ΚΑΛΠΕΣ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΣΤΑ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΑ

Ελευθεροτυπία

Μόλις 150.000 ψηφοφόροι υπολογίζεται ότι θα προσέλθουν αύριο στις κάλπες στην κατεχόμενη περιοχή της Κύπρου, για να εκλέξουν τον πρόεδρο της μικροσκοπικής «ΤΔΒΚ».

Οι δημοσκοπήσεις προβλέπουν άνετη επικράτηση του εθνικιστή «πρωθυπουργού» Ντερβίς Ερογλου, όμως οι συνεργάτες του Μεχμέτ Αλί Ταλάτ προσδοκούν ότι θα κάνουν την ανατροπή. Ο στόχος της εκστρατείας Ταλάτ έχει μετατοπιστεί τώρα στην αποτροπή της εκλογής Ερογλου από τον πρώτο γύρο, με την ελπίδα ότι θα ανατρέψουν το αποτέλεσμα στον δεύτερο γύρο.

Τα Ηνωμένα Εθνη και οι δυτικές πρεσβείες που ενδιαφέρονται για τις συνομιλίες δεν αποκλείουν ανατροπές στις προβλέψεις, όμως δίνουν πολύ μεγάλες πιθανότητες στον Ντερβίς Ερογλου και επεξεργάζονται σενάρια για την επόμενη μέρα.

Ο Ερογλου κατηγορείται ότι δεν έχει πολιτική στο Κυπριακό.

Σε συνέντευξή του σε τουρκική εφημερίδα, αποκάλυψε ότι θα παίξει με τα νεύρα των Ελληνοκυπρίων, ακολουθώντας την τακτική του Ραούφ Ντενκτάς: «Πόσο θα μείνουν οι Ελληνοκύπριοι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων; Σε τελευταία ανάλυση, γνωρίζουν ότι δεν θα λέω ναι σε ό,τι ζητήσουν. Ισως εκείνοι να απαυδήσουν νωρίτερα από εμάς και να φύγουν. Διότι ούτε πρόθεση έχουν για συνεννόηση ούτε και ανάγκη. Ομως, για να μπορέσει αυτό να το καταλάβει ο κόσμος, πρέπει να μείνουμε λίγο ακόμη στο τραπέζι των συνομιλιών».

Ο Ταλάτ, σε άλλη συνέντευξη, πρόβλεψε πως αν εκλεγεί ο Ερογλου, ο Χριστόφιας δεν θα τον αντέξει περισσότερο από 2-3 μέρες και οι συνομιλίες θα καταρρεύσουν. Η αιχμή του δόρατος της εκστρατείας Ταλάτ είναι οι προσπάθειές του για λύση του Κυπριακού, που θα εξυπηρετήσει και τις ευρωπαϊκές φιλοδοξίες της Τουρκίας.

Τα τρία σενάρια

Τι θα γίνει, λοιπόν, με το Κυπριακό από μεθαύριο Δευτέρα (ή αν υπάρξει δεύτερος γύρος από την επόμενη Δευτέρα;). Μπορεί η ψήφος 70.000 Τουρκοκυπρίων, οπαδών του Ερογλου όσος και ο πληθυσμός μιας μικρής επαρχιακής πόλης της Τουρκίας, να κρίνει το ευρωπαϊκό μέλλον μιας χώρας με πληθυσμό 70 εκατομμυρίων;

Η απάντηση είναι «όχι». Η Τουρκία έχει τα μέσα και τους μηχανισμούς να ελέγξει την κατάσταση στα κατεχόμενα, αλλά δεν μπορεί να μπει στην κάλπη για να αλλάξει το αποτέλεσμα. Διακριτικά το ΑΚΡ εκφράζει την προτίμησή του προς τον Ταλάτ, ενώ ο Ερογλου είναι η προτίμηση των κεμαλιστών και του βαθέος κράτους διότι η επικράτησή του εξυπηρετεί τον αντιευρωπαϊσμό τους.

Για την επόμενη μέρα της ψηφοφορίας υπάρχουν τρία σενάρια:

1 Επικράτηση Ταλάτ

Το αισιόδοξο σενάριο είναι ότι ο Ταλάτ κάνει την ανατροπή και επανεκλέγεται. Οι συνομιλίες θα συνεχιστούν από εκεί που έμειναν, όμως με αφορμή το σοκ από τον κίνδυνο Ερογλου, θα επιταχυνθούν. Ηδη η Τουρκία μπαίνει σε νέα περίοδο αστάθειας, με αφορμή την πρόταση του ΑΚΡ για τροποποίηση του Συντάγματος, ενώ το 2011 θα γίνουν στη χώρα κοινοβουλευτικές εκλογές.

Εάν θα υπάρξει λύση, το χρονοδιάγραμμα εξαντλείται αυτόν το χρόνο. Ηδη οι Χριστόφιας και Ταλάτ, στην τελευταία κοινή δήλωσή τους, δεσμεύτηκαν για «μια εξαντλητική συζήτηση των υπόλοιπων πτυχών του κυπριακού προβλήματος και στο ξεπέρασμα των αποκλίσεων σύντομα».

Η τουρκική πλευρά θα εξαντλήσει όλα τα περιθώρια για μια λύση στις παραμέτρους του ΟΗΕ, με έμφαση στην πολιτική ισότητα των Τουρκοκυπρίων. Η πολιτική ισότητα της τουρκικής κοινότητας σ' ένα κράτος-μέλος της Ε.Ε. κρίνεται από την Τουρκία ότι έχει μεγαλύτερη αξία ακόμη και από αυτή την πλήρη αναγνώριση της «ΤΔΒΚ», επειδή το πρώτο εξυπηρετεί τις ενταξιακές της φιλοδοξίες και το δεύτερο θα τις μολύνει.

2 Κερδίζει ο Ερογλου

Αν τις εκλογές κερδίσει ο Ερογλου -όπως προβλέπεται- δεν μπορούν να υπάρξουν συνομιλίες όπως τις ξέραμε τα τελευταία δύο χρόνια. Ο Ερογλου δεν έχει διαπραγματευτική ομάδα, ούτε λεπτομερή γνώση τού τι συζητήθηκε και τι συμφωνήθηκε. Ούτε έχει πρόθεση να συνεργαστεί και το δηλώνει κατά τρόπο που μπορεί να πει κανείς ότι προβοκάρει την ίδια την τουρκική κυβέρνηση.

Από την άλλη, το τουρκικό ΥΠΕΞ, με ανακοίνωση που εξέδωσε την 1η Απριλίου, με αφορμή την κοινή δήλωση Χριστόφια - Ταλάτ, αναφέρει πως σε αυτήν έπρεπε να καταγραφούν «κατά τρόπο συγκεκριμένο και ουσιαστικό οι πρόοδοι που σημειώθηκαν» και ότι αυτό θα είχε «αδιαμφισβήτητη σημασία» για τις συνομιλίες, «που θα συνεχιστούν μετά τις εκλογές από το σημείο που σταμάτησαν, έτσι ώστε να μην υπάρξει αδίκως απώλεια χρόνου».

Η ανακοίνωση αποτελεί και ένα είδος «φύλλου πορείας» για τον Ερογλου, στην περίπτωση που εκλεγεί, και μια υπόδειξη ότι δεν μπορεί να αρχίσει από την αρχή. «Εχει μεγάλη σημασία», αναφέρει, «να μη χαθεί άσκοπα το υπάρχον παράθυρο ευκαιρίας, όπως έγινε το 2004» για να μπορέσουν οι διαπραγματεύσεις να φτάσουν στον στόχο τους, «να αξιοποιηθεί ο περιορισμένος χρόνος και να μην αποφευχθούν τα απαιτούμενα βήματα προς την κατεύθυνση της λύσης».

Με δεδομένο ότι ο Ερογλου ούτε ξέρει ούτε μπορεί ούτε θέλει να διαπραγματευτεί, αυτό που συζητείται στο διεθνή χώρο είναι η ταχεία σύγκληση διάσκεψης για το Κυπριακό με τη συμμετοχή της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Ε.Ε. στα πρότυπα του Μπούργκενστοκ. Μέσω της διάσκεψης θα παρακαμφθεί ο Ερογλου, όπως παρακάμφθηκε το 2004 ο Ντενκτάς.

3 Κατάρρευση της διαδικασίας

Στην περίπτωση που εκλεγεί ο Ερογλου και αποτύχει η προσπάθεια για μια διάσκεψη -προς το παρόν ο Χριστόφιας την απορρίπτει- τότε η Τουρκία θα εφαρμόσει το σχέδιο Β', για πλήρη αποσύνδεση του Κυπριακού από την ενταξιακή της πορεία.

Ηδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προώθησε τον κανονισμό για το απευθείας εμπόριο των κατεχομένων με την Ε.Ε. Εάν υπάρξει ναυάγιο, ο κανονισμός θα εγκριθεί με πλειοψηφία και η Τουρκία θα ανοίξει τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά της στα κυπριακά σκάφη. Αυτόματα θα ξεμπλοκαριστούν τα οκτώ κεφάλαια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε. Ακόμη, η Αγκυρα θα προωθήσει ψήφισμα στην Ισλαμική Διάσκεψη για μαζική αναγνώριση της «ΤΔΒΚ» από τα ισλαμικά κράτη.

Ολα αυτά, καθώς και η πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που αναγνωρίζει δίκαιο στους χρήστες των ελληνοκυπριακών περιουσιών, έστω κι αν είναι έποικοι, δημιουργούν το υπόβαθρο για ταϊβανοποίηση των κατεχομένων.

Οι συνομιλίες θα αρχίσουν ξανά σε κάποια χρόνια, σε νέα βάση για ζητήματα συνόρων, επιστροφής κάποιων εδαφών και αποστρατιωτικοποίησης, όχι όμως για συνένωση της Κύπρου σ' ένα αδιαίρετο κράτος.