Κυριακή 12 Αυγούστου 2012

Από το go home στο «καλωσόρισες»

Πριν από δύο χρόνια η επίσκεψη του πρωθυπουργού του Ισραήλ Νετανιάχου στην Αθήνα αντιμετωπίσθηκε με επιφύλαξη στην καλύτερη περίπτωση και με ανησυχίες για το κόστος στις σχέσεις μας με τον Αραβικό Κόσμο, και στη χειρότερη ως προσαρμογή στις επιθυμίες της Ουάσιγκτον από τον τότε πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου. Σήμερα, η πρόσφατη επίσκεψη του προέδρου του Ισραήλ Σιμόν Πέρες διεξήχθη σε ένα κλίμα πλειοψηφικής αποδοχής της στρατηγικής συνεργασίας της χώρας μας με το Ισραήλ, χωρίς στιβαρή αμφισβήτηση των όσων σχετικών δήλωσαν ο Πρόεδρος Κάρολος Παπούλιας και ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς.

Μεσολάβησε, εν τω μεταξύ, η Αραβική Ανοιξη, που κινδυνεύει να εξελιχθεί σε Χειμώνα για την ευρύτερη Μέση Ανατολή, με τη σταθερότητα και την προβλεψιμότητα για τις εξελίξεις να έχουν συρρικνωθεί, αν δεν έχουν εκμηδενισθεί, και με τον αγώνα για εκδημοκρατισμό κατά των αυταρχικών καθεστώτων της περιοχής να έχει μεταλλαχθεί και εκφυλισθεί σε συγκρούσεις θρησκευτικών - κοινοτικών ομάδων, αλλά και σε λυσσαλέο αγώνα κατοχύρωσης επιρροής και ερεισμάτων από τις τοπικές δυνάμεις.
Από το go home στο «καλωσόρισες»
Νέα δεδομένα - προκλήσεις
Εκ των πραγμάτων, τόσο η αραβο-ισραηλινή σύγκρουση όσο και το Παλαιστινιακό περνούν σε δεύτερο πλάνο και αναδεικνύεται ως προτεραιότητα η θωράκιση από τις παρενέργειες της ανάφλεξης: Αυτός είναι ο κυριότερος παράγοντας που φέρνει ακόμη πιο κοντά την Ελλάδα και την Κύπρο με το Ισραήλ, χωρίς να υποτιμώνται τα κοινά ενεργειακά συμφέροντα των τριών χωρών στην Ανατολική Μεσόγειο και οι άλλες πτυχές διμερούς συνεργασίας.
Πρόκειται δηλαδή κυρίως και πάνω από όλα για τη διαμόρφωση ενός τριμερούς πόλου σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, που σε ένα όχι πολύ μακρινό μέλλον θα αποκτήσει στρατηγική σημασία και βαρύτητα για τη Δύση -ΗΠΑ και Ε.Ε.- αλλά και τη Ρωσία, σε μια στιγμή που οι μεγάλες δυνάμεις συνολικά βλέπουν να χάνουν τον έλεγχο των εξελίξεων στον αραβομουσουλμανικό κόσμο σε όφελος σήμερα της Αγκυρας και της Τεχεράνης και ενδεχομένως αύριο του Ριάντ και του Καΐρου. Για όσους αμφιβάλλουν για τα παραπάνω ας ανατρέξουν στα όσα διαδραματίστηκαν στην πρόσφατη επίσκεψη Πούτιν στο Ισραήλ: Αν στη Συρία η Μόσχα δίνει μάχη οπισθοφυλακής για να διατηρήσει τη μοναδική ναυτική της βάση στην Ανατολική Μεσόγειο, στο Ισραήλ διερευνά τη δυνατότητα στρατηγικής προσέγγισης-συνεργασίας ως μονόδρομου για τη διασφάλιση της περιφερειακής της παρουσίας.
Από το go home στο «καλωσόρισες»
Γεωπολιτική αναβάθμιση
Για τη χώρα μας πρόκειται για έμπρακτη αναβάθμιση της γεωπολιτικής της σημασίας σε μια στιγμή έσχατης διαπραγματευτικής της περιθωριοποίησης στην Ευρωζώνη, μια κατάσταση πραγμάτων που συνιστά πρωτοφανές γεωπολιτικό παράδοξο: Πώς μπορεί να απειλείται με χρεοκοπία και εκδίωξη από την Ευρωζώνη μία χώρα που μαζί με το Ισραήλ και την Κύπρο συνδιαμορφώνουν το μοναδικό πόλο σταθερότητας σε μια περιοχή που φλέγεται και στην οποία διακυβεύονται τα πιο ζωτικά συμφέροντα της Ε.Ε., των ΗΠΑ αλλά και της Ρωσίας;
Η ευρύτερη Μέση Ανατολή για τα επόμενα χρόνια θα είναι μια διακεκαυμένη ζώνη ανταγωνισμών, συγκρούσεων, ακραίων φονταμενταλιστικών δράσεων με περιορισμένη δυνατότητα και αβέβαιη βούληση εμπλοκής-παρέμβασης των εκτός περιοχής μεγάλων δυνάμεων.
Κοσμογονικές αλλαγές στην Ανατολική Μεσόγειο
Μια προσεκτική ματιά στις επιδιώξεις της Αγκυρας και της Τεχεράνης αλλά και των δυνατοτήτων μελλοντικής δραστηριοποίησης δυνάμεων, όπως η Σαουδική Αραβία και η Αίγυπτος, είναι αναγκαία για να κατανοήσουμε τις κοσμογονικές αλλαγές που συντελούνται στην περιοχή και οι οποίες πολλαπλασιάζουν τη βαρύτητα και την περιφερειακή και διεθνή εμβέλεια της στρατηγικής συνεργασίας Ελλάδας - Ισραήλ:
Η Τουρκία του Ερντογάν, στην οποία οι εσωτερικές εξελίξεις είναι μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα απρόβλεπτες λόγω της υγείας του πρωθυπουργού, καθώς με τα σημερινά δεδομένα ουδείς μπορεί να διεκδικήσει τον εξισορροπητικό-ενοποιητικό ρόλο που διαδραματίζει στο ετερόκλητο κυβερνών κόμμα ΑΚΡ ο σημερινός χαρισματικός του ηγέτης. Η Αγκυρα επιχειρεί σήμερα να καταστήσει προτεκτοράτο της την μετά Ασαντ Συρία, διαμηνύοντας σε ΗΠΑ και Ισραήλ ότι μπορεί να εγγυηθεί την εγκαθίδρυση ενός μετριοπαθούς σουνιτικού ισλαμικού καθεστώτος. Βρίσκεται σε ελεγχόμενο ανταγωνισμό-σύγκρουση με την Τεχεράνη, που στηρίζει το σημερινό καθεστώς στη Δαμασκό, με τη Σαουδική Αραβία και τα κράτη του Κόλπου που στηρίζουν φονταμενταλιστικές σουνιτικές οργανώσεις αλλά και με τη Μόσχα που επιθυμεί να είναι συνδιαμορφωτής και όχι θεατής των εξελίξεων. Στην ουσία, η Τουρκία ζητά από τη Δύση να της αναθέσει εν λευκώ την υπεράσπιση των συμφερόντων της στην ευρύτερη περιοχή. Το Ιράν προσπαθεί να παρατείνει την αντοχή του καθεστώτος Ασαντ για να διασφαλίσει τα συμφέροντά του την επόμενη μέρα. Στέλνει όπλα και εθελοντές για να στηρίξει την κυβέρνηση της Δαμασκού και την ίδια στιγμή ο υπουργός Εξωτερικών Σαλεχί επισκέπτεται την τουρκική πρωτευουσα για διαβουλεύσεις, ενώ προχθές Πέμπτη πραγματοποιήθηκε στην Τεχεράνη διεθνής συνάντηση για το μέλλον της Συρίας. Η αντιπαλότητα Τουρκίας - Ιράν είναι οροθετημένη, με τον Ερντογάν να τάσσεται υπέρ του διαλόγου για την επίλυση της διένεξης της Δύσης με την Τεχεράνη για το πυρηνικό πρόγραμμα της τελευταίας, ενώ οι δύο χώρες συνεργάζονται στο Ιράκ ακόμη πια στενά μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ για να αποτρέψουν την ίδρυση Ανεξάρτητου Κουρδικού Κράτους στο Βορρά της χώρας.
Η Σαουδική Αραβία βρίσκεται σε εξαιρετικά δυσχερή θέση: Είναι ανταγωνιστική με την Τουρκία καθώς εξάγει στην περιοχή έναν πολύ πιο παραδοσιακό και επικίνδυνο ισλαμικό ακτιβισμό από ότι ο Ερντογάν και ταυτοχρόνως επιδιώκει την άμεση πτώση του καθεστώτος Ασαντ. Είναι ταυτόχρονα σε μετωπική αντιπαλότητα με το Ιράν στην περιοχή του Κόλπου, αλλά δεν μπορεί ούτε να κλιμακώσει την ένταση, ούτε πολύ περισσότερο να επιτρέψει επί τόπου αμερικανική παρουσία για άσκηση πίεσης και πολύ περισσότερο στρατιωτικής δράσης κατά της Τεχεράνης, καθώς μια παρόμοια εξέλιξη θα πυροδοτούσε εσωτερική σύγκρουση που θα διέλυε τις εύθραυστες και οριακές ισορροπίες στην ιεραρχία του καθεστώτος της δυναστείας Σαούντ.
Η Αίγυπτος, όπου υπάρχει η ασταθής και αβέβαιη ως προς το μέλλον της συγκατοίκηση στρατιωτικής ηγεσίας και πολιτικού Ισλάμ, μόλις υπάρξει σταθεροποίηση θα διεκδικήσει ηγετικό ρόλο στον αραβομουσουλμανικό κόσμο για να επηρεάσει τις εξελίξεις πριν επηρεασθεί από αυτές, μια διαπίσρτωση που ισχύει κατ' εξοχήν για τη Συρία, που αποτελεί το δεύτερο μετά το Κάιρο ιστορικό κέντρο του Αραβικού Κόσμου. Ας θυμηθούμε απλά ότι το 1958, σε μιά προσπάθεια να ελέγξει τον αντίπαλο κοσμικό ριζοσπαστισμό του Μπάαθ στη Δαμασκό, ο τότε ηγέτης της Αιγύπτου Νάσερ προώθησε και επέβαλε την επί της ουσίας προσάρτηση της Συρίας στην Αίγυπτο, με τη μορφή ομοσπονδίας που έφερε τον τίτλο Ηνωμένη Αραβική Δημοκρατία, ένα πείραμα που άντεξε μέχρι το 1961.
Η Αίγυπτος είναι ευθέως ανταγωνιστική με την Τουρκία και το Ιράν, που αν και εξω-αραβικές δυνάμεις διεκδικούν από επιρροή έως σταθερή κυριαρχία σε μεγάλο τμήμα του Αραβικού Κόσμου, αλλά και με τη Σαουδική Αραβία που εξάγει μόνον ακραίο φονταμενταλισμό εκτός συνόρων για να τον ελέγξει εντός, ένα παιχνίδι που παίζει περίπου στις ίδιες γραμμές εδώ και δεκαετίες το Πακιστάν σε σχέση με το Αφγανιστάν.
Θανάσιμη απειλή
Τα παραπάνω αθροιστικά είναι θανάσιμη απειλή για την ασφάλεια του Ισραήλ, αλλά και για τη Δύση και τη Ρωσία: Αν το Ιράν αποκτήσει πυρηνικά όπλα, τον ίδιο δρόμο θα ακολουθήσουν και η Τουρκία, αλλά και η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία. Μια Πυρηνική Λέσχη των ισχυρών της Μέσης Ανατολής θα αποκλείσει οριστικά και αμετάκλητα κάθε δυνατότητα έξωθεν επέμβασης στην ευρύτερη περιοχή.
Η ανησυχητική παραπάνω δυναμική άτακτης χειραφέτησης της ευρύτερης Μέσης Ανατολής ενισχύεται από τον ανταγωνισμό ΗΠΑ - Ρωσίας, παρά το γεγονός ότι αντιμετωπίζουν κοινές απειλές -για παράδειγμα ένα πυρηνικό Ιράν είναι πιο κοντά στην πρώην ΕΣΣΔ και τη Ρωσία από ότι στις ΗΠΑ- και από την απουσία της Ευρώπης λόγω της κρίσης στην Ευρωζώνη.Συμπερασματικά είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι ο πόλος σταθερότητας που οικοδομούν η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ είναι ήδη στρατηγικής σημασίας για τις ΗΠΑ, των οποίων η παρεμβατική δυνατότητα και βούληση στη Μέση Ανατολή είναι φθίνουσα και πολύ σύντομα και για τη Γηραιά Ηπειρο και για τη Μόσχα.
  • Προτεραιότητα η θωράκιση από τις παρενέργειες της ανάφλεξης: Αυτός είναι ο κυριότερος παράγοντας που φέρνει ακόμη πιο κοντά την Ελλάδα και την Κύπρο με το Ισραήλ http://www.imerisia.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου