Μαρξισμός και μετανάστευση. Κείμενα 1907-1930

Εισαγωγή/επιμέλεια e la libertà

Δημοσιεύουμε κείμενα και αποσπάσματα του επαναστατικού κινήματος της περιόδου 1900-1930 για την μετανάστευση. 

Πρόκειται για ένα άρθρο του Λένιν και αποσπάσματα από άλλα άρθρα του και επιστολές, μία επιστολή του Τρότσκι καθώς και σχετικά αποσπάσματα από το 4ο Συνέδριο της Κομουνιστικής Διεθνούς και τα σχετικά άρθρα του πρώτου σοβιετικού συντάγματος. Τα κείμενα αυτά (τα οποία, όλα σχεδόν έχουν ξαναδημοσιευτεί σε πολλά sites και blogs) έχουν ιδιαίτερη σημασία για την σημερινή συζήτηση και τη δράση του κινήματος αλληλεγγύης στους/στις πρόσφυγες και στους/στις μετανάστες/στριες.

Θα αναφερθούμε σε δύο ζητήματα που αναδεικνύονται μέσα σ’ αυτά:

Το ένα είναι ότι η ενεργή υπεράσπιση του δικαιώματος της ελεύθερης μετακίνησης των μεταναστών/στριών αποτελεί ένα από τα βασικά ταυτοτικά στοιχεία που διαχωρίζουν τον αντικαπιταλιστικό σοσιαλισμό από τον ρεφορμιστικό («σοσιαλσωβινισμό», κατά τον Λένιν). Όσον αφορά την εργατική τάξη, η ετοιμότητά της να υπερασπιστεί το δικαίωμα των μεταναστών/στριών για ελεύθερη μετακίνηση, δείχνει τον βαθμό της ετοιμότητάς της να αγωνιστεί για τα ταξικά της συμφέροντα ενάντια στον καπιταλισμό. Οι θέσεις αυτές υλοποιούνται στους νόμους του εργατικού κράτους που προέκυψε από την επανάσταση του 1917.

Το δεύτερο σημαντικό ζήτημα είναι η άποψη που διαπερνά όλα αυτά τα κείμενα, σύμφωνα με την οποία, η μετανάστευση των εργατών/τριών συμβάλει, όχι μόνο στην αριθμητική ενίσχυση του προλεταριάτου των πιο ανεπτυγμένων χωρών, αλλά και, ίσως κυρίως, στην ανάπτυξη της ταξικής του συνείδησης. Οι μετανάστες/στριες εργάτες/τριες μπορούν να «κλονίσουν τον συντηρητισμό» (Τρότσκι), ο οποίος συχνά αναπτύσσεται μέσα σε στρώματα της εργατικής τάξης. Συχνά μάλιστα αυτό μπορεί να γίνεται με την απευθείας μετάδοση ριζοσπαστικών εμπειριών που μεταφέρουν από τις χώρες απ’ τις οποίες προέρχονται, όπως επισημαίνει ο Λένιν.

Μέσα από αυτές τις θέσεις προκύπτει και το ουσιαστικό νόημα κάποιων από τους όρους που χρησιμοποιούνταν συχνά εκείνη την περίοδο: «διεθνές προλεταριάτο», «διεθνής ταξική αλληλεγγύη»..., όροι οι οποίοι σήμερα δεν τους συναντάμε συχνά στο λεξιλόγιο της αριστεράς.

e la libertà

Β. Ι. Λένιν

Το Διεθνές Σοσιαλιστικό Συνέδριο της Στουτγάρδης

[...] Θα πούμε λίγα λόγια σχετικά με την απόφαση για τον εκπατρισμό και τη μετανάστευση. Και στο ζήτημα αυτό στην επιτροπή [του Συνεδρίου] έγινε προσπάθεια να υποστηριχτούν οι στενές συντεχνιακές απόψεις και ν’ απαγορευτεί η μετανάστευση εργατών από τις καθυστερημένες χώρες (των κούληδων από την Κίνα κτλ.). Είναι ακριβώς το ίδιο πνεύμα του αριστοκρατισμού μέσα στους προλετάριους μερικών «πολιτισμένων» χωρών, που βγάζουν ορισμένα κέρδη από την προνομιακή θέση τους και γι’ αυτό έχουν την τάση να ξεχνάνε τις απαιτήσεις της διεθνούς ταξικής αλληλεγγύης. Μέσα στο ίδιο το συνέδριο δεν βρέθηκαν υπερασπιστές αυτής της συντεχνιακής και μικροαστικής στενότητας αντιλήψεων. Η απόφαση ανταποκρίνεται απόλυτα στις απαιτήσεις της επαναστατικής σοσιαλδημοκρατίας. [...]

Σε συνέχεια, πάνω στο ζήτημα του εκπατρισμού και της μετανάστευσης, στην επιτροπή του συνεδρίου της Στουτγάρδης εκδηλώθηκε πολύ καθαρά η διαφωνία ανάμεσα στους οπορτουνιστές και στους επαναστάτες. Τους πρώτους τους τραβούσε η σκέψη ότι πρέπει να περιοριστεί το δικαίωμα της μετανάστευσης για τους καθυστερημένους, μη αναπτυγμένους εργάτες, ιδιαίτερα για τους ιάπωνες και τους κινέζους. Το στενό, κλειστό συντεχνιακό πνεύμα, το πνεύμα της τρεϊντ-γιουνιονίστικης αποκλειστικότητας υπερίσχυσε σ’ αυτούς τους ανθρώπους απέναντι στη συνείδηση των σοσιαλιστικών καθηκόντων τους, δηλαδή απέναντι στο καθήκον να δουλέψουν για να διαφωτίσουν και να οργανώσουν τα στρώματα του προλεταριάτου που δεν έχουν τραβηχτεί ακόμη στο εργατικό κίνημα. Το συνέδριο απόκρουσε όλες τις απόπειρες που έγιναν μ’ αυτό το πνεύμα. Ακόμη και στην επιτροπή οι ψήφοι υπέρ του περιορισμού της ελευθερίας της μετανάστευσης έμειναν μετρημένοι στα δάχτυλα και η απόφαση του διεθνούς συνεδρίου είναι διαποτισμένη με πνεύμα που παραδέχεται ότι χρειάζεται εδώ η αλληλέγγυα ταξική πάλη των εργατών όλων των χωρών. [...]

Σεπτέμβριος 1907

Πηγή: Β. Ι. Λένιν, «Το Διεθνές Σοσιαλιστικό Συνέδριο της Στουτγάρδης», Άπαντα, τ. 16, Σύγχρονη Εποχή, χ.χ.ε., σελ. 72 – 79 και 85 – 95.

Β. Ι. Λένιν

Καπιταλισμός και Εργατική Μετανάστευση

Ο καπιταλισμός έχει δημιουργήσει μια ειδική μορφή μετανάστευσης των εθνών. Οι ραγδαία αναπτυσσόμενες βιομηχανικές χώρες, εκμηχανίζοντας την παραγωγή σε μεγάλη κλίμακα και εκτοπίζοντας τις καθυστερημένες χώρες από την παγκόσμια αγορά, αυξάνουν τους μισθούς στη χώρα τους πάνω από το μέσο όρο και έτσι προσελκύουν εργάτες από τις καθυστερημένες χώρες.

Εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες ξενιτεύονται έτσι, εκατοντάδες και χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Ο αναπτυγμένος καπιταλισμός τούς τραβά βίαια στην τροχιά του, τους αποσπά από τις απόμακρες περιοχές όπου ζουν, τους καθιστά συμμέτοχους της κοσμοϊστορικής κίνησης και τους φέρνει πρόσωπο με πρόσωπο με την ισχυρή, ενωμένη και διεθνή τάξη των εργοστασιαρχών.

Δεν μπορεί να υπάρξει καμία αμφιβολία ότι μόνο η έσχατη ένδεια αναγκάζει τους ανθρώπους να εγκαταλείψουν την γενέθλια γη τους, και ότι οι καπιταλιστές εκμεταλλεύονται τους μετανάστες εργάτες με τον πιο επαίσχυντο τρόπο. Αλλά μόνο αντιδραστικοί μπορούν να κλείνουν τα μάτια τους στην προοδευτική σημασία της σύγχρονης αυτής μετανάστευσης των εθνών. Η χειραφέτηση από το ζυγό του κεφαλαίου είναι αδύνατη χωρίς την παραπέρα ανάπτυξη του καπιταλισμού και χωρίς την ταξική πάλη που βασίζεται σ’ αυτήν. Και σ’ αυτήν ακριβώς την πάλη τραβάει ο καπιταλισμός τις μάζες των εργαζομένων ολόκληρου του κόσμου, ανατρέποντας τις απαρχαιωμένες και ξεπερασμένες συνήθειες της τοπικής ζωής, τους εθνικούς φραγμούς και τις προκαταλήψεις, συνενώνοντας εργάτες απ’ όλες τις χώρες σε τεράστιες φάμπρικες και ορυχεία στην Αμερική, τη Γερμανία, και ούτω καθεξής.

Η Αμερική είναι πρώτη στον κατάλογο των χωρών που εισάγουν εργάτες. Τα παρακάτω είναι τα στοιχεία για τη μετανάστευση για την Αμερική:

Δεκαετία	Μετανάστες
1821-1830	99.000
1831-1840	496.000
1841-1850	1.597.000
1851-1860	2.453.000
1861-1870	2.064.000
1871-1880	2.262.000
1881-1890	4.722.000
1891-1900	3.703.000
1901-1909 (9 χρόνια)	7.210.000

Η αύξηση της μετανάστευσης είναι τεράστια και συνεχίζει να αυξάνεται. Κατά τη διάρκεια των πέντε ετών 1905-1909 ο μέσος αριθμός των μεταναστών που εισέρχονταν στην Αμερική (οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η μόνη χώρα αναφοράς) ήταν πάνω από ένα εκατομμύριο ετησίως.

Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί η αλλαγή στη χώρα προέλευσης όσων μετανάστευσαν στην Αμερική. Μέχρι το 1880, επικράτησε η λεγόμενη παλιά μετανάστευση, δηλαδή η μετανάστευση από τις παλιές πολιτισμένες χώρες, όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Γερμανία και εν μέρει η Σουηδία. Ακόμα και μέχρι το 1890, η Μεγάλη Βρετανία και η Γερμανία έδιναν περισσότερο από το μισό του συνόλου των μεταναστών.

Από το 1880 και μετά, υπήρξε μια απίστευτα γρήγορη αύξηση σε αυτό που ονομάζεται η νέα μετανάστευση από την Ανατολική και Νότια Ευρώπη, από την Αυστρία, την Ιταλία και τη Ρωσία. Ο αριθμός των ανθρώπων που μεταναστεύουν από τις τρεις αυτές χώρες προς τις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ως εξής:

Δεκαετία	Μετανάστες
1871-1880	201.000
1881-1890	927.000
1891-1900	3.703.000
1901-1909 (9 χρόνια)	5.127.000

Έτσι, οι πιο καθυστερημένες χώρες του παλιού κόσμου, εκείνες που περισσότερο από κάθε άλλη διατηρούν επιβιώσεις φεουδαρχίας σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής, υποβάλλονται, κατά κάποιον τρόπο, σε μια υποχρεωτική εκπαίδευση στον πολιτισμό. Ο Αμερικανικός καπιταλισμός αποσπά εκατομμύρια εργάτες της καθυστερημένης Ανατολικής Ευρώπης (συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, η οποία στα 1891-1900 έδωσε 594.000 μετανάστες ενώ στα 1900-1909, 1.410.000), από τις ημι-φεουδαρχικές τους συνθήκες και τους κατατάσσει στις τάξεις του προηγμένου, διεθνούς στρατού του προλεταριάτου.

Ο Hourwich, ο συγγραφέας του εξαιρετικά διαφωτιστικού βιβλίου, Μετανάστευση και Εργασία, που παρουσιάστηκε στα αγγλικά πέρυσι, έκανε μερικές ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις. Ο αριθμός των ανθρώπων που μετανάστευσαν στην Αμερική αυξήθηκε ιδιαίτερα μετά την Επανάσταση του 1905 (1905-1,000,000, 1906-1,200,000, 1907-1,400,000,1908 και 1909-1,900,000 αντίστοιχα). Οι εργάτες που είχαν συμμετάσχει σε διάφορες απεργίες στη Ρωσία εισήγαγαν στην Αμερική το πιο τολμηρό και πιο επιθετικό πνεύμα της μαζικής απεργίας.

Η Ρωσία μένει όλο και πιο πίσω, χάνοντας μερικούς από τους καλύτερους εργάτες της σε ξένες χώρες. Η Αμερική προχωράει όλο και πιο γρήγορα, παίρνοντας τα πιο ενεργητικά και εύρωστα τμήματα του εργατικού πληθυσμού ολόκληρου του κόσμου.1

Η Γερμανία, η οποία κρατάει λίγο πολύ το ρυθμό με τις Ηνωμένες Πολιτείες, μετατρέπεται από χώρα που δίνει εργάτες σε χώρα που προσελκύει εργάτες από ξένες χώρες. Ο αριθμός των μεταναστών από τη Γερμανία στην Αμερική κατά τη δεκαετία 1881 με 1890 ήταν 1.453.000, αλλά κατά την εννεαετία 1901-1909 μειώθηκε στους 310.000. Ο αριθμός των ξένων εργατών στη Γερμανία, ωστόσο, ήταν 695.000 το 1910-11 και 729.000 το 1911-1912. Κατατάσσοντας αυτούς τους μετανάστες ανάλογα με το επάγγελμα και τη χώρα προέλευσης έχουμε τα εξής:

	Αλλοδαποί εργαζόμενοι που απασχολούνται στη Γερμανία το 1911 - 1912 (σε χιλιάδες)
Χώρα Προέλευσης	Γεωργία	Βιομηχανία	Σύνολο
Ρωσία	274	34	308
Αυστρία	101	162	264
Άλλες Χώρες	22	135	157
Σύνολο	397	331	728

Όσο πιο καθυστερημένη είναι μια χώρα τόσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των «ανειδίκευτων» εργατών γης που παρέχει. Τα προηγμένα έθνη κρατούν, για να το πούμε έτσι, τα πιο καλοπληρωμένα επαγγέλματα για τον εαυτό τους και αφήνουν, στις ημιβάρβαρες χώρες τα πιο κακοπληρωμένα επαγγέλματα. Η Ευρώπη γενικά («άλλες χώρες»), προμήθευσε τη Γερμανία με 157.000 εργάτες, από τους οποίους περισσότεροι από τα οκτώ δέκατα (135.000 από τους 157.000) ήταν βιομηχανικοί εργάτες. Η καθυστερημένη Αυστρία δίνει μόνο κατά έξι δέκατα (162.000 από τους 263.000) βιομηχανικούς εργάτες. Η πιο καθυστερημένη χώρα απ’ όλες, η Ρωσία, προμήθευσε κατά ένα μόνο δέκατο βιομηχανικούς εργάτες (34.000 από τους 308.000).

Έτσι, η Ρωσία τιμωρείται παντού και πάντα για την καθυστέρησή της. Αλλά σε σύγκριση με τον υπόλοιπο πληθυσμό, είναι οι εργάτες της Ρωσίας εκείνοι που περισσότερο από όλους αποτινάζουν αυτή την καθυστέρηση και τη βαρβαρότητα, εκείνοι που περισσότερο από όλους καταπολεμούν αυτά τα «ευχάριστα» χαρακτηριστικά της γενέτειράς τους και που στενότερα από όλους ενώνονται με τους εργάτες όλων των χωρών σε μια ενιαία διεθνή χειραφετητική δύναμη.

Η αστική τάξη εξωθεί τους εργάτες του ενός έθνους ενάντια στους εργάτες του άλλου, στην προσπάθεια να τους κρατήσει διχασμένους. Οι ταξικά συνειδητοί εργάτες, αντιλαμβανόμενοι ότι το γκρέμισμα όλων των εθνικών φραγμών από τον καπιταλισμό είναι αναπόφευκτο και προοδευτικό, προσπαθούν να βοηθήσουν στη διαφώτιση και οργάνωση των συναδέλφων τους από τις καθυστερημένες χώρες.

Za Pravdu,νo. 22, 29 Οκτωβρίου 1913

Πηγή: Παραναγνώστης, 24 Σεπτεμβρίου 2015

V.I.Lenin, «Capitalism and Workers’ Immigration», Marxists Internet Archive.

Μετάφραση από τα αγγλικά: Παραναγνώστης

Β. Ι. Λένιν

Επιστολή προς το Γραμματέα της Λίγκας Σοσιαλιστικής Προπαγάνδας

[...] Στον αγώνα μας για τον αληθινό διεθνισμό και εναντίον των «Σοσιαλσοβινιστών» αναφέρουμε πάντα στον Τύπο μας το παράδειγμα των οπορτουνιστών ηγετών του S.P. στην Αμερική, οι οποίοι είναι υπέρ των περιορισμών στη μετανάστευση των Κινέζων και Ιαπώνων εργατών (ειδικά μετά το συνέδριο της Στουτγάρδης, 1907, και εναντίον των αποφάσεων της Στουτγάρδης). Πιστεύουμε ότι δεν μπορεί κανείς να είναι διεθνιστής και να είναι ταυτόχρονα υπέρ τέτοιων περιορισμών. Και υποστηρίζουμε ότι οι Σοσιαλιστές στην Αμερική, ειδικά οι Άγγλοι Σοσιαλιστές, που ανήκουν στο κυρίαρχο έθνος των καταπιεστών, οι οποίοι δεν είναι εναντίον οποιουδήποτε περιορισμού της μετανάστευσης και εναντίον της κατοχής των αποικιών (Χαβάη), καθώς και υπέρ της συνολικής της ελευθερίας των αποικιών, τέτοιοι Σοσιαλιστές είναι στην πραγματικότητα σοβινιστές. [...]

2 (23) Νοεμβρίου 1915

Πηγή: Lenin, «Letter to the Secretary of the Socialist Propaganda League», Marxists Internet Archive, 

Μετάφραση: e la libertà 

Β. Ι. Λένιν

Οι αριστεροί τσιμμερβαλντινοί στο ελβετικό Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα

[...] Καθιέρωση της αναγκαστικής απόδοσης της ελβετικής υπηκοότητας στους ξένους,χωρίς κανένα έξοδο. Κάθε ξένος που έχει παραμείνει 3 μήνες στην Ελβετία γίνεται Ελβετός υπήκοος, εκτός αν για ιδιαίτερα σοβαρούς λόγους ζητήσει αναβολή για όχι περισσότερο από 3 μήνες. Εξήγηση στις μάζες της ιδιαίτερης επιτακτικότητας αυτής της μεταρρύθμισης για την Ελβετία, όχι μόνο από γενική δημοκρατικής άποψη, αλλά και λόγω του ότι οι ιμπεριαλιστικές συνθήκες της Ελβετίας την έχουν κάνει κράτος με το μεγαλύτερο σ’ όλη την Ευρώπη ποσοστό ξένων. Το γεγονός ότι οι ξένοι εργάτες δεν έχουν πολιτικά δικαιώματα και η απομόνωσή τους, ενισχύει και την χωρίς αυτό εντεινόμενη πολιτική αντίδραση και εξασθενίζει τη διεθνή αλληλεγγύη του προλεταριάτου.

[...] Για να μην μένει η αναγνώριση του διεθνισμού από μέρους των Ελβετών σοσιαλδημοκρατών κούφια φράση που δεν υποχρεώνει σε τίποτα, γι’ αυτό είναι απαραίτητο, πρώτο να παλέψουμε με συνέπεια και σταθερότητα για την οργανωτική προσέγγιση και συγχώνευση των ξένων και των Ελβετών εργατών μέσα στις ίδιες ενώσεις, καθώς και για την πλήρη (αστική κι πολιτική) ισοτιμία τους. Η ειδική ιδιομορφία του ιμπεριαλισμού στην Ελβετία συνίσταται ακριβώς στην εντεινόμενη εκμετάλλευση των χωρίς δικαιώματα ξένων εργατών από την ελβετική αστική τάξη που στηρίζει τις ελπίδες της στην αποξένωση των δύο αυτών κατηγοριών εργατών, της μίας από την άλλη [...]

Αρχές Νοέμβρη 1916.

Πηγή: Λένιν, Άπαντα, τ. 30, Σύγχρονη Εποχή, χ.χ.ε., σελ. 201, 206

Σύνταγμα της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας των Συμβουλίων (Σοβιέτ) της Ρωσσίας

Άρθρον 20ν. - Αναχωρούσα εκ της ιδέας της αλληλεγγύης των εργατών όλων των εθνών, η Σ.Ο.Δ.Σ.Ρ., χορηγεί όλα τα πολιτικά δικαιώματα των Ρώσσων πολιτών και εις τους αλλοδαπούς, όσοι εργάζονται επί του εδάφους της Ρωσσικής Δημοκρατίας και ανήκουν εις την τάξιν των εργατών ή εις την τάξιν των μη αποζώντων εξ αλλοτρίας εργασίας αγροτών. Παρέχει δ’ επίσης εις τα κατά τόπους Σοβιέτ την εξουσίαν να παραχωρούν εις τους τοιούτους αλλοδαπούς, άνευ άλλης διατυπώσεως, τα δικαιώματα του Ρώσσου πολίτου.

Άρθρον 21ον. - Η Σ.Ο.Δ.Σ.Ρ. Χορηγεί δικαίωμα ασύλου εις πάντα αλλοδαπόν, καταδιωκόμενον δια πολιτικά ή θρησκευτικά αδικήματα.

Πηγή: Τάχος Ι. Αναστάσιος [επιμ.], Το πρώτο Σοβιετικό Σύνταγμα του 1918, Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1989, σελ. 99.

4ο Συνέδριο της Κομουνιστικής Διεθνούς (1922)

Τα καθήκοντα του προλεταριάτου στις χώρες του Ειρηνικού Ωκεανού

Η ανάγκη να οργανωθεί ένα αντιιμπεριαλιστικό μέτωπο υπαγορεύεται εξάλλου από την αδιάκοπη ανάπτυξη των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών. Οι ανταγωνισμοί αυτοί αποκτούν σήμερα τέτοια οξύτητα ώστε ένας νέος παγκόσμιος πόλεμος, που στίβος του θα είναι ο Ειρηνικός Ωκεανός, είναι αναπόφευκτος, αν η διεθνής επανάσταση δεν τον προλάβει […]

Το καθήκον των κομουνιστικών κομμάτων των ιμπεριαλιστικών χωρών όπως η Αμερική, η Ιαπωνία, η Αγγλία, η Αυστραλία και ο Καναδάς έχουν καθήκον, λόγω του επικείμενου κινδύνου, να μην περιοριστούν σε αντιπολεμική προπαγάνδα, αλλά να προσπαθήσουν με όλα τα μέσα να παραμερίσουν τους παράγοντες που μπορούν να αποδιοργανώσουν το εργατικό κίνημα αυτών των χωρών και έτσι να διευκολύνουν τη χρησιμοποίηση των εθνικών και φυλετικών ανταγωνισμών από τους καπιταλιστές.

Αυτοί οι παράγοντες είναι: το ζήτημα της μετανάστευσης και το ζήτημα της φτηνής εργασίας των εργατών των έγχρωμων φυλών.

Το σύστημα των συμβολαίων παραμένει μέχρι σήμερα το κύριο μέσο στρατολόγησης των εγχρώμων εργατών για τις φυτείες ζαχαροκάλαμου στις χώρες του νότιου Ειρηνικού ή για τους εργάτες που στρατολογούνται από την Κίνα και τις Ινδίες. Αυτή η κατάσταση έσπρωξε τους εργάτες των ιμπεριαλιστικών χωρών να ζητάνε να εφαρμοστούν νόμοι που απαγορεύουν τη μετανάστευση έγχρωμων εργατών, τόσο στην Αμερική, όσο και στην Αυστραλία. Οι απαγορευτικοί αυτοί νόμοι φανερώνουν τον ανταγωνισμό που υπάρχει ανάμεσα στους λευκούς και τους έγχρωμους εργάτες, διαιρούν και εξασθενούν την ενότητα του εργατικού κινήματος.

Τα κομουνιστικά κόμματα των Ηνωμένων Πολιτειών, του Καναδά και της Αυστραλίας πρέπει να αναλάβουν ενεργητική καμπάνια εναντίον των απαγορευτικών νόμων και να δείξουν στις προλεταριακές μάζες αυτών των χωρών ότι τέτοιου είδους νόμοι, που προκαλούν την εχθρότητα ανάμεσα στις φυλές στρέφονται τελικά εναντίον των εργαζομένων των χωρών που επιβάλουν αυτές τις απαγορεύσεις.

Από την άλλη μεριά, οι καπιταλιστές αναστέλλουν την εφαρμογή των απαγορευτικών νόμων για να διευκολύνουν τη μετανάστευση των έγχρωμων εργατών, που εργάζονται φτηνότερα, και να κατεβάσουν έτσι το μεροκάματο των λευκών εργατών. Αυτή η πρόθεση των καπιταλιστών να περάσουν στην επίθεση μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά αν οι μετανάστες εργάτες μπουν στα συνδικάτα όπου είναι οργανωμένοι οι λευκοί εργάτες. Σύγχρονα, πρέπει να επιδιωχθεί η αύξηση του μεροκάματου των έγχρωμων εργατών, ώστε να εξισωθεί αυτό με το μεροκάματο των λευκών εργατών. Ένα τέτοιο μέτρο από μέρους των κομουνιστικών κομμάτων θα αποκαλύψει τις προθέσεις των καπιταλιστών και σύγχρονα θα δείξει καθαρά στους έγχρωμους εργάτες ότι το διεθνές προλεταριάτο είναι ξένο προς τις φυλετικές προλήψεις.

Πηγή: 3η Διεθνής: Τα Τέσσερα Πρώτα Συνέδρια, Εργατική Πάλη, Αθήνα 2007, σσ. 436, 437.

 

Λέον Τρότσκι

Οι αλλοδαποί εργάτες στη Γαλλία

Αγαπητέ σύντροφε Σένιν,

Ευχαριστώ πολύ για το τόσο λεπτομερές και τόσο ενδιαφέρον γράμμα σας, το οποίο μου παρέχει για πρώτη φορά διασαφηνίσεις για το εβραϊκό εργατικό κίνημα της Δυτικής Ευρώπης. Με χαροποιεί πολύ ο τόνος ενεργητικής αισιοδοξίας που βγαίνει από την επιστολή σας και που αντανακλά βέβαια το πνεύμα τη οργάνωσή σας. Εξ’ άλλου, ο σύντροφος Frankel, μ’ έχει ήδη ενημερώσει με πολύ συμπάθεια, για το μαχητικό πνεύμα που υπάρχει στο εσωτερικό των εβραϊκών αντιπολιτευτικών οργανώσεων στο Παρίσι. Στις επόμενες ημέρες, με μεγάλη μου χαρά θα στείλω ένα γράμμα προς την εβραϊκή Klarkheit. Η ιδέα να θέλουν να μεταμορφώσουν την Klarkheit σε διεθνές εβραϊκό όργανο είναι ενδιαφέρουσα. Μόνο που δεν βλέπω πώς αυτό θα τοποθετούνταν σε σχέση με τις εθνικές κινήσεις της Αντιπολίτευσης και τις ανταποκρίτριες οργανώσεις. Όσο περισσότερο η Klarkheit θα γίνεται διεθνής από τεχνικής άποψης τόσο περισσότερο θα πρέπει να παίρνει ένα χαρακτήρα θεωρητικό, προπαγανδιστικό, διότι βέβαια δεν θα μπορεί να παρεμβαίνει στα συγκεκριμένα πολιτικά προβλήματα της κάθε χώρας. Δεν πρόκειται για αντιρρήσεις από την πλευρά μου, μα πρόχειρες σκέψεις, διότι υποθέτω ότι για τους Εβραίους εργάτες στη Γαλλία όπως και στις άλλες χώρες, είναι αναμφισβήτητο ότι το ύψιστο καθήκον συνίσταται στο να συμμετέχουν στο εργατικό κίνημα της χώρας στην οποία ζουν, εργάζονται και αγωνίζονται. Οι Εβραίοι εργάτες στη Γαλλία, στην πλειοψηφία τους, θεωρούν τους εαυτούς τους μόνιμα εγκατεστημένους σε αυτή τη χώρα ή μάλλον επιθυμούν να την εγκαταλείψουν το γρηγορότερο δυνατό; Αυτό το δεύτερο ενδεχόμενο είναι ελάχιστα πιθανό. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό γι’ αυτούς να μάθουν τη γαλλική γλώσσα. Μέσα στις τρέχουσες συνθήκες αυτό δεν είναι μονάχα μεγάλο συμφέρον για καθ’ έναν απ’ αυτούς προσωπικά αλλά ανταποκρίνεται και στο πολιτικό συμφέρον της γαλλικής και διεθνούς εργατικής τάξης. 60.000 εργάτες, μόνο στο Παρίσι, είναι μια τεράστια δύναμη. Γενικά, οι αλλοδαποί εργάτες στη Γαλλία θα αποτελέσουν ένα παράγοντα τεράστιας σημασίας στην ανάπτυξη της χώρας, πολύ περισσότερο σημαντικό ακόμα και από τους μαύρους στην Αμερική, με τους οποίους μοιράζονται, στην πλειοψηφία τους, την θέση του παρία.

Σύμφωνα με ολόκληρη την παράδοση της χώρας, οι καθαρά γαλλικές οργανώσεις είναι αριθμητικά ελάχιστα σημαντικές και η βάση τους αποτελείται από ένα είδος πολιτικής και συνδικαλιστικής αριστοκρατίας της εργατικής τάξης. Η τεράστια πλειοψηφία μένει ανοργάνωτη και καθόλου δεκτική στην παραδοσιακή δραστηριότητα των πολιτικών και συνδικαλιστικών οργανώσεων. Αυτό είναι το κεντρικό ζήτημα στη Γαλλία. Μου φαίνεται ότι ακριβώς ο ρόλος που παίζουν σήμερα οι αλλοδαποί εργάτες στην οικονομική ζωή της Γαλλίας είναι ικανός να κλονίσει τον ισχυρό συντηρητισμό αυτής της χώρας. Οι αλλοδαποί εργάτες, αποτελώντας, στην μεγάλη τους πλειοψηφία, τα κατώτερα στρώματα του προλεταριάτου της χώρας, έρχονται σε επαφή, σε σχέση και σε συμφωνία συμφερόντων με τα χαμηλότερα στρώματα της εργατικής τάξης της χώρας, αυτά που είναι τα πιο απομακρυσμένα από τις επίσημες οργανώσεις. Από την άλλη πλευρά, οι αλλοδαποί εργάτες, ακριβώς επειδή είναι αλλοδαποί, μετανάστες, είναι πιο κινητικοί στη σκέψη και πιο δεκτικοί στις επαναστατικές ιδέες. Κατ’ αυτό τον τρόπο, ο κομμουνισμός κατέχει, ή σωστότερα, μπορεί να κατέχει, με τους αλλοδαπούς εργάτες, ένα ισχυρό εργαλείο που θα προωθήσει την συνένωση των πιο χαμηλών στρωμάτων της εργατικής τάξης και τον βαθμό της επαναστατικής τους γονιμοποίησης. Η ομάδα σας, όπως και όλες οι άλλες, πρέπει να συνειδητοποιήσουν αυτή τη μεγάλη ιστορική αποστολή. Βέβαια, χωρίς οποιοδήποτε πνεύμα εθνικής υπεροχής ή μεσσιανισμού –αυτό να αποκλείεται εντελώς- αλλά με το πνεύμα ενός μεγάλου διεθνιστικού καθήκοντος. Είναι γι’ αυτό που πιο πάνω έθεσα το θέμα του χαρακτήρα της Klarkheit. Δεν θα υπηρετεί, προφανώς, όπως γίνονταν παλιότερα με τα όργανα της Εβραϊκής «Bund», την απομόνωση των Εβραίων εργατών από το εθνικό εργατικό κίνημα, αλλά αντίθετα θα οφείλει να τους ενσωματώνει στη ζωή της αυτόχθονης εργατικής τάξης. Και για την La Verite, επίσης, η συμμετοχή ξενόγλωσσων ομάδων –Εβραίων, Ούγγρων, Ιταλών, Ισπανών...- είναι υψίστης σημασίας. Δεδομένου ότι το περιβάλλον των εργατών που είναι οργανωμένοι και που έχουν μια πολιτική δραστηριότητα στη Γαλλία, όπως το έχω ήδη πει, είναι περιορισμένο και συντηρητικό, η δουλειά της στρατολόγησης από μια πρόσφατα συγκροτημένη ομάδα, μόνο μέσα σ’ αυτό, θα είναι από την αρχή πολύ δύσκολη. Εάν η La Verite δεν ξεπεράσει αυτό το εμπόδιο, μπορεί να αναγκαστεί να μείνει, για μια σχετικά μεγάλη περίοδο, μόνο στο πεδίο της προπαγανδιστικής δουλειάς. Η συμμετοχή των Εβραίων εργατών και των άλλων εθνικοτήτων θα μπορούσε να διευκολύνει την δημιουργία μιας προλεταριακής βάσης, που τώρα λείπει στην La Verite. Ήδη έχω προτείνει ένα ειδικό φύλλο της La Verite, που θα απευθύνεται σε όλους τους ξένους εργάτες και θα είναι αφιερωμένο στο γενικό ζήτημα των ξένων εργατών στη Γαλλία. Ένα τέτοιο τεύχος βέβαια θα μπορούσε να δει το φως της μέρας μόνο με τη συμμετοχή των ξένων ομάδων. Για την Αντιπολίτευση, οι αλλοδαποί εργάτες πρέπει να είναι όχι μόνο ένας σημαντικός χώρος, αλλά ένα χώρος εξαιρετικά ευνοϊκός. Ο γραφειοκρατισμός των επίσημων οργανώσεων, που στο σύνολό του έχει καταστροφικές συνέπειες, αγγίζει αναπόφευκτα, με πιο αισθητό τρόπο, τα πιο αδύναμα τμήματα, που σημαίνει φυσικά τους ξένους εργάτες. Και καθώς αυτοί, εξαιτίας της κατώτερης κοινωνικής τους θέσης, είναι επιρρεπείς στο να έχουν κριτική στάση, πιστεύω ότι θα ήταν πιθανό, με μια έντονη δράση, συνετή και πραγματικά αφοσιωμένη, να κάνουμε την Αντιπολίτευση σημείο αποκρυστάλλωσης της πλειοψηφίας των αλλοδαπών εργατών. Θα σας ήμουν υπόχρεος εάν είχατε την καλή θέληση να διαβιβάσετε το περιεχόμενο αυτής της επιστολής στον σύντροφο Gourget στον οποίος είχα ήδη πολλές φορές την πρόθεση να γράψω για το θέμα αυτό. Αυτό θα με απάλλασσε από μια επιστολή.

Τους καλύτερους χαιρετισμούς μου σε όλα τα μέλη της ομάδας σας.

Υστερόγραφο: Θα χρησιμοποιήσω ένα μέρος της επιστολής σας για το Ρώσικο Δελτίο. Ελπίζω να μην έχετε καμιά αντίρρηση.

2 Μαΐου 1930

Πηγή: Ελληνικό Αρχείο Μαρξιστών, 

Μετάφραση: Βασίλης Φράγκος

Σημείωση

1 Και άλλες χώρες της αμερικανικής ηπείρου εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επίσης αναπτυχθεί με ταχείς ρυθμούς. Ο αριθμός των μεταναστών που εισήλθαν στις Ηνωμένες Πολιτείες τον περασμένο χρόνο ήταν περίπου 250.000, στη Βραζιλία περίπου 170.000 και στον Καναδά πάνω από 200.000· συνολικά 620.000 για το έτος. -Lenin

http://www.elaliberta.gr/