Nαζί και τζιχάντ

Συντάκτης: 

Νίκος Παρασκευόπουλος

Σε πρώτο χρόνο το μόνο σχόλιο που μπορεί να γίνει για τον συσχετισμό ναζί και τζιχάντ είναι ότι τους συνδέει η βαρβαρότητα. Περιττή εδώ οποιαδήποτε σχετική υπενθύμιση για τους ναζί. Οσο για τους ακραίους ισλαμιστές, το χαρακτηριστικότερο δείγμα δεν είναι η επίθεση στο Κομπάνι. Ας δεχτούμε για λίγο ότι κάθε πόλεμος σώμα με σώμα εξαγριώνει. Αλλη είδηση ήταν που συντάραξε, όσους συντάραξε: ακραίοι ισλαμιστές, έγινε γνωστό, κυκλοφορούν με μοτοσικλέτες στο Ιράν και ρίχνουν καυστικό υγρό στα πρόσωπα γυναικών που θεωρούν οι ίδιοι ότι δεν είναι ευπρεπώς ντυμένες, δηλαδή πλήρως καλυμμένες. Καταστρέφοντας τα πρόσωπα των θυμάτων τους, βέβαια, θέλουν να καταστρέψουν όχι μόνο το σώμα, αλλά και την προσωπικότητά τους. Ωστόσο η βαρβαρότητα των μεν και των δε δεν αρκεί ως εξήγηση για τη σκοπιμότητα του συσχετισμού τους εδώ. Θα επιμείνουμε ανιχνεύοντας, με αφορμή που αναφέρεται παρακάτω, κάτι κοινό στον σκληρό τους πυρήνα.

Η γνώμη μου: τα συστήματα ναζί και τζιχάντ έχουν κοινό δομικό τους στοιχείο την αναγωγή στο «κοινό αίμα». Η καταγωγή και η πατριαρχία, ως πηγές εξουσίας, επενδύονται στην πρώτη περίπτωση στον εθνικισμό, στη δεύτερη στον θρησκευτικό φονταμενταλισμό. Δεν χάνονται όμως. Ας μην ξεχνούμε ότι ο ιστορικός αντίπαλος –και λογικός αντίποδας- της δημοκρατίας είναι η ολιγαρχία. Τα ολιγαρχικά μορφώματα πάντοτε φροντίζουν για την αναπαραγωγή τους στις επόμενες γενιές (γένη) και γι’ αυτό ελέγχουν εντατικά τις οικογενειακές και ερωτικές σχέσεις των ανθρώπων. Τα δύο συστήματα ρέπουν χωρίς φρένο στη βαρβαρότητα, επειδή βλέπουν έναν εχθρό ή ένα άψυχο ον σε κάθε αλλόφυλο.

Η σύνδεση πατριαρχικής δομής και βίας είναι πολύ φανερή στην περίπτωση των φανατικών του τζιχάντ. Οπωσδήποτε όμως επιβεβαιώνεται και στους ναζί. Η σχετική βιβλιογραφία είναι τεράστια [1], θέση πάντως περίοπτη σε αυτή διατηρεί το σχετικό συγγραφικό έργο του αιρετικού της ψυχανάλυσης W. Reich, που αναδεικνύει ακριβώς τη σχέση του ναζισμού με το «κοινό» ή «καθαρό αίμα», με το υπόβαθρο τότε των Τευτόνων κτηματιών [2]. Εξ ου και η πατριαρχική οικογένεια γίνεται βασικό στοιχείο της φασιστικής ιδεολογίας, οικογένεια – φυλή – κράτος – ηγέτης, και ακολουθούν τα ευνόητα, αυταρχική στάση πατέρα και εξιδανίκευση μητρότητας.

Ωρα λοιπόν να απαντηθεί το ρητορικό ερώτημα γιατί ο παραπάνω συσχετισμός να ενδιαφέρει τώρα. Μνημονεύω το έναυσμα του προβληματισμού: έρευνα που έλαβε χώρα με βάση ευρωπαϊκό πρόγραμμα με συμμετοχή 14 χωρών (ελληνική συμμετοχή από το Πάντειο, υπεύθυνη η καθηγήτρια Αλ. Κορωναίου) οδήγησε σε εντυπωσιακά ευρήματα. Κατέρριψε τον μύθο ότι η στροφή μέρους της ελληνικής νεολαίας προς τη Χρυσή Αυγή οφείλεται στην κρίση, δηλαδή σε κάτι πρόσκαιρο. Επιβεβαίωσε, αντίθετα, μια βαθύτερη προσήλωση στον εθνικισμό/ πατριωτισμό και την καταφρόνηση της δημοκρατίας [3] .

Γιατί όμως οι νέοι να επηρεάζονται λιγότερο από το παρόν της κρίσης και περισσότερο από την ιστορική υπόσταση του έθνους; Απορία, πάλι. Οντως, χαρακτηριστικό μιας γόνιμης κοινωνικής έρευνας συνήθως δεν είναι οι οριστικές απαντήσεις, αλλά η εμβάθυνση και η δυνατότητα προώθησης του προβληματισμού. Ελάχιστες σκέψεις, λοιπόν, παρακάτω.

Σε περίοδο κρίσης ακριβώς η οικονομία παύει να στηρίζει την κοινωνική ένταξη και την αξιοπρεπή διαβίωση των νέων. Η ανεργία είναι δυστυχία και για κάποιους ακόμη ντροπή. Ποιο είναι το εναλλακτικό έρεισμα στη χώρα μας; Μα φυσικά, και ώς εδώ ευτυχώς, η οικογένεια. Παρέχει στέγη, χαρτζιλίκι, θαλπωρή. Η οικογενειακή ζωή όμως έχει τους κανόνες της, τα έθιμα, την παράδοσή της. Σε αυτά αρχίζει κανείς και πάλι να συναντά τα πατριαρχικά χαρακτηριστικά, τα σύμβολα του τρίπτυχου πατρίς - θρησκεία – οικογένεια και τη συναισθηματική απόρριψη του Αλλου,του απειλητικού αλλόφυλου. Η υποδοχή των ιδεών περί κοινού αίματος ξαναγίνεται εύκολη.

Η κρίση επομένως μπορεί να μη φαίνεται, αλλά όντως είναι μια αιτιακή συνθήκη για τη συγκεκριμένη νεολαιίστικη στροφή προς τον φασισμό. Σε μια μεσογειακή χώρα με ακμάζουσες οικογενειοκρατίες, το κοινό αίμα ξαναγίνεται γοητευτικό σύμβολο. Αίμα – Τιμή – Χρυσή Αυγή: η έμφαση δίνεται στο αίμα, προαιώνιο συνειρμό βίας και κοινής καταγωγής, πρώτη ύλη για τον εθνικιστικό και/ή τον θρησκευτικό φανατισμό.

* Καθηγητής Νομικής ΑΠΘ

1. Πρόσφατα μεταφράστηκε στα ελληνικά ένα σημαντικό έργο ανάλυσης του ναζισμού: R. Evans,Το Γ’ Ράιχ στην εξουσία, μτφρ. Ε. Αλεξίου, Αλεξάνδρεια 2014.

2. Η μαζική ψυχολογία του φασισμού, μτφρ. Η. Λαμπρου , εκδ. Μπουκουμάνης 1974.

3. Δημοσιεύτηκε στην «Κυρ. Ελευθεροτυπία» 19/10 (αρθρο του Γ. Κιούση).

http://www.efsyn.gr/arthro/nazi-kai-tzihant-0