Γιώργος Μιχαηλίδης
Την προηγούμενη εβδομάδα έκλεισαν 35 χρόνια απ' τη νίκη της επανάστασης των Σαντινίστας στη Νικαράγουα. Το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο των Σαντινίστας (FSLN) πήρε το όνομά του απ' τον Αουγκούστο Σέζαρ Σαντίνο, τον ηγέτη της εξέγερσης μεταξύ 1927-1933 εναντίον της στρατιωτικής κατοχής της Νικαράγουα από τις ΗΠΑ. Το FSLN ιδρύθηκε τη δεκαετία του '60, μια εποχή που ο λαός της Νικαράγουα ζούσε πάμφτωχος υπό τη δικτατορία της δυναστείας των Σομόζα. Μετά από πολυετείς αιματηρούς αγώνες που κόστισαν τη ζωή σε 50.000 ανθρώπους το FSLN, στις 19/7/1979, κατέλαβε την εξουσία ανατρέποντας το δικτατορικό καθεστώς που κυβέρνησε τη Νικαράγουα επί τέσσερις δεκαετίες. Ο ηρωικός αγώνας τους και η μεγάλη νίκη που κατάφεραν κυριολεκτικά στην αυλή των ΗΠΑ είχε να αντιμετωπίσει τώρα νέες προκλήσεις. Μία καταχρεωμένη οικονομία και μια χώρα διαλυμένη απ' τις πολυετείς πολεμικές συγκρούσεις.
Κι όμως η διακυβέρνηση των Σαντινίστας έφερε σημαντικές αλλαγές στη ζωή των φτωχών κατοίκων της Νικαράγουα. Στον αγροτικό τομέα οι Σαντινίστας κατάφεραν να αναδιανείμουν τόση γη σε ακτήμονες δίχως ιδιοκτησία όσο όλα τα άλλα κράτη της κεντρικής Αμερικής σε όλη τους την ιστορία. Η οικονομική τους πολιτική κατάφερε την πρώτη τετραετία της διακυβέρνησής τους να ανεβάσει το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά 7% την ώρα που το ΑΕΠ των γειτονικών χωρών έπεφτε κατά 14%. Στον εκπαιδευτικό τομέα πάνω από 700 σχολεία χτίστηκαν τη διετία '79-'81. Κινητοποιώντας 80.000 εθελοντές απ' όλο τον κόσμο, οι Σαντινίστας κατάφεραν να μειώσουν σημαντικά το ποσοστό των αγραμμάτων στη χώρα. Αντίστοιχα στον τομέα της υγείας μια σειρά αρρώστιες που θέριζαν τον φτωχό πληθυσμό εξαλείφθηκαν ή μειώθηκαν δραματικά χάρη και πάλι στην κινητοποίηση χιλιάδων εθελοντών απ' όλα τα μέρη του πλανήτη ενώ το ποσοστό παιδικής θνησιμότητας παρουσίασε θεαματική πτώση. Με τις κοινωνικές και προνοιακές δομές που δημιούργησαν κατάφεραν μέσα σε δέκα χρόνια να καλύψουν πενταπλάσιο πληθυσμό σε σχέση με αυτόν της περιόδου της δικτατορίας του Σομόζα.
Σαφώς θα πρέπει να σταθούμε και στο Σύνταγμα των Σαντινίστας το οποίο κατοχύρωνε όλες τις μοντέρνες ελευθερίες του ατόμου κι εξασφάλιζε ένα πολυκομματικό σύστημα βασισμένο στην απλή αναλογική ώστε να έχουν φωνή και τα μικρά κόμματα. Σε αντίθεση με το σύνταγμα των ΗΠΑ, το νέο σύνταγμα της Νικαράγουα περιλάμβανε και το δικαίωμα στην εργασία, την υγεία, την εκπαίδευση, την κατοικία.
Οι αλλαγές αυτές δεν λάμβαναν χώρα υπό ιδανικές συνθήκες. Κάθε άλλο. Η απήχηση κι η λάμψη της νέας κυβέρνησης της Νικαράγουα στα μάτια του δημοκρατικού κόσμου οδήγησαν τις ΗΠΑ να καταστρώσουν άμεσα σχέδια οικονομικού πολέμου και τρομοκρατικών ενεργειών που θα αποσταθεροποιούσαν την κυβέρνηση. Το εναλλακτικό μοντέλο που πρέσβευαν οι Σαντινίστας και ο φόβος επέκτασης του παραδείγματός τους ανησυχούσαν υπερβολικά την κυβέρνηση Ρίγκαν, η οποία προχώρησε με ένα τριπλό σχέδιο. Στρατιωτικά, η CIA ήδη απ' το '81 οργάνωσε τον στρατό των Κόντρας δηλαδή εξορίστων της Νικαράγουα που βρίσκονταν στις ΗΠΑ λόγω της υποστήριξής τους στο δικτατορικό καθεστώς του Σομόζα. Μαζί CIA και Κόντρας οργάνωναν διαρκώς βομβιστικές ενέργειες, δολοφονίες, απαγωγές, βιασμούς. Όμως εκτός από φυσικά πρόσωπα οι τρομοκρατικές ενέργειες των CIA/Κόντρας στόχευαν και τις υποδομές του κράτους: γέφυρες, πετρελαϊκές εγκαταστάσεις, βιομηχανίες, ψαράδικα, αγροτικοί συνεταιρισμοί, νοσοκομεία, όλα γίνονταν στόχος της παραστρατιωτικής δράσης.
Παράλληλα με τις προαναφερθείσες ενέργειες, οι ΗΠΑ μπλόκαραν δάνεια και μεταφορές χρημάτων από διεθνή πιστωτικά ιδρύματα ενώ εφάρμοσαν εμπορικό εμπάργκο. Η Νικαράγουα ως εναλλακτικό μοντέλο έπρεπε να ναυαγήσει. Πράγματι, ενώ το 1980 οι κοινωνικές δαπάνες της Νικαράγουα ανέρχονταν σε πάνω από το μισό του οικονομικού προϋπολογισμού, με τις αμυντικές δαπάνες να κυμαίνονται κάτω απ' το 20%, το 1987 τα νούμερα ήταν ανάποδα. Αυτό είχε σημαντικό αντίκτυπο στην καθυστέρηση των μεταρρυθμίσεων. Ταυτόχρονα, με ενορχηστρωτή το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, οι ΗΠΑ διοχέτευαν συστηματικά ψεύτικες ειδήσεις και ρεπορτάζ από τη Νικαράγουα προσπαθώντας να πλήξουν το κύρος του νέου καθεστώτος. Το να κατευθύνεις την αμερικανική κοινή γνώμη σε μια εποχή που το τραύμα του πολέμου στο Βιετνάμ ήταν ακόμα σχετικά φρέσκο δεν ήταν ο,τι πιο εύκολο.
Παρ' όλα αυτά η κυβέρνηση Ρίγκαν βρήκε πρόθυμους συμπαραστάτες το Κογκρέσο και τη Γερουσία που ενέκριναν δαπάνες δεκάδων εκατομμυρίων που προορίζονταν για την ενίσχυση των Κόντρας. Ο πληθυσμός της Νικαράγουα άντεξε για έντεκα χρόνια τις στερήσεις και την τρομοκρατία αλλά τελικά, το 1990, σε μια αρνητική διεθνή συγκυρία, έδωσε την εκλογική πλειοψηφία στην ενωμένη φιλοαμερικανική αντιπολίτευση.
Παρότι πρέπει να ληφθεί υπόψη το ασφυκτικό πλαίσιο μες στο οποίο δρούσαν, κριτικές φωνές προς τους Σαντινίστας υπογραμμίζουν ότι άφησαν ημιτελείς τις προσπάθειές τους και δεν προχώρησαν σε συνολική ρήξη με τους μεγαλογαιοκτήμονες και τους εργοστασιάρχες. Αυτό οδήγησε σε στασιμότητα και μαζί με την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια που καλλιεργούνταν στον πληθυσμό από τις εμφύλιες συγκρούσεις η κυβέρνηση πέρασε στη δεξιά. Η νέα κυβέρνηση κυριολεκτικά σάρωσε όλες τις κατακτήσεις που είχαν κερδηθεί κατά την εντεκαετή διακυβέρνηση των Σαντινίστας. Ευνοήθηκαν οι ιδιωτικοποιήσεις δημοσίων αγαθών, δημιουργήθηκαν ζώνες ελεύθερου εμπορίου για να εξασφαλιστούν μεγαλύτερα κέρδη στις πολυεθνικές εταιρείες ενώ με την άρνηση να δώσει δάνεια και πιστώσεις ξεκλήρισε τη μικρή αγροτιά που είχε σχηματιστεί απ' το '79. Επιπλέον, για να καμφθεί το φρόνημα του λαού κι η κουλτούρα που είχε δημιουργηθεί επί Σαντινίστας, οι ΗΠΑ χρηματοδότησαν νέα σχολικά βιβλία τα οποία ξεκινούσαν με τις δέκα εντολές και δίναν έμφαση στην υπακοή στους γονείς και τις αρχές. Σύντομα πάνω απ' το 60% του πληθυσμού της Νικαράγουα κατέληξε να ζει με δυο δολάρια τη μέρα ενώ η κατανομή του εισοδήματος, υπό τις εντολές του ΔΝΤ, έγινε απ' τις πιο άδικες παγκοσμίως. Διδακτικό από πολλές απόψεις το παράδειγμα των Σαντινίστας.
Τα περισσότερα στοιχεία αντλήθηκαν από εδώ:http://mrzine.monthlyreview.org/2005/major150805.html
Εφημερίδα ΠΡΙΝ, 27.7.2014
Σύντομη Περιγραφή:
Γιώργος Μιχαηλίδης
Θα πρέπει να σταθούμε και στο Σύνταγμα των Σαντινίστας το οποίο κατοχύρωνε όλες τις μοντέρνες ελευθερίες του ατόμου κι εξασφάλιζε ένα πολυκομματικό σύστημα βασισμένο στην απλή αναλογική ώστε να έχουν φωνή και τα μικρά κόμματα. Σε αντίθεση με το σύνταγμα των ΗΠΑ, το νέο σύνταγμα της Νικαράγουα περιλάμβανε και το δικαίωμα στην εργασία, την υγεία, την εκπαίδευση, την κατοικία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου