα κράτη της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας και μιας σειράς μη αναγνωρισμένων «κρατικών μορφωμάτων», συμπεριλαμβανομένης και της «Βόρειας Κύπρου». Θα σας απαντήσω ειλικρινά, πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί σε διαφόρων ειδών συγκρίσεις, επειδή είναι υποθετικές, βρίσκονται μακριά από τη ζωή, είναι αντιπαραγωγικές και ειδικά στην περίπτωση της Κύπρου εντελώς άτοπες! Δεν πρόκειται και δεν επρόκειτο ποτέ να γίνει αναγνώριση από την πλευρά μας της «Βόρειας Κύπρου»! Η αρχική μας θέση για το Κυπριακό δεν έχει αλλάξει. Τασσόμαστε υπέρ της επίτευξης μιας δίκαιης, βιώσιμης και καθολικής διευθέτησης για το συμφέρον όλων των Κυπρίων, Ελλήνων και Τούρκων, βάσει των σχετικών αποφάσεων του Σ.Α. του ΟΗΕ, οικειοθελούς, χωρίς εξωτερικές πιέσεις και ομόφωνης απόφασης των δυο πλευρών. Οι δύο πλευρές εξακολουθούν να συναντιούνται, σέβονται τις συνεννοήσεις που είχαν προηγηθεί για τις αρχές τις διευθέτησης και δεν τρέφουν κανένα βίαιο σχέδιο. Με ριζικά αντίθετο τρόπο συμπεριφέρθηκε ο πρόεδρος Σαακασβίλι τον Αύγουστο του 2008, όταν έδωσε την εγκληματική εντολή για την επίθεση στη Νότιο Οσετία, παραβιάζοντας το Διεθνές Δίκαιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τις δεσμεύσεις της Γεωργίας στις συμφωνίες για ειρηνική διευθέτηση της διαμάχης.

– Σε ποιο στάδιο βρίσκεται σήμερα η υλοποίηση αυτού του ρωσικού σχεδίου για την ευρωπαϊκή ασφάλεια;

– Το νόημα της Ευρωπαϊκής Ασφάλειας είναι πολύ απλό: να δημιουργηθεί στον τομέα της στρατιωτικο-πολιτικής ασφάλειας στον ευρωατλαντικό χώρο, ένας ενιαίος χώρος με στόχο να ξεπεραστεί οριστικά η κληρονομιά του Ψυχρού Πολέμου. Προτείναμε με νομικά δεσμευτική μορφή να επιβεβαιωθεί η αρχή της αδιαίρετης ασφάλειας, η οποία έχει διατυπωθεί σε σειρά κειμένων του ΟΑΣΕ, του συμβουλίου Ρωσίας - ΝΑΤΟ και άλλων διεθνών οργανισμών. Περιορίζεται σε μια πλήρως σαφή φόρμουλα: Κανένα κράτος, κανείς διεθνής οργανισμός ή ένωση δεν μπορούν να εδραιώσουν την ασφάλειά τους σε βάρος άλλων χωρών ή οργανισμών. Αυτό θα δημιουργούσε μια ριζικά νέα ποιότητα της στρατιωτικής και πολιτικής ασφάλειας στον ευρωατλαντικό χώρο και θα εξασφάλιζε εγγυήσεις σταθερότητας σε ιστορικά ορατή προοπτική. Ως γνωστόν, η υλοποίηση μεγάλων εγχειρημάτων στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής που προϋποθέτουν συνάρθρωση προσπαθειών μεγάλου κύκλου ενδιαφερόμενων κρατών, δεν αποτελεί υπόθεση εικοσιτετραώρου. Το κατανοούμε πολύ καλά και ενδιαφερόμαστε για την οικοδόμηση μιας πραγματικά ασφαλούς αρχιτεκτονικής της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Η επί της ουσίας ανταλλαγή απόψεων για τους τρόπους εξυγίανσης του συστήματος της Ευρωπαϊκής Ασφάλειας βάσει της σχετικής ιδέας συμφωνίας, την οποία υποκινήσαμε πέρυσι, απέκτησε μεγάλη δυναμική και δημιούργησε συνολικά ευνοϊκές προθέσεις για την εκκίνηση ουσιαστικής ισότιμης διαπραγματευτικής διαδικασίας με τη συμμετοχή όλων των κρατών και οργανισμών, τα οποία δραστηριοποιούνται στον τομέα της αποκαλούμενης «σκληρής ασφάλειας» στον ευρωατλαντικό χώρο.

Η ιστορική σημασία του στόχου που αντιμετωπίζουμε υπαγορεύει η διαδικασία αυτή να προσανατολίζεται σε επίτευξη αποτελέσματος χωρίς να μετατραπεί σε πολιτικό παζάρι, ανταλλαγές και τεχνητές εξαρτήσεις τους θέματος αυτού, με άλλα ζητήματα. Οπως έδειξαν οι συζητήσεις, σε «διεθνή γήπεδα» με κύρος, οι χώρες-κλειδιά της Δύσης αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα σοβαρής συζήτησης για την αρχιτεκτονική της ευρωπαϊκής ασφάλειας, λαμβάνοντας υπόψη την πρωτοβουλία για τη σχετική συμφωνία. Εποικοδομητικά μηνύματα έρχονται και από πλευράς Ε.Ε. και ΝΑΤΟ. Λαμβάνοντας υπόψη τις συζητήσεις της με τους εταίρους της, η Ρωσία συζήτησε το σχέδιο της συμφωνίας.

Ο πρόεδρος Μεντβέντεφ το απέστειλε σε όλα τα κράτη του ευρωατλαντικού χώρου και στους εκτελεστικούς επικεφαλής διεθνών οργανισμών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της στρατιωτικοπολιτικής ασφάλειας. Είμαστε διατεθειμένοι για ουσιαστική συζήτηση στη βάση αυτή, προσβλέπουμε στη συνέχιση της καρποφόρας συνεργασίας με τους Ελληνες φίλους μας, με στόχο την ανανέωση του μεγάλου μας πανευρωπαϊκού οίκου.

Οι αγωγοί Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης και South Stream

– Η καρδιά της οικονομικής μας συνεργασίας αποτελείται από τις δυο ενεργειακές συμφωνίες για την κατασκευή του αγωγού πετρελαίου «Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης» και φυσικού αερίου South Stream. Θα μας πείτε σε ποια φάση βρίσκεται η υλοποίηση των δυο σχεδίων και αν συμμερίζεστε τις περιβαλλοντικές ανησυχίες για την κατασκευή του «Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης»;

– Τα τελευταία χρόνια έγιναν σημαντικά βήματα, με την υπογραφή και επικύρωση των συμφωνιών συνεργασίας για την κατασκευή, λειτουργία και εκμετάλλευση του πετρελαιαγωγού «Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης» και του αγωγού φυσικού αερίου South Stream. Θυμόμαστε πως η βάση αυτής της συνεργασίας μπήκε στη διάρκεια της προηγούμενης διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Η πρακτική υλοποίηση αυτών των μεγάλων ενεργειακών σχεδίων θα συμβάλει στη διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας στην ευρωπαϊκή ήπειρο και στην εδραίωση των εταιρικών σχέσεων και της αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ Ρωσίας και Ε. Ε. Είμαι βέβαιος πως η ρωσο-ελληνική συνεργασία στον ενεργειακό τομέα θα συνεχιστεί σε αυτό το ενεργό πνεύμα. Οσον αφορά το πρόγραμμα υλοποίησης αυτών των δυο σχεδίων, οι εργασίες συνεχίζονται. Στόχος μας είναι, χωρίς καθυστερήσεις, να ολοκληρώσουμε τις απαραίτητες διαδικασίες για την έναρξη της υλοποίησης. Γνωρίζουμε τις περιβαλλοντικές ανησυχίες σχετικά με την κατασκευή του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης. Επανειλημμένα και σε ανώτατο επίπεδο, έχουμε δηλώσει ότι οι εργασίες για την κατασκευή του θα διεκπεραιωθούν με γνώμονα την οικολογική ασφάλεια. Σε περίπτωση ανάγκης και εφόσον υπάρχει συμφωνία και των τριών χωρών, η διαδρομή του αγωγού μπορεί να τροποποιηθεί. Σεβόμενος τις ελληνικές ανησυχίες, θέλω να υπενθυμίσω πως, ως γνωστόν, η Ρωσία κατέχει προηγμένες τεχνολογίες για τη διασφάλιση της περιβαλλοντικής ασφάλειας στη διάρκεια της κατασκευής ενεργειακών υποδομών.

Ρεαλισμός στην προσέγγιση με τις ΗΠΑ

– Η εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα πριν από περίπου έναν χρόνο γέννησε αισιοδοξία σχετικά με το μέλλον των ρωσοαμερικανικών σχέσεων. Σήμερα έχοντας γίνει αρκετές συζητήσεις τόσο μεταξύ των δυο προέδρων όσο και αντιστοίχως δικές σας με την κ. Χίλαρι Κλίντον συμμερίζεστε αυτήν την αισιοδοξία;

– Σε όλο τον κόσμο συμπεριλαμβανομένων και των στενότερων συμμάχων της Αμερικής, σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό εκδηλώθηκε δυσφορία, επειδή οι ΗΠΑ πολλές φορές αγνοούσαν τα συμφέροντα άλλων λαών στην επίλυση παγκόσμιων και περιφερειακών προβλημάτων. Ολοι ενδιαφέρονταν να γίνουν αλλαγές στην αμερικανική πολιτική. Σε κάποια φάση και οι ΗΠΑ κατανόησαν πως οι παλιές μέθοδοι δεν αποδίδουν και ότι δεν θα τα βγάλουν πέρα μόνες τους. Γι’ αυτό οι νέες προσεγγίσεις στην εξωτερική πολιτική, οι οποίες προκηρύχθηκαν από τον Μπαράκ Ομπάμα, γέννησαν σε άλλους μεγάλες προσδοκίες και αισιοδοξία.

Οσον αφορά τη Ρωσία, εμείς στις σχέσεις μας με τις ΗΠΑ πάντοτε παραμένουμε ρεαλιστές και δεν στηριζόμαστε σε συναισθήματα. Λάβαμε υπόψη τις δηλώσεις που έκανε ο κ. Ομπάμα και προτείναμε ένα σχήμα οικοδόμησης πραγματιστικών αμοιβαίως επωφελών σχέσεων, οι οποίες προσανατολίζονται σε μακρά προοπτική. Στη βάση τους φυσικά πρέπει να βρίσκεται η ισοτιμία, η διαφάνεια και η αμοιβαία υπόληψη. Στη διάρκεια μιας ολόκληρης σειράς επαφών σε ανώτατο επίπεδο καταφέραμε να συμφωνήσουμε στις αρχές και τις βασικές κατευθύνσεις συνεργασίας.

Τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους, στη διάρκεια της επίσκεψης του κ. Ομπάμα στη Μόσχα, οι πρόεδροι των χωρών μας υιοθέτησαν σχέδιο δράσης, στο οποίο ορίστηκαν ρεαλιστικοί στόχοι σε διάφορους τομείς. Αρχίζοντας από θέματα στρατηγικά και στρατιωτικά και τελειώνοντας με ανθρωπιστικές επαφές. Δημιουργήθηκε και άρχισε να λειτουργεί η ρωσοαμερικανική προεδρική επιτροπή, η οποία αποτελείται από δεκαπέντε ομάδες εργασίας, που όχι μόνο θα δημιουργήσουν τις δομές στις σχέσεις μας, αλλά θα ασχοληθούν με την εκπόνηση προτάσεων για τη διεύρυνση και εμβάθυνσή τους. Συμφωνήσαμε σε σειρά σημαντικών διμερών κειμένων, σε θέματα όπως τα στρατηγικά επιθετικά όπλα και η συνεργασία στο Αφγανιστάν. Επιτεύχθηκε πιο προχωρημένη κατανόηση για τη συνεργασία στον τομέα της αντιπυραυλικής άμυνας, του πυρηνικού τομέα και της διευθέτησης σειράς περιφερειακών συγκρούσεων.

Ολα αυτά μας αφήνουν να ελπίζουμε πως οι ρωσοαμερικανικές σχέσεις αρχίζουν να αποκτούν μια ποιότητα.