ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΥΤΣΗΣ: ΤΟ ΙΣΡΑΗΛ "ΗΘΕΛΕ ΝΑ ΔΩΣΕΙ ΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑ"

tvxs.gr

Η δολοφονική ενέργεια σε βάρος των ακτιβιστών οι οποίοι συμμετείχαν στο «Στόλο της Ελευθερίας» εντάσσεται στο πλαίσιο μιας ευρύτερης στρατηγικής επιλογής του Ισραήλ: να διατηρήσει -πάση θυσία- ανέπαφο τον αποκλεισμό της Γάζας, προκειμένου εν τέλει να ανατρέψει το καθεστώς της Χαμάς. Ειδικευμένος στα ζητήματα της Μέσης Ανατολής, ο καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου, Αλέξανδρος Κούτσης, σκιαγραφεί στο tvxs.gr το αραβο-ισραηλινό αδιέξοδο και ταυτόχρονα αναλύει τις διεθνείς διεργασίες οι οποίες ακολουθούν της αιματηρής επίθεσης.

Tίθεται ένα, μάλλον, απλό ερώτημα: γιατί προχώρησε ο ισραηλινός στρατός σε αυτή την -επιεικώς- σκληρή πράξη, με στόχο μία ακτιβιστική αποστολή;

Καταρχάς, πρέπει να δούμε το ευρύτερο πλαίσιο της ισραηλινής στάσης. Όλα ξεκινούν με την εφαρμογή κυρώσεων εμπάργκο κατά της Γάζας, οι οποίες ξεκίνησαν πολύ πριν από τον πόλεμο του 2009: πρωτοεμφανίστηκαν με την αποχώρηση του Σαρόν, εντάθηκαν μετά την εκλογή της Χαμάς στην εξουσία και, βέβαια, ακολούθησε ο αποκλεισμός με τη σημερινή του μορφή μετά τον πόλεμο του 2009. Το Ισραήλ ισχυρίζεται ότι επιτρέπει να εισέρχεται ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα αλλά, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, αυτή η βοήθεια αποτελεί ουσιαστικά το 24% της συνολικής που έφτανε στη Γάζα πριν από το 2006, οπότε και τοποθετήθηκε η Χαμάς στην εξουσία. Στην πράξη, το Ισραήλ εμποδίζει ανάλογες αποστολές, αποσκοπώντας στην ανατροπή του καθεστώτος της Χαμάς στη Γάζα.

Σε αυτό το πλαίσιο, εξέλαβε τη συγκεκριμένη προσπάθεια ως μια απόπειρα ανατροπής του καθεστώτος του εμπάργκο. Τα πράγματα θα γίνονταν πιο δύσκολα για το Ισραήλ αν «έσπαγε» το -μην ξεχνάμε- παράνομο εμπάργκο, διότι θα δυσκολευόταν να ελέγξει οποιαδήποτε άλλα κινήματα προσπαθούσαν να μπουν στη Γάζα. Θα υπήρχε προηγούμενο και μάλιστα μεγάλο: μιλάμε για 6 πλοία (τα 3 με εφόδια και τα άλλα 3 με επιβάτες). Το Ισραήλ ήθελε να δώσει ένα μάθημα σε όσους αναλαμβάνουν ανάλογες πρωτοβουλίες. Ότι, δηλαδή, το κόστος θα είναι μεγάλο. Και έχουμε να κάνουμε με έναν Ισραηλινό πρωθυπουργό ο οποίος δεν δίνει σημασία στη διεθνή κοινή γνώμη. Το απέδειξε και με την πρόκληση απέναντι στον Αμερικανό πρόεδρο να μην συνεργάζεται για την προώθηση της ειρηνευτικής διαδικασίας. Έχω την αίσθηση, πάντως, ότι οι ισραηλινές αρχές δεν περίμεναν να είναι τόσο μεγάλος ο αριθμός των θυμάτων. Υπολόγιζαν κάποια επεισόδια αλλά τους ξέφυγε.

Τι πρέπει να περιμένουμε για τη συνέχεια; Είναι ικανό το περιστατικό να απομονώσει διπλωματικά το Ισραήλ;

Έχει ήδη ξεκινήσει όχι ακριβώς η απομόνωση του Ισραήλ αλλά η επιδείνωση των διπλωματικών του σχέσεων στη διεθνή σκηνή. Η Τουρκία ήδη ανακάλεσε τον πρεσβευτή της από το Τελ Αβίβ. Εδώ, να σημειώσουμε τα εξής: Πρώτον, το τουρκικό σκάφος ηγείτο της ομάδας που επιχείρησε να προσεγγίσει τη Γάζα και δεύτερον η Τουρκία συμμετέχει στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Ως εκ τούτου, θα χρησιμοποιήσει τη θέση της προκειμένου -με αφορμή το περιστατικό- να τονίσει το ζήτημα του εμπάργκο, με στόχο την άρση του ή τη ρύθμισή του με τρόπο που δεν θα θίγει σε αυτό το βαθμό τους Παλαιστίνιους. Νομίζω ότι το τουρκικό σκάφος είχε την «ευλογία» της τουρκικής κυβέρνησης. Εδώ και πολύ καιρό, η Τουρκία προωθεί μια διαφορετική πολιτική στο χώρο της Μέσης Ανατολής, ειδικά μετά την εισβολή στο Ιράκ το 2003. Εκεί διαπίστωσε ότι οι Αμερικανοί δεν υπολογίζουν τα συμφέροντά της –κινδύνευε τότε, κατά τη διακυβέρνηση Μπους, να δει ανεξάρτητο κουρδικό κράτος. Από εκείνο το σημείο, η Τουρκία αποφάσισε να παίζει καθοριστικό ρόλο στη δική της «αυλή». Μπορεί οι ΗΠΑ να αποτελούν μεγάλη δύναμη, με πυρηνική ισχύ, αλλά η Τουρκία επιθυμεί να μειώσει το ρόλο τους στη Μέση Ανατολή. Μία επιδίωξη, η οποία θίγει και το Ισραήλ, το σύμμαχο των ΗΠΑ.

Στον αραβικό χώρο η αντίδραση θα είναι διπλωματικής φύσης από την Αίγυπτο και την Ιορδανία, οι οποίες έχουν συνάψει συνθήκη με το Ισραήλ. Το Ιράν και η Συρία θα ταχθούν σαφώς υπέρ της Χαμάς.

Όσον αφορά στον πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπάρακ Ομπάμα, πιστεύω ότι θα κρατήσει αποστάσεις. Το εβραϊκό λόμπι στη χώρα του έχει περάσει το μήνυμα ότι οι σχέσεις του Αμερικανού προέδρου με το Ισραήλ έχουν επιδεινωθεί και πως αν δεν βελτιωθούν μέχρι το Νοέμβριο, το λόμπι δεν θα στηρίξει το δημοκρατικό κόμμα. Γεγονός που θα σημαίνει απώλεια εδρών στο Κογκρέσο. Ήδη, βλέπουμε ότι ο Ομπάμα έχει κάνει πίσω σε πολλά πράγματα με το Ισραήλ και δεν νομίζω ότι τώρα θα ρισκάρει.

Πώς κρίνετε την ελληνική αντίδραση;

Μετά την επίθεση, η ελληνική κυβέρνηση διέκοψε τα κοινά αεροπορικά γυμνάσια με το Ισραήλ, στη Σούδα. Θεωρώ ότι η Ελλάδα πρέπει να ακολουθήσει μια κοινή στάση με την ΕΕ, στο πρότυπο της αντίδρασης από την προεδρεύουσα Ισπανία, η οποία κατήγγειλε την πράξη του Ισραήλ ως απάνθρωπη. Η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να ακολουθήσει την ευρωπαϊκή γραμμή, αν θέλει συν τοις άλλοις να μην συναντήσει αντιδράσεις από την ΕΕ.

Το Ισραήλ αργεί (Δευτέρα απόγευμα) να τοποθετηθεί επισήμως.

Ο υφυπουργός Εξωτερικών της χώρας, Ντάνι Άγιαλον, δήλωσε ότι αυτή η κρίση προέρχεται κυρίως από σκόπιμη ενέργεια αυτών που προσπάθησαν να «σπάσουν» το εμπάργκο. Ταύτισε τους ακτιβιστές με τους Τζιχάντ και την Αλ Κάιντα, υποστηρίζοντας ότι έχουν διασυνδέσεις μαζί τους και πως σκόπευαν να προκαλέσουν ρήξη για να ευνοηθεί η Χαμάς και να βγει από τον κλοιό που της έχει επιβάλει το Ισραήλ. Αυτή λογικά θα είναι και η επίσημη γραμμή του Ισραήλ. Να σημειώσουμε, επί τη ευκαιρία, ότι τα υλικά τα οποία μετέφεραν τα σκάφη, ανάμεσα στα οποία και τσιμέντο, ήταν προϊόντα που έχουν μπει στον πίνακα των απαγορευμένων από τους Ισραηλινούς: Φοβούνται ότι οι Παλαιστίνιοι θα κτίσουν και κτίρια από τα οποία θα εκτοξεύουν ρουκέτες εναντίον τους κ.ο.κ. Για αυτό το λόγο δεν δέχτηκε η ακτιβιστική ομάδα να παραδώσει το φορτίο στους Ισραηλινούς, ήξεραν ότι εκείνοι δεν θα τα προωθούσαν στη Γάζα.

Μία γενικότερη εκτίμηση για τον αποκλεισμό της Γάζας;

Κατά τη γνώμη μου, η Χαμάς δεν πρόκειται να ανατραπεί από την εξουσία. Κυρίως, διότι δεν υπάρχει διέξοδος μέσα από την ειρηνευτική διαδικασία. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, δεν ενδιαφέρεται για παλαιστινιακό κράτος. Ο Παλαιστίνιος πρόεδρος, Μαχμούντ Αμπάς, δεν μπορεί να πείσει ούτε τον Νετανιάχου ούτε τον Ομπάμα να προχωρήσουν προς αυτή την κατεύθυνση. Συνεπώς, επαναλαμβάνω, η Χαμάς δεν πρόκειται να ανατραπεί από την εξουσία. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, είναι απάνθρωπο να εφαρμόζεται ένα εμπάργκο, το οποίο δεν έχει και την νομιμότητα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Είναι μονομερής ενέργεια του Ισραήλ απέναντι στην οποία η διεθνής κοινή γνώμη πρέπει τώρα να πάρει θέση: Ή στηρίζει το Ισραήλ ή το περιορίζει ως προς τις ενέργειές του στην περιοχή, για το συμφέρον όλου του κόσμου.