Πώς έγινε η Φουκουσίμα της Κύπρου

http://www.enet.gr

Του ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΔΡΟΥΣΙΩΤΗ

Σε περίοδο παρατεταμένης πολιτικής κρίσης εισέρχεται η Κύπρος ως αποτέλεσμα των επιπτώσεων της τρομακτικής έκρηξης που προκλήθηκε στη ναυτική βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» και κατέστρεψε την υποδομή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας.

Είκοσι χρόνια πίσω γύρισε η Κύπρος στον τομέα της ενέργειας, αφού μέσα σε λίγα μόλις δευτερόλεπτα απώλεσε το 60% του ηλεκτροπαραγωγικού δυναμικού της. Μετά τις κηδείες των 13 νεκρών η όλη συζήτηση περιστράφηκε στις ευθύνες της πολιτικής ηγεσίας, με όλη την πίεση να στρέφεται κατά του προέδρου της Κύπρου Δημήτρη Χριστόφια, ο οποίος διάγει τη χειρότερη ίσως στιγμή της πολιτικής του σταδιοδρομίας.


Η κυβέρνηση της Κύπρου όρισε μονομελή ερευνητική επιτροπή για να διερευνήσει τα αίτια της έκρηξης και να αποδώσει ευθύνες, ενώ η αστυνομία διεξάγει ανακρίσεις για πιθανά ποινικά αδικήματα. Ωστόσο, το ζήτημα έχει προσλάβει τεράστιες πολιτικές διαστάσεις, με την αντιπολίτευση και τον τύπο να αντιμετωπίζουν το ζήτημα πολιτικά και να επιρρίπτουν τις ευθύνες στον πρόεδρο Χριστόφια.

Ο κυπριακός τύπος έχει δημοσιεύσει πληθώρα εμπιστευτικών εγγράφων τα οποία αποκαλύπτουν το ανατριχιαστικό παρασκήνιο που έχει προηγηθεί της φονικής έκρηξης:

*Οι Αμερικανοί εντόπισαν ένα ρωσικό πλοίο με κυπριακή σημαία, προερχόμενο από το Ιράν και με προορισμό τη Συρία, φορτωμένο με στρατιωτικό υλικό, κατά παράβαση σχετικού ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας. Οι ΗΠΑ ζήτησαν από την Κύπρο να κατάσχει το φορτίο. Η Λευκωσία προσπάθησε να κάνει τα στραβά μάτια, αλλά μετά από σφοδρές πιέσεις από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. οδήγησε το πλοίο στο λιμάνι της Λεμεσού και κατάσχεσε το φορτίο του.

*Οι Αμερικανοί ενδιαφέρονταν να το παραλάβουν για να δουν τι περιείχε και να το καταστρέψουν. Η Κύπρος αρνήθηκε να το παραδώσει στις βρετανικές βάσεις, ενώ απέρριψε προσφορά της Γερμανίας να παραλάβει το φορτίο, επιδιώκοντας μια λύση που θα είχε την κάλυψη των Ηνωμένων Εθνών.

*Η Λευκωσία προσέφυγε στην Επιτροπή Κυρώσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας και ζήτησε οδηγίες. Η Επιτροπή Κυρώσεων απάντησε ότι το φορτίο παραβίαζε το ψήφισμα του Σ.Α., ζήτησε την κατάσχεσή του και συμβούλευσε την Κύπρο να συνεργαστεί με άλλα κράτη-μέλη του ΟΗΕ για την ασφαλή φύλαξη και καταστροφή του. Η Δύση προσπάθησε να πείσει τη Λευκωσία να αξιοποιήσει το παράθυρο που της έδινε ο ΟΗΕ και να παραδώσει το φορτίο. Η Λευκωσία απέφυγε να το καταστρέψει ή να το παραδώσει σε τρίτη χώρα και το αποθήκευσε στη ναυτική βάση «Ευάγγελος Φλωράκης», ακριβώς δίπλα από τον κύριο ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό.

*Από την αλληλογραφία προκύπτει ότι οι λόγοι που ώθησαν τη Λευκωσία να κρατήσει το φορτίο ήταν πολιτικοί και είχαν να κάνουν με πιέσεις που ασκούσαν το Ιράν και η Συρία. Το ζήτημα χειριζόταν το διπλωματικό γραφείο του προέδρου Χριστόφια.

*Η Εθνική Φρουρά εξέφρασε ανησυχίες για την ασφάλεια της βάσης λόγω της επικινδυνότητας του φορτίου και πρότεινε την καταστροφή του. Ομως η απόφαση -με οδηγίες του Χριστόφια- ήταν να φυλαχθεί. Το υπουργείο Αμυνας και η Εθνική Φρουρά πίεζαν για δυόμισι χρόνια για να απαλλαγούν από το φορτίο. Ολα τα διαβήματα κολλούσαν στο υπουργείο Εξωτερικών που «αγόραζε χρόνο». Οι πολιτικοί λόγοι, σύμφωνα με τη σχετική αλληλογραφία, εξακολουθούσαν και ήταν σε ισχύ.

*Στις αρχές Ιουλίου διαπιστώθηκε ότι ένα από τα εμπορευματοκιβώτια φούσκωσε λόγω αλλοίωσης της πυρίτιδας. Εγινε σύσκεψη υπό την προεδρία του υπουργού Αμυνας για να συζητηθεί το μέλλον του φορτίου. Ομως από τα πρακτικά που δημοσιεύτηκαν φαίνεται ότι κανένας δεν μπορούσε να πάρει απόφαση. Ο υπουργός Αμυνας ζητούσε έκθεση εμπειρογνωμόνων για να πείσουν τον πρόεδρο Χριστόφια να πάρει την πολιτική απόφαση για την καταστροφή του φορτίου.

*Την περασμένη Δευτέρα το πρωί ξέσπασε πυρκαγιά στο εμπορευματοκιβώτιο που ήταν φουσκωμένο. Αντρες του ναυτικού έσπευσαν να τη σβήσουν, ενώ εκλήθη και όχημα της πυροσβεστικής υπηρεσίας. Στις 5.50 το εμπορευματοκιβώτιο ανατινάχθηκε και μαζί του τα άλλα 97 που ήταν στοιβαγμένα σε υπαίθριο χώρο.

*Από την έκρηξη, που ήταν η ισχυρότερη που έγινε ποτέ στην Κύπρο, και από το ωστικό κύμα σκοτώθηκαν 13 και τραυματίστηκαν 61, ενώ καταστράφηκε ολοσχερώς η κύρια μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Χάθηκε και το 25% του κυπριακού ΑΕΠ

Η οικονομική καταστροφή που υπέστη η Κύπρος από το ατύχημα αυτό, τηρουμένων των μεγεθών και των αναλογιών, είναι αντίστοιχη με εκείνη της Ιαπωνίας, από το σεισμό και το τσουνάμι που ακολούθησε.

Οι ζημιές εκτιμώνται στα δύο δισεκατομμύρια ευρώ και σε άλλα τόσα οι παράπλευρες απώλειες, λόγω των άμεσων επιπτώσεων στην κυπριακή οικονομία. Τα ποσά αυτά αντιστοιχούν στο 25% του ΑΕΠ της Κύπρου, σε μια εποχή που η οικονομία ταλανίζεται από την κρίση χρέους στη ζώνη του ευρώ.
Η χώρα απώλεσε το 60% της ενεργειακής της παραγωγής λόγω της ολοκληρωτικής καταστροφής του βασικού ηλεκτροπαραγωγικού σταθμού. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στηρίζεται σε γερασμένες εφεδρικές μονάδες, τις μικρές ιδιωτικές ηλεκτρογεννήτριες, ενώ εισήχθησαν από την Ελλάδα και το Ισραήλ μικρές κινητές μονάδες.
Το πρόβλημα αυτό θα κρατήσει μήνες, καθώς είναι αδύνατη η επιδιόρθωση του σταθμού και θα χρειαστεί η ανακατασκευή του. Μόλις πρόσφατα είχαν ολοκληρωθεί οι εργασίες ανέγερσης δύο νέων μονάδων, οι οποίες θα λειτουργούσαν και με φυσικό αέριο και θα καθιστούσαν την Κύπρο αυτάρκη σε ηλεκτρική ενέργεια για τα επόμενα είκοσι χρόνια. Σε μία μόνο στιγμή η Κύπρος γύρισε 20 χρόνια πίσω.
Η Κύπρος αναγκάζεται πλέον να εξετάσει με θετικό πνεύμα την προσφορά που έγινε από τουρκική εταιρεία, η οποία έχει εγκαταστήσει στα κατεχόμενα μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και προσφέρει προς πώληση στην Κυπριακή Δημοκρατία. 100 MW ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ η έλλειψη που υπάρχει είναι 500 MW, νοουμένου ότι θα αντέξουν οι γέρικες γεννήτριες δύο εφεδρικών σταθμών που θα αποσύρονταν στο άμεσο μέλλον.
Επίσης, με ειδικό κανονισμό επιτράπηκε η αγορά από τα κατεχόμενα μικρών γεννητριών για οικιακή και εμπορική χρήση. Λόγω της έλλειψης ενέργειας το κάθε σπίτι στα κατεχόμενα είχε μία γεννήτρια. Τώρα, με την αυτάρκεια που υπάρχει, έχουν μείνει αδιάθετες πολλές. Πριν από πέντε χρόνια, όταν εξερράγη ο κύριος σταθμός παραγωγής ηλεκτρισμού στα κατεχόμενα, η κυβέρνηση της Κύπρου αποφάσισε να τροφοδοτήσει τα κατεχόμενα για ανθρωπιστικούς λόγους. Τώρα, με την καταστροφή του ηλεκτροπαραγωγικού σταθμού Βασιλικού, οι όροι έχουν αντιστραφεί.