ΡΗΓΜΑ ΛΟΓΩ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ

Ελευθεροτυπία

Μπορεί στο φυσικό περιβάλλον ένας μικρός σεισμός να προκαλεί ασθενείς δονήσεις, αλλά στο πολιτικό αντίστοιχό του ακόμη και μια αδύνατη δόνηση μπορεί να προκαλέσει ισχυρότατους τριγμούς. Αυτό είναι το δίδαγμα από την απόφαση της Επιτροπής Εξωτερικών της αμερικανικής Βουλής, να εγκρίνει, την περασμένη Πέμπτη, ψήφισμα που αναγνωρίζει ως γενοκτονία τη σφαγή 1,5 εκατ. Αρμενίων από τις ορδές της τότε θνήσκουσας οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Μια έγκριση που, χωρίς να διαθέτει την ισχύ και την αίγλη νόμου, θα συνιστά τη χρήση του όρου «γενοκτονία» σε κάθε επίσημη αναφορά της αμερικανικής διπλωματίας στη σφαγή εκείνη. Το αν και πώς θα συμβεί αυτό, θα το παρακολουθήσει η διεθνής κοινότητα στις 24 Απριλίου, όταν ο πρόεδρος Ομπάμα θα κληθεί να μιλήσει ενώπιον αρμενικού κοινού στις ΗΠΑ, κατά την ετήσια τελετή της επετείου της γενοκτονίας.

Στο μεταξύ, αυτό το αμβλυμένο από το χρόνο και τις νέες προτεραιότητες ζήτημα προκαλεί ισχυρότατους κραδασμούς: η Τουρκία ανακαλεί τον πρέσβη της στην Ουάσιγκτον, οι Αμερικανοί σπεύδουν να δηλώσουν πίστη προς την Αγκυρα και ταυτόχρονα θερμοί υποστηρικτές της τουρκοαρμενικής προσέγγισης, η οποία ήδη προεξοφλείται απολεσθείσα.

Ολα δείχνουν ότι το τρίγωνο Ουάσιγκτον-Αγκυρα-Ερεβάν τρίζει καθώς οι πλευρές του λυγίζουν υπό το βάρος μιας ιστορικής αναγκαιότητας, που εξωραΐζεται ως ηθική υποχρέωση της αμερικανικής πολιτικής. Οι 23 από τους 45 βουλευτές που ενέκριναν το ψήφισμα, το έκαναν «για να προσεταιριστούν το ισχυρό αρμενικό λόμπι στις ΗΠΑ» σημειώνει η έγκυρη «Whasington Post», που κυνικά ειρωνεύεται «ιδού πώς ένα παλαιό πρόβλημα μετατρέπεται σε σημερινό».

Λεπτές ισορροπίες

Τι πρόβλημα; Αυτό που είχαν αντιμετωπίσει οι κυβερνήσεις Κλίντον και Μπους, και τώρα του Ομπάμα. Να αναγνωρίσουν τη γενοκτονία, αλλά με τρόπο που να μην πλήξει τις αμοιβαία συμφέρουσες αμερικανοτουρκικές σχέσεις και να μη διαταράξει τις εξελίξεις στην ευαίσθητη περιοχή του Ν. Καύκασου μέσα από μια ρήξη στην τουρκοαρμενική προσέγγιση.

Πρόκειται για ένα παζλ πολιτικής υστερίας. Που τροφοδοτείται κυρίως από τον εθνικιστικό φανατισμό και την κρίσιμη εσωτερική πολιτική συγκυρία στην Τουρκία και δευτερευόντως από την αμερικανική ιδιαιτερότητα της δράσης και των αναμετρήσεων των λόμπι.

* Για την Αγκυρα, δεν είναι η καλύτερη στιγμή για να οξυνθεί ο αντιαμερικανισμός και να πληγεί η αξιοπιστία της εξωτερικής πολιτικής της. Το 2007, που είχε ξαναπαιχτεί το ίδιο έργο με έγκριση του ψηφίσματος από τη Βουλή αλλά μπλοκάρισμά της στο Κογκρέσο, μόνο 9 τοις εκατό των Τούρκων δήλωναν φιλοαμερικανοί φέρνοντας την Τουρκία στην κορυφή της λίστας του αντιαμερικανισμού. Αν συμβεί κάτι ανάλογο και τώρα, ο Ερντογάν θα δυσκολευτεί να εκπληρώσει τις αμερικανοκεντρικές επιλογές του στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ και στο Νότιο Καύκασο, ενώ θα αποδυναμωθεί στο εσωτερικό πολιτικό μέτωπο.

* Για τους Αμερικανούς, επίσης, τα πράγματα δεν είναι απλά. Ο Ομπάμα, έχοντας δηλώσει ως υποψήφιος «δεσμεύομαι ως πρόεδρος να αναγνωρίσω την αρμενική γενοκτονία», μπορεί να τσίμπησε τις ψήφους της αρμενικής κοινότητας στις ΗΠΑ, αλλά τώρα διακυβεύει την αξιοπιστία του. Το αληθινό δράμα όμως παίζεται στα γραφεία πολυεθνικών όπως η Lo-ckheed, η Boeing, η Raytheon, η United Techno-logies και η Northrop Grum-man, που παζαρεύουν με την Τουρκία πωλήσεις όπλων.

Χαμόγελα στο Ερεβάν

Ετσι πριν από το τηλεφώνημα της Χίλαρι Κλίντον προς τον πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Χάουαρντ Μπέρμαν, να μην εγκριθεί το ψήφισμα, είχαν προηγηθεί ανάλογες πιέσεις από τις εταιρείες.

Με την Αρμενία να παρακολουθεί διακριτικά, χαμογελώντας με ικανοποίηση και περιμένοντας το επόμενο, οριστικό βήμα για έγκριση του ψηφίσματος και από το Κογκρέσο, επιλέγεται από όλες τις πλευρές η πολιτική της σύγχυσης.

Ο Ερντογάν εμφανίζεται ως οφείλει οργισμένος, απειλώντας με διάλυση τα τουρκοαρμενικά συμβόλαια φιλίας και με κρίση στο αμερικανοτουρκικό ειδύλλιο, ενώ η Ουάσιγκτον αφήνει να διαρρεύσει ότι η αναγνώριση της γενοκτονίας, όπως το 2007 έτσι και τώρα, δεν θα πάει στην ολομέλεια του Σώματος.

Κραυγές και ψίθυροι δηλαδή, που μπορεί να μεταβάλλουν προς στιγμή την επικοινωνιακή εικόνα του τριμερούς διπλωματικού παίγνιου, αλλά που δεν μπορούν να το ανατρέψουν, διότι οι γεωπολιτικές συνιστώσες του τριγώνου ΗΠΑ-Τουρκία-Αρμενία είναι πολύ ισχυρότερες από οποιαδήποτε πολιτική ηθικολογία.