Οι πραγματικοί αριθμοί για τον πληθυσμό των Ποντίων (1907-1922)

Οι πραγματικοί αριθμοί για τον πληθυσμό των Ποντίων (1907-1922) Δημήτρη Λιθοξόου 19 Μαΐου 2015

Η 19^η Μαΐου έχει ανακηρυχθεί από το ελληνικό κοινοβούλιο [1] ως «ημέρα μνήμης για τη γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού».

Τη φετινή επέτειο επιχειρώ να επαναφέρω στη συλλογή μνήμη μερικούς «άγνωστους» αριθμούς.

Το ερώτημα είναι: ποιος ο αριθμός των «ομογενών» του Πόντου και πόσοι από αυτούς σκοτώθηκαν την περίοδο 1914-1922;

Στο βιβλίο Ιστορίας της Γ’ Λυκείου, του υπουργείου «Εθνικής Παιδείας», διαβάζουμε στο σχετικό απόσπασμα της διδακτέας ύλης:

«Από τους 697.000 Πόντιους που ζούσαν το 1913 στον Πόντο, περισσότεροι από 353.000, δηλαδή ποσοστό μεγαλύτερο από το 50%, θανατώθηκαν μέχρι το 1923» [2].

Συμφωνούν ωστόσο οι αριθμοί της «εθνικής ιστορίας» με τους αριθμούς των ιστορικών πηγών;

Η οθωμανική απογραφή του 1907, εμφανίζει στα τρία βιλαέτια που περιλαμβάνουν την περιοχή του Πόντου (Sivas, Trabzon, Kastamonu), ένα πληθυσμό 305.909 Ρωμιών (Rum). Στην ίδια περιοχή κατοικούν επίσης 203.920 χριστιανοί Αρμένιοι και 3.123.913 μουσουλμάνοι [3].

Vilayet	Müslüman	Rum	Ermeni
Sivas (Σεβάστεια)	972.788	67.374	144.056
Trabzon (Τραπεζούντα)	1.071.988	215.474	50.055
Kastamonu (Κασταμονή)	1.088.137	23.061	9.809
σύνολο	3.132.913	305.909	203.920

Το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, δημοσιεύει δώδεκα χρόνια αργότερα (σε εποχή ελληνικών εδαφικών διεκδικήσεων κατά της Τουρκίας) τη δική του στατιστική. Σύμφωνα με αυτή ο αριθμός των «ομογενών» που ζουν το 1919 στις 891 κοινότητες, των έξι εκκλησιαστικών επαρχιών του Πόντου, είναι 408.796 άτομα [4]. Συγκρίνοντας τη στατιστική με την οθωμανική απογραφή του 1906 το πατριαρχικό μιλέτι (: η ορθόδοξη κοινότητα) εμφανίζεται εδώ κατά 33,6% μεγαλύτερο. Αναλυτικά τα νούμερα έχουν ως εξής:

εκκλησιαστική επαρχία	κοινότητες	ομογενής πληθυσμός	σελ.
ΚΟΛΩΝΙΑΣ	91	52.855	235
ΧΑΛΔΙΑΣ	145	77.845	241
ΡΟΔΟΠΟΛΕΩΣ	47	20.657	264
ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΟΣ	73	58.734	273
ΑΜΑΣΕΙΑΣ	340	131.181	289
ΝΕΟΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ	195	67.424	307
σύνολο	891	408.696

Ας έρθουμε τώρα στον αριθμό των ποντίων προσφύγων.

Οι χριστιανοί πρόσφυγες που ήρθαν στην Ελλάδα από τον Πόντο, τα επόμενα χρόνια, ήταν182.169 άτομα. Από τους πρόσφυγες αυτούς 17.528 (8.979 άρρενες και 8.549 θήλεις) ήρθαν «προ της μικρασιατικής καταστροφής» και 164.641 (79.292 άρρενες και 85.349 θήλεις) «μετά την μικρασιατική καταστροφή». Πρόκειται για τα επίσημα στοιχεία της απογραφή πληθυσμού του 1928 [5].

Ας αφαιρέσουμε τώρα (στρογγυλοποιώντας) τον αριθμό των 182 χιλιάδων πόντιων προσφύγων, α) από τον αριθμό των 306 χιλιάδων κατοίκων του Πόντου της οθωμανικής απογραφής του 1906 και β) από τους 409 χιλιάδες της πατριαρχικής στατιστικής του 1919.Στην πρώτη περίπτωση έχουμε ένα υπόλοιπο 124 χιλιάδες και στη δεύτερη ένα υπόλοιπο 227χιλιάδες.

Ο Τάσος Κωστόπουλος [6] σημειώνει σωστά πως εκτός των Ποντίων που απογράφηκαν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα το 1928, πρέπει να υπολογιστούν «όσοι πέθαναν μετά την άφιξή τους στην Κωνσταντινούπολη και την Ελλάδα (που δεν ήταν λίγοι) κι όσοι έφυγαν στη Ρωσία (τουλάχιστον 85.000 το 1917-1918), συν ένας άγνωστος - αλλά όχι αμελητέος – αριθμός αργότερα ή απευθείας στην Αμερική και τη Δυτική Ευρώπη».

Αν όλοι αυτοί είναι γύρω στις 100 χιλιάδες, τότε ο αριθμός που απομένει, οι Πόντιοι δηλαδή που πέθαναν ή σκοτώθηκαν την περίοδο 1914-1922 είναι περίπου 75 χιλιάδες (συνεκτιμώντας τα στοιχεία της οθωμανικής απογραφής και της πατριαρχικής στατιστικής).

Αριθμός που σε κάθε περίπτωση είναι πολύ διαφορετικός από τον επίσημο αριθμό των353.000.

Και ο νοών νοείτω...

---

[1] Στις 24 Φεβρουαρίου του 1994.

[2] Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και θρησκευμάτων – Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Θέματα νεοελληνικής Ιστορίας, Γ’ Τάξη Γενικού Λυκείου (θεωρητική κατεύθυνση), Οργανισμός Εκδόσεων Ελληνικών Βιβλίων, Αθήνα, σ. 253.

[3] Τα στοιχεία υπάρχουν στο βιβλίου του έγκυρου ιστορικού Kemal H. Karpat,Demographic and Social Characteristics 1830-1914, The University of Wisconsin Press, 1985, σελ. 168. Τον Karpat έχουν χρησιμοποιήσει οι έλληνες πανεπιστημιακοί για να δείξουν το μέγεθος των ορθόδοξων χριστιανών της Μακεδονίας, κατά την ίδια περίοδο.

[4] Οικουμενικόν Πατριαρχείον, Μαύρη Βίβλος διωγμών και μαρτυριών του εν Τουρκία Ελληνισμού (1914-1918), εν Κωνσταντινουπόλει, εκ του πατριαρχικού τυπογραφείου, 1919.

[5] Ελληνική Δημοκρατία – Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας – Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, Στατιστικά αποτελέσματα της απογραφής πληθυσμού της Ελλάδος της 15-16 Μαίου 1928, εν Αθήναις, εκ του Εθνικού Τυπογραφείου 1933, σελ. 411.

[6] Τάσος Κωστόπουλος, Πόλεμος και Εθνοκάθαρση – Η ξεχασμένη πλευρά μιας δεκαετούς εθνικής εξόρμησης (1912-1922), Βιβλιόραμα, Αθήνα 2007, σελ. 254.

http://www.lithoksou.net/