Οι διαδηλώσεις στα Σκόπια και η πολιτική κρίση

Πέτρος Τσάγκαρης Είναι οξύμωρο το Βερολίνο και η Ουάσινγκτον να κατηγορούν οποιονδήποτε για παρακολουθήσεις μετά τις αποκαλύψεις για το τεράστιο δίκτυο παρακολούθησης που είχαν στήσει οι μυστικές υπηρεσίες των δύο χωρών

Στις αρχές Μαΐου οξύν­θη­κε και πάλι η πο­λι­τι­κή κρίση που σοβεί εδώ και καιρό στη Δη­μο­κρα­τία της Μα­κε­δο­νί­ας. Δε­κά­δες χι­λιά­δες δια­δη­λω­τές ξε­χύ­θη­καν στους δρό­μους των Σκο­πί­ων ζη­τώ­ντας την πα­ραί­τη­ση της δε­ξιάς κυ­βέρ­νη­σης του Γκρού­εφ­σκι. Αφορ­μή για το ξέ­σπα­σμα ήταν η απο­κά­λυ­ψη ηχο­γρα­φη­μέ­νου υλι­κού που κα­τα­δεί­κνυε την ευ­θύ­νη της αστυ­νο­μί­ας για το φόνο ενός νε­α­ρού πριν από τέσ­σε­ρα χρό­νια. Επί­σης το υλικό απο­κά­λυ­πτε ότι πα­ρα­κο­λου­θού­νταν οι συ­νο­μι­λί­ες πολ­λών χι­λιά­δων πο­λι­τών της χώρας από το 2006, δηλ. από τότε που κυ­βερ­νά ο Γκρού­εφ­σκι, αλλά και ότι υπήρ­χαν πα­ρεμ­βά­σεις ση δι­καιο­σύ­νη, ακόμη και εκλο­γι­κή νο­θεία. 

Τα σε­νά­ρια

Στις δια­δη­λώ­σεις του Μαΐου η κυ­βέρ­νη­ση απά­ντη­σε σε πρώτη φάση με άγρια κα­τα­στο­λή, ενώ σε δεύ­τε­ρη φάση ορ­γά­νω­σε αντι­δια­δη­λώ­σεις υπο­στή­ρι­ξης του Γκρού­εφ­σκι. Όλα αυτά συν­δυά­στη­καν με τις αι­μα­τη­ρές συ­γκρού­σεις στο Κου­μά­νο­βο, όπου επί ένα 48ωρο διε­ξά­γο­νταν μάχες ανά­με­σα σε Αλ­βα­νούς πα­ρα­στρα­τιω­τι­κούς που ανή­κουν σε πα­ρα­κλά­δι του UCK από τη μια, και σε ει­δι­κές δυ­νά­μεις της χώρας από την άλλη, προ­κα­λώ­ντας το θά­να­το σε 22 μα­χη­τές εκα­τέ­ρω­θεν. Τε­λι­κά, προς τα τέλη του μήνα, οι μάχες και οι δια­δη­λώ­σεις στα­μά­τη­σαν προ­σω­ρι­νά και οι ηγέ­τες των δύο πλευ­ρών –ο Γκρού­εφ­σκι και ο ηγέ­της της Σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κής Ένω­σης (που είναι αξιω­μα­τι­κή αντι­πο­λί­τευ­ση αλλά έχει απο­χω­ρή­σει από τη Βουλή) Ζόραν Ζάεβ– άρ­χι­σαν δια­βου­λεύ­σεις σε «ου­δέ­τε­ρο» έδα­φος, δηλ. στο Στρα­σβούρ­γο, με πρω­το­βου­λία της ΕΕ.

Τα Βαλ­κά­νια έχουν μια τρα­γι­κή πα­ρά­δο­ση: διαρ­κείς συ­γκρού­σεις των εθνι­κι­σμών για επε­κτά­σεις των αντί­στοι­χων κρα­τών, αλλά και διαρ­κείς ιμπε­ρια­λι­στι­κές πα­ρεμ­βά­σεις προ­κει­μέ­νου να εξα­σφα­λι­στούν σφαί­ρες επιρ­ρο­ής, ή γε­ω­στρα­τη­γι­κά και οι­κο­νο­μι­κά φι­λέ­τα. Σε αυτό το πε­ρι­βάλ­λον μπο­ρούν να εξη­γη­θούν οι εξε­λί­ξεις και στη Δη­μο­κρα­τία της Μα­κε­δο­νί­ας. 

