Καθώς η σύγκρουση στην Ουκρανία κλιμακώνεται και οι ρωσόφωνοι αυτονομιστές προχώρησαν τελικά στο δημοψήφισμα, με το οποίο ζητούν την ανεξαρτησία τους, πολλοί, τόσο στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, όσο και στη Ρωσία, όλο και περισσότερο κάνουν λόγο για έναν δεύτερο ψυχρό πόλεμο. Μπορεί όμως πράγματι η νέα αυτή αντιπαλότητα να θεωρηθεί πραγματικά, ως αναβίωση του ψυχρού πολέμου, ή τελικά πρόκειται για άτι εντελώς νέο;
ΠΗΓΗ: Paul J. Saunders, «Seven Ways a New Cold War with Russia Will Be Different», The National Interest
ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: Παντελής Καρύκας
Υπάρχουν σημαντικές διαφορές που ακριβώς διαφοροποιούν τη νέα κατάσταση από την παλαιότερη. Κάποιες από αυτές είναι καλές για τις ΗΠΑ, κάποιες κακές και μια μπορεί να είναι άσχημη. Μια σημαντική διαφορά, ίσως η σημαντικότερη αυτή τη στιγμή είναι ότι οι ΗΠΑ και η Ρωσία δεν είναι ισοδύναμες. Η Ρωσία δεν είναι πλέον η υπερδύναμη που μπορούσε να σταθεί έναντι των ΗΠΑ. Η αμερικανική οικονομία ισοδυναμεί με το οκταπλάσιο της ρωσικής. Αυτό ισχύει και για την ΕΕ. Οπότε, η ρωσική οικονομία ισούται μόλις με το 1/16 της αμερικανικής και ευρωπαϊκής μαζί.
Επίσης, ο αμερικανικός αμυντικός προϋπολογισμός είναι επταπλάσιος του αντίστοιχου ρωσικούκαι ακόμα οι ΗΠΑ, τη στιγμή αυτή, βρίσκονται, διπλωματικά, σε καλύτερη θέση από ότι ευρίσκοντο κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Οι ΗΠΑ διατηρούν την τεχνολογική υπεροχή έναντι της Ρωσίας και διαθέτουν ενεργειακές πηγές τις οποίες, μάλιστα, επεκτείνουν.
Η ρωσική οικονομία έχει πέσει σε ύφεση και αντιμετωπίζει μεγάλη έξοδο κεφαλαίων, γεγονός που μεταφράζεται στο ότι η Ρωσία δεν μπορεί να αντέξει σε μια σύγκρουση διαρκείας με τη Δύση, όπως άντεξε η Σοβιετική Ένωση. Ο νέος Ψυχρός Πόλεμος, εφόσον ξεσπάσει, δεν θα έχει διάρκεια 70 ετών.
Η Ρωσία επίσης, αυτή τη φορά, δεν έχει ακόμα αναπτύξει μια ελκυστική ιδεολογία, ώστε να προσελκύσει υποστηρικτές. Αν και η Μόσχα σήμερα έχει κερδίσει ορισμένους υποστηρικτές μέσω γενναιόδωρων συμβολαίων πώλησης οπλικών συστημάτων ή μέσω παραχώρησης δανείων, δεν μπορεί να προσεγγίσει το σοβιετικό μοντέλο που προσέλκυε, από τη μια, τις ηγεσίες των απανταχού αυταρχικών καθεστώτων και από την άλλη γοήτευε το λαϊκό αίσθημα.
Αυτή τη στιγμή το ρωσικό ιδεολογικό υπόβαθρο περιορίζεται στη νεοσυντηρητική οπτική του Ρώσου προέδρου Πούτιν, σε αντιδιαστολή με τη φιλελεύθερη Δύση, ακριβώς για να θεσπίσει μια διαφοροποίηση με το αντίπαλο δέος, η οποία διαφορετικά δεν υφίσταται.
Ένα άλλο ενδεχόμενο όμως είναι και η αξιοποίηση από τη Ρωσία του κυβερνοχώρου, μια δυνατότητα παράγωγο της παγκοσμιοποίησης, που μπορεί να ενδυναμώσει τους αδύναμους και να χρησιμοποιηθεί για το καλό ή το κακό. Η Ρωσία έχει αποδείξει ότι είναι σε θέση να εξαπολύσει κυβερνοεπιθέσεις, αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες και την παγκοσμιοποιημένη επικοινωνία. Αν μη τι άλλο, η Ρωσία μπορεί να διαθέτει μια καταστρεπτική δύναμη που μπορεί να τη βοηθήσει να εξισορροπήσει την οικονομική και στρατιωτική της αδυναμία.
Η Ρωσία σήμερα είναι μια ισχυρή περιφερειακή δύναμη, η οποία δεν έχει τα ίδια συμφέροντα ή τις ίδιες δεσμεύσεις σε όλο τον κόσμο, όπως η Σοβιετική Ένωση. Οι ΗΠΑ είναι παγκόσμια υπερδύναμηπου έχει συμφέροντα σε όλη την υφήλιο και υποχρεωτικά πρέπει να διαθέσει τους πόρους της παντού στον κόσμο, από την Ασία μέχρι την Ευρώπη.
Αυτή η αμερικανική υπερεπέκταση, σε συνδυασμό με την δυνατότητα της Ρωσίας να προκαλέσει πλήγμα στην Ευρώπη, λόγω γεωγραφίας, αποτελεί ισχυρό χαρτί για τη Ρωσία και διαφοροποιεί τη θέση της από την Σοβιετική Ένωση, διότι την εποχή του Ψυχρού Πολέμου στάθμευαν στην Ευρώπη ισχυρές αμερικανικές δυνάμεις, κάτι που τώρα δεν συμβαίνει.
Επίσης κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου θεσπίστηκαν ορισμένοι άτυποι, έστω, κανόνες, που τύγχαναν του σεβασμού αμφοτέρων των πλευρών και περιόριζαν τον κίνδυνο θερμής ρήξης. Τώρα δεν υπάρχει κανένας κανόνας. Ο νέος ψυχρός πόλεμος, αν υπάρξει, θα ξεκινήσει πάλι από το 1945 και το παιχνίδι δεν θα παιχτεί με τους όρους της δεκαετίας του 1980. Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, γατί επιτρέπει μια στρατηγική του «βλέποντας και κάνοντας», σε μια εποχή με χιλιάδες πυρηνικές κεφαλές, κυβερνο-όπλα, έξυπνα όπλα και μη επανδρωμένα αεροχήματα, κυρώσεις, ενεργειακή εξάρτηση και εξαγριωμένες ρωσικές μειονότητες στις γειτονικές της Ρωσίας χώρες, επιτείνοντας τον όποιο κίνδυνο.
Οι νέες τεχνολογίες, στον τομέα των επικοινωνιών, παρέχουν δυνατότητες και στους δύο εν δυνάμει αντιπάλους, να ενημερώνονται σε πραγματικό χρόνο για τις κινήσεις ο ένας του άλλου και να ασκούν προπαγάνδα, σε βαθμό που οι τότε κυβερνήσεις ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης θα μπορούσαν μόνο να έχουν ονειρευτεί. Μέσω δε της προπαγάνδας μπορεί ο κάθε αντίπαλος να επιχειρήσει να πιέσει τον άλλο εντός της ίδιας του της χώρας.
Η γεωπολιτική εικόνα, επίσης, αυτή τη στιγμή, διαφέρει από την αντίστοιχη της περιόδου του Ψυχρού Πολέμου. Τότε υπήρχε ένα διπολικό σύστημα, όπου δύσκολα μπορούσε κάποιος να μην ταχθεί με τη μια ή την άλλη πλευρά. Οι ΗΠΑ τότε είχαν καταφέρει να απομακρύνουν την Κίνα από την Σοβιετική Ένωση. Τώρα τα πράγματα είναι διαφορετικά καθώς κάθε ενδεχόμενη σύγκρουση της Δύσης με τη Ρωσία δεν θα αφήσει αδιάφορη την Κίνα.
Αν ξεκινήσει ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος η γεωπολιτική κατάσταση που θα έχουν οι ΗΠΑ να αντιμετωπίσουν θα θυμίζει την εποχή πριν την απόσπαση της Κίνας από τη Σοβιετική Ένωση που είχε πετύχει η έξυπνη πολιτική του Νίξον. Μόνο που αυτή τη φορά η Κίνα δεν θα είναι η Κίνα του Μάο, αλλά μια ισχυρή δύναμη, πολύ κοντά πλέον, τεχνολογικά και στρατιωτικά, στις ΗΠΑ.
Όσον αφορά την Ευρώπη, αυτή βρίσκεται, δυσάρεστα, παγιδευμένη στην εν μέρει επιτυχή της προσπάθεια, να εντάξει τη Ρωσία στο δυτικοευρωπαϊκό γίγνεσθαι, γεγονός που έχει ως παράγωγο την στενή οικονομική και ενεργειακή αλληλεξάρτηση, χωρίς το κυρίως οικονομικό αυτό πλάνο να βασίζεται και στους ανάλογους πολιτικούς σχεδιασμούς, ή να συνδυάζεται με ανάλογη προσέγγιση ΗΠΑ και Ρωσίας.
Η Ευρώπη είναι σήμερα διαιρεμένη, με ισχυρές και ανίσχυρες οικονομικά χώρες, που έχουν διαφορετικούς στόχους και αντιλαμβάνονται διαφορετικά τους κινδύνους. Άρα δεν υπάρχει καν κοινή γραμμή με τις ΗΠΑ, όπως συνέβαινε την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου.
Τέλος, υπάρχει και η πλέον κρίσιμη διαφοροποίηση. Στη περίοδο του Ψυχρού Πολέμου το δόγμα της βέβαιης αμοιβαίας καταστροφής, απέτρεψε την άμεση σύγκρουση μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας.Σήμερα είναι λιγότερο βέβαιο αν το δόγμα της πυρηνικής αποτροπής λειτουργήσει με τον ίδιο τρόπο. Στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, η αμερικανική απειλή χρήσης πυρηνικών απέτρεψε σοβιετική εισβολή στη Δυτική Γερμανία. Το ερώτημα είναι αν ο Πούτιν σήμερα πιστεύει, ότι οι ΗΠΑ θα είναι έτοιμες να προασπίσουν με κάθε τρόπο τις Βαλτικές χώρες ή ακόμα και αυτή την ίδια τη δυτική Ευρώπη.
Μια λάθος αμερικανική απάντηση στο ερώτημα αυτό, σε συνδυασμό με τη ρωσική υπεροχή σε τακτικά πυρηνικά όπλα, μπορεί να πείσει ότι τον Ρώσο ηγέτη ότι μπορεί να επιτεθεί σε μια αδύναμη χώρα μέλος του ΝΑΤΟ. Μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να έχει δραματικές συνέπειες.
Οι διαφοροποιήσεις αυτές μεταξύ του Ψυχρού Πολέμου και κάθε νέες, υποθετικής, σύγκρουσης με τη Ρωσία, τεκμηριώνουν ότι θα πρόκειται για έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο, μικρότερης σαφώς διάρκειας, ο οποίος όμως μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα απαιτητικός, οικονομικά, ενώ έκβασή του θα εξαρτάται και από την στάση της Κίνας. Για τον λόγο αυτό οι ΗΠΑ θα πρέπει να το σκεφτούν πολύ πριν κάνουν ένα τέτοιο βήμα.http://www.defence-point.gr/news/?p=102899
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου