Mε την Αίγυπτο να παραλαμβάνει την πρώτη φρεγάτα FREMM μέσα στις επόμενες μέρες και βδομάδες, και με τα πρώτα μαχητικά αεροσκάφη F-35 stealth να προσγειώνονται στα αεροδρόμια της Τουρκίας από το 2017 και μετά, η αεροναυμαχία F-35 Vs. FREMM στην Ανατολική Μεσόγειο τείνει σε μια πραγματικότητα - προσεχώς.
Στο παρακάτω άρθο εξετάζονται οι επιπτώσεις των πολεμικών αεροσκαφών χαμηλής παρατηρισμότητας (stealth) στις ναυτικές πολεμικές αποστολές, και αν αυτά τα αεροσκάφη stealth αποτελούν ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο για τα πολεμικά πλοία, όπως τουλάχιστον διαδίδεται από τους υποστηρικτές τους.
Αν αυτό που λέχθηκε άνω είναι αλήθεια, η τεχνολογία που αποκαλείται «stealth» είναι ίσως η απόλυτη εξαπάτηση. Κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες αυτή η νέα συνιστώσα έχει προστεθεί κυρίως στην αεροπορική απειλή, και στην πραγματικότητα το stealth αεροσκάφος έχει λάβει σχεδόν το καθεστώς του «πρέπει» - να υπάρχει στα εξοπλιστικά συστατικά του κάθε έθνους που θεωρεί ότι θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψιν στον περίγυρό του. Ωστόσο, η εκτίμηση πολλών ανθρώπων γύρω από τεχνολογία stealth διαφέρουν. Στην πραγματικότητα, οι απόψεις που εκφράζονται στα μέσα ενημέρωσης διαφέρουν σημαντικότατα, από την αντιμέτωπη της εν λόγω τεχνολογίας ως ένα είδος μαύρης μαγείας εναντίον της οποίας δεν υπάρχει καμία άμυνα, έως στην συγκαταβατική εκτίμηση ότι «είναι απλώς μια περαστική εξέλιξη και σύντομα θα διαδοθούν ευρέως τα κατάλληλα αντίμετρα». Έτσι, η γνώμη πολλών συγγραφέων σε σχέση με την εκτίμηση της απειλής της νέας τεχνολογίας είναι, όπως συνήθως, ακραία: Η απειλή είτε παρουσιάζεται παραφουσκωμένη, ή υποτιμάται. Και όσον αφορά τις ναυτικές δυνάμεις, δεν έχει εκτιμηθεί πλήρως. Είναι επομένως καιρός, υπό το φως της προόδου της τεχνολογίας και της συζήτησης σχετικά με την αεράμυνα των πολεμικών σκαφών επιφανείας, να προσπαθήσουμε να εκτιμήσουμε την πραγματικότητα της κατάστασης στο επιχειρησιακό θέατρο της Ανατολικής Μεσογείου.
Η φύση της απειλής
Πρώτα απ' όλα η τεχνολογία stealth δεν είναι ένα είδος απόκρυφης τεχνολογίας από κάποια σειρά επιστημονικής φαντασίας. Τα αεροσκάφη stealth, όπως το F-35, δεν εξαφανίζονται ξαφνικά με κάποιο μαγικό τρόπο - oύτε και τα πλοία stealth. Η τεχνολογία stealth είναι η τέχνη της μείωσης του ίχνους ενός αντικειμένου στον αέρα, στην ξηρά ή στην θάλασσα, στην οθόνη του ραντάρ. Και η μείωση αυτού του ίχνους συμβαίνει σε τέτοιο βαθμό, ώστε το αντικείμενο αυτό να συγχέεται με τις αντανακλάσεις του περίγυρου. Αυτό είναι σαν την τεχνική που χρησιμοποιούν τα πληρώματα στα υποβρύχια, όταν επιλέγουν διαφορετικές μεθόδους κυκλοφορίας μέσα στην θάλασσα, για να μειώσουν την έκθεσή τους στα μέτρα ανίχνευσης του αντιπάλου.
Το έδαφος, τα πουλιά, μερικές φορές ακόμη και τα σύννεφα, αντανακλούν τις εκπομπές ραντάρ. Όσο περισσότερο ευαίσθητοι είναι οι δέκτες των ραντάρ, τόσο περισσότερο λαμβάνονται και εμφανίζονται αυτά τα ανεπιθύμητα σήματα. Για τη μείωση των «λανθασμένων» συναγερμών έχει δημιουργηθεί ένα ειδικό λογισμικό που ενσωματώνεται στις μονάδες ραντάρ για να φιλτράρονται οι ανεπιθύμητες αντανακλάσεις που αναστατώνουν τα πληρώματα που παρακολουθούν τις οθόνες των ραντάρ. Για να κάνει πράξη όλα αυτά το λογισμικό, πληροί ορισμένα κριτήρια. Έτσι, για παράδειγμα, σε προγενέστερα συστήματα οι μικρότερες ανακλάσεις, σε σχέση με τη διατομή ραντάρ (RCS) ενός αντικειμένου και την ταχύτητά του, φιλτραρίζονταν πλήρως.
Στην αντιμετώπιηση, αλλά και στην εκμετάλλευση αυτών των νέων τεχνολογιών ραντάρ επινοήθηκαν διάφορες ιδέες. Η κύρια προσπάθεια κατευθύνθηκε στη μείωση των πιθανοτήτων επιτυχούς ανίχνευσης. Αυτό έχει οδηγήσει στο «stealth», την τεχνολογία που έχει σχεδιαστεί για να μειώσει το RCS ενός αντικειμένου, σε σημείο που να αγνοείται από το ίδιο το ραντάρ. Συνήθως λειτουργεί σε δύο αρχές, η διασπορά του σήματος ραντάρ μακριά από το δέκτη και η απορρόφηση του σήματος ραντάρ. Αμφότερες οι προσεγγίσεις χρησιμοποιούν ένα συνδυασμό υλικών απορρόφησης ραντάρ και επιφανειών σχεδιασμένες υπό γωνία ή καμπύλες επιφάνειες. Παλαιότερες αεροπορικές πλατφόρμες, όπως το αεροσκάφος F-117A, χρησιμοποιούσαν κυρίως την πρώτη αρχή, ενώ τα νεότερα μοντέλα αεροσκαφών όπως τα B-2, F-22, F-35 και το ανεπάνδρωτο Χ-47 UCAV, χρησιμοποιούν τη δεύτερη, με εντελώς διαφορετικά αποτελέσματα.
Ένα σημαντικό γεγονός είναι ότι τα stealth σχέδια τείνουν να τονίζουν τη μείωση του μετωπικού RCS σε συνάρτηση με μια λιγότερο αποτελεσματική προστασία στα πλευρά. Επίσης το RCS εξαρτάται από την θέση εκπομπής του ραντάρ σε σχέση με το στόχο και το εύρος. Έτσι, διαφορετικά ραντάρ έχουν διαφορετικές αποδόσεις RCS για τον ίδιο στόχο, και η αυξομείωση στο εύρος του ραντάρ έχει μια αντίστοιχη αυξομείωση των αποδόσεων. Υπάρχει επίσης και η συχνότητα λειτουργίας του ραντάρ σε σχέση με το εύρος ανίχνευσης για τα stealth αεροσκάφη και φυσικά στις σύγχρονες στρατιωτικές δυνάμεις υπάρχει και το πρόβλημα της σύνδεσης δεδομένων και της μετάδοσης αυτών. Για παράδειγμα, ένα πολεμικό πλοίο κλάσης FREMM ενδέχεται να μεταδίδει τα δεδομένα σε ένα άλλο, αλλά έχοντας του δέκτες του ενεργούς, αυξάνεται η ικανότητα ανίχνευσής του από τον αντίπαλο.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό της τεχνολογίας stealth στα αεροσκάφη είναι το γεγονός ότι για να μειωθεί η πιθανότητα ανάκλασης, οι βόμβες και τα βλήματα πρέπει να μεταφέρονται στο εσωτερικό, προκειμένου να μειωθεί ο αριθμός των γωνιών που παρουσιάζονται στο σήμα του ραντάρ. Βλήματα, βόμβες και λοιπός εξοπλισμός που βρίσκεται εγκατεστημένος εξωτερικά, έχει μειωμένα χαρακτηριστικά stealth. Ακόμη και αν τα ίδια όπλα θεωρούνται stealth, η απλή έκθεσή τους εξωτερικά αυξάνει το RCS.
Συνοψίζοντας, η τεχνολογία stealth δεν έχει σκοπό να κάνει το αεροσκάφος να εξαφανιστεί ως δια μαγείας, αλλά να μειώσει το εύρος ανίχνευσής τους και την πιθανότητα ότι τα ραντάρ μπορούν να το εντοπίσουν και να το παρακολουθήσουν. Αυτό σημαίνει επίσης ότι οι άλλοι αισθητήρες, εκείνοι που λειτουργούν στο υπέρυθρο φάσμα, ακόμη και η παρατήρηση με το γυμνό μάτι, δεν επηρεάζονται από την τεχνολογία stealth. Συνεχίζουν να υπάρχουν - συνυπάρχουν με την τεχνολογία stealth.
Επιθέσεις 1 Vs. 1
Τώρα, όταν κάνουμε την παραδοχή ότι σε ένα υποθετικό σενάριο ένα μόνο μαχητικό F-35 είναι επιφορτισμένο με την επίθεση κατά μιας φρεγάτας FREMM, θα πρέπει πρώτα να ρίξουμε μια ματιά στον σχεδιασμό της αποστολής του αεροσκάφους. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να αποφασιστεί είναι ο τύπος του όπλων που θα χρησιμοποιηθούν για την επίθεση. Υπάρχουν δύο πιθανές επιλογές, η πρώτη χρησιμοποιώντας βλήματα αντιραντάρ (ARM) για να απενεργοποιηθεί απλά το ραντάρ του πλοίου, και στη συνέχεια όπως θα είναι τυφλωμένο, άλλα αεροσκάφη, συμβατικής τεχνολογίας, να αποτελειώσουν το πλοίο. Η άλλη επιλογή είναι με βόμβες και βλήματα, ειδικά φτιαγμένα κατά πλοίων, να βυθιστεί το πλοίο χωρίς την ανάγκη για ένα δεύτερο πλήγμα από το ίδιο ή από άλλα αεροσκάφη. Σε κάθε περίπτωση, και οι δύο μέθοδοι αντιμετωπίζουν διάφορα προβλήματα.
Βλήματα ARM
Τα βλήματα ARM έχουν πολλά πλεονεκτήματα, είναι αυτοκαθοδηγούμενα και δεν χρειάζονται ενεργή στόχευση - oι πύραυλοι θα αυτοκαθοδηγηθούν πάνω στις εκπομπές ραντάρ του στόχου. Όταν πλήξουν το στόχο συνήθως καταστρέφουν την κεραία και καταστούν το ραντάρ άχρηστο. Τα βλήματα αυτά είναι μεγάλα, χρειάζονται ένα προφίλ υψηλού επιπέδου και για να πλήξουν τον στόχο πρέπει να ανιχνεύουν το ραντάρ για όλη τη διάρκεια της πτήσης τους ή τουλάχιστον για ένα σημαντικό μέρος αυτής. Συνήθως χρειάζεται να αποκτήσουν το σήμα ραντάρ πριν από την εξαπόλυσή τους ή να εκτοξευτούν ελπίζοντας ότι ο στόχος θα ενεργοποιήσει κάποια στιγμή το ραντάρ και αυτό θα τους καθοδηγήσει σε αυτόν.
Τα επίγεια ραντάρ, όπως και αυτά που είναι πάνω στα πλοία, είναι ενεργά μόνο όταν χρειάζεται. Πέρα από αυτό, απαιτείται επίσης ότι το σήμα θα είναι στη βιβλιοθήκη του ραντάρ, δεν θα έχει ταξινομηθεί ως φιλικό ή εμπορικό και ο διαχειριστής είναι σε θέση να το επεξεργαστεί. Τώρα, τα σύγχρονα ραντάρ τείνουν να λειτουργούν σε πολλαπλά μήκη κύματος, συχνότητες ενεργοποίησης, και συνήθως λειτουργούν σε παλμό, σε αντίθεση με τη συνεχή λειτουργία. Θα στραφούν σε συνεχή φωτισμό ενός στόχου μόνο όταν κλειδώσουν έναν στόχο. Οι πύραυλοι ARM είναι επομένως ένα καλό όπλο αυτοάμυνας, αλλά όχι το κατάλληλο για την αποστολή μας.
Τώρα, τα πολεμικά πλοία έχουν τις δικές τους stealth διαδικασίες και μία από αυτές είναι να μην χρησιμοποιούν το δικό τους ραντάρ μέχρι να υπάρχει επιτακτική ανάγκη να πράξουν κάτι τέτοιο. Αντί του ραντάρ μπορούν να βασίζονται στο παθητικό σύστημα των ESM τους.
Έτσι, εάν το F-35 είναι πραγματικά πλήρως stealth, τότε η έκθεσή του στο πλοίο δεν θα το κατατάξει από απόσταση ως απειλή προς κατάρριψη, αλλά εάν οι πύραυλοι ARM είναι πράγματι ένα σημαντικό μέρος ενός συμβατικού πακέτου κρούσης, έχουν λιγότερο ενδιαφέρον για μια stealth επίθεση σε ένα πλοίο.
Επιλογή της βύθισης του πλοίου
Γι 'αυτό και το F-35 περιορίζεται σε μια επιλογή να βυθίσει το πλοίο με βόμβες ή πυραύλους. Αυτό σημαίνει πολλά περισσότερα προβλήματα. Πρώτα απ' όλα πρέπει να γνωρίζει με πολύ μεγάλη ακρίβεια που είναι ο στόχος. Σε μια τέτοια επίθεση το συμπέρασμα είναι απλό, χωρίς στόχο = δεν υπάρχει αποστολή προς ολοκλήρωση.
Υπάρχουν τρεις επιλογές για την πρόσκτηση στόχου με οπτική αναζήτηση, με τη χρήση του ατρακτιδίου «Mk1» (βολβός του ματιού), εξωτερική πλατφόρμα (η οποία θα πρέπει να αντιμετωπίσει ένα διαφορετικό σύνολο μεταβλητών) ή να μπορεί το F-35 να χρησιμοποιήσει του εσωτερικούς αισθητήρες του.
Τώρα, αν κατά την έναρξη της επίθεσης δεν υπάρχει η επιθυμία να γίνει χρήση του γυμνού ματιού, το F-35 είναι εξοπλισμένο με ένα ραντάρ, συνήθως εξαιρετικά ικανό, με μια σειρά αισθητήρων ESM ανίχνευσης εκπομπών του εχθρού, και κάποια μορφή παρακολούθησης IR. Το ESM και IR είναι παθητικοί αισθητήρες, δεν θα αποκαλύψουν το αεροσκάφος, αλλά χρειάζονται εκπομπές από το στόχο για να τον βρουν. Τα σύγχρονα πλοία σχεδιάζονται για τη μείωση των εκπομπών υπέρυθρης ακτινοβολίας στο μικρότερο δυνατό επίπεδο - σαν ένα stealth αεροσκάφος, έτσι ώστε η ανίχνευση IR να συμβεί σε σύντομο χρονικό και να είναι πολύ μικρή, σε μια απίστευτα μικρή κλίμακα - ανάλογα με το σχέδιο του πλοίου: Ένα μικρό ερασιτεχνικό αλιευτικό σκάφος για την περίπτωση της FREMM.
Ο αισθητήρας ESM θα επηρεαστεί από τα ίδια προβλήματα όπως το βλήμα ARM. Ο στόχος θα πρέπει να ενεργοποιήσει το ραντάρ του. Επιπλέον, το ESM δεν δίνει το εύρος. Αυτή η συζήτηση καλύπτει τα «παθητικά» συστήματα ανίχνευσης, τα μόνα πραγματικά «ενεργά» σύστημα που υπάρχουν εκτός από το «Mk1» είναι τα ραντάρ. Χρησιμοποιώντας ενεργά το ραντάρ αυτό θα δώσει στο F-35 μια ακριβή εμβέλεια, και πιθανώς μια καλή αναγνώριση του στόχου. Αλλά θα δώσει επίσης λίγο πολύ και όλα στοιχεία στην FREMM και το ESM της. Σίγουρα, με ένα πρόχειρο χρονοδιάγραμμα μέχρι την άφιξή του, και λόγω του διακριτικού χαρακτήρα των τύπων ραντάρ, θα υπάρχει μια πολύ καλή εικόνα. Επίσης, επειδή το F-35 δεν ξέρει πού ακριβώς βρίσκεται η FREMM θα πρέπει να ενεργοποιήσει το ραντάρ του για μια παρατεταμένη χρονική περίοδο, δίνοντας ακόμα περισσότερες ενδείξεις στην FREMM. Να θυμάστε ότι μια φρεγάτα FREMM είναι η ίδια ένας στόχος stealth, μεγαλύτερος από το μέσο όρο των stealth αεροσκαφών, αλλά παραμένει stealth. Επίσης, το εύρος του ραντάρ και του ESM συνδέεται με το υψόμετρο. Για να αυξηθεί το εύρος στο ESM και στο ραντάρ, το αεροσκάφος θα πρέπει να κερδίσει ύψος. Εάν το αεροσκάφος θέλει να εντοπίσει την FREMM πιο γρήγορα (πριν ξεμείνει από καύσιμα), τότε θα πρέπει να σκαρφαλώσει πολύ ψηλά στον ουρανό. Με τον τρόπο αυτό το αεροσκάφος δεν θα παρουσιάσει το μετωπικό του RCS, αλλά ένα διαφορετικό και σχετικά μεγαλύτερο RCS.
Έτσι, θα δώσει στο πλήρωμα της FREMM ένα παράθυρο ευκαιρίας για τον εντοπισμό του και εν τέλει την κατάρριψή του. Ως αποτέλεσμα, έχουμε άλλον έναν παράγοντα σε κάθε stealth επιχείρηση: Όταν το αεροσκάφος αναζητά για το πλοίο, το πλοίο ψάχνει για το αεροσκάφος.
Το σενάριο
Με βάση τα δημοσιευμένα στοιχεία το αποτελεσματικό εύρος ESM μιας FREMM και ενός καλού ραντάρ πέμπτης γενιάς μαχητικού, όπως το APG-81 που είναι τοποθετημένο στο F-35, κυμαίνεται στα ίδια επίπεδα. Συνήθως ένα σύγχρονο πλοίο με ένα καλό ραντάρ μπορεί να παρακολουθεί αποτελεσματικά ένα stealth αεροσκάφος σε ένα εύρος μεταξύ 13 και 16 μιλίων (21 και 26 χιλιομέτρων). Λόγω της ακαταστασίας στην επιφάνεια της θαλάσσης, οι επιδόσεις στην παρακολούθηση των στόχων είναι ελαφρώς υποβαθμισμένες. Ωστόσο, αν το stealth αεροσκάφος χρησιμοποιεί το ραντάρ θα είναι σε θέση να εντοπίσει τον στόχο σε ένα εύρος μεταξύ 30 και 50 μιλίων 48 και 80 χιλιομέτρων), αλλά την ίδια στιγμή θα θέσει το αεροσκάφος μέσα στο φάκελο ESM της FREMM. Αυτό θα επιτρέψει στο πλήρωμα της FREMM να σχεδιάσει μια περιορισμένη εμπλοκή, ίσως ακόμη και να εκτοξεύσει έναν πύραυλο για να δει τι θα συμβεί στη συνέχεια.
Επίσης, για να υπάρχει μια καλή ευκαιρία για έναν πύραυλο, ο επιτιθέμενος πρέπει να έχει περισσότερα από ένα ενιαίο στίγμα στην οθόνη του ραντάρ του. Το ραντάρ χρειάζεται περισσότερες πληροφορίες για να καθορίσει την ταχύτητα, την πορεία και το προφίλ πτήσης. Αυτό όμως διευρύνει το παράθυρο ευκαιρίας του πληρώματους της FREMM.
Τα αντιπλοϊκά βλήματα είναι μεγάλα σε μέγεθος. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει (για τη συντριπτική πλειοψηφία των αεροσκαφών) να αναρτηθούν εξωτερικά, αυξάνοντας έτσι το RCS των αεροσκαφών αυτών. Μετά την εκτόξευση των πυραύλων υπάρχει μια διαφορετική κατάσταση, οι περισσότεροι πύραυλοι δεν είναι stealth, και επιπλέον είναι ο ακριβής τύπος των στόχων που ένα πλοίο κλάσης FREMM έχει σχεδιαστεί να καταπολεμήσει.
Εάν το F-35 προτίθεται να βομβαρδίσει το πλοίο, έχουμε στην συνέχεια ένα άλλο σενάριο: Mετά από όλα τα προβλήματα του καθορισμού της θέση του στόχου, τώρα θα πρέπει να πετάξει το F-35 κατ' ευθείαν σε αυτόν. Σε γενικές γραμμές, οι βόμβες εντάσσονται σε τρεις κατηγορίες:
• βόμβες σιδήρου που δεν χρειάζονται καθοδήγηση, αλλά απαιτούν από το αεροσκάφος να πετάξει πάνω από το στόχο, έχοντας οπτική επαφή με αυτόν. Το πλήρωμα εδώ προσεύχεται και ρίχνει τις βόμβες πάνω από το πλοίο.
• βόμβες καθοδηγούμενες με λέιζερ, που απαιτούν από το αεροσκάφος να φωτίζει τον στόχο σε σχετικά μικρή εμβέλεια.
• βόμβες τύπου JDAM που χρησιμοποιούν τις συντεταγμένες της δορυφορικής πλοήγησης (GPS).
Τώρα, το εύρος άφεσης αυτών βομβών είναι εντός τους φάσματος καταπολέμησης των πυραύλων που μεταφέρει η FREMM. Με βόμβες τύπου JDAM το F-35 μπορεί να αποφύγει τα πυροβόλα του πλοίου, καθώς μπορεί να τις εξαπολύσει από μεγάλο υψόμετρο, αλλά όχι του πυραύλους του. Σε κάθε περίπτωση, το F-35 θα είναι για τα καλά μέσα στο ενεργό εύρος ανίχνευσης του ραντάρ της FREMM, πριν να είναι σε θέση να εξαπολύσει οποιονδήποτε τύπο πυραύλου.
Με τις βόμβες JDAM υπάρχει άλλο ένα πρόβλημα. Απαιτούν ακριβείς συντεταγμένες στόχου πριν από την εκτόξευση, αλλά η FREMM θα ελίσσεται πιθανότατα στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Έτσι, ενώ τα τελευταία μοντέλα έχουν ένα σύστημα λέιζερ για να υπάρξει καθοδήγηση κατά ελισσόμενων στόχων, αυτό αναγκάζει από την άλλη το F-35 να μείνει εντός της εμβέλειας του πλοίου, για να καθοδηγήσει τη βόμβα με έναν ιδιαίτερα αποτελεσματικό τρόπο κατά του στόχου.
Οι βόμβες σιδήρου θα θέσουν το F-35 σε πιο δύσκολη θέση. Θα είναι εντός της εμβέλειας από κάθε όπλο πάνω στο πλοίο, και θα έχουν ήδη αποποιηθεί κάθε πλεονεκτήματος της τεχνολογίας stealth. Επιπλέον, μια επίθεση με συμβατικές βόμβες θα απαιτήσει για τον πιλότο το καλύτερο δυνατό προφίλ πτήσης - κατά την διάρκεια της ημέρας, μειώνοντας έτσι περαιτέρω τα stealth πλεονεκτήματα.
Έτσι, ενώ το F-35 και μόνο είναι πράγματι ένα δύσκολος και επικίνδυνος στόχος, το προφίλ της πτήσης και η πραγματικότητα μιας επίθεσης εναντίον ενός πλοίου θα τα αναγκάσει να ανταλλάξει πολλά από τα δικά του πλεονεκτήματα - μόνο για να προσκτήσει τον στόχο, ιδίως αν ληφθεί υπόψη ότι κάθε προσπάθεια θα έχει να αντιμετωπίσει και την μειωμένη υπογραφή μιας FREMM. Πλέον, αν δεν χρησιμοποιηθεί ένα όπλο μεγάλης εμβέλειας (standoff) θα πρέπει να κλείσει την ψαλίδα του φάσματος ενάντια σε ένα εξαιρετικά ικανό στόχο που θα λειτουργεί με τους ίδιους περιορισμούς ενός μη stealth αεροσκάφους στο πλαίσιο της αποστολής επίθεσης.
Συνδυασμένη επίθεση
Η πιθανότητα του τύπου της επίθεσης που περιγράφηκε παραπάνω είναι λεπτή - στην καλύτερη περίπτωση. Τα πλοία δεν λειτουργούν μόνα τους, ούτε και τα αεροσκάφη. Και τα δύο οπλικά συστήματα λειτουργούν ως μέρος ενός συνδυασμού διαφόρων πλατφορμών που έχουν σχεδιαστεί για να συμπληρώνει η μία την άλλη. Γι' αυτό είναι καλύτερο να κάνουμε ένα βήμα παραπέρα από το αρχικό σενάριο και να αξιώσουμε για τη συνέχεια μια συνδυασμένη προσέγγιση. Αυτή τη φορά η FREMM θα είναι ένα από τα απομακρυσμένα ραντάρ αναγνώρισης μιας ναυτικής μοίρας και η αποστολή του επιτιθέμενου θα είναι να εξαλειφθεί η απειλή του πλοίου για να δημιουργηθεί ένας διάδρομος επίθεσης στον πυρήνα της ναυτικής δύναμης.
Μαχητικά stealth και αεροσκάφη εξοπλισμένα με ARM;
Ποιός συνδυασμός θα μπορούσε να αυξήσει την αποτελεσματικότητα ενός F-35 σε αυτή την κατάσταση; Το πρώτο σενάριο εντόπισε δύο βασικά προβλήματα: την ανάγκη να αποφύγει τον εντοπισμό από το ραντάρ του πλοίου και την ανάγκη να λάβει ακριβή στοιχεία σχετικά με το στόχο. Επομένως, είναι καλύτερα να επικεντρωθούμε σε αυτές τις δύο επιλογές και να δούμε πώς μπορεί να γίνουν πράξη, παράλληλα με την μείωση των κινδύνων για το stealth αεροσκάφος.
Μια καλή ιδέα θα μπορούσε να είναι η απόκτηση και χρήση ενός αμερικανικού αεροσκάφους ηλεκτρονικού πολέμου, όπως τα αμερικανικά σχέδια ΕΑ-6B Prowler ή F-18G Growler. Αυτά τα αεροσκάφη ειδικεύονται σε αυτό που ονομάζεται «καταστολή της αεράμυνας του εχθρού». Η αποστολή αυτή περιλαμβάνει την εκτόξευση πυραύλων ARM εναντίον του ραντάρ του εχθρού, ενώ την ίδια στιγμή χρησιμοποιούνται ενεργά αντίμετρα για την εμπλοκή των ίδιων των ραντάρ. Αν και ο τίτλος «ηλεκτρονικά αντίμετρα» φαίνεται μια αρκετά περίπλοκη η διαδικασία, στην πραγματικότητα πρόκειται για έναν πομπό που παράγει πολλά σήματα στην ίδια συχνότητα του ραντάρ και γεμίζει έτσι την οθόνη του ραντάρ με τη μάζα αυτών των σημάτων, σε τέτοιο σημείο που οι υπολογιστές δεν μπορούν να κάνουν διάκριση μεταξύ των πραγματικών και των ψευδοηχών. Στην πράξη, η οθόνη του ραντάρ μετατρέπεται σαν την οθόνη μιας τηλεόρασης που ακόμη δεν έχει λάβει το σήμα. Έτσι, αντίμετρα και πυραύλοι θα «φροντίζουν» το ραντάρ της FREMM και θα επιτρέψουν στο F-35 να επικεντρωθεί στην κύρια αποστολή του, χωρίς τον φόβο να δεχτεί κάποιον εχθρικό πύραυλο.
Ακούγεται πολύ αποτελεσματικό, αλλά αυτές οι πλατφόρμες ηλεκτρονικού πολέμου δεν είναι stealth. Μόλις ενεργοποιήσουν τα αντίμετρά τους, στο πλοίο θα γνωρίζουν ότι αναμένεται μια επίθεση. Επίσης, οι πύραυλοι ARM έχουν μικρότερη εμβέλεια από τους ASTER 30 της FREMM. Τέλος, το ραντάρ της FREMM είναι σχεδιασμένο για να «δει» την προσπάθεια εμπλοκής του εχθρού. Φυσικά, αν χρησιμοποιηθούν σε επαρκή αριθμό αεροσκάφη ηλεκτρονικού πολέμου, ενδεχομένως θα κατακλύσουν την FREMM, αλλά με απώλειες κατά τη διαδικασία αυτή. Σε γενικές γραμμές, μια τέτοια επίθεση θα απαιτήσει σημαντικούς πόρους.
Το όλο θέμα πίσω από το F-35 είναι ότι εξοικονομεί πόρους σε σχέση με τα συμβατικά αεροσκάφη. Αν έχουμε αναπτύξει μια πλήρη ομάδα αεροσκαφών ηλεκτρονικού πολέμου για την υποστήριξη ενός F-35, που είναι η διαφορά; Θα ήταν μια συμβατική αποστολή, χωρίς το στοιχείο stealth. Και τα αεροσκάφη ηλεκτρονικού πολέμου δεν είναι φθηνά στην απόκτηση και λειτουργία τους.
Stealth και αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας;
Ίσως είναι καλύτερα να βοηθήσουμε το F-35 να βρει το στόχο του, χωρίς να χρειάζεται να χρησιμοπεί ενεργούς αισθητήρες, ίσως σε ένα σενάριο όπου από μεγάλη απόσταση θα παρέχονται στο stealth αεροσκάφος όλα τα δεδομένα που απαιτούνται για μια πυραυλική επίθεση. Σε αυτήν την περίπτωση την αποστολή υποστήριξης λαμβάνει να φέρει εις πέρας ένα αεροσκάφος ναυτικής συνεργασίας (ακρωνύμιο στα ελληνικά: ΑΦΝΣ) εξοπλισμένο με ένα ισχυρό ραντάρ έρευνας επιφανείας. Το ΑΦΝΣ θα αναλάβει να εντοπίσει την FREMM και στη συνέχεια να διαβιβάσει τα στοιχεία στο F-35. Το ΑΦΝΣ θα χρησιμοποιήσει το ραντάρ και τα εκπέμποντα σήματα.
Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα αυτής της προσέγγισης είναι η δυνατότητα χρήσης μεγαλύτερου εύρους αντιπλοϊκών βλημάτων, ώστε το F-35 να λειτουργεί έξω από το φάσμα εμπλοκής της FREMM. Το ΑΦΝΣ θα χρησιμοποιήσει τους δικούς του αισθητήρες, ενώ το F-35 θα παραμονεύει στο μέγιστο δυνατό εύρος, περιμένοντας την ευκαιρία για να εξαπολύσει τους πυραύλους του.
Αυτή η διαδικασία δημιουργεί μια εντελώς νέα σειρά προβλημάτων. Εάν τώρα είναι ασφαλές το F-35, είναι το ΑΦΝΣ που εκτίθεται στην FREMM. Όλοι οι σημερινοί και επόμενοι τύποι ΑΦΝΣ δεν είναι stealth. Επιπλόν, επειδή πρέπει να φέρουν μεγάλα ραντάρ και να παραμείνουν ψηλά για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι επίσης και σε όγκο μεγάλα αεροσκάφη - καταπληκτικοί στόχοι για τους πυραύλους. Φυσικά η βέλτιστη τακτική είναι να παραμείνει το ΑΦΝΣ έξω από το εύρος του ραντάρ και των πυραύλων της FREMM.
Αυτό είναι πιο εύκολο στα λόγια παρά στην πράξη. Λόγω του γεγονότος ότι η γη δεν είναι επίπεδη, για να αυξηθεί το εύρος του ραντάρ ενός αεροσκάφος, αυτό πρέπει να βρίσκεται υψηλότερα από το στόχο του. Πολύ υψηλότερα, περιφερόμενο σε μεγάλο υψόμετρο, δεν αυξάνεται μόνο το εύρος του ραντάρ στο ΑΦΝΣ, αλλά και το εύρος του ραντάρ της FREMM. Το ESM έχει ήδη αναφερθεί, είναι η τέχνη για την ανίχνευση του ραντάρ του εχθρού, χρησιμοποιώντας τις δικές του εκπομπές. Το ραντάρ της FREMM θα ξέρει τι κάνει το ΑΦΝΣ πολύ πριν να είναι σε θέση το ίδιο το ΑΦΝΣ να εντοπίσει το πλοίο. Συγκρίνοντας τις εμβέλειες των υφιστάμενων ραντάρ, υπάρχει μια σκιώδης ζώνη όπου με λίγο τύχη και με δημιουργικούς ελιγμούς στον ουρανό, ένα ΑΦΝΣ μπορεί να να βρεί την ζητούμενη επαφή και στη συνέχεια να διαβιβάσει τα δεδομένα στο F-35 για την επίθεση.
Το σενάριο
Μια επίθεση με εξωτερική πρόσκτηση στόχου, φαίνεται έτσι μια πιο ελκυστική επιλογή, τουλάχιστον αξίζει να εξεταστεί σε μεγαλύτερο βάθος. Το F-35 θα εξακολουθεί να επωφελείται από την τεχνολογία stealth και αυτή τη φορά, λειτουργώντας ως μέρος ενός πλήρους πακέτου κρούσης, θα επιχειρήσει μόνον για την ίδια την επίθεση. Η δεύτερη πλατφόρμα, το ΑΦΝΣ, θα εντοπίσει και θα παρακολουθήσει το στόχο, και στυ συνέχεια θα διαβιβάσει τα δεδομένα στο F-35. Εάν το ΑΦΝΣ μπορεί να στείλει τα δεδομένα στόχου στο F-35, δεν έχει σημασία αν επιζήσει.
Το παιχνίδι της γάτας και του ποντικιού είναι τώρα μεταξύ της FREMM και του ΑΦΝΣ. Μέχρι να είναι σε θέση να λάβει τα δεδομένα, το F-35 είναι άχρηστο. Σε αυτό το σενάριο η FREMM θα έχει την πρώτη επαφή με το ραντάρ του αντιπάλου (χρησιμοποιώντας την τεχνολογία ESM) και πριν το ΑΦΝΣ να είναι σε θέση να την εντοπίσει μέσω του ραντάρ έρευνας επιφανείας. Ο κυβερνήτης πάνω στην FREMM μπορεί να χρησιμοποιήσει το οργανικό ελικόπτερο ως πρόσθετο δέκτη ESM, με τον πρώτο επί του πλοίου. Με δύο διαφορετικά ESM και γνωρίζοντας την ακριβή απόσταση μεταξύ των δύο δεκτών, μια βασική τριγωνομετρική δεξιότητα θα επιτρέψει το πλήρωμα του πλοίου να τριγωνοποιήσει τη θέση του ΑΦΝΣ και εάν είναι ανάγκη να εξαπολύσει εναντίον του ένα Aster 30 με μια εμβέλεια που κυμαίνεται μεταξύ 50 και 70 μιλίων (80 και 110 χιλιομέτρων) σύμφωνα με πηγές. Όλα αυτά χωρίς να ενεργοποιήσει το ραντάρ. Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι η μέγιστη εμβέλεια (70 μίλια) είναι οριακά μικρότερη από το καθορισμένο εύρος των υφιστάμενων ραντάρ έρευνας επιφανείας (περί τα 100 ναυτικά μίλια). Έτσι, το ΑΦΝΣ θα έχει μια πολύ μικρή πιθανότητα να αναμεταδώσει οποιαδήποτε στοιχεία στο F-35 πριν καταρριφθεί.
Τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για την αποτελεσματική εκτόξευση ενός πυραύλου είναι τα ίδιο με το προγενέστερο σενάριο, αναγκάζοντας το ΑΦΝΣ να παρακολουθεί την FREMM συνεχώς, για να συγκεντρώσει τα στοιχεία ως προς την απόσταση, την πορεία και την ταχύτητα. Ακόμη και αν οι πύραυλοι Aster έχουν εξαπολυθεί σε ακραίες εμβέλειες, με λίγες πιθανότητες κατάρριψης του στόχου, η ανάγκη να αποφύγει τους πυραύλους θα αναγκάσει το ΑΦΝΣ να απωλέσει τον στόχο του. Τα ελλιπή δεδομένα θα μειώσουν στη συνέχεια σημαντικά την ακρίβεια της επίθεσης από το F-35.
Ενώ αυτό είναι μια υποθετική κατάσταση, αρκετά πολεμικά παραδείγματα του παρελθόντος υπογραμμίζουν ότι αυτές οι διαδικασίες πράγματι συναντώνται στα πολεμικά θέατρα. Κατά τη διάρκεια του πολέμου στα νησά Φώκλαντ η αποτελεσματικότητα των επιθέσεων των Exocet της Αργεντινής εξαρτώνταν από την ικανότητα του ΑΦΝΣ τους (σε αυτή την περίπτωση ένα παλιό Lockheed PV2H Neptune) για να παρακολουθεί τους στόχους τους έξω από την περιοχή αεράμυνας της ναυτικής μοίρας των Βρετανών. Εάν η προσπάθεια ήταν ανεπιτυχής η όλη αποστολή έπρεπε να ακυρωθεί.
Τα ίδια προβλήματα αντιμετώπισαν οι Ιρανοί κατά τις πυραυλικές επιθέσεις εναντίον πλοίων επιφανείας των ΗΠΑ το 1988. Σε μία από τις εμπλοκές, το USS Gary, μια φρεγάτα του Ναυτικού των ΗΠΑ, χρησιμοποιήσε τη διαδικασία που περιγράφεται παραπάνω για να φέρει ξαφνικά ένα ιρανικό ελικόπτερο περιπολίας εντός του εύρους των όπλων της. Στη συνέχεια, στην οθόνη του ραντάρ στο USS Gary το ελικόπτερο απώλεσε πολύ γρήγορα υψόμετρο και δευτερόλπετα αργότερα εξαφανίστηκε σε ένα νησί για να αποφύγει τους αμερικανικούς πυραύλους.
Εάν το F-35 καταφέρει να εκτοξεύσει έναν πύραυλο, το πρόβλημα αλλάζει εντελώς. Η απειλή σε αυτή την περίπτωση δεν είναι πια το ίδιο το αεροσκάφος κρούσης, αλλά το βλήμα. Τα αντιπλοϊκά βλήματα δεν είναι stealth, ακόμα και αν για κάποια φημολογείται ότι θα εμπεδώνουν στοιχεία αυτής της τεχνολογίας, ακόμη και αν το RCS τους είναι πολύ μικρό, η ταχύτητα της προσέγγισης θα το επιβεβαιώσει στο λογισμικό του ραντάρ και θα προσδιορίσει ως την απειλή που συνιστά. Η FREMM είναι πράγματι σχεδιασμένη για την καταπολέμηση αυτών των απειλών. Οι πύραυλοι Aster 15 και 30 έχουν σχεδιαστεί με την απειλή των αντιπλοϊκών βλημάτων στο μυαλό. Δεν θα πρόκειται πλέον για μια μάχη μεταξύ της τεχνολογία stealth και της FREMM, αλλά μεταξύ της FREMM και των απειλών που έχει σχεδιαστεί για να καταπολεμήσει και να καταστρέψει.
Εν τέλει, το συνδυασμένη σενάριο όπου το F-35 χρησιμοποιείται μόνο για τον ρόλο της κρούσης, υπογραμμίζει το ρόλο της πλατφόρμας stealth. Ο στόχος δεν είναι πλέον το stealth αεροσκάφος, που γίνεται μόνο ένας οριακός παίκτης, αλλά το αεροσκάφος πρόσκτησης στόχου και των αντιπλοϊκών βλημάτων: απειλές που είναι πλήρως εγγεγραμμένες στον φάκελο εμπλοκής ενός πλοίου κλάσης FREMM.
Συμπεράσματα
Στο σημείωμα αυτό έχουν έχουν παρουσιαστεί στους αναγνώστες πολλές υποθετικές καταστάσεις. Αυτές επιδεικνύουν κατά κάποιο τρόπο τις πραγματικές δυνατότητες, για να καταστήσουν πιο κατανοητό τον προβληματισμό σε όλους εκείνους που δεν έχουν ειδικές γνώσεις. Τα θέματα που εξετάζονται εδώ δεν είναι υποθετικά, αλλά πραγματικά. Τι είναι stealth; Τι σκοπό εξυπηρετεί το stealth;
Είναι σημαντικό να είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε την έννοια πίσω από τη σύγχρονη τεχνολογία, προκειμένου να αποφύγουμε τους προφήτες της. Πάρα πολύ συχνά στο παρελθόν, μια τεχνική λύση που κατά το χρόνο πιστεύονταν ότι ήταν μια λύση σε στρατηγικό, τακτικό και επιχειρησιακό επίπεδο - όπως έχει αποδείξει η ιστορία, απλά δεν ήταν.
Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις είναι πολύπλοκες. Δεν υπάρχει τίποτα απλό για την ρίψη μιας βόμβας πάνω σε έναν στόχο. Ο στόχος πρέπει να εντοπιστεί και να επιτηρηθεί, πρέπει να επιλεγεί ο κατάλληλος τύπος των πυρομαχικών και στη συνέχεια αυτά να παραδοθούν στον στόχο. Συχνά, κάθε ρόλος εκπληρώνεται καλύτερα από εξειδικευμένα αεροσκάφη - αλλά σε γενικές γραμμές στον πόλεμο, αυτό που ένα εξειδικευμένο αεροσκάφος κάνει τόσο καλά, σε κάτι άλλο θα μπορούσε να μην αποδώσει καθόλου. Οι πολεμικές επιχειρήσεις είναι το παιχνίδι του «κρυφτού» στο οποίο ο εντοπισμός και ο προσδιορισμός της άλλης πλευράς είναι ο πρωταρχικός στόχος της κάθε δύναμης. Πρόκειται για κάτι που συχνά απαιτεί πολλαπλές μονάδες που η κάθε πλευρά θα πρέπει στην πραγματικότητα να διαθέτει για την επίθεση.
Η αναλογία των δύο ανδρών σε ένα σκοτεινό σοκάκι, οπλισμένοι με κυνηγετικά όπλα και φακούς, έρχεται στο μυαλό μας όταν περιγράφουμε το «stealth» σε σύγχρονες πολεμικές συγκρούσεις, παρά το γεγονός ότι αυτό απλοποιεί το πρόβλημα σε ένα βαθμό - αλλά εξακολουθεί να είναι το κατάλληλο παράδειγμα: Κανείς από τους δύο δεν θέλει να χρησιμοποιήσει τον φακό του και να προδώσει στον αντίπαλο τη θέση του. Υπό αυτές τις συνθήκες θα πρέπει να πλησιάσει τον αντίπαλο έως ότου να μπορεί να διακρίνει μια σκιά στο σκοτάδι, ελπίζοντας ότι η σκιά είναι ο στόχος. Εάν υπάρχουν περισσότερα από ένα άτομο σε κάθε πλευρά στο σοκάκι, αυτό θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ένα πραγματικά θανάσιμο παιχνίδι. Τόσα πολλά κυνηγετικά όπλα και φακοί, και κανείς να μην είναι σε θέση να τα χρησιμοποιήσει.
Εδώ πρόκειται για τον εγγενή κίνδυνο στην πίστη της τεχνολογίας ότι αυτή και μόνο είναι η απόλυτη λύση. Οι τεχνολογίες είναι συνεχώς αναπτυσσόμενες. Τα πλεονεκτήματα είναι φευγαλέα και συχνά δαπανηρά. Πολύ συχνά είναι αποτελεσματικά μόνο για μία ή δύο χρήσεις, στη συνέχεια, άλλα έθνη με τα απαραίτητα ταμειακά διαθέσιμα αναπτύσσουν τα αντίμετρα. Τα ραντάρ τεχνολογίας AESA έχουν αναπτυχθεί για τον εντοπισμό των αεροσκαφών stealth σε μεγαλύτερες αποστάσεις. Οι τεχνικές μεγιστοποίησης της πιθανότητας ανίχνευσης γίνονται όλο και πιο εξελιγμένες. Τώρα, κάποιοι θα πούνε ότι η τεχνολογία είναι απλώς μια χίμαιρα.
Φυσικά και δεν είναι. Είναι κάτι λιγότερο από ένα παιχνίδι «changer» που πολλοί θέλουν να πιστεύουν. Ακόμα και όταν αναπτύσσονται τεχνολογίες αντιμέτρων, εξακολουθούν να είναι χρήσιμες, αλλά στη συνέχεια γίνονται μέρος μιας πολυεπίπεδης προσέγγισης. Από τους αρχαίους χρόνους, η σωστή απάντηση σε στρατιωτικά προβλήματα είναι ένας συνδυασμός των όπλων. Συνδυάζοντας διαφορετικές πλατφόρμες για να εκμεταλλευτούν την ιδία ισχύ και τις αδυναμίες του αντιπάλου είναι το κλειδί της επιτυχίας στον πόλεμο - πάντα ήταν. Τα θαυματουργά όπλα δεν ήταν ποτέ πραγματικά ένας πειστικός τρόπος για να κερδηθεί ένας πόλεμος. Υπάρχει επίσης ένα άλλο στοιχείο της εξίσωσης - κατάρτιση: Η εκπαίδευση εγείρει το ηθικό. Το ηθικό μπορεί να κερδίσει πολέμους.
Εν τέλει, τα αεροσκάφη stealth είναι σημαντικά, κανείς δεν αρνείται ότι δεν είναι, αλλά είναι επίσης μέρος μιας πλήρης και συνδυασμένης προσέγγισης. Στο τελευταίο καιρό η ικανότητα stealth διαλαλείται ως η τελική λύση σε κάθε στρατιωτικό πρόβλημα. Αυτό πηγάζει περισσότερο από την άγνοια. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η τεχνολογία stealth δεν αναπτύχθηκε για να επιτίθεται κατά μικρών κινούμενων στόχων, αλλά για να καταστρέψει μεγάλες και σταθερές εγκαταστάσεις βαθιά πίσω από τις εχθρικές γραμμές. Στη συνέχεια επεκτάθηκε για να βελτιώσει τις πιθανότητές στον αγώνα αέρος-αέρος, αλλά η τεχνολογία stealth είναι και ένα αμυντικό μέτρο, μειώνοντας έτσι την αποτελεσματικότητα της ίδιας της τεχνολογίας stealth. Επίσης, παρά τους ισχυρισμούς περί του αντιθέτου, η τεχνολογία stealth δεν είναι επαναστατική, είναι απλώς μια εξέλιξη από ήδη γνωστές έννοιες - ένα σύγχρονο αντίστοιχο του Δούρειου Ίππου. Είναι απλώς η τελευταία ενότητα σε μια κούρσα εξοπλισμών που είναι τόσο παλιά όσο και ο πόλεμος.http://defencenews.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου