Οι αγωνιώδεις προσπάθειες της Ιαπωνίας για να ξεφύγει από την ύφεση και την κατάρρευση, τεκμηριώνουν πόσο δύσκολο είναι για ένα κράτος, όπως η Ελλάδα, να επανέλθει σε ανάπτυξη – χωρίς την οποία είναι αναπόφευκτη η καταστροφή
.«Ενώ η Ελλάδα κινδυνεύει να μετατραπεί σε ένα αποτυχημένο κράτος, συνεχίζεται η μαζική φυγή κεφαλαίων, επιχειρήσεων και ανθρωπίνου δυναμικού – όταν οι εθνικές κεντρικές τράπεζες άλλων χωρών της Ευρωζώνης τυπώνουν μυστικά χρήματα» (ΒΒ).
Ανάλυση
Όπως έχουμε αναφέρει στο παρελθόν, ενώ η Ελλάδα έχει στραγγαλισθεί από την πολιτική λιτότητας που της έχει επιβληθεί, βιώνοντας μία τρομακτική στενότητα ρευστότητας, ορισμένα μεγάλα κράτη της Ευρωζώνης (Ιταλία, Γαλλία) τυπώνουν μόνα τους χρήματα, χωρίς να ενημερώνουν την ΕΚΤ – γεγονός που επιβεβαίωσε πρόσφατα μία γερμανική εφημερίδα (πηγή).
Ανεξάρτητα τώρα από τα παραπάνω, αναζητώντας ρεαλιστικές λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, δεν είναι λάθος να ερευνάμε τους τρόπους, με τους οποίους άλλες χώρες αντιμετωπίζουν τα δικά τους – ακόμη και όταν πρόκειται για πολύ μεγαλύτερες, με περισσότερες και ποιοτικότερες δυνατότητες (ισχυρή εξαγωγική βιομηχανία, άθικτος παραγωγικός ιστός κλπ.).
Στα πλαίσια αυτά, γνωρίζοντας πως η Ιαπωνία μετά από τρεις χαμένες δεκαετίες, όπου το ΑΕΠ της μειώνεται, η απασχόληση επίσης, ενώ το δημόσιο χρέος της έχει εκτοξευθεί στα ύψη, υιοθέτησε το 2013 μία εντελώς διαφορετική οικονομική πολιτική, είναι σκόπιμο να αναφερθούμε στα σημερινά αποτελέσματα της – ξεκινώντας από το πού την στήριξε ο πρωθυπουργός της, ο οποίος είχε δηλώσει τα εξής (πηγή:F&W):
«Ένας πατέρας μίας οικογένειας Σαμουράι, ήθελε να συμβουλεύσει σωστά τα τρία παιδιά του, εμπνέοντας τους θάρρος. Έδωσε λοιπόν στο κάθε ένα από αυτά ένα ανθεκτικό ξύλινο βέλος, λέγοντας τους να το σπάσουν – κάτι που τελικά κατάφεραν, αν και με μεγάλη προσπάθεια. Στη συνέχεια τους έδωσε μία δέσμη από τρία βέλη μαζί, προτρέποντας τα να κάνουν το ίδιο, να προσπαθήσουν να τα σπάσουν – κάτι που δεν μπόρεσαν. Με τον τρόπο αυτό τους απέδειξε πως ένα μεμονωμένο βέλος, όπως επίσης ένα άτομο, είναι ευάλωτο – ενώ όλα μαζί δεν είναι«.
Με κριτήριο το παραπάνω δίδαγμα, ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας αποφάσισε να στηρίξει τη νέα οικονομική πολιτική της χώρας του σε τρεις διαφορετικούς πυλώνες, έτσι ώστε να είναι πιο ανθεκτική και αποτελεσματική:
«Στην κατακόρυφη αύξηση της ρευστότητας μέσω της εκτύπωσης νέων χρημάτων, στην άνοδο των δημοσίων δαπανών, καθώς επίσης στις διαρθρωτικές αλλαγές – έτσι ώστε η Ιαπωνία να γίνει ανταγωνιστικότερη, οπότε να μπορεί να αναπτύσσεται με μεγαλύτερο ρυθμό«.
Περαιτέρω, ο υπουργός οικονομικών της χώρας υποσχέθηκε πως το καινούργιο αναπτυξιακό πρόγραμμα θα «πυροδοτούσε» την ιαπωνική οικονομία, σαν να επρόκειτο για ένα δεμάτι ξερών ξύλων – τα οποία θα έπαιρναν φωτιά, από τρεις διαφορετικές πλευρές. Αμέσως μετά το ΔΝΤ διαβεβαίωσε την κυβέρνηση πως το λανσάρισμα της νέας πολιτικής ήταν εντυπωσιακό – γνωρίζοντας πως το κλειδί της επιτυχίας μίας τέτοιας οικονομικής στρατηγικής, είναι η διαμόρφωση προσδοκιών σε αυτούς που απευθύνεται.
Προφανώς κάτι ανάλογο χρειάζεται η Ελλάδα σήμερα, με την έννοια πως θα έπρεπε να δρομολογηθεί μία οικονομική πολιτική με στόχο την ανάπτυξη – η οποία όμως θα μπορούσε να πείσει Έλληνες και ξένους, σε σχέση με τις προοπτικές επιτυχίας της.
Κατά συνέπεια θα έπρεπε να είναι τεκμηριωμένη, να βασίζεται στις ρεαλιστικές δυνατότητες της χώρας, ιδίως στους τρεις κύριους πυλώνες της οικονομίας της (ναυτιλία, τουρισμός, γεωργία), καθώς επίσης να στηρίζεται σε βιώσιμα μεγέθη – κάτι που δυστυχώς εμποδίζεται από το τεράστιο ύψος του δημοσίου χρέους της.
Εάν δεν προηγηθεί λοιπόν η ονομαστική διαγραφή του δημοσίου χρέους, η οποία θα επέτρεπε μία αντίστοιχη αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους, οπότε θα ανακτούσαν την πιστοληπτική τους ικανότητα και οι δύο τομείς, είναι πολύ δύσκολη η επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας – με αποτέλεσμα να μην μπορεί να πεισθεί κανείς, έτσι ώστε να επενδύσει.
Τα τρία βέλη του Σαμουράι πάντως στην περίπτωση της Ελλάδας, τα οποία θα πρέπει να δημιουργήσουν μία αδιάσπαστη δέσμη μεταξύ τους, είναι οι Πολίτες, τα Πολιτικά κόμματα και οι Θεσμοί – η πλήρης συναίνεση και η ειλικρινής συνεργασία μεταξύ τους με έναν κοινό εθνικό στόχο, μέσω της οποίου θα μπορούσαν να επιτευχθούν κυριολεκτικά θαύματα.
.
Τα τρία καινούργια βέλη
Επανερχόμενοι στην Ιαπωνία, οι προσδοκίες έχουν τη δυνατότητα να ανοίγουν πόρτες – αυτό όμως που τελικά μετράει, είναι η υιοθέτηση της σωστής πολιτικής. Στο συγκεκριμένο σημείο δεν τα κατάφερε η κυβέρνηση της χώρας αφού, όπως ακριβώς διαπιστώνεται τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Ελλάδα, οι πραγματικές διαρθρωτικές αλλαγές, ο τρίτος πυλώνας δηλαδή, όπως το ορθολογικό φορολογικό πλαίσιο των επιχειρήσεων ή η πεπαλαιωμένη εργατική νομοθεσία, αναφέρθηκαν μεν, αλλά δεν πραγματοποιήθηκαν.
Όσον αφορά τώρα το πρώτο σκέλος, τη δημοσιονομική πολιτική, οι κρατικές δαπάνες αυξήθηκαν γενναιόδωρα κυρίως το πρώτο έτος – κατά ένα ποσοστό της τάξης του 1,5% του ΑΕΠ, το οποίο είναι ανάλογο με τα δύο τρίτα περίπου του επενδυτικού σχεδίου που ανακοίνωσε η Κομισιόν, για την αναθέρμανση των επενδύσεων στην Ευρωζώνη (πρόγραμμα Juncker).
Έτσι η οικονομία της Ιαπωνίας άρχισε ξανά να αναπτύσσεται, έως ότου η κυβέρνηση επέλεξε την άνοιξη του 2014 να αυξήσει τους φόρους – για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του δημοσίου χρέους το οποίο, λόγω τουαποπληθωρισμού των προηγουμένων δεκαετιών, είχε φτάσει στο απίστευτο 240% του ΑΕΠ (η Ελλάδα είναι επίσης βυθισμένη στον αποπληθωρισμό, οπότε εύλογα το χρέος της θα συνεχίσει να αυξάνεται).
Η κλιμάκωση των φόρων όμως προκάλεσε το σταμάτημα της μικρής ανάπτυξης που είχε επιτευχθεί – οπότε η κυβέρνηση αποφάσισε να καθυστερήσει τη νέα αύξηση του ΦΠΑ που είχε προγραμματίσει για τα τέλη του 2015, αναβάλλοντας την για το 2017. Ακόμη περισσότερο, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε τα εξής τρία καινούργια βέλη:
(α) Την άνοδο του ονομαστικού ΑΕΠ κατά 20% – χωρίς όμως να αναφέρει το χρονικό διάστημα που θα απαιτηθεί ή τα εργαλεία, με τα οποία θα επιτευχθεί.
(β) Την υιοθέτηση κοινωνικοπολιτικών μέτρων, όπως τις επιδοτήσεις των οικογενειών με στόχο την αύξηση της γεννητικότητας ανά νοικοκυριό – έτσι ώστε να σταματήσει η συρρίκνωση του πληθυσμού.
(γ) Τη συνέχιση της καταπολέμησης του αποπληθωρισμού, κυρίως μέσω της νομισματικής πολιτικής της κεντρικής τράπεζας – όπως ακριβώς η ΕΚΤ και η Fed, με τα επιτόκια, καθώς επίσης με τα πακέτα ποσοτικής διευκόλυνσης (τύπωμα χρημάτων).
Βέβαια, η Τράπεζα της Ιαπωνίας έριξε πολύ περισσότερα ποσά από το παράθυρο, συγκριτικά με τις υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες – έχοντας αποφασίσει το 2013 να διπλασιάσει την ποσότητα χρήματος, μέσω της αγοράς αξιόγραφων, κυρίως ομολόγων του ιαπωνικού δημοσίου (JGB’s), με στόχο την άνοδο του πληθωρισμού κατά 2% εντός δύο ετών.
Στο γράφημα που ακολουθεί φαίνεται η ραγδαία αύξηση της μονεταριστικής βάσης της Ιαπωνίας μετά το 2013 (καφέ καμπύλη), καθώς επίσης η αντίστοιχη των ομολόγων του δημοσίου που αγοράζει η κεντρική τράπεζα – το τύπωμα χρημάτων όπως αποκαλείται απλοϊκά, το οποίο προτείνουν αρκετοί ως την καλύτερη συνταγή για την αντιμετώπιση της σημερινής κρίσης στην Ευρωζώνη (στην Ελλάδα επίσης).
.
.
Περαιτέρω, ο υπουργός οικονομικών της Ιαπωνίας αντιμετώπισε αντιρρήσεις εκ μέρους της κεντρικής τράπεζας, κατά τη διάρκεια της δεύτερης φάσης της ποσοτικής χαλάρωσης το 2014 – η απόφαση για την οποία δεν ήταν ομόφωνη όπως η πρώτη, αλλά πλειοψηφική.
Σήμερα δε, ο ισολογισμός της κεντρικής τράπεζας έχει διογκωθεί στο 70% του ΑΕΠ της χώρας – κατέχοντας τη δεύτερη θέση διεθνώς μετά την κεντρική τράπεζα της Ελβετίας, στην οποία είναι ακόμη μεγαλύτερος, λόγω της αγοράς ξένου συναλλάγματος για να μην ανατιμηθεί περισσότερο το φράγκο.
.
Το οικονομικό σταυροδρόμι
Συνεχίζοντας η ποσοτική χαλάρωση (QE), η οποία στην Ιαπωνία ονομάζεται επίσημα ποιοτική και ποσοτική χαλάρωση (QQE), μείωσε τα επιτόκια των ομολόγων, ενώ οδήγησε στην υποτίμηση του γεν – κατά περίπου 30% σε σχέση με το δολάριο (και τα δύο συμβαίνουν σήμερα στην Ευρωζώνη).
Η πτώση της ισοτιμίας του νομίσματος θεωρήθηκε ως το θετικότερο αποτέλεσμα της οικονομικής πολιτικής της – ενώ οι τιμές του δείκτη του χρηματιστηρίου της αυξάνονται, όταν υποτιμάται το γεν.
Στο σημείο αυτό οφείλουμε να τονίσουμε πως κάτι ανάλογο συμβαίνει με τη Γερμανία όπου, όταν υποτιμάται το ευρώ (κόκκινη καμπύλη στο γράφημα) αυξάνεται ο δείκτης του χρηματιστηρίου της (μπλε καμπύλη) – κάτι που όμως επιτυγχάνει αφενός μεν με τη βοήθεια της πολιτικής ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, αφετέρου μέσω της κρίσης χρέους των υπολοίπων κρατών, από την οποία τρέφεται με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους (οπότε εύλογα δεν θέλει να λυθεί το πρόβλημα της Ελλάδας ή των άλλων χωρών).
.
.
Περαιτέρω, η Ιαπωνία ευρίσκεται σήμερα οικονομικά σε σταυροδρόμι. Εν πρώτοις, ωφελείται σε μεγάλο βαθμό από τον ευνοϊκό συνδυασμό του υψηλού δολαρίου, με τις χαμηλές τιμές του πετρελαίου (όπως επίσης η Γερμανία).
Ειδικότερα, η χώρα εξαρτάται από τις εισαγωγές ενέργειας, οι τιμές της οποίας αυξάνονται όταν το γεν υποτιμάται. Επειδή όμως οι τιμές της ενέργειας παγκοσμίως μειώνονται, την ίδια εποχή που το γεν υποτιμάται, το ενεργειακό της ισοζύγιο δεν επιβαρύνεται.
Από την άλλη πλευρά, οι εξαγωγές της αυξάνονται λόγω της χαμηλής ισοτιμίας του νομίσματος της – γεγονός που διαπιστώνεται από τους ισολογισμούς των επιχειρήσεων της τα τελευταία χρόνια, παρά το ότι παρατηρείται μία αδυναμία ανάπτυξης στην Ασία, όπου εξάγει το 54% των προϊόντων και υπηρεσιών της.
Εν τούτοις, η δεύτερη κατά σειρά υποτίμηση του νομίσματος της Κίνας, σε συνδυασμό με τα μεγάλα προβλήματα της κινεζικής οικονομίας (μεταξύ άλλων αυξάνονται ραγδαία τα κόκκινα δάνεια στις τράπεζες της, ενώ πολλές επιχειρήσεις της δανείζονται για να πληρώσουν τόσο τους τόκους των χρεών τους, όσο και το προσωπικό τους), λειτουργούν αρνητικά για την οικονομία της Ιαπωνίας.
Το ερώτημα λοιπόν εν προκειμένω είναι το εάν η χώρα διαθέτει ακόμη όπλα, για να αντιμετωπίσει τα μελλοντικά της προβλήματα – ενώ, παρά το ότι τα περισσότερα βλέμματα είναι στραμμένα στα άλλα μεγάλα κράτη, στις Η.Π.Α., στην Ευρωζώνη και στην Κίνα, δεν πρέπει να αδιαφορεί κανείς για τα γεγονότα στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη.
Ολοκληρώνοντας, λόγω των υψηλότερων φορολογικών εσόδων συγκριτικά με αυτά που είχαν προϋπολογισθεί, φαίνεται πως η κυβέρνηση θα διαθέσει το ποσόν των 25 δις € περίπου για νέα κοινωνικοπολιτικά μέτρα, καθώς επίσης για την προώθηση των εξαγωγών γεωργικών προϊόντων – έτσι ώστε να μην περιορισθεί ο ρυθμός ανάπτυξης της.
Η κεντρική της τράπεζα πάντως, η οποία θα συνεδριάσει μία ημέρα μετά τη απόφαση της Fed για τα αμερικανικά επιτόκια, δεν φαίνεται να έχει διάθεση να αυξήσει ξανά την ποσότητα χρήματος – γεγονός απολύτως κατανοητό, αφού έχει ήδη υπερβεί όλα τα επιτρεπόμενα όρια. Ελπίζει δε πως θα επιτευχθεί τελικά το ποσοστό του πληθωρισμού που έχει τοποθετήσει ως στόχο (2%) – αφού έχει ουσιαστικά καταναλώσει όλα της τα όπλα, χωρίς μέχρι στιγμής μεγάλη επιτυχία.
.
Επίλογος
Όσο αυστηρά και αν θέλει να κρίνει κανείς την Ελλάδα, τις μέχρι σήμερα κυβερνήσεις της, τα λάθη και τις παραλείψεις τους, καθώς επίσης την απροθυμία των Πολιτών της για νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις, δεν μπορεί να υποτιμάει το γεγονός ότι, μία πολύ μεγαλύτερη χώρα, με εξαιρετικά ανταγωνιστική εξαγωγική βιομηχανία, με ανεξάρτητη νομισματική πολιτική κοκ. όπως η Ιαπωνία, είναι βυθισμένη σε παρόμοια προβλήματα – έχοντας ένα ανεξέλεγκτο δημόσιο χρέος, το οποίο θα υπερβεί σύντομα το 250% του ΑΕΠ της (όταν η πατρίδα μας οδηγήθηκε στο ικρίωμα από τη Γερμανία, με χρέος στο 110% του ΑΕΠ της), καθώς επίσης μεγάλα ελλείμματα.
Εκτός αυτού, δεν μπορεί κανένας να κατακρίνει τους Έλληνες, επειδή δεν θέλουν να μετατραπεί η χώρα τους σε μία ζώνη φθηνού εργατικού κόστους της γερμανικής βιομηχανίας – όπου οι εργαζόμενοι δεν θα επιτρέπεται να μιλούν, φοβούμενοι την απόλυση τους ή που θα διαχωρίζονται σε πράσινους, πορτοκαλί και κόκκινους, ανάλογα με την προοπτική εκδίωξης τους, ενώ θα παρακολουθούνται νυχθημερόν από κρυφές κάμερες (η χώρα της Lidl).
Από την άλλη πλευρά η Ελλάδα μπορεί να τα καταφέρει, εάν επιδιώξουν όλα μαζί τα κόμματα να επιτύχουν τις σωστές προϋποθέσεις – καθώς επίσης εάν δημιουργήσουν μία αδιάσπαστη δέσμη μεταξύ τους οι Πολίτες, οι πολιτικές παρατάξεις και οι Θεσμοί, συνεργαζόμενοι συναινετικά, με έναν κοινό εθνικό στόχο.
Άλλος δρόμος δυστυχώς δεν υπάρχει, ο χρόνος που έχουμε στη διάθεση μας τελειώνει, ενώ δεν πρέπει να ξεκινήσει το 2016 έτσι όπως προβλέπεται – εάν δεν θέλουμε να βυθιστεί η πατρίδα μας στο χάος και να λεηλατηθεί, χωρίς καμία δυνατότητα να επανέλθει στη φυσιολογική της κατάσταση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου