Το indexanthi.gr παρουσιάζει ένα εκτεταμένο και λεπτομερές αφιέρωμα στο Κέντρο Κράτησης Μεταναστών της Ξάνθης (επιστρατεύοντας και οπτικοακουστικό υλικό από παλιότερη αναφορά μας), σε μια προσπάθεια να καταδείξει τις λεπτομέρειες εκείνες που το διαφοροποιούν θεαματικά –κατά γενική ομολογία- από τα υπόλοιπα κέντρα της χώρας, χωρίς ωστόσο την παραμικρή λογική αγιοποίησης μιας κατ” ουσία φυλακής.
«Δεν θα συγκρίνουμε τις συνθήκες κράτησης της Αμυγδαλέζας με το κέντρο κράτησης της Ξάνθης. Κι αυτό οφείλεται βέβαια στο ιδιαίτερο ενδιαφέρον του διοικητή του κέντρου και του αστυνομικού διευθυντή της Ξάνθης» σημείωναν οι Γιατροί του Κόσμου δια στόματος Νικήτα Κανάκη, σε παλαιότερο ρεπορτάζ όλων των κεντρικών μέσων ενημέρωσης. Η εξαίρεση του κέντρου της Ξάνθης από τις περιγραφές και τις αναφορές στα κέντρα κράτησης της χώρας είναι μόνιμη. Και αποδίδεται από όλους τους γνωρίζοντες –ακόμη και από ακραίες ομάδες- στις ευνοϊκές συνθήκες που δημιουργεί η διοίκηση.
Η λειτουργία του κέντρου
Το συγκεκριμένο κέντρο ξεκίνησε να λειτουργεί το καλοκαίρι του 2012 στο πλαίσιο της επιχείρησης «Ξένιος Ζευς», με αλλαγή του τρόπου χρήσης του χώρου όπου λειτουργούσε η Αστυνομική Σχολή Ξάνθης. Η διαχείριση του κέντρου ανατέθηκε στο Τμήμα Συνοριακής Φύλαξης Κοτύλης, που από τότε ως σήμερα ασχολείται εξ ολοκλήρου μ’ αυτή και ενισχύεται με αστυνομικούς από άλλες περιοχές της χώρας. Με διοικητή τον Κώστα Χατζησταμάτη, σήμερα βρίσκονται εκεί κυρίως αστυνομικοί που το επιθυμούν (δίχως να επιβαρύνουν το δημόσιο), ενώ κατά καιρούς πέρασαν διάφοροι που μετακινήθηκαν με δαπάνες του δημοσίου. Όσο για τους μετανάστες, μετά την εφαρμογής της νέας πολιτικής έφτασαν να είναι λιγότεροι από εκατό, από 400-450 που ήταν ο αριθμός όλο το διάστημα λειτουργίας (έφτασε και 490). Συνολικά το κέντρο έχει διαχειριστεί περί τις δύο χιλιάδες άτομα.
Ήταν κάτι τελείως ξαφνικό για εκείνους που κλήθηκαν να διαχειριστούν μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Δίχως να υπάρχουν υποδομές ασφαλείας, το κέντρο έφτασε να φιλοξενεί αυτό τον μεγάλο αριθμό ανθρώπων σ’ ένα χώρο κοιτώνων όπου διέμεναν δόκιμοι αστυνομικοί. Όταν ξαφνικά αυτοί οι χώροι χρησιμοποιούνται για κράτηση –γιατί για κράτηση μιλάμε- ανακύπτουν σοβαρά ζητήματα διαχείρισης. Άλλωστε ο χώρος διαθέτει και… «όπλα» (πόμολα, ντουλάπες, αντικείμενα, ηλεκτρικό ρεύμα κ.α.).
Πέρυσι αναβαθμίστηκε ο χώρος, με πολλά έργα που έγιναν στο κέντρο και κυριότερο αυτό της περιμετρικής ασφάλειας. Μπήκε δεύτερη, ψηλότερη περίφραξη, υπάρχει νεκρή ζώνη με laser, κάτι που ναι μεν ακούγεται «κάπως», ωστόσο επιτρέπει την ελεύθερη κίνηση και τον ελεύθερο προαυλισμό καθ” όλη τη διάρκεια του 24ωρου. Σ” ένα κτίριο που πουθενά δεν έχει κάγκελα…
Ο διοικητής και οι αστυνομικοί-φύλακες μπαίνουν στους χώρους άφοβα, κάτι που καταγράφηκε και δημοσιοποιήθηκε και από επισκέπτες (Μ.Κ.Ο., φορείς) με ζωηρή εντύπωση.
Τα γραφεία στελεχώθηκαν με τρόπο που να υποστηρίζουν ανάγκες των μεταναστών. Και –όπως θα δούμε παρακάτω- όλα καθιστούν υποδειγματικό το ρηξικέλευθο πείραμα του διοικητή του κέντρου. Ο οποίος, αφού δυστυχώς τα κέντρα κράτησης είναι μια επιβαλλόμενη πραγματικότητα, φρόντισε τουλάχιστον να αμβλύνει τις συνθήκες με πινελιές ανθρωπισμού…
Ευτυχώς δεν είναι όλα τα κέντρα σαν την Αμυγδαλέζα…
Οι ακολουθούμενες πρακτικές
Ένας από τους στόχους του διοικητή του κέντρου ήταν να μην επηρεαστεί η τοπική κοινωνία. Οι προσπάθειές του απέδωσαν καρπούς κι αυτό αποδεικνύεται μετά από δυόμισι χρόνια λειτουργίας. Κάτι που δεν το λέει ο ίδιος, αλλά επιτροπές, κόμματα, Μ.Κ.Ο. και όσοι επισκέφτηκαν ή έχουν επαφή με ένα χώρο που χαρακτηρίστηκε ως πρότυπος χώρος σύμφωνα με τα ελληνικά δεδομένα.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στη διαχείριση των ανθρώπων, που αντιμετωπίζονται ως τέτοιοι και όχι ως αριθμοί, κατά εμφανή απαίτηση του διοικητή προς το προσωπικό του κέντρου. Αυτό επιτεύχθηκε –σύμφωνα με πληροφορίες του indexanthi.gr- ζητώντας να μην υπάρχουν προσβολές και βία και λέγοντας ότι «ο αστυνομικός δεν χρειάζεται να βρίζει και να φωνάζει, αφού μπορεί να κερδίσει πολύ περισσότερα φερόμενος ανθρώπινα». Προσθέτοντας μάλιστα (δεκτό κάθε σχόλιο ή διάψευση) ότι «αυτοί οι άνθρωποι έχουν ανάγκες κι εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να τις εξυπηρετούμε. Μετά από τόσο καιρό είναι λογικό να δημιουργηθούν προβλήματα σε κάθε άνθρωπο. Εδώ, αλλά και πίσω στην πατρίδα του».
Δεν τους είπαν ψέματα ούτε έδωσαν ψεύτικες υποσχέσεις ότι σε λίγο θα είναι ελεύθεροι. Κι αυτό απέδωσε.
Όπως είναι γνωστό, μετά την τελευταία συγκέντρωση διαμαρτυρίας απελευθερώθηκαν σαράντα άτομα από το κέντρο. Ήταν η πέμπτη κατά σειρά ημέρα που συνέβη αυτό, με πολλούς μετανάστες να βγάζουν φωτογραφίες και να φεύγουν συγκινημένοι, αποχαιρετώντας τον διοικητή και το προσωπικό. Σαν να έφευγαν μαθητές από σχολείο… Κάποιοι μετανάστες μάλιστα γυρίζουν πίσω τη ματιά τους, τηλεφωνούν και διατηρούν επαφές.
Το τραγικό είναι ότι υπήρξαν άνθρωποι που δεν ήθελαν να φύγουν, αφού δεν ήξεραν πού να πάνε, τι θα φάνε, τι θα κάνουν. Κάποιοι έμειναν στην Ξάνθη και δουλεύουν, ζουν εδώ, έμαθαν τη γλώσσα, ενσωματώθηκαν στην κοινωνία και συχνά διατυπώνουν τους φόβους τους για το μέλλον και δεν ξέρουν τι θα γίνει αν έρθουν κι άλλοι…
Το μείζον ζήτημα της υγείας
Όσο κι αν «ανησυχούν» με κορωνίδα το ζήτημα της υγείας οι συνήθεις ξενοφοβικοί και γραφικοί τύπου Λοβέρδου («υγειονομική βόμβα»), η πραγματικότητα τους διαψεύδει. Παρ” ότι δεν υπήρξε ποτέ σταθερά γιατρός στο κέντρο.
Όταν ξεκίνησε να λειτουργεί, υπήρχε το ΚεΕλΠΝο για δυο-τρεις μήνες με ένα γιατρό και μία νοσηλεύτρια. Και τον Δεκέμβρη του 2012 αποχώρησε, παίρνοντας μάλιστα τους φακέλους λόγω ιατρικού απορρήτου! Τότε ξεκίνησε μια συνεργασία με το Γενικό Νοσοκομείο Ξάνθης και δημιουργήθηκε ένα γραφείο υγειονομικής μέριμνας με φακέλους για όλους τους μετανάστες του κέντρου. Υπάρχει πλέον προσωπικό που ασχολείται αποκλειστικά με το ζήτημα υγείας των μεταναστών. Το γραφείο παρακολουθεί περιστατικά, κλείνει ραντεβού, εκτελεί συνταγές και υπάρχει πλέον μια συνέχεια. Μάλιστα, όποιος αποχωρεί από το κέντρο παίρνει και τον φάκελό του, μαζί και τα φάρμακά του για κάποιο διάστημα.
Προς επίρρωση των γραφομένων, τα αδιάψευστα στοιχεία: Από την αρχή ως σήμερα έχουν γίνει χιλιάδες μεταφορές σε νοσοκομεία, εισαγωγές και νοσηλεία ατόμων του κέντρου σε νοσοκομεία (κυρίως σ’ αυτό της Ξάνθης). Το πρώτο διάστημα έγιναν εκατοντάδες μαντού και ακτινογραφίες σε όλους. Με αυτό τον τρόπο ανακαλύφτηκαν και αντιμετωπίστηκαν κάποια περιστατικά, μερικά εκ των οποίων σοβαρά που έληξαν σε χειρουργεία.
Η διαβίωση
Οι συνθήκες διαβίωσης αναβαθμίστηκαν με τον καιρό. Κάθε δωμάτιο έχει πλέον κλιματιστικό, ψυγείο και τηλεόραση. Οι μετανάστες έχουν πρόσβαση σε market λόγω και των διατροφικών ιδιαιτεροτήτων τους. Και όσο κι αν έχουν ακουστεί πολλά για άλλα κέντρα, σ” αυτό της Ξάνθης υπάρχουν δύο επιχειρήσεις catering που έχουν την άδεια να σιτίζουν τους μετανάστες, ενώ το πρόγραμμα σίτισης το καθορίζει επιτροπή από τους ίδιους τους μετανάστες. Ακόμη και τον τρόπο μαγειρέματος. Ανάλογα με την εποχικότητα των τροφίμων, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, μια επιτροπή των μεταναστών συνομιλεί με τους προμηθευτές και με βάση τις (διαφορετικές) ανάγκες όλων, καθορίζει το πρόγραμμα που ικανοποιεί όλους.
Για την καθαριότητα υπάρχουν είκοσι πλυντήρια και είκοσι στεγνωτήρια, δέκα σε κάθε όροφο. Τα υλικά διαχειρίζονται οι ίδιοι οι μετανάστες παραλαμβάνοντας άπλυτα και παραδίνοντας καθαρά και είναι οι μοναδικοί θάλαμοι που έχουν κάγκελα.
Υπάρχουν τέσσερις χώροι θρησκευτικής λατρείας με χαλιά, κοράνια, πυξίδες, ενώ οι πληροφορίες μας λένε ότι υπήρχε σκέψη να δημιουργηθεί και καφενείο (δεν ξέρουμε αν και τι έγινε). Υπάρχουν επίσης μπασκέτες, βάρη, πινγκ πονγκ, ποδοσφαιράκια κ.α., καθώς και πολλά επιτραπέζια (εκτός από τράπουλες). Οι μετανάστες φτιάχνουν παζλ που μάλιστα το προσωπικό κορνιζάρει και αναρτά σε όλους τους κοινόχρηστους χώρους.
Η τοπική κοινωνία θα θυμάται τα μαθήματα ελληνικών που υλοποιήθηκαν τις δύο πρώτες χρονιές, με τη βοήθεια εθελοντών εκπαιδευτικών (εδώ). Τα παρακολουθούσαν εκατό άτομα σε δύο τμήματα. Αγοράστηκε υλικό (βιβλία, τετράδια, μολύβια), ενώ οι μετανάστες στρώνονταν και έκαναν όλες τις ασκήσεις που τους έβαζαν. Δυστυχώς φέτος δεν έγινε κάτι αφού φεύγουν άτομα και η κατάσταση είναι ρευστή για κάτι που προϋποθέτει σταθερή παρουσία, να ξεκινήσει και να ολοκληρωθεί σωστά τουλάχιστον ως ένα σημείο.
Στα δυόμισι χρόνια λειτουργίας του κέντρου είναι η τρίτη φορά που λειτουργεί πρόγραμμα ψυχοκοινωνικής υποστήριξης. Υπάρχει μια ομάδα αποτελούμενη από ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και διερμηνείς, που παρέχει υποστήριξη.
Τέλος, στο κέντρο λειτουργεί η υπηρεσία ασύλου από τότε που έκλεισε αυτή της Κομοτηνής. Κάτι πολύ σημαντικό για την εξυπηρέτηση των αναγκών, αφού παλιότερα τους πήγαιναν εκεί δυο-δυο ή τρεις-τρεις κάθε μέρα.
Μέσα απ” όλα αυτά αναδεικνύεται το γεγονός πως όποιοι και όσοι πέρασαν από το κέντρο, όσοι είχαν επαφή μαζί του, γνωρίζουν τι συμβαίνει και στηρίζουν τις προσπάθειες.
Κρίσεις και κριτική
Η πιο έντονη κατάσταση που κλήθηκε να αντιμετωπίσει το κέντρο κράτησης της Ξάνθης ήταν τον Απρίλη του 2014, όταν βγήκε μια εγκύκλιος για το δεκαοκτάμηνο και τον περιοριστικό όρο της υποχρεωτικής παραμονής στο κέντρο. Υπήρξε ένας αναβρασμός για ένα διήμερο, όμως κανένας μετανάστης δεν ήθελε να στραφεί εναντίον αστυνομικού. Έκαναν μια διαμαρτυρία και αποχή από το φαγητό, αλλά δεν υπήρξαν βίαιες αντιδράσεις. Κι αυτό ήταν αποτέλεσμα της ακολουθούμενης διαχείρισης και των σχέσεων που αναπτύχθηκαν όλο αυτό το διάστημα.
Υπήρξαν και άλλες κρίσεις ή στιγμές έντασης, που είναι καταγεγραμμένες στον τοπικό τύπο. Με τελευταία αυτή του επεισοδίου που προκάλεσε Αλγερινός μετανάστης (ίσως έχει κάποια σημασία το ότι ήταν «καινούργιος»), βρίζοντας και σπάζοντας τζάμια και μια μπασκέτα.
Γεγονός είναι ότι όσοι έχουν επαφή με το κέντρο (Γιατροί του Κόσμου, Γιατροί Χωρίς Σύνορα και άλλοι), ξέρουν τι γίνεται και καταγράφουν ότι δεν χρειάζεται να περάσουν από αυτό, παρακολουθώντας απλά τη λειτουργία του. Μάλιστα οι γιατροί του κόσμου δημοσιοποίησαν όσα είδαν και συμπέραναν και ήταν η πρώτη φορά που γινόταν κάτι τέτοιο. Λέγοντας ότι «κάποια πράγματα πρέπει να αναφέρονται», την ώρα που είναι καταπέλτες για άλλα κέντρα.
Ομολογουμένως, ο συγκεκριμένος τρόπος διαχείρισης είναι λίγο ανορθόδοξος για τα δεδομένα των κέντρων κράτησης αλλά και της εν γένει συμπεριφοράς του κράτους και των εκτελεστικών οργάνων του. Υπάρχουν κανονισμοί για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις όλων, κρατουμένων και προσωπικού, φέρνοντας κάθε «παράκαμψη» στα όρια ενός μεγάλου ρίσκου. Ωστόσο η Ξάνθη ξέφυγε, εφάρμοσε πρωτοποριακά προγράμματα, λειτούργησε υποδειγματικά και δικαιώνεται εκ του αποτελέσματος. Τόσο, που όχι μόνο δεν δέχεται πλέον οχλήσεις ή παρεμβάσεις, αλλά μάλλον η φυσική και πολιτική ηγεσία αναζητά τρόπους εφαρμογής αυτού του τρόπου διαχείρισης και λειτουργίας και σε άλλα κέντρα.
Κλείνουμε επαναλαμβάνοντας το αίτημα για κλείσιμο όλων των κέντρων κράτησης και σημειώνοντας ότι καταγράψαμε όσα είδαμε αλλά και πληροφορηθήκαμε. Με χαρά θα δεχτούμε κάθε τροποποίηση, διάψευση ή σχόλιο. Από τον διοικητή του κέντρου μέχρι τον πλέον οργισμένο «μπαχαλάκη»…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου