Είναι όλοι τους παιδιά της

http://www.enet.gr/

ΙΡΑΝ. Η σημερινή φονική αντιπαράθεση στην Τεχεράνη είναι απότοκο της λεηλατημένης από το Ισλάμ επανάστασης του '79

Του ΑΧΙΛΛΕΑ ΦΑΚΑΤΣΕΛΗ

Ο κύκλος της εσωτερικής πολιτικής αστάθειας ανοίγει και πάλι στο Ιράν, όπου κυβέρνηση και αντιπολίτευση λύνουν ξανά τις διαφορές τους στους δρόμους, αντιπαρατάσσοντας τις δυνάμεις τους.

Εξι μήνες μετά τις προεδρικές εκλογές της 12ης Ιουνίου, η ηττημένη παράταξη του Μιρχοσεΐν Μουσαβί επιμένει να ζητά ανατροπή του εκλογικού αποτελέσματος χρησιμοποιώντας την τακτική μιας εκ των άνω οργανωμένης εξέγερσης: «Αν είχαμε κατακτήσει την εξουσία με τη χρήση βίας, τότε θα θέλαμε βία και για να τη διατηρήσουμε, γι' αυτό οργανώνουμε τη δική μας Πράσινη Επανάσταση που είναι ειρηνική και δημοκρατική» είχε δηλώσει αμέσως μετά τις εκλογές διά του εκπροσώπου του ο Μουσαβί.

Ανεπιβεβαίωτος αριθμός νεκρών (αναφέρονται τουλάχιστον οκτώ), εκατοντάδες συλληφθέντες και αποκαΐδια οδοφραγμάτων στην Τεχεράνη, την Ταυρίδα, το Ισφαχάν κι σε άλλες μεγάλες ιρανικές πόλεις, είναι ο προσωρινός, ανεπίσημος, απολογισμός μιας ολοένα κλιμακούμενης αντιπαράθεσης. Τώρα, η αντιπολιτευτική επιθετική τακτική ξεκίνησε με την ευκαιρία ενός μνημόσυνου.

Τρεις μέρες μετά το φυσικό θάνατο του 87χρονου αγιατολάχ Αλί Μονταζερί, κορυφαίου μέλους του αντιπολιτευόμενου ιρανικού ιερατείου, η τέλεση του μνημοσύνου του εμποδίστηκε άκομψα από τις αρχές, δίνοντας το στρατηγικό πλεονέκτημα στον Μουσαβί να ξεκινήσει το νέο γύρο της Πράσινης Επανάστασής του. Οι σφαίρες που έπεσαν, κατά την επίσης άκομψη διαχείριση των λαϊκών κινητοποιήσεων που ακολούθησαν, φαίνεται να βρήκαν και έναν ανεπιθύμητο στόχο, καθώς υπάρχουν πληροφορίες ότι ο ανιψιός του Μουσαβί «δολοφονήθηκε πισώπλατα» από τις δυνάμεις ασφαλείας του καθεστώτος.

Κρίσιμο τεστ

Ανεξάρτητα από το τι ακριβώς συνέβη στον ανιψιό του Μουσαβί, εκείνο που δολοφονείται αργά και βασανιστικά είναι η πολιτική σταθερότητα στο Ιράν, καθώς η κυβέρνηση, της οποίας ηγούνται ο πρόεδρος Αχμαντινετζάντ και ο επικεφαλής του ιερατείου αγιατολάχ Χαμενεΐ, δείχνει ότι απέτυχε να αφοπλίσει το εκλογικό επιχείρημα της αντιπολίτευσης. Γι' αυτό, παράλληλα με τη δράση των αστυνομικών και των ισλαμιστών παραστρατιωτικών μπασίτζ, η ιρανική κυβέρνηση ολισθαίνει σε «κλασικά» ατοπήματα -ήδη ανακοινώθηκε η προληπτική σύλληψη των άμεσων συνεργατών του Μουσαβί αλλά και του Χαταμί (προέδρου του Ιράν το 1997-2005), καθώς και μερικών στελεχών μη-κυβερνητικών οργανώσεων. Με τη μεγαλύτερη θρησκευτική γιορτή των σιιτών, την ασούρα, να τελείται αυτή την Κυριακή, είναι βέβαιο ότι η αντιπολιτευτική κινητοποίηση θα ενταθεί, μια και είναι παγιωμένη πλέον η πολιτικοποίησή της.

Οπως παγιωμένο είναι επίσης το γεγονός ότι οι πρωταγωνιστές της εξελισσόμενης Πράσινης Επανάστασης -Μουσαβί, Χαταμί και Ραφσανζανί- υπήρξαν στυλοβάτες του ιρανικού θεοκρατικού καθεστώτος και διαχειριστές αυταρχικών κυβερνήσεων. Σήμερα, κι ενώ η αστική τάξη και το θεοκρατικό κατεστημένο στο Ιράν αισθάνονται τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, τις κορυφούμενες εσωτερικές τους κοινωνικές αντιθέσεις και τις παρασκηνιακές πιέσεις του αμερικανικού επεκτατισμού, διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις να εξωραϊσθεί το βιογραφικό της τρόικας των διεκπεραιωτών της Πράσινης Επανάστασης.

Λίγοι θα θυμούνται σήμερα ότι το 2005 ο Αχμαντινετζάντ πήρε την προεδρία αποκηρύσσοντας τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές των προκατόχων του Χαταμί και Ραφσανζανί, αλλά στην πράξη ιδιωτικοποίησε κρατική περιουσία πάνω από 63 δισ. δολάρια. Αντίθετα με την πρακτική των προκατόχων του, τα χρήματα των ιδιωτικοποιήσεων δεν τα οικειοποιήθηκε, αλλά τα απέδωσε στους Φρουρούς της Ισλαμικής Επανάστασης, ενώ μεγάλος μέρος των κερδών από την αυξημένη παραγωγή πετρελαίου το 2005-8 επενδύθηκε σε κοινωνικές δαπάνες. Αυτή η πολιτική φαίνεται ότι ενόχλησε το ιρανικό οικονομικό κατεστημένο, που πίεσε τον Αχμαντινετζάντ να προσχωρήσει σε αντιλαϊκές οικονομικές μεταρρυθμίσεις.

Κόντρα με το παρελθόν

Αυτό το χιλιοπαιγμένο σενάριο, στην ιρανική του εκδοχή έχει και μία ακόμη παράμετρο: τις εσωτερικές κυβερνητικές διαφωνίες για τον τρόπο διαχείρισης των εθνικών φιλοδοξιών στον Περσικό Κόλπο, όπου εκδηλώνεται ο επιθετικός αμερικανικός επεκτατισμός. Οπως γράφτηκε «η τραγωδία στο Ιράν, είναι ότι η ισχυρή αντιιμπεριαλιστική επανάσταση του 1978-79 λεηλατήθηκε από τον κλήρο και τους επιχειρηματίες, με τον οχετό του σιιτικού λαϊκισμού και του ιρανικού εθνικισμού». Η σημερινή διελκυστίνδα εξουσίας δεν είναι παρά μία από τις όψεις αυτής της λεηλασίας.

Τα πέντε πρόσωπα της κρίσης

Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ: ο έκτος και νυν πρόεδρος της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, επικεφαλής των συντηρητικών πολιτικών κύκλων της χώρας.

Εκλέχθηκε δήμαρχος της Τεχεράνης το 2003 και το 2005 πρόεδρος του Ιράν, αξίωμα στο οποίο επανεκλέχθηκε το 2009. Αντίθετος προς τη νεοφιλελεύθερη πολιτική και φανατικός πολέμιος του αμερικανικού επεκτατισμού. Παρά τις διεθνείς πιέσεις κατά του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, παραμένει αμετακίνητος υπέρ του.

Αλί Χοσεϊνί Χαμενεΐ: κορυφαία προσωπικότητα των συντηρητικών, κληρικός και πολιτικός, διατέλεσε πρόεδρος (1981-89) και σήμερα είναι θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν. Διαδέχθηκε τον αγιατολάχ Χομεϊνί, με την έγκριση του Χασεμί Ραφσανζανί, σημερινού πολιτικού του αντιπάλου. Παραμένει ένθερμος υποστηρικτής του Αχμαντινετζάντ.

Μιρ-Χοσεΐν Μουσαβί: μεταρρυθμιστής πολιτικός, ζωγράφος και αρχιτέκτονας, υπηρέτησε ως πρωθυπουργός το 1981-89, μέχρις ότου η πρωθυπουργία καταργήθηκε με συνταγματική αναθεώρηση το 1989. Υπήρξε πρόεδρος της Ιρανικής Ακαδημίας Τεχνών μέχρι τον Δεκέμβριο του 2009, οπότε και απομακρύνθηκε. Ηγέτης του κινήματος της αντιπολίτευσης «Πράσινη Επανάσταση», από τον Ιούνιο του 2009 οπότε και έχασε τις εκλογές από τον σημερινό πρόεδρο Αχμαντινετζάντ.

Σεγέντ Μοχάμαντ Χαταμί: ακαδημαϊκός και πέμπτος πρόεδρος του Ιράν (1997-2005). Στις εκλογές του 2005 ηττήθηκε από τον Αχμαντινετζάντ. Υπέρμαχος της ελεύθερης αγοράς και της προσέλκυσης ξένων επενδυτών, το 2001 διατύπωσε ως πολιτική πλατφόρμα τον Διάλογο των Πολιτισμών και υποστήριξε τη σύσφιξη των σχέσεων με την Ε.Ε. και τις ασιατικές χώρες. Στις εκλογές του 2009 απέσυρε την υποψηφιότητά του χάριν του προσωπικού φίλου του και πρώην συμβούλου του, Μουσαβί. Μαζί με τους πολιτικούς του συμμάχους (Μουσαβί-Ραφσανζανί) δημόσια δηλώνει υπέρ της «επαναπροσέγγισης» με τις ΗΠΑ.

Ακμπάρ Χασεμί Ραφσανζανί: πολιτικός και συγγραφέας, υπήρξε πρόεδρος το διάστημα 1989-1997. Προσωπικότητα με μεγάλη επιρροή στο πανίσχυρο Συμβούλιο των Ειδικών, που εκλέγει, ελέγχει και καθαιρεί τους θρησκευτικούς ηγέτες της χώρας. Το 2005 έχασε τις προεδρικές εκλογές από τον Αχμαντινετζάντ. Κεντρώος και «πραγματιστής συντηρητικός», υποστηρίζει συντηρητική προσέγγιση στις διεθνείς σχέσεις, ώστε να αποφευχθεί η σύγκρουση με τη Δύση και τις ΗΠΑ. Πρωταγωνιστής της «Πράσινης Επανάστασης» του Μουσαβί, υπήρξε από τους θεμελιωτές της Ισλαμικής Δημοκρατίας και χαρακτηρίζεται «δισεκατομμυριούχος καπιταλιστής».

Χ. ΦΑΚ.