Στην ευ­ρύ­τε­ρη πε­ριο­χή ο αλ­βα­νι­κός εθνι­κι­σμός έχει βλέ­ψεις όχι μόνο για εν­σω­μά­τω­ση του Κο­σό­βου στην Αλ­βα­νία, αλλά και για εν­σω­μά­τω­ση πε­ριο­χών της Σερ­βί­ας και της Δη­μο­κρα­τί­ας της Μα­κε­δο­νί­ας. Αυτός ο με­γα­λοϊ­δε­α­τι­σμός απο­τε­λεί βού­τυ­ρο στο ψωμί των σλα­βι­κών εθνι­κι­σμών που πα­ρου­σιά­ζουν ως τρο­μο­κρα­τία κάθε τι που σχε­τί­ζε­ται με τα δι­καιώ­μα­τα των Αλ­βα­νών. 

Ο Γκρού­εφ­σκι ήταν για καιρό το αγα­πη­μέ­νο παιδί της Δύσης, καθώς εφάρ­μο­σε μά­λι­στα τα ακραία νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρα προ­γράμ­μα­τα που έχου­με δει και σε άλλες πρώην ανα­το­λι­κές χώρες. Ωστό­σο αυτά τα προ­γράμ­μα­τα είχαν τρα­γι­κές συ­νέ­πειες για τη χώρα, γι’ αυτό και η άρ­χου­σα τάξη της, μέσω του Γκρού­εφ­σκι, ανα­ζή­τη­σε άλλες διε­ξό­δους. Μια από αυτές ήταν η προ­σέγ­γι­ση με τη Ρωσία, αλλά και η προ­σχώ­ρη­ση της Δη­μο­κρα­τί­ας της Μα­κε­δο­νί­ας στο σχέ­διο για τον ρω­σο­τουρ­κι­κό αγωγό. Έτσι, πα­ρό­τι δεν εγκα­τέ­λει­ψε την προ­σή­λω­σή του για έντα­ξη στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ, ξαφ­νι­κά ο Γκρού­εφ­σκι έγινε «κακό παιδί» για τους Δυ­τι­κούς και «απο­κα­λύ­φθη­καν» οι αντι­δη­μο­κρα­τι­κές αυ­θαι­ρε­σί­ες της κυ­βέρ­νη­σής του. Από «τε­χνο­κρά­της με­ταρ­ρυθ­μι­στής», έγινε ξαφ­νι­κά «δι­κτά­το­ρας». Αντί­θε­τα η Μόσχα τον… συ­μπά­θη­σε και μά­λι­στα ο Ρώσος ΥΠΕΞ κα­τήγ­γει­λε τις λαϊ­κές αντι­κυ­βερ­νη­τι­κές δια­δη­λώ­σεις στα Σκό­πια ως υπο­κι­νού­με­νες από το εξω­τε­ρι­κό. 

Υπο­κρι­σία

Ωστό­σο, ο αλη­θι­νός υπο­κι­νη­τής της λαϊ­κής οργής είναι οι νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες πο­λι­τι­κές και οι αντι­δη­μο­κρα­τι­κές πρα­κτι­κές της ίδιας της κυ­βέρ­νη­σης, πα­ρό­τι βε­βαί­ως μπο­ρεί οι δυ­τι­κές μυ­στι­κές υπη­ρε­σί­ες να προ­σπα­θούν εκ των υστέ­ρων να κα­να­λι­ζά­ρουν τα αι­τή­μα­τα των δια­δη­λω­τών. Το ίδιο λάθος είναι και η θε­ω­ρία για «δά­κτυ­λο» της Δύσης όσον αφορά τα γε­γο­νό­τα στο Κου­μά­νο­βο: Ασφα­λώς ο UCK και τα άλλα χρη­μα­το­δο­τού­με­να πα­ρα­κλά­δια του είναι ικανά για κάθε θερμό εθνι­κι­στι­κό επει­σό­διο. Όμως ο δυ­νη­τι­κά ωφε­λη­μέ­νος από τις συ­γκρού­σεις στο Κου­μά­νο­βο ήταν ο Γκρού­εφ­σκι που προ­σπά­θη­σε να πε­τύ­χει με ένα σμπά­ρο δύο τρυ­γό­νια: Πρώ­τον να φο­βί­σει τους συ­μπα­τριώ­τες του «θυ­μί­ζο­ντας» τον εξω­τε­ρι­κό εχθρό και δεύ­τε­ρον, να δια­σπά­σει τους αντι­κυ­βερ­νη­τι­κούς δια­δη­λω­τές των Σκο­πί­ων οι οποί­οι, σε πεί­σμα του εθνι­κι­σμού, δια­δή­λω­ναν έχο­ντας υψω­μέ­νες δίπλα δίπλα, τις μα­κε­δο­νι­κές και τις αλ­βα­νι­κές ση­μαί­ες.

Μετά τα γε­γο­νό­τα στο Κου­μά­νο­βο οι πρε­σβευ­τές των ΗΠΑ, της Γαλ­λί­ας, της Ιτα­λί­ας, της Αγ­γλί­ας, της Γερ­μα­νί­ας και της ΕΕ εξέ­δω­σαν κοινό ανα­κοι­νω­θέν με το οποίο απει­λού­σαν ανοι­χτά τον Γκρού­εφ­σκι, λέ­γο­ντας ότι με την πο­λι­τι­κή του «υπο­σκά­πτο­νται» οι προ­σπά­θειες της Δη­μο­κρα­τί­ας της Μα­κε­δο­νί­ας να εντα­χθεί στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ. Όμως οι Δυ­τι­κοί δεν έχουν κα­νέ­να δι­καί­ω­μα να ομι­λούν. Και οι ΗΠΑ και οι ΕΕ υπο­στή­ρι­ξαν την από­σχι­ση του Κο­σό­βου από τη Σερ­βία ανοί­γο­ντας την όρεξη και για άλλες αι­μα­τη­ρές αλ­λα­γές συ­νό­ρων στα Βαλ­κά­νια. Είναι επί­σης αυτοί που υπο­στή­ρι­ξαν τις νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες πο­λι­τι­κές του Γκρού­εφ­σκι. Είναι του­λά­χι­στον οξύ­μω­ρο τόσο το Βε­ρο­λί­νο όσο και η Ουά­σινγ­κτον να κα­τη­γο­ρούν οποιον­δή­πο­τε για πα­ρα­κο­λου­θή­σεις μετά τις απο­κα­λύ­ψεις για το τε­ρά­στιο δί­κτυο πα­ρα­κο­λού­θη­σης που είχαν στή­σει οι μυ­στι­κές υπη­ρε­σί­ες των δύο χωρών σε όλη την Ευ­ρώ­πη. Δεν μπο­ρούν επί­σης να πα­ρου­σιά­ζο­νται ως αμε­ρό­λη­πτοι με­σο­λα­βη­τές με­τα­ξύ Γκρού­εφ­σκι και Ζάεβ, αφού το μόνον που τους νοιά­ζει είναι να πε­ριο­ρί­σουν τη ρω­σι­κή επιρ­ροή στη χώρα και σε όλα τα Βαλ­κά­νια. 

Ο λαός της Δη­μο­κρα­τί­ας της Μα­κε­δο­νί­ας, Σλά­βοι και Αλ­βα­νοί, δεν μπο­ρούν να πε­ρι­μέ­νουν τί­πο­τε τόσο από τον Γκρού­εφ­σκι όσο και από τον φι­λο­δυ­τι­κό Ζάεβ. Είτε σε συμ­μα­χία με την ΕΕ και τις ΗΠΑ είτε σε συμ­μα­χία με τη Ρωσία, οι εθνι­κι­στές και τα άλλα αστι­κά κόμ­μα­τα θα με­τα­φέ­ρουν πάντα τον πλού­το στην άρ­χου­σα τάξη και τη φτώ­χεια στις υπο­τε­λείς τά­ξεις. Οι τα­ξι­κοί αγώ­νες που ξέ­σπα­σαν πριν από λίγο καιρό στην κο­ντι­νή Βοσ­νία, δεί­χνουν τον μόνο ρε­α­λι­στι­κό δρόμο για τους «από τα κάτω». Και το ότι, παρά τους σχε­δια­σμούς, τα γε­γο­νό­τα στο Κου­μά­νο­βο δεν κα­τά­φε­ραν να σπά­σουν την ενό­τη­τα Σλά­βων και Αλ­βα­νών δια­δη­λω­τών στα Σκό­πια, είναι μια πο­λύ­τι­μη πα­ρα­κα­τα­θή­κη σε αυτόν τον δρόμο. 

Οι «υπο­κι­νη­τές» 

Στη Δη­μο­κρα­τία της Μα­κε­δο­νί­ας εφαρ­μό­στη­καν οξύ­τα­τες νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες πο­λι­τι­κές την τε­λευ­ταία ει­κο­σα­ε­τία. Οι ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις ήταν εκτε­τα­μέ­νες και πε­ρι­λάμ­βα­ναν ακόμη και βα­σι­κές υπο­δο­μές όπως τα δι­υ­λι­στή­ρια (το μο­να­δι­κό δι­υ­λι­στή­ριο της χώρας το έχει αρ­πά­ξει η ελ­λη­νι­κή ΕΛΠΕ), τις τρά­πε­ζες (η Stopanska Banka, η με­γα­λύ­τε­ρη τρά­πε­ζα της χώρας, ανή­κει στην ελ­λη­νι­κή Εθνι­κή Τρά­πε­ζα), τη δια­νο­μή του ηλε­κτρι­κού ρεύ­μα­τος (την πήρε η αυ­στρια­κή EVN) και τις τη­λε­πι­κοι­νω­νί­ες (τις πήρε η ουγ­γρι­κή MATAV). 

Επί­σης τα δώρα («κί­νη­τρα») στους κα­πι­τα­λι­στές είναι τε­ρά­στια: Ο φο­ρο­λο­γι­κός συ­ντε­λε­στής στα­μα­τά στο 10%, οι ασφα­λι­στι­κές ει­σφο­ρές είναι εξαι­ρε­τι­κά χα­μη­λές, η δια­δι­κα­σία ίδρυ­σης επι­χεί­ρη­σης πολύ φτηνή, και τα ακί­νη­τα επί­σης πολύ φτηνά. Είναι αυτοί οι λόγοι για τους οποί­ους με­τα­φέρ­θη­καν στη χώρα εκα­το­ντά­δες ελ­λη­νι­κές αλλά και άλλες δυ­τι­κές επι­χει­ρή­σεις. Ταυ­τό­χρο­να το δη­μό­σιο χρέος έμει­νε εξαι­ρε­τι­κά χα­μη­λό (26% του ΑΕΠ), μιας και το νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρο μο­ντέ­λο δεν προ­έ­βλε­πε δα­πά­νες για νο­σο­κο­μεία, παι­δεία κ.λπ. Η χώρα πα­ρου­σιά­ζει δια­χρο­νι­κά αύ­ξη­ση του ΑΕΠ, δηλ. εδώ και καιρό «έχει έρθει η ανά­πτυ­ξη». 

Τι ση­μαί­νουν άραγε όλα αυτά τα «τέ­λεια» οι­κο­νο­μι­κά στοι­χεία για τους ερ­γα­ζό­με­νους και τον υπό­λοι­πο πλη­θυ­σμό; Από το 1993 μέχρι το 2014 η ανερ­γία ήταν κατά μέσο όρο ψη­λό­τε­ρη από την Ελ­λά­δα του μνη­μο­νί­ου, δηλ. ήταν επι­σή­μως 31,75% και ανε­πι­σή­μως 36%! Μά­λι­στα το 2005 ενώ η πα­γκό­σμια οι­κο­νο­μι­κή φού­σκα ήταν ακόμη στα πάνω της, η ανερ­γία είχε φτά­σει στο 37,3%! Σή­με­ρα υπάρ­χουν πε­ριο­χές (π.χ. στα βο­ρειο­α­να­το­λι­κά) όπου η ανερ­γία φτά­νει στο 63%. 

Μήπως ήταν άραγε οι υψη­λοί μι­σθοί αυτοί που εμπό­δι­σαν τη μεί­ω­ση της ανερ­γί­ας; Κάθε άλλο: οι μι­σθοί στη Δη­μο­κρα­τία της Μα­κε­δο­νί­ας είναι οι χα­μη­λό­τε­ροι στην πε­ριο­χή: στο Μαυ­ρο­βού­νιο ο μέσος μι­σθός είναι 473 ευρώ, στη Βοσ­νία 423, στη Σερ­βία 381, στην Αλ­βα­νία 377 και στη Μα­κε­δο­νία μόλις 352 ευρώ!

http://rproject.gr/article/oi-diadiloseis-sta-skopia-kai-i-politiki-krisi