Γράφει ο Γεώργιος Αϊβαλιώτης
Αναλυτής γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής ασφάλειας
Στις 17 Οκτωβρίου του περασµένου έτους ιρακινές και κουρδικές δυνάμεις ξεκίνησαν επιχειρήσεις για την ανακατάληψη της Μοσούλης, της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης του Ιράκ, η οποία ελεγχόταν από το ISIL από τον Ιούνιο του 2014.
Ουσιαστικά η πόλη, που ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα του «χαλιφάτου» ήταν ένα σύμβολο της αύξησης της εξοχότητας και της ικανότητας της οργάνωσης να ελέγχει και να διοικεί µία επικράτεια. Η απώλεια της πόλης θα σήμαινε τη συμβατική ήττα των τζιχάντιστών στο Ιράκ
Η εναλλακτική στρατηγική της ISIL
H ISIL προς το παρόν δέχεται σηµαντική πίεση από πολλαπλούς παίχτες στην περιοχή οι οποίοι περιορίζουν τον έλεγχο που ασκεί. Προκειμένου να αντισταθµίσει την πτώση του, το «χαλιφάτο» προσαρμόζει την στρατηγική του και το ιδεολογικό μήνυμά του προς τους οπαδούς του, προκειµένου να µεταπηδήσει σε ένα πιο κεκαλυμμένο δίκτυο δράσης. Αυτό φάνηκε το Μάιο του 2016, όταν ο εκλείποντας εκπρόσωπος της οργάνωσης, Abu Muhammad aI Adnani, προς έκπληξη πολλών, ανακοίνωνε ότι η φυσική απώλεια περιοχής δεν θα οδηγούσε στην ήττα της οργάνωσης σε ένα οπτικοακουστικό µήνυμα που δημοσιεύθηκε από το al-Furqan Media Foundation (μέσο προπαγάνδας της ISIL). Τα μέσα προπαγάνδας της ISIL, ταυτόχρονα, ξεκίνησαν να επικεντρώνονται πολύ λιγότερο στην διοίκηση του «χαλιφάτου» και πολύ περισσότερο στις στρατιωτικές επιχειρήσεις και στις τροµοκρατικές επιθέσεις στο εξωτερικό. Σε αυτό το πλαίσιο το περιοδικό ‘Dabiq’ (κωμόπολη της Συρίας με ιδιαίτερη σημασία λόγω των εσχατολογικών προφητειών για την εμφάνιση του μουσουλμανικού «Μεσσία») αντικαταστάθηκε από το ‘Rumiyah’ (Rome), τo οποίο παρουσιάζει μεγαλύτερη προσήλωση στην μακρόπνοη στόχευση του ιδεολογικού αγώνα που αντιμετωπίζει η οργάνωση, µία ξεκάθαρη ένδειξη ότι η ISIL προετοιμάζει τους οπαδούς της για μελλοντικές απώλειες εδαφών.
Επανεγκατάσταση στη Συρία και περιορισµένη διασπορά
Δεδομένης της στρατηγικής και συµβολικής σημασίας της Μοσούλης, η ISlL δεν πρόκειται να υποχωρήσει αμαχητί. Ωστόσο, η διοίκηση της οργάνωσης φαίνεται ότι αποτελείται κυρίως από πραγματιστές, οι οποίοι φυσικά και γνωρίζουν το αναπόφευκτο της ήττας στην περιοχή. Τούτο σημαίνει ότι η οργάνωση θα αναζητήσει να εξισορροπήσει μέσω μίας αντεπίθεσης που θα επιτρέψει να υπεραμυνθεί της πόλης με τις ελάχιστες δυνατές απώλειες, σε προσωπικό και µέσα, για όσο αυτό είναι δυνατόν.
Οι τζιχαντιστές πιθανώς έχουν ήδη προβεί στις προετοιμασίες για την υποχώρησή τους στη Συρία όπου ελέγχουν ακόμα εδάφη και μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν για την αναδιοργάνωση των δυνάμεών τους. Συνεπώς δεν είναι τυχαίο ότι κατά καιρούς βλέπουμε δηµοσιεύματα ότι πολύτιμα εφόδια και ηγετικές φυσιογνωμίες της οργάνωσης έχουν εγκαταλείψει την πόλη, προκειμένου να προστατευθούν για μελλοντικές επιχειρήσεις. Οι εκκλήσεις του Baghdadi προς τους μαχητές του, να παραμείνουν στο Β. Ιράκ και να πολεμήσουν, οφείλονται στην ανάγκη συνασπισμού των δυνάµεων που θα παραμείνουν στην πόλη, μέσω μηνυμάτων περί θείων υποσχέσεων που δόθηκαν από τον Μωάµεθ. Φυσικά ακόµα και μετά την πτώση της Μοσούλης είναι σχεδόν βέβαιο ότι εντός του πληθυσμού της ευρύτερης περιοχής θα βρίσκονται θύλακες τζιχαντιστών, εν υπνώσει, προκειμένου να προβούν σε ασύμµετρες επιθέσεις όταν απαιτηθεί.
Τρέχουσα επιθετική τακτική στο Ιράκ
Κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων η ISIL:
1. θα διεξάγει ασύμμετρες επιθέσεις στην ιρακινή επικράτεια, προκειμένου να αποπροσανατολίσει τις ιρακινές και κουρδικές δυνάμεις που επιτίθενται, όπως έπραξε και στις 20-21 Οκτωβρίου του περασµένου έτους στο Kirkuk δημοσιεύοντας οπτικοακουστικό υλικό µέσω του Amaq News Agency,
2. θα προβεί σε επιθέσεις με χημικά,
3. θα σχεδιάσει και θα επιχειρήσει επιθέσεις εναντίον διπλωματών και υποδομών ξένων συμφερόντων, που θα αποσπάσουν την προσοχή των ΜΜΕ, προκειμένου εν τέλει να πιέσουν τις επιτιθέμενες δυνάμεις στη Μοσούλη προς υποχώρηση. Μία ανάλογη ενέργεια φαίνεται πως ήταν η δολοφονία του ρώσου Πρέσβη στην Τουρκία, αν κι εκεί ο χώρος επιχειρήσεων που αναφέρθηκε ήταν το Aleppo. Ωστόσο το γενικότερο πνεύμα δράσης δεν αλλάζει.
Φυσικά και ο μεγαλύτερος κίνδυνος που διατρέχει το Ιράκ είναι η αναζωπύρωση σεκταριστικών αντιπαραθέσεων σε περιοχές που ο κυβερνητικός έλεγχος παρουσιάζει αδυναμίες. Δεν θα πρέπει να παραβλέπουμε ότι η κοιλάδα του Ευφράτη και η συνοριακή περιοχή μεταξύ Ιράκ και Συρίας θα αποτελούν πάντα ζώνες κινδύνου για εξαπόλυση επιθέσεων στην ιρακινή επικράτεια η οποία θα αργήσει πολύ από το να χαρακτηριστεί ασφαλής.
Αντεπίθεση από Συρία και τροµοκρατικές επιθέσεις
Η πτώση της Μοσούλης εν τέλει δεν θα επηρεάσει τη δυνατότητα της οργάνωσης να σχεδιάζει και να διεξάγει επιθέσεις από το εξωτερικό. Αυτή η δραστηριότητα θα επηρεαστεί πολύ περισσότερο από την πτώση της Raqqah και της απώλειας άλλων προσφιλών περιοχών για την επίθεση των τζιχαντιστών στην ιρακινή επικράτεια. Βραχυπρόθεσμα η απώλεια της πόλης θα οδηγούσε σε μία αύξηση των τρομοκρατικών και επιθετικών επιχειρήσεων της οργάνωσης, αλλά μακροπρόθεσµα θα μείωνε τα οφέλη που αποκοµίζει από το ασφαλές καταφύγιο της μεγαλούπολης και θα µείωνε το επίπεδο κινδύνου που παρουσιάζει αυτή τη στιγμή.
Παγκόσµιο Δίκτυο Τζιχαντιστών
Άλλο ένα σημαντικό στοιχείο για τους τζιχαντιστές είναι πως η λογιστική τους υποστήριξη και το δίκτυο επικοινωνιών τους συνεχίζει να στηρίζεται στη συριακή επικράτεια. Ως εκ τούτου, η πτώση της Μοσούλης δεν θα επηρεάσει αυτόν τον τομέα επιχειρήσεων, ωστόσο η μείωση εδαφών θα αποφέρει λιγότερα οφέλη στην οργάνωση, η οποία σταδιακά θα δυσκολεύεται περισσότερο για την υποστήριξη των θυλάκων που διατηρεί σε περιοχές απομακρυσμένες από τη Μ. Ανατολή.
Αυτό έχει ιδιαίτερη σηµασία για τους δυτικούς, αφού η απώλεια εδαφών, όπως αυτό της Μοσούλης, θα οδηγήσει την οργάνωση να στηρίζεται όλο και περισσότερο στους εν λόγω θύλακες στο εξωτερικό, προκειμένου να διατηρήσει την επιτυχή εικόνα της, κάτι που μπορεί να σημειωθεί µόνο µε εντατικοποίηση των επιθέσεων αυτών των θυλάκων.
Ενίσχυση του παγκόσµιου δέους της οργάνωσης
Δυστυχώς υπάρχουν περιορισμένες ενδείξεις ότι οι απώλειες της ISIL έχουν επηρεάσει την παγκόσμια εικόνα της. Οι απανταχού εξτρεμιστές συνεχίζουν να εμπνέονται από την ιδεολογία και τη δράση της οργάνωσης με τουλάχιστον 40 επιτυχημένες επιθέσεις να έχουν σημειωθεί το δεύτερο εξάμηνο του 2016.
Οι ήττες σε Συρία και Ιράκ υπονομεύουν σίγουρα την εικόνα της ISIL και αποτελούν ένα καίριο πλήγμα στη ρητορική της εγκαθίδρυσης ενός σύγχρονου χαλιφάτου το οποίο ριζοσπαστικοποιεί, προσελκύει και εμπνέει εξτρεµιστές. Περεταίρω απώλειες εδαφών και η προοπτική της φυσικής κατάρρευσης του «χαλιφάτου» εγείρουν την προοπτική της καίριας φθοράς της εικόνας της οργάνωσης. Ωστόσο, η απώλεια ενός προορισμού για τους απανταχού εξτρεμιστές δηµιουργεί ένα ιδεολογικό και φυσικό αδιέξοδο κατεύθυνσης της παράλογης δράσης τους, το οποίο αυξάνει τους κινδύνους για την ασφάλεια των περιοχών στις οποίες διαβιούν, από τη στιγμή που όπως ήδη αναφέρθηκε η παγκόσμια εικόνα της ISIL στηρίζεται κυρίως στην εξτρεμιστική ιδεολογία της και όχι στην απώλεια των οποιονδήποτε εδαφών.
Το παράδειγμα της Τουρκίας
Η ISIL προέβη σε μια ασυνήθιστη, για τα δεδομένα της οργάνωσης, ανάληψη ευθύνης για την πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση στην Τουρκία, αναφέροντας ότι «στρατιώτης του χαλιφάτου» διεξήγαγε την επίθεση στο νυκτερινό κέντρο της Κων/πολης, από την οποία σκοτώθηκαν 39 άτομα.
Η οργάνωση ανέφερε ότι στόχος της επίθεσης ήταν εορτάζοντες Χριστιανοί, ως απάντηση στις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Τουρκίας κατά της ISIL στη βόρεια Συρία. Ωστόσο, τα περισσότερα από τα θύματα ήταν τουρίστες από μουσουλμανικές χώρες.
Η ανάληψη ευθύνης έγινε μετά από πρόσφατο προπαγανδιστικό βίντεο που προέτρεπε για επιθέσεις στην Τουρκία. Η lSIL επαίρεται ότι διαθέτει πυρήνες στην Τουρκία, πως προωθεί προπαγάνδα στην τουρκική γλώσσα και θεωρείται ότι διαθέτει εκατοντάδες Τούρκους στις τάξεις της. Ωστόσο, μέχρι τώρα η επίθεση, την ευθύνη της οποίας είχε αναλάβει στην Τουρκία, ήταν η δολοφονία Σύριου δημοσιογράφου τον Μάρτιο του 2016 και μια επίθεση κατά Ειδικών Δυνάμεων της Αστυνομίας στην Επαρχία Diyarbakir, την ευθύνη για την οποία ανέλαβαν επίσης και οι Κούρδοι. Και άλλες επιθέσεις στην Τουρκία έχουν συνδεθεί με την ISIL, αλλά χωρίς ανάληψη ευθύνης.
Η συγκεκριμένη ανάληψη ευθύνης σηματοδοτεί μια μεταβολή της στρατηγικής της ISIL στην Τουρκία, μια µουσουλµανική χώρα που είναι και μέλος του ΝΑΤΟ. Πρόκειται για µία νέα φάση. Αυτό που είχαμε πριν ήταν ένας ακήρυκτος πόλεμος. Τώρα πλέον είμαστε μάρτυρες ενός ανοικτού πολέμου.
Στην ανάληψη ευθύνης από την ISIL αναφέρεται ότι ο δράστης πραγματοποίησε την επίθεση, «για να μάθει η άπιστη Τουρκία ότι το αίµα των Μουσουλμάνων που χύνεται από αεροπορικές επιδρομές και άλλες επιθέσεις θα µετατραπεί σε πυρά στη δική της επικράτεια». Η ISIL στέλνει ένα ηχηρό μήνυµα στην τουρκική Κυβέρνηση, ότι θα πληρώσει με αίμα την επιχείρησή της στη βόρεια Συρία, παρόµοιο µε αυτό που απέστειλε στην Ιορδανία το 2015, όταν δηµοσίευσε οπτικοακουστικό υλικό με τον ιορδανό πιλότο που η οργάνωση έκαψε ζωντανό. Τότε η κοινωνία της Ιορδανίας, ενός επίσης μουσουλμανικού κράτους, θορυβήθηκε τόσο, ώστε να εξαναγκαστεί η κυβέρνηση να αποχωρήσει από τις επιχειρήσεις εναντίον των τζιχαντιστών.
Φυσικά η συγκριµένη επίθεση αποτελεί και ένδειξη της απόγνωσης η οποία επικρατεί στις τάξεις της ISIL. H οργάνωση απειλείται στην ΑΙ Bab, στη Raqqah και στη Μοσούλη του Ιράκ και χρειάζεται να ανακτήσει την αυτοπεποίθησή της. Η επιθετικότητα κατά της Τουρκίας είναι σύμφωνη με την πρακτική της οργάνωσης να εξισώνει τρομοκρατικές επιθέσεις που προκαλούν πολλά θύματα με βομβαρδισμούς και αεροπορικές επιδρομές κατά περιοχών τις οποίες ελέγχει.
Η επίδραση της ανακατάληψης της Μοσούλης για το µέλλον
Η πτώση της Μοσούλης θα είναι ένα σημαντικό βήµα για την ύφεση του φαινομένου του «χαλιφάτου». Θα επιφέρει αναπόφευκτα πτώση του ηθικού, της λογιστικής υποστήριξης, της πρόσβασης σε πόρους και της παγκόσμιας εικόνας της ISIL. Ως εκ τούτου, οι ηγέτες των τζιχαντιστών θα αντιμετωπίσουν ιδιαίτερες προκλήσεις ως προς τη δικαιολόγηση του αποτελέσματος.
Παρά τα ανωτέρω η απώλεια της πόλης δεν θα είναι ένα θανάσιμο πλήγμα, όσο η οργάνωση θα κατέχει υπό τον έλεγχό της εδάφη στη Συρία. Η οργάνωση θα εξακολουθεί να διατηρεί τη Raqqah, στην οποία έχει προσδώσει την ίδια συμβολική σημασία και η δράση της θα συνεχίσει, λίγο έως πολύ, στους ίδιους ρυθμούς. Ίσως για αυτό το λόγο ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος των ΗΠΑ έχει δηλώσει πως θα στηρίξει Ρωσία και Ιράν στην καταπολέμηση της ISIL στη Συρία.
Το Ιράκ θα παραμείνει εγκλωβισμένο στην υψηλή ανασφάλεια και στη βαθιά διάσπαση του σεκταρισμού, που εν πολλοίς οδήγησαν στην άνοδο των τζιχαντιστών στη χώρα. Ακόμα και αν η ISIL εξαλειφθεί από την ιρακινή επικράτεια οι υποβόσκοντες παράγοντες της ενδεχόμενης επιστροφής της ή της ανάδειξης μίας διαδοχής οργάνωσης θα παραμένουν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου