Δευτέρα 26 Ιουνίου 2017

ΚΥΠΡΟΣ: Τα ηττημένα μυαλά και η Τουρκία


Καθώς εντείνονται οι συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού, στο διάλογο που διεξάγεται ταυτόχρονα στις δύο κοινότητες κατατίθενται διάφορες απόψεις τις οποίες αξίζει να προσεγγίσουμε, μελετήσουμε και συμπεριλάβουμε στην προσπάθεια διαμόρφωσης μιας όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένης εικόνας 
Είναι μια αστική αντίληψη με την οποία και φυσικά δεν ταυτιζόμαστε, αλλά κρίνουμε ότι πρέπει να δούμε κριτικά.
ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ
Αυτό που διακυβεύεται είναι κατά πόσον η Κύπρος θα παραμείνει έρμαιο της γεωστρατηγικής κάποιων χωρών ή θα ανακτήσει τη δική της γεωπολιτική αξία.
Αυτό που θα μπορούσε να κριθεί στο Κραν Μοντανά και στη Γενεύη τις επόμενες μέρες, αν είχαμε βέβαια ένθεν και ένθεν σοβαρούς πολιτικούς, δεν είναι κατά πόσον μπορούν να συμβιώσουν Ε/Κ και Τ/Κ στην Κύπρο. Αυτό ήδη γίνεται από το 1571, επιβεβαιώθηκε το 1960, διεκόπη το 1974 και επανεκκίνησε το 2003 με το άνοιγμα των οδοφραγμάτων. Το θέμα της συμβίωσης σε ένα νησί 9.251 τετραγωνικών χιλιομέτρων είναι εφικτό, έτσι και αλλιώς. Είτε διά μιας δομημένης και σοβαρής λύσης που θα καθορίζει κανόνες συνύπαρξης, είτε διά της όποιας λύσης. Αυτό που υπάρχει σήμερα και αποδέχονται τα κόμματα του Κέντρου ως προτιμητέο status quo και για το οποίο τώρα τελευταία σφυρίζει αδιάφορα και ο Νίκος Αναστασιάδης, είναι «η όποια λύση».

Για να το ξεκαθαρίσω σε κάποιους που νομίζουν ότι θα λύσουν το Κυπριακό παίζοντας, αυτές τις μέρες, με τις λέξεις, θα μπορούσα να ζήσω και με αυτήν «την όποια λύση». Δεν είμαι πρόσφυγας, δεν έχω ούτε σπίτια ούτε περιουσίες στον βορρά, δεν περιμένω ούτε  επιστροφή ούτε αποζημίωση, ούτε ανταλλαγή.

Ως Λεμεσιανός, μάλιστα, θα μπορούσα να αφομοιώσω άνετα το παραμύθι του Νικόλα Παπαδόπουλου ο οποίος δεν δέχεται λέει λύση αν παραμείνει έστω και ένας Τούρκος  στρατιώτης (ή έστω 500 που αποδέχτηκε ο κ. Κοτζιάς) στην Κύπρο. Φοβερή ατάκα, όντως, για να συμπληρώσει: «Προτεραιότητά μας είναι να προστατέψουμε την Κυπριακή Δημοκρατία». Με λίγα λόγια η Κυπριακή Δημοκρατία σήμερα, με 37% του εδάφους της κατεχόμενο, στην παρουσία 40.000 Τούρκων στρατιωτών και 70.000 εποίκων (το 2004 ήταν 40.000) είναι προστατευμένη και εμπνέει ασφάλεια στον υποψήφιο Πρόεδρο της τριμερούς! Οπότε αν αυτοί φύγουν και η Κύπρος επανενωθεί εντός της ΕΕ, δεν θα υπάρχει ασφάλεια!.. μας λένε. Γιατί; Διότι η Τουρκία θα βρει τρόπο να καταλάβει ολόκληρη την Κύπρο άλλως πως! Άλλη φοβερή απάντηση. Και γιατί παρακαλώ; Μήπως οι Τούρκοι είναι πιο έξυπνοι από μας; Πιο μάγκες; Ή μήπως εμείς οι Ε/Κ είμαστε μια φάρα κομπλεξικών με ηττημένα μυαλά; Κάποιος επιτέλους πρέπει να ρωτήσει όλους αυτούς του κεντρώους ηγέτες: Μήπως γεννήθηκαν και ζουν για να φοβούνται από το πρωί μέχρι το βράδυ τους Τούρκους; Κύριοι, get a life!

Κάποτε βεβαίως σκέφτομαι και πιο πονηρά. Μήπως κάποιες ηγεσίες βολεύονται από τη μη λύση και την επερχόμενη διχοτόμηση; Κάποιοι Ε/Κ λεφτάδες που έχασαν την μπανανία των ελευθέρων περιοχών λόγω μνημονίου και αυστηρότερων ελέγχων, μπορεί και να βολεύονται με μια αναγνωρισμένη μπανανία στον βορρά; Σε αυτήν θα πάνε να ιδρύσουν ξανά τις εταιρείες-μαϊμού, θα ξεπλένουν το μαύρο χρήμα, θα φέρνουν φτηνό εργατικό δυναμικό από την Τουρκία και θα κάνουν τις βρομοδουλειές τους μια χαρά. Στην προστατευμένη και αναγνωρισμένη Κυπριακή Δημοκρατία θα πουλάνε φούμαρα και πατριωτισμό, θα κτίζουν μνημεία, θα καταθέτουν στεφάνια και θα δουλεύουν ψιλό γαζί τους πρόσφυγες και τον φτωχό και αφελή κοσμάκη. Στον βορρά θα μετατρέπονται σε νονούς και με τους Τούρκους νονούς θα κάνουν τις γνωστές ματσαράγκες. Ίσως ανακαλύψουν και την αξία της γεωγραφικής εγγύτητας. Σήμερα, αντιλαμβάνεστε, πέφτουν μακριά ο Παναμάς και οι λοιποί φορολογικοί παράδεισοι.    

 Το σημαντικό

 Ξεκίνησα να λέω ότι το στοίχημα της επί θύραις διάσκεψης δεν είναι η συμβίωση Ε/Κ και Τ/Κ. Αυτό γίνεται ή θα γίνεται με διάφορους τρόπους όχι προς όφελος όλων, αλλά πάντα κάποιων λίγων. Αυτών που θα σφίγγουν την καρδιά και θα πηγαίνουν στον βορρά λέγοντας ότι δεν αναγνωρίζουν την κατοχή και ότι η πατρίδα τους είναι μια. Και αυτών που θα πηγαίνουν για να κάνουν δουλειές και θα επιστρέφουν στις ελεύθερες περιοχές για να δουλεύουν τους αφελείς που αγοράζουν κάθε Κυριακή «Φιλελεύθερο» για να ενημερώνονται μέσα από τις προφητείες του Κοσμά του Αιτωλού και του Παϊσίου πότε το ξανθό γένος θα τους απελευθερώσει.  

Το στοίχημα του Κραν Μοντανά όμως είναι άλλο. Αυτό που διακυβεύεται είναι κατά πόσον η Κύπρος θα παραμείνει έρμαιο της γεωστρατηγικής κάποιων χωρών ή θα ανακτήσει τη δική της γεωπολιτική αξία. Η γεωστρατηγική μελετά τους συσχετισμούς δυνάμεων σε διεθνές επίπεδο (παγκόσμιο ή περιφερειακό) και συνδέεται με την έννοια της στρατιωτικής  ισχύος και της εξωτερικής πολιτικής. Συγκεκριμένα, η γεωστρατηγική αναφέρεται στην πολιτική που έχει ως αντικείμενο γεωγραφικές περιοχές που ενδιαφέρουν το συγκεκριμένο κράτος και επηρεάζουν την ασφάλειά του ή τα εθνικά του συμφέροντα. Η Κύπρος τους τελευταίους αιώνες είναι υποχείριο των γεωστρατηγικών συμφερόντων διαφόρων άλλων. Των Οθωμανών, των Βρετανών και από το 1960 των τριών εγγυητριών δυνάμεων οι οποίες διατήρησαν στρατεύματα και βάσεις στο έδαφος της. Στην πραγματικότητα δεν ήμασταν ποτέ ανεξάρτητο κράτος. Η Κυπριακή Δημοκρατία, για να το θέσω πιο καθαρά, δεν ήταν ποτέ από το 1960 και μετά, πολύ δε περισσότερο μετά το 1974, ανεξάρτητο κράτος.

Στην Ελβετία, αν θέλουμε να δούμε τη μεγάλη εικόνα, μπορούμε, χωρίς βέβαια να καταστούμε αιθεροβάμονες, να μπούμε σε πιο μετριοπαθή μονοπάτια μιας γεωπολιτικής η οποία τουλάχιστον θα αναγνωρίζει την ύπαρξή μας ως χώρας μέλους της ΕΕ. Τότε ίσως θα μπορούσαμε να καταστούμε μια πιο αξιοπρεπής χώρα.

Οι εγγυήσεις

Για να το πετύχουμε αυτό, βέβαια, πρέπει να συζητήσουμε σοβαρά το θέμα της κατάργησης των εγγυητικών Συνθηκών της Ζυρίχης. Και σοβαρή συζήτηση δεν είναι ατάκες του στυλ «πάρτε τα στρατεύματά σας και δρόμο». Όταν ζητάμε την κατάργηση των επεμβατικών δικαιωμάτων της Τουρκίας, οφείλουμε να έχουμε και πρόταση. Η Τουρκία έχει ερείσματα στην Κύπρο και αυτά είναι η τ/κ κοινότητα, αλλά και τα οικονομικά συμφέροντα που έχουν δημιουργηθεί τόσα χρόνια… ενώ κάποιοι έριχναν τον εχθρό στη θάλασσα. Οπότε οφείλουμε να έχουμε άποψη για το ποια σχέση θέλουμε να έχουμε με την Τουρκία μετά τη λύση.

Σε αυτό το σημείο υπάρχει πρόβλημα. Ούτε σε επίπεδο ηγεσίας ούτε σε επίπεδο πολιτών υπάρχει προβληματισμός. Όλοι θεωρούν ότι αν υπάρξει λύση του Κυπριακού, η Τουρκία πρέπει να πάρει τους εποίκους και τον στρατό και να ξεκουμπιστεί. Κανείς δεν διανοείται ότι σε τέτοια περίπτωση την επομένη η τουρκοκυπριακή κοινότητα θα καταρρεύσει και θα κηρύξει πτώχευση αφού όλη η οικονομική της δραστηριότητα διεξάγεται  μέσω Τουρκίας. Κανείς -πολύ περισσότερο- δεν διανοείται ότι η Τουρκία σε μια περίοδο ειρήνης θα μπορούσε να γίνει σύμμαχος της Κύπρου και σοβαρός οικονομικός εταίρος.

 Τουρκία - ΕΕ  

 Όσοι θεωρούν εξωπραγματικές αυτές τις θέσεις οφείλουν να ρίξουν μια ματιά στις εμπορικές σχέσεις της ΕΕ στην οποία ανήκουμε και της Τουρκίας. Η Τουρκία είναι ο τέταρτος παγκοσμίως εξαγωγέας προϊόντων στην ΕΕ και ο πέμπτος εισαγωγέας προϊόντων από την ΕΕ. Ο τζίρος μεταξύ ΕΕ - Τουρκίας ξεκίνησε με 28 δισ. το 1995 όταν υπογράφηκε η συμφωνία τελωνειακής  ένωσης και έφτασε το 2014 στα 160 δισεκατομμύρια ευρώ. Με λίγα λόγια το 45% των εξαγωγών της Τουρκίας γίνεται με εταίρο την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επιπλέον η τελωνειακή ένωση επέτρεψε στην Τουρκία να εναρμονισθεί και να μετατραπεί σταδιακά σε εμπορικό κράτος εντάσσοντάς την ουσιαστικά στο παγκόσμιο εμπορικό γίγνεσθαι σε σημείο που οι παγκόσμιες εξαγωγές της να φτάσουν το 2014 στα 400 δισ. ευρώ βελτιώνοντας το ακαθάριστο εθνικό εισόδημα της χώρας κατά 59%.

Μετά το 2014 βέβαια η οικονομική  κατάσταση της χώρας άρχισε να επιδεινώνεται. Το εσωτερικό χάος λόγω της τρομοκρατίας και του πραξικοπήματος, η κρίση στην Κριμαία και ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή, της στέρησαν τεράστια  έσοδα από εξαγωγές αλλά και από τον τουρισμό. Οι εξαγωγές προς την Αίγυπτο μειώθηκαν κατά 10%, προς το Ιράν 61%, τα Εμιράτα 5%, τη Ρωσία και την Ουκρανία 21% και 15% αντίστοιχα. Η μόνη αύξηση στις εξαγωγές της Τουρκίας σημειώθηκε με την ΕΕ κατά 9% και τις ΗΠΑ κατά 13%. Αν σκεφτεί κανείς ότι οι εξαγωγές της Τουρκίας συνεισφέρουν κατά 50% στο ΑΕΠ της, αντιλαμβάνεται κανείς τη δύσκολη θέση στην οποία βρίσκεται αυτή τη στιγμή ο Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος οικοδόμησε τη δημοφιλία του τριπλασιάζοντας τα τελευταία χρόνια τα εισοδήματα των Τούρκων πολιτών.

Με βάση τους πιο πάνω αριθμούς, αντιλαμβάνεται κανείς γιατί η Τουρκία χρειάζεται τον αναπνευστήρα της ΕΕ, διαφορετικά θα πάρει την οικονομική κατιούσα. Αντιλαμβάνεστε γιατί ο προ μηνών υβριστής της ΕΕ Ερντογάν σήμερα συναντιέται με τον Γιούνκερ και ζητά αναβάθμιση της σχέσης Τουρκίας- ΕΕ. Όταν το μισό σου εμπόριο διεξάγεται με την Ευρώπη, η οποία σε αντίθεση με τις υπόλοιπες αγορές είναι σταθερή, με τις συναλλαγές σε αυξητικές τάσεις, τότε δεν σε παίρνει να κάνεις νταηλίκια. Αυτή εξάλλου είναι και η δύναμη της Ευρώπης. Η σταθερότητά της, η τεράστια εσωτερική αγορά της και η εμμονή στις αρχές που πρεσβεύει. Είναι η μόνη δύναμη στον πλανήτη η οποία σήμερα μπορεί να φέρει σε λογαριασμό χώρες όπως η Τουρκία. Με το αζημίωτο βέβαια, αφού η τεράστια τουρκική αγορά προσφέρει ένα καλό αντιστάθμισμα στις απώλειες που αναμένεται να υπάρξουν λόγω Brexit και της απώλειας της βρετανικής αγοράς. Τον Δεκέμβριο, λοιπόν, όπως συμφώνησε ο Γιούνκερ με τον Ερντογάν -και παρά τις σοβαρές αντιδράσεις ευρωπαϊκών χωρών που βρίσκονται σε προεκλογική περίοδο- η Τουρκία σε σύνοδο κορυφής θα διαπιστώσει αν μπορεί να αναβαθμίσει περαιτέρω τη σχέση της με την ΕΕ. Στο πλαίσιο μιας οριζόντιας διαπραγμάτευσης με τους 28,ο Ερντογάν θα πρέπει να ακούσει και την Κύπρο. Ο Γιούνκερ, παρά την ανόητη κριτική που δέχεται από κάποιους Κύπριους αναλυτές, κατάφερε να αντιστρέψει το παιχνίδι του Ερντογάν. Όπως είπε χαρακτηριστικά στον Τούρκο Πρόεδρο, θα περιμένουμε να δούμε τις κινήσεις της Τουρκίας και θα αποφασίσουμε τι θα σας δώσουμε τον Δεκέμβριο. Με λυμένο το Κυπριακό μπορεί να έχει στο πλευρό του έναν σύμμαχο. Χωρίς λύση η Κύπρος για μια ακόμα φορά θα γίνει όργανο σε όσα ευρωπαϊκά κράτη δεν επιθυμούν εμβάθυνση των σχέσεών τους με την Τουρκία.

 Φυσικό αέριο

Την ίδια στιγμή η Τουρκία αναζητά απεγνωσμένα ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία. Η μόνη διέξοδος που διαθέτει είναι το φυσικό  αέριο της Λεβαντίνης. Ήδη ο Βενιαμίν Νετανιάχου, σε μια σοκαριστική συνομιλία με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας πριν μερικές μέρες στη Θεσσαλονίκη, ανακοίνωσε ότι προχωρεί η συμφωνία πώλησης αερίου από το Λεβιάθαν στην Τουρκία και ανέφερε μάλιστα ότι θα ζητηθεί και η σχετική άδεια για να περάσει ο αγωγός από την κυπριακή ΑΟΖ. Αν το Κραν Μοντανά αποδειχθεί επιτυχές, τα πλάνα του Ισραήλ μπορούν να περιμένουν άνετα τη γεώτρηση της Total, ούτως ώστε να υπάρξει επανασχεδιασμός των αγωγών και μάλιστα μέσω Κύπρου. Σε τέτοια περίπτωση η Κύπρος γίνεται πρωταγωνιστής. Σήμερα είναι ουραγός και εκτός παιχνιδιού.  

Η νέα ασφάλεια της Λεβαντίνης
 Η λύση του Κυπριακού, η οικοδόμηση μιας ισχυρότερης σχέσης Τουρκίας - ΕΕ και βέβαια η πλήρης αξιοποίηση του ενεργειακού τόξου της Λεβαντίνης, στην πράξη δεν οικοδομούν ένα νέο σύστημα ασφάλειας μόνο για την Κύπρο. Στην πραγματικότητα δημιουργούν ένα σύστημα ασφάλειας στο οποίο μπορεί να συμμετέχει η Κύπρος, η Ελλάδα, η Τουρκία, το Ισραήλ και η Βρετανία, και το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει ένα υποσύστημα ασφάλειας της ΕΕ και εν γένει της Δύσης στην περιοχή. Απ' αυτό και μόνο μπορεί να αντιληφθεί κανείς γιατί η Ρωσία δεν επιθυμεί με τίποτα τη λύση του Κυπριακού και γιατί το Προεδρικό και τα δορυφορικά κόμματα του ενδιάμεσου στην Κύπρο βρίσκονται σε πλήρη συντονισμό με το Κρεμλίνο. Το θέμα της ασφάλειας συζητείται έντονα αυτή την περίοδο και στην ΕΕ με πρωτοβουλία της Γερμανίας η οποία δείχνει ετοιμότητα να ηγηθεί της ΕΕ στην εξέλιξη του αμυντικού πυλώνα της Ένωσης. Η ρευστή περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου θα μπορούσε να δώσει ένα πρώτο λειτουργικό μοντέλο αυτής της προσπάθειας. Φτάνει, βέβαια, όλες οι χώρες της περιοχής να δουν για πρώτη φορά  το δάσος. Αν στο Κραν Μοντανά οι ηγέτες που θα παρακαθίσουν καταφέρουν να δουν τη μεγάλη εικόνα, μπορεί και να έχουμε λύση. Το επαναλαμβάνω. Αυτό που προέχει να συζητηθεί δεν είναι η προάσπιση της ελληνοκυπριακής Δημοκρατίας του 1964, δεν είναι μόνο η λειτουργική επανένωση Ε/Κ και Τ/Κ. Στην Ελβετία κατά κύριο λόγο θα διαφανεί αν η Κύπρος μπορεί διά της λύσης να λειτουργήσει ως μια ανεξάρτητη και αξιοπρεπής ευρωπαϊκή ομοσπονδιακή χώρα. Όπως έγινε και η φιλοξενούσα τη διάσκεψη Ελβετία, μέσα από πολύ πιο δύσκολες συνθήκες.  

Πηγή: http://politis.com.cy/article/ta-ittimena-miala-ke-i-tourkia

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου