Ο Ντέιβιντ Φίλιπς είναι καθηγητής στο αμερικανικό Πανεπιστήμιο Κολούμπια, πρώην σύμβουλος του Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ και σύμβουλος στις προεδρίες Ομπάμα, Μπους και Κλίντον
Συντάκτης: Νικόλας Ζηργάνος
Πού βαδίζουν οι αμερικανο-τουρκικές σχέσεις και τι σκέφτονται στην Ουάσινγκτον για την πολιτική Ερντογάν στην περιοχή και τις επιπτώσεις της στις γειτονικές χώρες; Ποια είναι η σχέση της Τουρκίας με τις εξτρεμιστικές ισλαμικές οργανώσεις στη Συρία και ποιο είναι το μέλλον των Κούρδων;
Οι απαντήσεις που έδωσε στα ερωτήματα αυτά ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, Ντέιβιντ Φίλιπς, προσκεκλημένος από το ΕΛΙΑΜΕΠ για μια ομιλία στην Αθήνα με τίτλο: «Τουρκία, ένας αβέβαιος σύμμαχος», είναι απολύτως προσωπικές, ωστόσο αποτελούν προβληματισμό τον οποίο συμμερίζονται πολλοί Αμερικανοί αξιωματούχοι στην Ουάσινγκτον.
Ο Φίλιπς, υποστηρικτής της Χίλαρι Κλίντον και πρώην σύμβουλος του Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ αλλά και τριών Αμερικανών προέδρων (Μπιλ Κλίντον, Μπαράκ Ομπάμα και -για μικρή περίοδο- Τζορτζ Μπους), δεν έκρυψε την έντονη ανησυχία που υπάρχει στην Ουάσινγκτον για τις εξελίξεις στην περιοχή και ήταν ιδιαίτερα καυστικός και κριτικός για τον πρόεδρο της Τουρκίας, τον οποίο η Ουάσινγκτον έβλεπε αρχικά, στα πρώτα χρόνια της εξουσίας του, ως μεταρρυθμιστή που θα ενισχύσει τους δημοκρατικούς θεσμούς στη χώρα του και θα φέρει ειρήνη με τους Κούρδους.
Σημείο καμπής για την αλλαγή πλεύσης θεωρεί ο Φίλιπς το 2013.
«Το 2012 ο Μοχάμεντ Μόρσι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας κέρδισε τις προεδρικές εκλογές στην Αίγυπτο και ανετράπη από τον στρατό το 2013. Αυτή η εξέλιξη οδήγησε τον Ερντογάν στο συμπέρασμα και τον φόβο πως θα συνέβαινε το ίδιο και στην Τουρκία, με θύμα τον ίδιο.
Την ίδια χρονιά άρχισε και η πολύχρωμη ειρηνική εξέγερση στο πάρκο Γκεζί. Ηταν μια μαζική καταστολή, με την κυβέρνηση να προωθεί θεωρίες συνωμοσίας και την άποψη ότι οι διαδηλώσεις ήταν προσχεδιασμένη ενέργεια κατά του κράτους από ξένα κέντρα εξουσίας.
Ομως πολύ σημαντικό ήταν και το σκάνδαλο διαφθοράς που αποκαλύφθηκε στα τέλη του 2013 και ενέπλεκε τρεις υπουργούς και τον γιο τού Ερντογάν, Μπιλάλ, σε μίζες και διαπλοκή».
Τουρκία - εξτρεμιστές
«Το 2013 η Τουρκία προχώρησε και στη μαζική αποστολή στρατιωτικής βοήθειας στους εξτρεμιστές ισλαμιστές της Συρίας. Ηταν μια προσωπική απόφαση του Ερντογάν, ένα ευρύτερο σχέδιο που εκτέλεσε η ΜΙΤ και ο διευθυντής της, Χακάν Φιντάν, με σκοπό να υποστηριχτούν οι τζιχαντιστές με κάθε τρόπο.
»Πολλοί αναρωτιούνται από πού έρχονταν όλα αυτά τα χρήματα για αυτές τις ενέργειες. Ομως στις ΗΠΑ ήταν γνωστή η σχέση της Τουρκίας με τους εξτρεμιστές ισλαμιστές».
Δεύτερο σημείο καμπής ήταν το 2015 και η αμερικανική υποστήριξη προς τους Κούρδους της Συρίας, στο Κομπάνι, που προκάλεσε την οργή της Αγκυρας.
«Οταν οι Αμερικανοί μιλούν για συμμάχους στην περιοχή που πολεμούν το «Ισλαμικό κράτος», αναφέρονται στους Κούρδους, ενώ όταν ο Ερντογάν μιλάει για αγώνα κατά της τρομοκρατίας, δεν τον εννοεί ενάντια στους αδελφούς του μουσουλμάνους, αλλά ενάντια στους Κούρδους» υπογραμμίζει ο Φίλιπς, ο οποίος εκτιμά πως μέσα στους επόμενους 12 μήνες το Ιρακινό Κουρδιστάν θα ανακηρύξει την ανεξαρτησία του.
Αντίθετα εκτιμά πως οι Κούρδοι της Συρίας έχουν στόχο μια αποκεντρωμένη κουρδική διοίκηση στην περιοχή τους.
Ο Φίλιπς προβλέπει για τη Συρία πως «μάλλον θα μοιάζει με τον χάρτη της Βοσνίας την εποχή μετά την ειρηνευτική Συμφωνία του Ντέιτον. Μια περιοχή που θα ελέγχεται από τους Κούρδους, μια άλλη από τους Αραβες σουνίτες και μια τρίτη από τους αλαουίτες του Ασαντ, με χαλαρή κεντρική εξουσία και μεγάλη αυτονομία των αποκεντρωμένων οντοτήτων. Η Συρία θα παραμείνει ανεξάρτητο κράτος, με τα ίδια εξωτερικά σύνορα. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τα σχέδια του Ερντογάν».
«Για τον Ερντογάν η προοπτική να δημιουργηθεί μια κουρδική οντότητα, η Ροζάβα, κατά μήκος των νότιων συνόρων με την Τουρκία είναι ανάθεμα.
»Αυτός είναι ο χειρότερος εφιάλτης για τους Τούρκους και έστειλε τις ειδικές δυνάμεις του στρατού να το αποτρέψουν. Ο Ερντογάν έχει αποδείξει ότι μπορεί να χρησιμοποιήσει τη στρατιωτική ισχύ για να πετύχει η χώρα του σημαντικούς πολιτικούς στόχους».
Το πραξικόπημα
Η γνώμη του Φίλιπς για την εισβολή των Τούρκων στη Συρία είναι πως «θα αποτελέσει το Βατερλό του Ερντογάν».
Για το πραξικόπημα ο Αμερικανός καθηγητής τονίζει ότι «ένα στρατιωτικό πραξικόπημα δεν είναι ποτέ μονοπάτι που οδηγεί στη δημοκρατία.
Ο Ερντογάν χρησιμοποίησε προς όφελός του το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον των γκιουλενικών αλλά και άλλων αντιπάλων του. Ταυτόχρονα κατηγόρησε ευθέως την αμερικανική κυβέρνηση ότι ενορχήστρωσε το πραξικόπημα. Είναι μια κατηγορία απολύτως αναληθής και χωρίς καμία απόδειξη.
Οξύνοντας τη ρητορική του ο Ερντογάν, έχει δημιουργήσει ένα σοβαρό κίνδυνο για τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών στην Τουρκία και δεν είναι σε αρμονία με τις σχέσεις που θα περιμέναμε να έχει με τις ΗΠΑ ένας ιστορικός σύμμαχος».
«Δυστυχώς αυτό που βλέπουμε σήμερα στην Τουρκία είναι έναν σύμμαχο που έγινε αβέβαιος κι ένα σύστημα διακυβέρνησης που διολισθαίνει στη δικτατορία. Η τουρκική στρατιωτική εισβολή στη Συρία και η επαπειλούμενη στο Ιράκ, οι προτάσεις αναθεωρητισμού της Συνθήκης της Λωζάννης είναι ανησυχητικά μηνύματα».
«Αυτά που είπε ο Ερντογάν για τη Λωζάννη τα είπε για να επιτεθεί στους κεμαλιστές. Βέβαια αμφισβητεί έτσι και τη διεθνή τάξη. Αυτό είναι επικίνδυνο, αλλά πρέπει να τον κρίνουμε για όσα κάνει και όχι για όσα λέει. Ομως όσα λέει είναι μια προειδοποίηση για όσα μπορεί να κάνει».
«Δεν μπορούμε να σκεφτόμαστε την Τουρκία με βάση αυτό που ήταν ή αυτό που θα θέλαμε να είναι, αλλά με αυτό που πραγματικά είναι σήμερα. Και σήμερα η Τουρκία είναι ένας αβέβαιος σύμμαχος πάνω στον οποίο δεν μπορούμε να στηριχτούμε».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου