July 15, 2015
Συνταξιούχοι περιμένουν σε «ουρές», έξω από τις τράπεζες στη Θεσσαλονίκη, για να λάβουν τα 120 ευρώ που δικαιούνται την εβδομάδα. Φωτογραφία: Αλέξανδρος Αβραμίδης.
Συνηθίζουμε να λέμε «έχω κατάθλιψη» για χίλιους δυο λόγους στην Ελλάδα. Όταν τσακωθούμε με τον γκόμενο, όταν είμαστε άφραγκοι και δεν μπορούμε να πάμε διακοπές, όταν τα πράγματα δεν πάνε όπως θα θέλαμε ή είχαμε προγραμματίσει και αντιδρούμε χρησιμοποιώντας τη λέξη «κατάθλιψη».
Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, αυτή η φράση τείνει να χρησιμοποιείται ολοένα και πιο κυριολεκτικά. Η ψυχική μας υγεία επιδεινώθηκε λίγο μετά το 2010, όταν επιβλήθηκαν τα πρώτα σκληρά μέτρα λιτότητας στη χώρα. Αρκετοί ερευνητές, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως, έχουν εξετάσει τα «υποπροϊόντα» της λιτότητας που επηρεάζουν την υγεία των ανθρώπων. Ο κοινωνιολόγος David Stuckler, του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, έγινε πρώτη είδηση, μερικά χρόνια πριν, όταν δημοσίευσε το βιβλίο «The Body Economic: Why Austerity Kills», όπου υποστηρίζει ότι αν η ύφεση επηρεάζει το ευ ζην των ανθρώπων, τότε η λιτότητα σκοτώνει. Όπως λέει, «στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα ποσοστά αυτοκτονιών, τα οποία είχαν αρχίσει να αυξάνονται σιγά-σιγά μετά το 2000, χτύπησαν "κόκκινο" κατά τη διάρκεια της διετίας της ύφεσης (2007-09), αλλά και έπειτα».
Το Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας στην Ελλάδα ερεύνησε τη σχέση μεταξύ της ελληνικής οικονομικής κρίσης και των σοβαρών περιστατικών κατάθλιψης. Το 2008, το 3,3% του πληθυσμού παρουσίαζε συμπτώματα κατάθλιψης, μιας κατάστασης που χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή για να αντιμετωπιστεί. Μες στο 2008, αυτό το ποσοστό διπλασιάστηκε και ανήλθε στο 6,8%. Το 2013, το αντίστοιχο ποσοστό του ελληνικού πληθυσμού ήταν 12,3%. Με περισσότερους από 2,5 εκατομμύρια ανασφάλιστους στην υγεία Έλληνες, εύλογα κανείς αναρωτιέται πώς μπορεί να εξελιχθεί αυτή η κατάσταση τα επόμενα χρόνια.
Το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας δημοσίευσε πρόσφατα ένα άρθρο στο BMJ, όπου αναφέρεται ότι οι αυτοκτονίες αυξήθηκαν κατά 35%, στη διάρκεια της ελληνικής ύφεσης, με τους άνεργους και τους συνταξιούχους να πλήττονται περισσότερο. Σύμφωνα με έρευνα της Μπετίνα Ντάβου, καθηγήτριας ψυχολογίας, οι εικόνες καθημερινότητας της ελληνικής κρίσης, όπως άστεγοι να ψάχνουν στα σκουπίδια για φαγητό, μας κάνουν να αισθανόμαστε απελπισμένοι.
Όλα αυτά τα ανησυχητικά γεγονότα, που καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων της ελληνικής κρίσης, μας κάνουν να αναρωτιόμαστε πόσο «άγριο» μπορεί να ήταν το τελευταίο δίμηνο -κλειστές τράπεζες, κίνδυνος ενός Grexit- και πώς αυτό έχει επηρεάσει την ψυχική μας υγεία.
Για όλα αυτά, επικοινώνησα με την πρόεδρο του Πανελλήνιου Ψυχολογικού Συλλόγου, την κα. Παρησσία Σαλεμή.
Συνταξιούχοι περιμένουν σε «ουρές», έξω από τις τράπεζες στη Θεσσαλονίκη, για να λάβουν τα 120 ευρώ που δικαιούνται την εβδομάδα. Φωτογραφία: Αλέξανδρος Αβραμίδης.
VICE: Πόσο ψυχοφθόρα είναι, για τους Έλληνες, τα γεγονότα των τελευταίων μηνών;
Παρησσία Σαλεμή: Από τον Ιανουάριο και μετά υπάρχει μία συνεχής ροή γεγονότων και, μάλιστα, σε πολύ μικρά χρονικά διαστήματα μεταξύ τους το ένα με το άλλο. Κανείς δεν ξέρει πώς θα εξελιχθεί καθετί που γίνεται. Κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι αυτό που ακούει ή διαβάζει, στα Μ.Μ.Ε., είναι ακριβώς έτσι όπως παρουσιάζεται. Διότι, πίσω από την «απλή» παρουσίαση της πληροφορίας, υπάρχει η πολιτική και η συγκεκριμένη ερμηνεία που της δίνει κάθε μέσο. Όλο αυτό δημιουργεί ανασφάλεια και, το βασικότερο, αφαιρεί από τον άνθρωπο τη δυνατότητα του ελέγχου στην καθημερινότητά του - οι άνθρωποι συνηθίζουν να προγραμματίζουν την καθημερινότητα και το μέλλον τους. Αυτή η κατάσταση, που δεν μπορείς να προβλέψεις τι θα ακολουθήσει, ειδκά σε ανθρώπους που πάσχουν από αγχώδεις διαταραχές, δημιουργεί τεράστια προβλήματα. Διότι, θέλουν να έχουν τον έλεγχο. Ωστόσο, ακόμα και οι λιγότερο ή οι μη αγχώδεις τύποι αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα.
Τι προβλήματα μπορεί να είναι αυτά;
Τα προβλήματα που απαντώνται πιο συχνά, το τελευταίο χρονικό διάστημα, είναι οι αγχώδεις διαταραχές, που εκφράζονται μέσα από διάφορα ψυχοσωματικά προβλήματα - ταχυκαρδία, ταχυπαλμία, πλάκωμα στο στήθος, ζαλάδα, τάση για λιποθυμία.
Υπάρχει βέβαια και η άλλη πλευρά της παθολογίας, οι συναισθηματικές διαταραχές και συγκεκριμένα η κατάθλιψη. Εκεί, συναντάμε ανθρώπους που έχουν κυριολεκτικά κουραστεί από αυτήν την κατάσταση, μακροχρόνια, οι οποίοι δείχνουν σημάδια κόπωσης, απαισιοδοξίας, απελπισίας και ματαιότητας. Η διαφορά τους, από την πρώτη κατηγορία «ασθενών» ατόμων, είναι ότι δεν θέλουν και θεωρούν ότι δεν έχουν κίνητρο να προσπαθήσουν, για ο,τιδήποτε. Θεωρούν ότι δεν υπάρχει λόγος, δεν υπάρχει μέλλον, δεν υπάρχει ελπίδα.
Δηλαδή, η κατάθλιψη -η πιο «βαριά» συμπτωματολογία- έχει να κάνει με όλο το χρονικό της κρίσης των τελευταίων χρόνων και όχι τόσο με το τελευταίο εξάμηνο;
Ναι, ενδεχομένως να είναι έτσι. Διότι, δεν παθαίνεις ξαφνικά κατάθλιψη. Πρέπει να έχουν προηγηθεί κάποια πράγματα, κάποιες «δύσκολες» καταστάσεις.
Το τελευταίο διάστημα έχετε παρατηρήσει αύξηση στα περιστατικά σας;
Αυτή η αυξητική τάση υπάρχει τα τελευταία χρόνια (της κρίσης) κι όχι μόνο το τελευταίο εξάμηνο. Ναι μεν υπάρχει μια μικρή αύξηση τον τελευταίο καιρό, αλλά δεν μπορώ να αποδώσω αυτήν την τάση σε ένα τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Εδώ και χρόνια παρατηρείται αυτό το φαινόμενο.
Στα χρόνια της κρίσης, κάποιοι δεν το έβαλαν κάτω. Δείτε το πείραμα των εργαζομένων της ΒΙΟ.ΜΕ. στη Θεσαλλονίκη.
Δείτε ακόμη: Τα Ματωμένα Σύνορα της Ισπανίας
Υπήρξαν περιστατικά που σας ξάφνιασαν;
To διαφορετικό από τα συνηθισμένα, που παρατηρείται αυτήν την περίοδο συγκεκριμένα, είναι ότι υπάρχουν πολλοί τραπεζικοί υπάλληλοι οι οποίοι αναπτύσσουν συμπτωματολογία άγχους, επειδή αντιμετωπίζουν καταστάσεις που δεν τους ήταν γνώριμες μέχρι πρότινος. Για παράδειγμα, αντιμετωπίζουν πελάτες, όπως συνταξιούχους, που έχουν αυξημένες απαιτήσεις λόγω της κατάστασης. Έρχονται σε αντιπαράθεση μαζί τους και ο οργανισμός τους αντιδρά με «ακραίο» τρόπο.
Οι «ασθενείς» σας τι σας λένε όταν σας επισκέπτονται για πρώτη φορά;
Δεν μου λένε κάτι συγκεκριμένο. Απλώς, έρχονται διότι παρατηρούν συμπτώματα που οφείλονται στο άγχος - δύσπνοια, ζαλάδα, τάση για λιποθυμία, τάση για εμετό, γαστρεντερολογικές διαταραχές, είναι μερικά από αυτά.
Τι τους συμβουλεύετε αντίστοιχα;
Τους συμβουλεύω να αποφεύγουν να βλέπουν τηλεόραση. Πέραν των άλλων, στην τηλεόραση δεν κυριαρχεί ο διάλογος και η ενημέρωση, αλλά το ποιος φωνάζει πιο δυνατά από τον άλλον. Μπορούμε και πρέπει να ενημερωνόμαστε, να διαβάζουμε, να παρακολουθούμε ειδήσεις, αλλά δεν πρέπει να παίρνουμε ως δεδομένη τη μία κατεύθυνση ή την άλλη.
Χρειάζεται προφύλαξη από τα αντικρουόμενα μηνύματα - ισχύει και για όσους δεν έχουν αντιμετωπίσει (ακόμα) κάποιο πρόβλημα. Πρέπει να αναπτύσσουμε την κριτική σκέψη, πάνω απ' όλα. Πρέπει να μπούμε σε μια διαδικασία να αρχίσουμε να συκγρίνουμε τα πράγματα που βλέπουμε ή ακούμε. Οφείλουμε να το κάνουμε, για να προφυλαχθούμε από τον καταιγισμό των πληροφιών και των γεγονότων. Γενικά, είναι καλό να ξεφεύγουμε από την πραγματικότητα, όχι όμως να αποσυνδεόμαστε. Απλά, να κάνουμε ένα διάλειμμα, να κάνουμε κάτι που μας αρέσει, ό,τι κι αν είναι αυτό - βόλτα, συζήτηση με φίλους, άσκηση. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να επιβάλλουμε μέσα στη μέρα μας, για να την ξεχωρίσει από την υπόλοιπη ρουτίνα.
Διαβάστε ΕΔΩ όλα τα θέματα για την ελληνική οικονομική κρίση.
Από εδώ και πέρα τι «βλέπετε»;
Δεν είμαι καθόλου αισιόδοξη. Καταρχάς οι ευπαθείς ομάδες εξοντώνονται - οικονομικά και ψυχολογικά. Με ανησυχεί ιδιαίτερα ότι ο τρόπος σκέψης της Ευρώπης γίνεται καθαρά τεχνοκρατικός και οικονομοκεντρικός. Δεν εξυπηρετεί πλέον τις συνθήκες για τις οποίες δημιουργήθηκε, όπως την προάσπιση της ισότητας μεταξύ των κρατών-μελών ή την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιώματων, τα οποία συμπεριλαμβάνονται στονΧάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αν ρίξουμε μια ματιά στους συσχετισμούς κρατών και τις συμμαχίες που δημιουργήθηκαν το τελευταίο χρονικό διάστημα, με αφορμή το ελληνικό ζήτημα, τόσο στις Συνόδους Κορυφής όσο και στα Εurogroup, το συμπέρασμα δεν μπορεί να είναι και τόσο αισιόδοξο.http://www.vice.com/gr/read/psixologika-ellines-krisi
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου