Οι πρόσφυγες, η κυβέρνηση, οι ΜΚΟ και το κίνημα αλληλεγγύης

Αν κανείς μείνει έστω και μία μέρα σε ένα από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, όπου παίζεται το προσφυγικό δράμα, το πρώτο πράγμα που θα διαπιστώσει είναι ότι ο δολοφονικός «μηχανισμός», που αυξάνει διαρκώς τον αριθμό των θυμάτων και υποβάλλει τους πρόσφυγες σε απίστευτες κακουχίες, βασανισμούς και εκμετάλλευση, δουλεύει ανενόχλητος. Ταυτόχρονα, θα διαπιστώσει την εντυπωσιακή απουσία του κράτους στη μάχη για να σωθούν ανθρώπινες ζωές και άνθρωποι από απίστευτα βάσανα –με την εξαίρεση του Λιμενικού.

Το τρίτο πράγ­μα, που θα δια­πι­στώ­σει, είναι ότι οι μόνοι που προ­σπα­θούν, αλλά είναι αν­θρω­πί­νως αδύ­να­το να αντι­με­τω­πί­σουν το πρό­βλη­μα στην τε­ρά­στια έκτα­σή του, είναι οι κά­τοι­κοι των νη­σιών και ακόμη πιο ιδιαί­τε­ρα πρω­το­πό­ρες ηρω­ι­κές ομά­δες αλ­λη­λέγ­γυων και οι υπάλ­λη­λοι των Μη Κυ­βερ­νη­τι­κών Ορ­γα­νώ­σε­ων (ΜΚΟ). Το τέ­ταρ­το, είναι ότι η πα­ρου­σία των ΜΚΟ διαρ­κώς αυ­ξά­νε­ται και ότι γί­νο­νται μη­χα­νι­σμός «ΜΚΟ­ποί­η­σης» της αλ­λη­λεγ­γύ­ης. 

Η «απου­σία του κρά­τους» και οι ΜΚΟ

Στη Λέσβο, όπου συμ­βαί­νουν τόσα τρα­γι­κά πε­ρι­στα­τι­κά, όπου μέχρι πρό­σφα­τα έβγαι­ναν κα­θη­με­ρι­νά κατά μέσο όρο 5-7.000 πρό­σφυ­γες (η ροή έχει μειω­θεί το τε­λευ­ταίο διά­στη­μα πε­ρί­που στο μισό), δεν υπάρ­χει πιο εντυ­πω­σια­κή απου­σία απ’ αυτή του κρά­τους. Ο δη­μο­σιο­γρά­φος του Γαλ­λι­κού Πρα­κτο­ρεί­ου Ει­δή­σε­ων Άρης Μεσ­σή­νης το πε­ριέ­γρα­ψε καλά με τα εξής λόγια: 

«Στη Μυ­τι­λή­νη δεν υπάρ­χει τί­πο­τα που να θυ­μί­ζει την πα­ρου­σία κρά­τους, έστω πτω­χευ­μέ­νου. Δεν υπάρ­χει στρα­τός να στή­σει σκη­νές για τους ζω­ντα­νούς, συσ­σί­τια για τους πει­να­σμέ­νους, για­τροί να σώ­σουν τους ημι­θα­νείς. Πού είναι οι για­τροί; Οι δια­σώ­στες της ΕΜΑΚ;»

Για ένα θέμα που απα­σχο­λεί ευ­ρω­παϊ­κές συ­νό­δους και την πα­γκό­σμια πο­λι­τι­κή, σε ένα νησί όπου συ­γκε­ντρώ­νε­ται το 50% των ημε­ρή­σιων προ­σφυ­γι­κών ροών, αυτή η απου­σία είναι πραγ­μα­τι­κά συ­γκλο­νι­στι­κή, εξορ­γι­στι­κή και κα­τα­ντά δο­λο­φο­νι­κή, αφού χά­νο­νται δε­κά­δες ζωές από την απου­σία μη­χα­νι­σμών διά­σω­σης και πε­ρί­θαλ­ψης. Από την απου­σία του ορ­γα­νω­μέ­νου κρά­τους. 

Το κενό της απου­σί­ας του κρά­τους κα­λύ­πτε­ται από δύο πα­ρά­γο­ντες:

Πρώτο, από ένα μα­ζι­κό κί­νη­μα αλ­λη­λεγ­γύ­ης των κοι­νω­νιών των νη­σιών, αλλά και από την πρω­το­πό­ρα και ανι­διο­τε­λή δράση αλ­λη­λέγ­γυων ακτι­βι­στών. Ιδιαί­τε­ρα στο πρώτο διά­στη­μα της μα­ζι­κής έλευ­σης προ­σφύ­γων ήταν ο μόνος «μη­χα­νι­σμός» υπο­δο­χής και έπρε­πε να αντα­πε­ξέλ­θει σε πρω­το­φα­νείς ανά­γκες: δε­κά­δες χι­λιά­δες σά­ντουιτς, μπου­κά­λια νερό, πα­πού­τσια και ρούχα (παι­δι­κά, αλλά όχι μόνο). Στην κά­λυ­ψη τόσο πρω­το­φα­νών ανα­γκών, οι κά­τοι­κοι των νη­σιών βο­ή­θη­σαν απο­φα­σι­στι­κά και με πολ­λούς τρό­πους: «άδεια­σαν οι ντου­λά­πες και πλέον δεν έχου­με για να δώ­σου­με άλλα ρούχα, πα­πού­τσια κ.λπ. Οι ανά­γκες είναι τε­ρά­στιες σε κα­θη­με­ρι­νή βάση», μας είπε αλ­λη­λέγ­γυος από τη Λέσβο. 

Δεύ­τε­ρο, από τη δράση των ΜΚΟ. Μόλις το ζή­τη­μα διε­θνο­ποι­ή­θη­κε, με τη μα­ζι­κό­τη­τα του προ­σφυ­γι­κού κύ­μα­τος, τα ναυά­για και τις τρα­γι­κές απώ­λειες αν­θρώ­πι­νων ζωών, κα­τέ­φτα­σαν στα νησιά οι ΜΚΟ για να κα­λύ­ψουν την «απου­σία του κρά­τους». Έφε­ραν μαζί τους «τε­χνο­γνω­σία» και υλικά μέσα, υπαλ­λή­λους που δού­λευαν με ωρά­ριο, χρή­μα­τα για την κά­λυ­ψη υλι­κών ανα­γκών. Η δράση τους ήταν αναμ­φί­βο­λα θε­τι­κή, αφού κά­λυ­ψαν ένα διαρ­κώς με­γα­λύ­τε­ρο μέρος των τε­ρά­στιων ανα­γκών υπο­δο­χής και συν­δρο­μής στους πρό­σφυ­γες εκεί που η το­πι­κή κοι­νω­νία και οι αλ­λη­λέγ­γυοι ακτι­βι­στές είχαν αρ­χί­σει να εξα­ντλούν τα όρια των αντο­χών και δυ­να­το­τή­των τους. 

Η «ΜΚΟ­ποί­η­ση» της αλ­λη­λεγ­γύ­ης

Όμως, η έλευ­ση των ΜΚΟ δεν έφερε μόνο αυτά… Έφερε επί­σης την ιδέα της «επαγ­γελ­μα­τι­κής» ενα­σχό­λη­σης με την αλ­λη­λεγ­γύη στους πρό­σφυ­γες, μαζί με όλα τα επα­κό­λου­θα. Σε αυτό συ­νη­γο­ρού­σε η προ­φα­νής ανά­γκη να ορ­γα­νω­θεί ένα «σύ­στη­μα επι­με­λη­τεί­ας» τε­ρά­στιων δια­στά­σε­ων, ώστε να πα­ρα­σχε­θεί στοι­χειώ­δης συν­δρο­μή σε χι­λιά­δες βα­σα­νι­σμέ­νους αν­θρώ­πους που κα­τέ­φτα­ναν κα­θη­με­ρι­νά. Το κρά­τος και οι «πά­τρω­νες» των ΜΚΟ (διε­θνείς χρη­μα­το­δό­τες όπως ο ΟΗΕ και η ΕΕ) αξιο­ποί­η­σαν τις τε­ρά­στιες-πιε­στι­κές ανά­γκες για να καλ­λιερ­γή­σουν την ιδέα της «επαγ­γελ­μα­τι­κής», έμ­μι­σθης και χρη­μα­το­δο­τού­με­νης από πα­γκό­σμια κέ­ντρα αλ­λη­λεγ­γύ­ης. Έτσι, ισχυ­ρο­ποι­ή­θη­κε μια τάση διαρ­κούς ΜΚΟ­ποί­η­σης και «επαγ­γελ­μα­το­ποί­η­σης» της αλ­λη­λεγ­γύ­ης, όπου η κατά τα άλλα απού­σα από το έργο της συν­δρο­μής στους πρό­σφυ­γες κυ­βέρ­νη­ση έκανε αι­σθη­τή την ανυ­παρ­ξία της:

α) Ο «επαγ­γελ­μα­τι­κός» μη­χα­νι­σμός των ΜΚΟ, οι έμ­μι­σθοι υπάλ­λη­λοι και τα υλικά μέσα από τη μια άρ­χι­σαν να πε­ρι­θω­ριο­ποιούν την κοι­νω­νι­κή αλ­λη­λεγ­γύη και τη δράση των αλ­λη­λέγ­γυων και από την άλλη άρ­χι­σαν να εν­σω­μα­τώ­νουν στο δικό τους μη­χα­νι­σμό ένα τμήμα των «μη­χα­νι­σμών» αλ­λη­λεγ­γύ­ης της κοι­νω­νί­ας και των αλ­λη­λέγ­γυων. Με­τα­ξύ άλλων, προ­σέ­φε­ραν και κα­λο­πλη­ρω­μέ­νες για τα δε­δο­μέ­να των νη­σιω­τι­κών αυτών πε­ριο­χών θέ­σεις ερ­γα­σί­ας σε αν­θρώ­πους που μέχρι τότε πρό­σφε­ραν ανι­διο­τε­λώς. 

β) Αφού η «ΜΚΟ­ποί­η­ση» της αλ­λη­λεγ­γύ­ης έφερε μαζί της και χρήμα (λεφτά για υλικά μέσα και για υπαλ­λή­λους, αλλά και γεν­ναί­ες χρη­μα­το­δο­τή­σεις από διε­θνείς επί­ση­μες πηγές), άρ­χι­σε και ο αντα­γω­νι­σμός των ΜΚΟ με­τα­ξύ τους, για το ποια θα αρ­πά­ξει με­γα­λύ­τε­ρο με­ρί­διο στο έργο της αλ­λη­λεγ­γύ­ης –και επο­μέ­νως χρη­μα­το­δο­τή­σεις. Τα φαι­νό­με­να βί­αιων επει­σο­δί­ων, ξυ­λο­δαρ­μών κ.λπ. ανά­με­σα σε μέλη ΜΚΟ, ακόμη και μέσα στο νερό κατά τη διάρ­κεια δια­σώ­σε­ων(!) επι­βε­βαιώ­νουν τη γνω­στή ατάκα του ελ­λη­νι­κού κι­νη­μα­το­γρά­φου «Είναι πολλά τα λεφτά, Άρη»… Προ­μή­θειες υλι­κών μέσων, (υπερ)κο­στο­λό­γη­ση των δη­μιουρ­γού­με­νων υπο­δο­μών κ.λπ. κ.λπ.

γ) Αφού κα­τέ­λα­βαν τον κενό χώρο που άφησε και αφή­νει η πα­ντε­λής απου­σία του κρά­τους στο έργο της υπο­δο­χής και συν­δρο­μής στους πρό­σφυ­γες, τα στε­λέ­χη των ΜΚΟ απαι­τούν τώρα από τις δη­μό­σιες υπη­ρε­σί­ες «άμεση εξυ­πη­ρέ­τη­ση» στο «έργο τους». Αντί τα νο­σο­κο­μεία, η Πε­ρι­φέ­ρεια, η Αυ­το­διοί­κη­ση να εμπλα­κούν με δικό τους σχέ­διο και με κυ­βερ­νη­τι­κή πα­ρό­τρυν­ση στο έργο της αλ­λη­λεγ­γύ­ης, είναι οι ΜΚΟ που προ­σπα­θούν τώρα να τους εντά­ξουν στο δικό τους σχέ­διο. 

δ) Η πα­ντε­λώς απού­σα κυ­βέρ­νη­ση έχει ωστό­σο κυ­ρί­αρ­χη πα­ρου­σία σε έναν τομέα: πρω­τα­γω­νι­στεί, υπο­δει­κνύ­ο­ντας με ονο­μα­τε­πώ­νυ­μο, ποιοι-ες πο­λί­τες των νη­σιών θα προ­σλη­φθούν ως υπάλ­λη­λοι των ΜΚΟ. Προ­σπα­θεί έτσι να χτί­σει ένα πε­λα­τεια­κό σύ­στη­μα πο­λι­τι­κής επιρ­ρο­ής, σε συ­νερ­γα­σία με τα «αφε­ντι­κά» των ΜΚΟ. Οι προ­τά­σεις της φτά­νουν βαθιά στις ομά­δες των αλ­λη­λέγ­γυων και της αντι­μνη­μο­νια­κής και αντι­κυ­βερ­νη­τι­κής Αρι­στε­ράς, με προ­φα­νείς στό­χους –έστω και αν το «κόλπο» δεν πιά­νει πάντα…

Το κί­νη­μα αλ­λη­λεγ­γύ­ης

Μπο­ρού­σα­με και μπο­ρού­με να μι­λά­με για κί­νη­μα αλ­λη­λεγ­γύ­ης στα νησιά; Απε­ρί­φρα­στα, ναι! Και μά­λι­στα σε δια­στά­σεις ανέλ­πι­στες. Ωστό­σο, η «κα­τά­στα­ση πνευ­μά­των» στις το­πι­κές κοι­νω­νί­ες είναι ευ­με­τά­βλη­τη και «αμ­φίρ­ρο­πη». Αν κα­νείς μεί­νει πε­ρισ­σό­τε­ρο από λίγες μέρες σε κά­ποιο από αυτά και αρ­χί­σει να απο­κτά βα­θύ­τε­ρη κα­τα­νό­η­ση του ζη­τή­μα­τος, θα αντι­λη­φθεί την «υπαρ­ξια­κή» και βαθιά διερ­γα­σία που γί­νε­ται στις κοι­νω­νί­ες των νη­σιών, καθώς το κα­τα­λυ­τι­κό γε­γο­νός του προ­σφυ­γι­κού ρεύ­μα­τος τις συ­γκλο­νί­ζει, ενερ­γο­ποιώ­ντας όλες τις εσω­τε­ρι­κές τους αντι­φά­σεις. 

Το τε­λι­κό πρό­ση­μο που θα έχει για τις κοι­νω­νί­ες των νη­σιών η συ­γκλο­νι­στι­κή επαφή τους με το «προ­σφυ­γι­κό» θα αφή­σει το απο­τύ­πω­μά του όχι μόνο σε αυτά κα­θαυ­τά τα νησιά, αλλά και στην ελ­λη­νι­κή κοι­νω­νία και στις πο­λι­τι­κές εξε­λί­ξεις συ­νο­λι­κό­τε­ρα. Πρώτα απ’ όλα στη Λέσβο, αλλά και στη Χίο, τη Σάμο, την Κά­λυ­μνο, παί­ζε­ται κατά ένα ση­μα­ντι­κό μέρος η συ­νο­λι­κό­τε­ρη κα­τεύ­θυν­ση των εξε­λί­ξε­ων. 

Από αυτή την άποψη, η «ΜΚΟ­ποί­η­ση» της αλ­λη­λεγ­γύ­ης επι­δρά εντε­λώς αρ­νη­τι­κά και εν δυ­νά­μει επι­κίν­δυ­να. Ο κό­σμος, που βο­ή­θη­σε απ’ το υστέ­ρη­μά του, βλέ­πει τώρα το «χρήμα» και τους πε­λα­τεια­κούς μη­χα­νι­σμούς να δε­σπό­ζουν, την αλ­λη­λεγ­γύη να γί­νε­ται «επι­χεί­ρη­ση», την κυ­βέρ­νη­ση να «βο­λεύ­ει» τους «δι­κούς» της στον επαγ­γελ­μα­τι­κό μη­χα­νι­σμό των ΜΚΟ, τις ΜΚΟ να αντα­γω­νί­ζο­νται σκαιό­τα­τα για τις χρη­μα­το­δο­τή­σεις. 

Είναι λοι­πόν εντε­λώς κρί­σι­μο ζή­τη­μα η πλή­ρης ανε­ξαρ­τη­σία του κι­νή­μα­τος αλ­λη­λεγ­γύ­ης από όλα αυτά. Η αντί­στα­ση στη «ΜΚΟ­ποί­η­ση» της αλ­λη­λεγ­γύ­ης. Η επι­μο­νή στη νι­κη­φό­ρα συμ­μα­χία ανά­με­σα στην ανι­διο­τε­λή αλ­λη­λεγ­γύη των απλών αν­θρώ­πων, τους αλ­λη­λέγ­γυους ακτι­βι­στές, την Αρι­στε­ρά της αλ­λη­λεγ­γύ­ης.https://rproject.gr