Γιώργος Μιχαηλίδης
Η επέκταση του ελληνικού κεφαλαίου στα Βαλκάνια είναι η οικονομική βάση της συμφωνίας Τσίπρα-Ζάεφ
Στην εικοσαετία 1997-2016 η Ελλάδα αποτελεί τον τρίτο μεγαλύτερο επενδυτή στη Δημοκρατία της Μακεδονίας (10% των συνολικών ΑΞΕ)
«Η συμφωνία με τη γειτονική χώρα θα δώσει δυνατότητα για την πρώτη “επαναβαλκανοποίηση” της ελληνικής οικονομίας, με ξεκίνημα από την ΠΓΔΜ», Γιώργος Τσίπρας (διευθυντής οικονομικού γραφείου πρωθυπουργού, 14/6/2018)
Η ελληνική οικονομική επέκταση στον βαλκανικό χώρο και την Τουρκία έφτασε στο απόγειό της το 2010-2011. Aπό το 2011 εμφανίστηκε μια γενική τάση υποχώρησης των ελληνικών Άμεσων Ξένων Επενδύσεων που συνεχίστηκε ακατάπαυστα μέχρι το 2016 (από 37 δισ. στα 18 δισ. αντίστοιχα), κάτι που περιγράφεται και ως «αποβαλκανοποίηση» της ελληνικής επιχειρηματικής δραστηριότητας. Μια αντίστοιχη υποχώρηση έχει σημειωθεί και στον χρηματοπιστωτικό τομέα, καθώς η παρουσία πλειάδας ελληνικών τραπεζών σε όλες σχεδόν τις βαλκανικές χώρες δρούσε τονωτικά για τις επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων. Έτσι, με εξαίρεση τις ΑΞΕ στην Αλβανία που εμφάνισαν την αντίστροφη τάση μέσα στην κρίση (η Ελλάδα είναι ο πρώτος επενδυτής στην Αλβανία) η επενδυτική δραστηριότητα του ελληνικού κεφαλαίου σε Βαλκάνια, Τουρκία και Κύπρο το 2016 ήταν φανερά υποβαθμισμένη σε σχέση με το 2011.
Ωστόσο το 2017 και κατά το α’ εξάμηνο του 2018 αυτή η τάση φαίνεται να αντιστρέφεται. Μία σειρά επιχειρηματικές κινήσεις, δηλώσεις και άρθρα πολιτικών ή think-tanks φανερώνουν την πρόθεση του ελληνικού κράτους και της κυβέρνησης να εκμεταλλευτεί την πολιτική συγκυρία κι ιδιαίτερα την κρίση των σχέσεων της Τουρκίας με τις ΗΠΑ για να δημιουργήσει το πολιτικό πλαίσιο που θα επιτρέψει την δεύτερη εξόρμηση του ελληνικού κεφαλαίου στα Βαλκάνια. Αυτή τη φορά όμως με ένα «εθνικό σχέδιο» που θα ξεκινά από τη νοτιοανατολική Μεσόγειο και την εκμετάλλευση των εκεί υποθαλάσσιων κοιτασμάτων.
Στο σύνολο της εικοσαετίας 1997-2016, η Ελλάδα αποτελεί τον τρίτο μεγαλύτερο επενδυτή στη Δημοκρατία της Μακεδονίας (10% των συνολικών ΑΞΕ) πίσω από την Αυστρία και τη Βρετανία, αν και μετά το 2009 περίπου 77 εκ. ευρώ ελληνικά κεφάλαια έχουν τραβηχτεί απ’ τη γειτονική χώρα (αντιστοιχούν στο 1/3 των ελληνικών επενδύσεων εκεί από το 2003 κι έπειτα). Όμως από το 2017 παρουσιάζεται ξανά σημαντική αύξηση των ελληνικών ΑΞΕ. Φέτος εξάλλου η ΔΕΗ εξαγοράζοντας την εταιρεία EDS στη Δημοκρατία της Μακεδονίας (για 4,8 εκ. ευρώ) φιλοδοξεί να ελέγξει ενεργειακά σημαντικό τμήμα της χώρας, αλλά και να επεκταθεί προς τα δυτικά Βαλκάνια, με τον ΑΔΜΗΕ να προωθεί τη βελτίωση κι επέκταση της διασυνοριακής ενεργειακής σύνδεσης των δύο κρατών. Πλάι σ’ αυτή τη δραστηριότητα έρχονται να προστεθούν τα πλάνα της ΔΕΣΦΑ για κατασκευή αγωγού αερίου που θα συνδέει τις δύο χώρες με προοπτική επέκτασής του στα δυτικά Βαλκάνια και την υπόλοιπη Ευρώπη, ενώ τα ΕΛΠΕ προωθούν την επαναλειτουργία του αγωγού πετρελαίου Σκοπίων-Θεσσαλονίκης. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που η Συμφωνία Τσίπρα-Ζάεφ περιλαμβάνει ειδικό οικονομικό τμήμα με προβλέψεις συνεργασίας στον ενεργειακό τομέα.
Η ελληνική επιχειρηματική παρουσία στη Δημοκρατία της Μακεδονίας περιλαμβάνει μια πλειάδα επιχειρήσεων (περίπου 400), οι περισσότερες εκ των οποίων είναι μικρού ή μεσαίου βεληνεκούς. Όμως έξι ελληνικές εταιρείες βρίσκονται ανάμεσα στις 60 μεγαλύτερες της χώρας, με την OKTA των ΕΛΠΕ (μεγαλύτερος προμηθευτής καυσίμων της χώρας) να βρίσκεται στην 3η θέση της λίστας (311 εκ. ευρώ κύκλος εργασιών το 2017) ακολουθούμενη από την УСЈЕ-Титан (TITAN Group) (72,4 εκ. ευρώ κύκλος εργασιών), ενώ στην 24η θέση βρίσκεται ο όμιλος Vero (Βερόπουλος) (70,7 εκ. ευρώ κύκλος εργασιών) με τις Пивара Скопје (Coca Cola HBC – Heineken, 35η θέση), Дојран челик (Sidenor group, 46η θέση) και Αktor (57η θέση) ν’ ακολουθούν. Όσον αφορά την κερδοφορία των ελληνικών επιχειρήσεων για το 2017, η УСЈЕ-ТИТАН (όμιλος ΤΙΤΑΝ) βρέθηκε στην 6η θέση, η Пивара Скопје στην 10η (κέρδη 12,4 εκ. ευρώ) κι ο Βερόπουλος στην 14η (8,9 εκ.) με προοπτική περαιτέρω ανάπτυξης με νέα καταστήματα και συνεργασία με τις εταιρείες Goody’s και Jumbo. Πρέπει να σημειωθεί ότι η Δημοκρατία της Μακεδονίας αποτελεί σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας την 10η καλύτερη χώρα παγκοσμίως για την πραγματοποίηση επενδύσεων. Ο λόγος δεν είναι άλλος από την πολύ χαμηλή (έως μηδενική) φορολογία των επιχειρήσεων, τις κάθε λογής διευκολύνσεις για την προσέλκυση ΑΞΕ και φυσικά την κακοπληρωμένη εργασία χωρίς δικαιώματα. Υπογραμμίζουμε ότι στη γειτονική χώρα λειτουργούν δεκαπέντε ειδικές τεχνολογικές-βιομηχανικές ζώνες όπου η φορολογία των επιχειρήσεων που εγκαθίστανται εκεί μπορεί να φτάσει και το 0% για μια δεκαετία.
Όσον αφορά τον εμπορικό τομέα, η Ελλάδα το 2017 και έως το α’ τετράμηνο του 2018 ήταν ο τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγέας στη γειτονική χώρα (15% αύξηση) πίσω από τη Γερμανία και τη Βρετανία, ενώ ο ιδιωτικοποιημένος πλέον ΟΛΘ προβλέπει περαιτέρω ενίσχυση των εμπορικών δεσμών. Γι’ αυτό στελέχη του ΟΛΘ, του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου Βορείου Ελλάδος έχουν τοποθετηθεί διακριτικά από το 2017 υπέρ της σταθερότητας και της διευθέτησης των διαφορών μεταξύ των δύο κρατών.
Μεγάλος ανταγωνιστής του ελληνικού κεφαλαίου στα Βαλκάνια είναι το τουρκικό, το οποίο κατά την τελευταία δεκαετία βελτιώνει σταθερά την παρουσία του σε μια σειρά χώρες (στη Δημ. Μακεδονίας πλέον λειτουργούν πάνω από 100 τουρκικές επιχειρήσεις). Επιπλέον, το τουρκικό κράτος κι η κυβέρνηση Ερντογάν παίζοντας το χαρτί της θρησκείας και των μειονοτικών πληθυσμών έχει αναπτύξει την πολιτική του επιρροή στην Αλβανία, το Κόσοβο, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και τη Δημ. Μακεδονίας (5% τουρκική μειονότητα) διατηρώντας την ήδη ισχυρή του επιρροή στη Βουλγαρία (8% αντίστοιχα). Δεν είναι τυχαίο ότι το τελευταίο διάστημα πολιτικοί παράγοντες όπως ο Εμανουέλ Μακρόν αλλά κι ισχυροί διεθνείς οικονομικοί παράγοντες έχουν τοποθετηθεί υπέρ της ανάγκης ανάσχεσης της ρωσικής και τουρκικής επιρροής στα δυτικά Βαλκάνια, μέσω της πρόσδεσης της περιοχής σε ΝΑΤΟ και της ΕΕ, αλλά και της οικονομικής και πολιτικής «σταθεροποίησής» της.
Το ελληνικό κράτος μπαίνει με αυξημένες φιλοδοξίες στο παιχνίδι για τον έλεγχο των Βαλκανίων συντασσόμενο με τα ευρω-ΝΑΤΟϊκά σχέδια κι ελπίζοντας να κατακτήσει το χρίσμα του τοπάρχη της περιοχής. Η γραμμή που εκφράζεται από το ΥΠΕΞ, πολιτικούς παράγοντες, αρχισυντάκτες μεγάλων αστικών εφημερίδων μέχρι και επιφανείς «μακεδονομάχους» (π.χ. Μέρτζος) είναι μία: κλείσιμο των εκκρεμοτήτων στον βορρά και οικονομικός-πολιτικός «εξελληνισμός των Σκοπίων» για τη στροφή με όλες μας τις δυνάμεις στη μάχη με την Τουρκία στη Μεσόγειο.
* Χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από την Τράπεζα της Ελλάδος, την Εθνική Τράπεζα της Δημ. Μακεδονίας, εμποροβιομηχανικά επιμελητήρια και ειδησεογραφικά site.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου