Ορθοδοξία, Διανοούμενοι και Εθνικισμός
Το νεοελληνικό κράτος είχε ανέκαθεν από την ίδρυσή του μια ισχυρή αυταρχική πολιτική παράδοση, και στους κόλπους του υπήρχε πάντα ένα δυναμικό συντηρητικό και εθνικιστικό στοιχείο προς όφελος βέβαια των μεγάλων τζακιών και των πελατειών τους.
Η θεοποίηση του έθνους ξεκινά τα επαναστατικά χρόνια, όταν το εν τη γενέσει ελληνικό κράτος, αφενός αυτοδιακηρύσσεται χριστιανικό αφετέρου γίνεται διαμορφωτής της εθνικής ιδεολογίας. Ως ο συνεπέστερος θεματοφύλακας του εθνικού πεπρωμένου, εμφανίζεται ο χριστιανικός ορθόδοξος μηχανισμός. Έθνος και Ορθοδοξία ταυτίζονται και ανανοηματοδοτούνται ανάλογα με τις ανάγκες των ιστορικών δεδομένων.
Η αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος δημιουργήθηκε για να στηρίξει με παραστατικό και μεταφυσικό τρόπο τη φαντασιακή κοινότητα του ελληνορθόδοξου Γένους. Πράγματι, η Εκκλησία και η θεολογία της, που λειτουργεί σε δύο επίπεδα: το κοινωνικο-ψυχολογικό και το ιδεολογικό, συνέβαλαν ως παράγοντες εθνικής ομοιογενοποίησης καθώς επίσης και στην διαμόρφωση και κραταίωση της εθνικιστικής ιδεολογίας.
Μέρος της ελληνορθόδοξης ιδεολογίας πάντα σε συναλληλία με το κράτος είναι και η μάλλον νευροβιολογική ανοησία ότι το νεοελληνικό έθνος είναι ο εξ αίματος απόγονος και συνεχιστής, με ενδιάμεσο σταθμό την βυζαντινή θεοκρατία, των αρχαίων Ελλήνων. Αυτή η γενικά θεωρούμενη εικόνα έθνους-ορθοδοξίας-φυλής με πολλά φολκλόρ στοιχεία δημιούργησε πολύ γρήγορα ένα ιδεολογικοποιημένο μείγμα εθνικιστικού φυλετισμού που βρισκόταν στην ίδια ευθεία με τον ευρωπαϊκό, τευτονικού τύπου, ρατσισμό και εθνικισμό.
Αρκετά στοιχεία του ελληνικού εθνικιστικού αλυτρωτισμού και μεγαλοϊδεατισμού έχουν την έκδηλη επιρροής της Ορθοδοξίας, της οποίας ο εθνικιστικός λόγος φέρει όλα τα γνωρίσματα του κοινωνικού βίου της εποχής: καταφέρεται πάντα κατά του αλλόθρησκου, του άθεου, του πραγματικού ή φανταστικού εχθρού του έθνους. Με αυτό τον λόγο η Εκκλησία «κέρδισε» την ιστορική νομιμότητά της και έχτισε το μυστικιστικό ιδεολόγημα του ελληνικού εθνο-ορθόδοξου έθνους.
Ως εθνοκεντρική και εθνολατρική η Ορθοδοξία, με τον θεσμό της Ιεράς Συνόδου, τις Θεολογικές Σχολές, το Άγιον Όρος και τα κυριακάτικα κηρύγματα στον λαό του Θεού ανέπτυξε σχέσεις με τον ναζισμό-φασισμό, οι οποίες εδραιώθηκαν με την επιβολή από τον θρόνο του μεταξικού φασισμού. Βλέπετε ο σφοδρός αντικομμουνιστικός προσανατολισμός του φασισμού είχε καλωσοριστεί απ’όλη την ευρωπαϊκή τάξη ως φορέας παγκόσμιας ελπίδας, ενώ οι ιδέες του περί ηγεμόνα, έθνους, οικογένειας και κοινωνικής αποκάθαρσης, εφάπτονται με το φρόνιμα της Ορθοδοξίας.
Και ως ιδεολογικός μηχανισμός που είναι η Εκκλησία φρόντισε αυτήν την σύζευξη να την εγχαράξει στις συνειδήσεις του ποιμνίου της. Το περιοδικό της Ιεράς Συνόδου «Εκκλησία» το 1933 παραθέτει το πρόγραμμα των ναζιστών παραπέμποντας στον προγραμματικό λόγο του Αδόλφου Χίτλερ: «θα αποκαταστήσωμεν την καθαριότητα εις την οικογενειακήν και την δημοσίαν ζωήν»[…] «θα επαναδώσωμεν εις τον γερμανικόν λαόν την πίστιν προς τον Θεόν, την πατρίδα και την οικογένειαν», […]«θα στηρίξωμεν πάλιν επί υγιών βάσεων την εκπαίδευσιν των παιδιών μας». Το περιοδικό της Ιεράς Συνόδου παρουσιάζει τον Αδόλφο ως πρότυπο πολιτικού, γιατί «είπεν απεριφράστως τι είναι ο Μπολσεβικισμός», αλλά επιπλέον και πως «οπόσον είναι αντίθετος ου μόνον προς την Γερμανίαν, αλλά και προς τον κόσμον ολόκληρον».
Ενώ στις αρχές του 1937, όταν είχε ήδη (από τις 25 Νοεμβρίου 1936) υπογραφεί το σύμφωνο μεταξύ Γερμανίας, Ιταλίας και Ιαπωνίας, που προέβλεπε κοινά μέτρα ενάντια στον κομμουνισμό, καλωσορίζεται με ενθουσιασμό από την Ιερά Σύνοδο καθώς μόνον οι εν λόγω χώρες και όχι άλλες κατάλαβαν «τον κίνδυνον του πολιτισμού εκ του απειλητικώς εξαπλουμένου κομμουνισμού και ύψωσαν ισχυρόν το κατ’ αυτού αμυντικόν τείχος δια του αντικομμουνιστικού των τριγώνου».
Αλλά και μεμονωμένοι μητροπολίτες εξέφραζαν την ευγνωμοσύνη τους στον Αδόλφο. Χαρακτηριστικά, ο Φλωρίνης Βασίλειος έκανε δεήσεις : «εις τον μεγάλον Αρχηγόν του Τρίτου Ράιχ και τον γενναίον γερμανικόν λαόν» για τον αγώνα τους ενάντια στον κομμουνισμό, ο Εδέσσης Παντελεήμων εξέφραζε την ευχή ότι ο ελληνικός λαός τασσόμενος στο πλευρό του Άξονα θα πετύχει «εν ελεύθερον και ευτυχές μέλλον εν τω πλαισίω της Νέας Ευρώπης», ο Αιτωλίας και Ακαρνανίας Ιερόθεος θα ευλογήσει τον Οκτώβριο του 1943 τον αγώνα των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής, ενώ ο μητροπολίτης Χαλκίδος Ειρηναίος καταδικάζει τον μπολσεβικισμό και την «μασονική πλουτοκρατία», και παράλληλα εξαίρει τη συγκίνηση που του προκάλεσε «ο μεγάλος αρχηγός του Γερμανικού Κράτους» όταν κήρυττε τον πόλεμο κατά της Σοβιετικής Ένωσης. (Δημήτρη Αρκάδα: Σταυρός και σβάστικα: σχέσεις εξουσίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ελλάδα, και του ναζισμού. Περιοδικο Θέσεις Οκτώβριος – Δεκέμβριος 2018)
Παράλληλα, το ησυχαστικό μυστικιστικό ρεύμα του Αγίου Όρους σε επιστολή που έστειλε στον Γερμανό καγκελάριο αναφέρει:
«Εν Αγίω Όρει τη 13/26 Απριλίου 1941
Προς την Αυτού Εξοχότητα τον Αρχικαγκελλάριον του ενδόξου Γερμανικού Κράτους Κύριον Αδόλφον Χίτλερ εις Βερολίνον.
Εξοχότατε,
Οι βαθυσεβάστως υποσημειούμενοι Αντιπρόσωποι των Είκοσιν Ιερών Βασιλικών Πατριαρχικών καί Σταυροπηγιακών Μονών του Αγίου Όρους Άθω, λαμβάνομεν την εξαιρετικήν τιμήν ν’ απευθυνθώμεν προς την Υμετέραν Εξοχότητα καί παρακαλέσωμεν Αυτήν θερμώς, όπως, ευαρεστημένη, αναλάβη υπό την Υψηλήν προσωπικήν Αυτής προστασίαν καί κηδεμονίαν τον Ιερόν τούτον Τόπον, του οποίου Ηγούμενοι καί αντιπρόσωποι τυγχάνομεν, διαδεχομένη εν τούτω τους ιδρυτάς καί Ευεργέτας του Ιερού τούτου Τόπου Βυζαντινούς Αυτοκράτορας καί διαδόχους τούτων[…]Η επιστολή καταλήγει με την ευχή: «Τον Βασιλέα των Βασιλευόντων καί Κύριον των Κυριευόντων εξ όλης ψυχής καί καρδίας ικετεύοντες, όπως επιδαψιλεύση τη Υμετέρα Εξοχότητι υγείαν καί μακροημέρευσιν επ’ αγαθώ του ενδόξου Γερμανικού Έθνους.
Υποσημειούμεθα βαθυσεβάστως».. (Περιοδικό Ελληνικόν Πάνθεον, τεύχος 13, Ιουνίου-Αυγούστου 2001, σελίδα 18)
Βέβαια, η επιστολή αυτή εξηγήθηκε μεταπολεμικά ως ελιγμός υψηλής διπλωματικής ευελιξίας για να μην μπουν Βούλγαροι φασίστες (δικαιολογία όλων των ντόπιων συνεργατών των ναζί) στο «περιβόλι της Παναγίας». Μεταπολεμικές ανοησίες καθώς η Μεγάλη Σύνοδος των Μονών του Αγίου Όρους ευλόγησε τους φασίστες και τους συμμάχους τους μετά την έναρξη του πολέμου εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης: «Με βαθεία συνγκίνησιν παρηκολουθήσαμεν τον ηρωικόν αγώνα των Γερμανικών και Συμαχικών τμημάτων δια την απελευθέρωσιν της Ρωσίας από τον άθεο Μπολσεβικισμόν[…]Η Γερμανία και οι σύμμαχοί της ανέλαβον την περιφρούρησιν του Χριστιανισμού της Εσπερίας[…](Εφημεριδα Νέα Ευρώπη 19 Ιουνίου 1943)
Και δεν είναι μόνο αυτά: Mε γράμμα του στον «Δαυλό» (τ. 251, 11.’02), ο τ. δημοτικός σύμβουλος της Αθήνας γνωστός συγγραφέας και θεολόγος Γ.Μουστάκης αποκαλύπτει συγχαρητήρια επιστολή προς τον Χίτλερ της Ι.Επιστασίας των 20 εκλεγμένων αντιπροσώπων των αγιορείτικων μονών, με αφορμή την πτώση του Ζιτομίρ, σοβιετικού οχυρού στην Ουκρανία στα χέρια των Ναζιστών: «[…]αγαλλόμενοι κραυγάζομεν εν θαυμασμώ: Έπεσεν το Ζιτομίρ καί εσώθη η Χριστιανοσύνη […]Κύριος ο Θεός κρατύνη την υμετέραν εξουσίαν εις έτη πλείστα…..». Δεν πρόκειται για ένα τυπικό συγχαρητήριο γράμμα, που κι αυτό θα ήταν κατακριτέο. Οι αποστολείς είναι ενθουσιώδεις και μάλιστα επικαλούνται και τον θεό τους που σημαίνει πως είναι ειλικρινείς.
Στις 7.6.44 δημοσιεύτηκε στο «Ελεύθερον Βήμα» είδηση στην οποία εξαίρεται η άριστη συνεργασία που είχαν με τους αγιορείτες ηγουμένους οι γερμανικές αρχές και αναφέρεται πως οι μονές δεν πείνασαν «χάρις εις τας μεγάλας εισαγωγάς τροφίμων εκ μέρους του Γερμανικού στρατού εις το Όρος…». Σήμερα, ο πολυγραφότατος αγιορείτης Μιχαήλ Χατζηαντωνίου που έφυγε από τον Άθω εξηγεί: «Από την επίσημη αρχή του Αγίου Όρους, ο Χίτλερ θεωρήθηκε φιλόθεος, αφού κατέτρεχε κι εξόντωνε τους Εβραίους». Ο ίδιος αποκαλύπτει: «Επί πολλά χρόνια στην πανήγυρη μοναστηριού δημιουργείτο μεγάλο πρόβλημα διότι στο αρχονταρίκι υπήρχε τεράστια φωτογραφία του Μεταξά. Στις ενστάσεις πολλών επισκεπτών, ότι πρέπει να τον βγάλουν από εκεί οι μοναχοί απαντούσαν: «Αυτός έσωσε την Ελλάδα και ξάφρισε τους κομμουνιστές!…υπηρέτησε τον ελληνοχριστιανικό πολιτισμό» (Περί Ροΐδη & Λασκαράτου Εμμονές Το ρομάντζο του Αγ. Όρους με τον Αδόλφο 29-10-2008)
Δυσάρεστη κληρονομιά που αποσιωπάται σχεδόν παντελώς, αλλά είναι γεγονός πως η Ορθοδοξία πολιτικοποίησε την θρησκεία και την παρουσίαζε ως η θεία δύναμη που διαπλάθει συνειδήσεις και απεργάζεται την νομιμοποίηση της εξουσίας στις μάζες. Η νομιμοφροσύνη απέναντι στην ορθοδοξία συμπίπτει με την νομιμοφροσύνη απέναντι στην εξουσία. Είναι χαρακτηριστικό ότι στον κυριακάτικο εκκλησιασμό ο λαός διδασκόταν από άμβωνος, ότι ο κομμουνισμός ήταν «μία σκοτία δύναμις», που εκπορευόταν από το «ασιατικόν σκοτεινόν πνεύμα». Οι δε κομμουνιστές ήταν όργανα «δαιμονισμού» και «εχθροί της Ελλάδος, οι νέοι Ηρώδαι, […]» που θα «συντριβούν υπό τα πλήγματα της θείας δικαιοσύνης». Ο κομμουνισμός προσλαμβάνεται από την εκκλησία ως μια υψηλής εντάσεως φανέρωση των εσχάτων χρόνων και γεγονότων, καθώς αναδύεται μία «πρωτοφανής κορύφωσις του κακού», 
κυριαρχεί δε ο «λυσσών σατανισμός». (Περιοδικό Θέσεις: Το κατά αντικομμουνιστήν ευαγγέλιον Τεύχος 132 Ιούλιος -Αύγουστος 2015)
κυριαρχεί δε ο «λυσσών σατανισμός». (Περιοδικό Θέσεις: Το κατά αντικομμουνιστήν ευαγγέλιον Τεύχος 132 Ιούλιος -Αύγουστος 2015)
Έτσι, από την μια η θρησκευτικοποίηση της κοινωνίας, με μια μάλλον απόκοσμου προσανατολισμού θεοκρατικών προτύπων κατεύθυνση και ο πολιτικός αυταρχισμός, ήταν οι βάσεις που ενσωμάτωσαν στην κοινωνία τον προπολεμικό αντικομμουνιστικό αγώνα, στήριξαν αργότερα τα Τάγματα Ασφαλείας, συμμετείχαν στη συγκρότηση των στρατοπέδων συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων, ήταν η βάση του υγειονομικού αγώνα της 21ης Απριλίου που προσπαθούσε να αντιμετωπίσει τον βάκιλο του κομμουνισμού, και σήμερα επιχειρεί να νομιμοποιήσει τον νεοναζιστική «Χρυσή Αυγή».
Ακόμα και οι ελίτ των γραμμάτων επέδειξαν μια στάση εντυπωσιακά εχθρική και δαιμονοποιήσαν καθετί που θεωρούσαν πως ήταν απέναντι στον ελληνικό εθνικισμό και τις θεωρίες της «ράτσας» και του «αίματος».
Βέβαια, κάποιοι θα ισχυριστούν πως δεν υπάρχει εννοιολογικά αμετάβλητος εθνικισμός, οπότε είναι λάθος η αποδόμηση των πρωθιερέων του ελληνικού προοδευτικού αστισμού των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα, κυρίως της περιβόητης γενιάς του ’30.
Όσο όμως κι αν μας ξενίζει, οι περισσότεροι διανοούμενοι της εποχής, οι λεγόμενοι «νουμάδες», αντιμετώπισαν θετικά τις θεωρίες της «ράτσας» και του «αίματος», ο εθνικοσοσιαλισμός ήταν ο ισχυρούς δεσμός ανάμεσά τους, και υιοθέτησαν τον αντικομμουνισμό με υγειονομικά κριτήρια. Όλα αυτά, σε μια εποχή που επικρατούσε ένα ιδεολογικό κλίμα που σφραγίζεται από την κατάρρευση της Μεγάλης Ιδέας και τη διάψευση των αλυτρωτικών προσδοκιών. Άρα, το εθνικό όραμα ήταν απαραίτητο να ανανεωθεί και να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες, αν ήθελε να παραμείνει ελκυστικό και πειστικό για να κοιμίζει τις μάζες.
Η κυρίαρχη ιδεολογία και τα ηθικά θεμέλια του αστισμού (Οικογένεια, Πατρίδα και Εκκλησία), μετά τη συντριβή των μεγαλοϊδεατικών οραμάτων και αντιμετωπίζοντας ένα καθεστώς έντονης πολιτικής αστάθειας και κοινωνικής κρίσης, στρέφουν την πολεμική τους προς τις ανερχόμενες τότε σοσιαλιστικές και μαρξιστικές ιδέες. Φοβόντουσαν την κοινωνική ανατροπή, αλλά ο ζήλος των αστών ήταν υπερβάλλων και ασύµµετρος µε την πραγµατική απειλή για το κραταιό, παρά τον κλονισμό, κοινωνικό καθεστώς.
Ωστόσο, «Εφημερίδες της εποχής: Εμπρός, Σκριπ καθώς και καθηγητές του Πανεπιστημίου όπως ο Καζάζης και ο Κουτρέλης στρέφονται καταρχήν εναντίον της μεταφοράς ευρωπαϊκών ιδεών στην Ελλάδα, και επιτίθενται με σφοδρότητα κατά των σοσιαλιστικών κομμουνιστικών ιδεών, ενώ προσάπτουν στους οπαδούς τους το χαρακτηρισμό “εχθροί του έθνους, της θρησκείας, της οικογένειας”. Ο δημοτικιστής Αλέξανδρος Δελμούζος ζητά “εντατική ψυχική καλλιέργεια μέσα στις εθνικές ομάδες” και υπογραμμίζει ότι “δημοτικισμός δε σημαίνει αντεθνισμός” και χαρακτηρίζει «βιολογική ανοησία» την πολιτική του ΚΚΕ στο μακεδόνικο ζήτημα. (Δημήτρη Χρ. Ξιφαρά: Η ελληνική εθνικιστική ιδεολογία στο Μεσοπόλεμο: Όψεις διαμόρφωσης της εθνικής θεωρίας Περιοδικό Θέσεις τεύχος 53 Οκτώβριος – Δεκέμβριος 1995). Ο δημοτικιστής και προοδευτικός Γεώργιος Παπανδρέου, που τον χαρακτήριζε ο αρρωστημένος αντικομμουνισμός του, ήδη από το 1929 αποκαλούσε τους κομμουνιστές «κοινωνική μάστιγα» και πίστευε « ότι η καθ’ολοκληρίαν εξαφάνιση του αποτελεί συμφέρον και του συνόλου αλλά και αυτής της εργατικής τάξεως» (Εφημερίς των συζητήσεων της Βουλής συνεδρία 18-6-1929).
Την ίδια γραμμή τραβάει και ο Γεώργιος Θεοτοκάς, που θεωρεί ότι ο κομμουνισμός δεν αντιπροσωπεύει την υποσχόμενη λύση γιατί αντίκειται σε τέσσερις θεμελιώδεις αρχές. Η πρώτη αφορά την ελευθερία του πνεύματος, η δεύτερη το ιδεολογικό περιεχόμενο του κομμουνισμού, η τρίτη τη βίαιη τακτική του και η τέταρτη την ιδέα του έθνους. Ο διεθνισμός του κομμουνισμού, σύμφωνα με τον Θεοτοκά, υπονομεύει την ιδέα του έθνους, που για τον Θεοτοκά είναι μια “πνευματική πραγματικότητα“, ένας κοινός πλούτος από ιδέες και συναισθήματα. Μάλιστα ο Θεοτοκάς θα τονίσει σε τόνο δραματικό: “Είτε αρέσει στους σχηματοποιημένους εγκέφαλους της φτηνής κοινωνιολογίας, είτε δεν αρέσει, η ιδέα του έθνους προβάλλει σήμερα, περισσότερο από πάντα, σα μια ζωντανή και αδάμαστη πραγματικότητα, που σπάνει συνεχώς τα πιο καλοφτιαγμένα λογικά καλούπια. Τα έθνη δε θέλουν να πεθάνουν” (Δημήτρη Χρ. Ξιφαρά: ο.π)
Ακόμα χειρότερα, ο Στράτης Μυριβήλης(Ευστράτιος Σταµάτογλου) από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της “γενιάς του 1930” και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών σηµειώνει: «πρώτα απ’ όλα είµαστε Ρωµιοί Εθνικιστές […] και έπειτα, αν µας µένει περιθώριο, γενόµαστε αν θέλετε και ρουαγιαλίστες και δηµοκράτες και σοσιαλιστές και όλα τα ρέστα της πατάτας. Τ’άλλα όλα είναι γκεβεζελίκια ανάξια συζητήσεως, αν δεν είναι ψυχοπάθειες νοσηρές, και αν δεν είναι δηµοκοπίες» (Εφημερίδα Σάλπιγξ, 22-7-1915 «Πρώτα εθνικισταί»)
Ο καλός πεζογράφος θεωρεί πως οι Έλληνες κοµµουνιστές προσβάλλουν την «ελληνοχριστιανική συνείδηση της φυλής και συµβάλλουν στη διάλυση των συνεκτικών της δεσµών». Μάλιστα, δε δίστασε να στιγματίζει δημόσια συναδέλφους του, που ασπάστηκαν τον μαρξισμό για «εθνικό εκφυλισμό» γιατί προσχώρησαν στην «κομμουνιστική φυλή» και ζητά την ανάπτυξη ενός μηχανισμού τιμωρίας «όσο είναι καιρός (σ.σ για) να καθοριστεί με λεπτομέρεια και ακρίβεια η ταυτότητα και ο αριθμός όλων αυτών των ανθρώπων της κομμουνιστικής παροικίας που δρα μέσα στα σπλάχνα του εθνικού σώματος και συνομωτεί πίσω από τη ράχη των Ελλήνων στρατιωτών που αγιάζουν κάθε μέρα το ακριβό τους αίμα, το πιο ακριβό αίμα της φυλής» (Στράτης Μυριβήλης Ο κομμουνισμός και το παιδομάζωμα σελ 9)
Υποστηρίζει,επίσης, ότι κάθε φυλή «εκπέµπει ιδιαιτέραν οσµήν» η οποία οφείλεται στις διαιτητικές συνήθειες της καθεµιάς. Δίχως να αναφέρεται στην ιδιαίτερη οσµή της ελληνικής φυλής, υποστηρίζει ότι είναι ανώτερη πασών των φυλών της γης λόγω προϊστορίας, ευγένειας, περηφάνιας και γενικότερα πολιτισµού. Αναπαράγει τα γνωστά περί καθυστερηµένων Ευρωπαίων και αναπτυγµένων Ελλήνων, αναφέροντας ότι «ηµείς οι Έλληνες ανήκοµεν εις την φυλήν η οποία ανεκάλυψε την δηµοκρατίαν των ωλοκληρωµένων και ελευθέρων ατόµων καθ’ ην εποχήν οι σηµερινοί Ευρωπαίοι επερνούσαν ακόµη την τρωγλοδυτικήν των περίοδον». (Μαρία Μανδαµαδιώτου: Η φυλή και το έθνος στο δημοσιογραφικό λόγο του Στράτη Μυριβήλη).
Δικαιούμαι να πω, πως τον σπουδαίο συγγραφέα που πίστευε στην «αριστοκρατία του αίµατος» τον χαρακτηρίζει ένας αρρωστημένος αντικομμουνισμός και μια εµµονή σε έναν φυλετισµό µε έντονα εθνοκεντρικά στοιχεία.
Το ίδιο ισχύει και για τους: Ηλία Κυριακόπουλο και Αχιλλέα Κύρου, οι οποίοι εξέφραζαν την ευαρέσκειά τους για το ότι το φασιστικό καθεστώς της «4ης Αυγούστου εναρμονιζόταν με τον ‘συνεχή εγκαινιασμό’ εθνικών κρατών και τα νέα ιδεώδη του: ‘Μητέρα-Γη, φυλετικές- εθνικές παραδόσεις, άρνηση διεθνισμού’ και προσέδιδε νέο νόημα στις ζωές των ανθρώπων έχοντας να επιτελέσει ιστορική/παιδευτική αποστολή ως ‘ολοκληρωτικό κράτος’ ισοδύναμο της αρχαίας πόλης, το οποίο διεπόταν από ενότητα αποτελώντας οργανισμό που δεν έρχεται και παρέρχεται, όπως τα μεμονωμένα άτομα».( Βασίλης Μπογιατζής: Από τη Συντηρητική Επανάσταση στο “Νέον Κράτος”: ξένοι φασίστες και συντηρητικοί διανοούμενοι)
Δηλαδή καθαρός φασισμός.
Επιπροσθέτως, μπορεί να ειπωθεί ότι οι εθνικιστικές αναλύσεις, όπως αυτές που διαμορφώνονται μέσα από τις επεξεργασίες των θεωρητικών, αποτέλεσαν το ιδεολογικό υπόβαθρο το φασισμού στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικά, στο έργο του Γ.Α. Μαντζούφα είναι σαφής η υπογράμμιση του φυλετικού και γεωπολιτικού προσδιορισμού της έννοιας του Ελληνικού έθνους: «Η ελληνική ψυχή, όπως γίνεται αντιληπτόν, είναι συνδυασμένη με την ελληνικήν φυλήν. Η τελευταία αύτη είναι η αφορμή, η οποία μας διακρίνει εις τας εκδηλώσεις μας, τόσον τας πνευματικός όσον και τας αισθηματικάς, όπως και τας κοινάς εκδηλώσεις ακόμη του καθημερινού μας βίου και αυτάς τας μηχανικάς εκδηλώσεις ως ανθρώπων και τας κινήσεις μας ακόμη, μας διακρίνει από άλλους ανθρώπους, μη ανήκοντας εις την ιδίαν, δηλαδή, την ελληνικήν φυλήν. Αλλά δεν είναι μόνον η ιδιότης της ελληνικής ψυχής. Το γεγονός ότι εγεννήθημεν εις ένα ωρισμένον τόπον, εις τον οποίον έζησεν άλλοτε η φυλή εκείνη, η οποία έδωσεν εις την ανθρωπότητα τον κλασσικόν πολιτισμόν, δεν είναι τυχαίον» (Γ.Α. Μαντζούφας, “Το εθνικόν συμφέρον ως γνωμών της ερμηνείας και της εφαρμογής του νόμου”, περ. Το Νέον Κράτος, τ. 3, από Δημήτρη Χρ. Ξιφαρά: ο.π)
Ξεχωριστή είναι και η περίπτωση της εμβληματικής μορφής της γενιάς του ’30, καθηγητή φιλοσοφίας του δικαίου και διατελέσαντα προέδρου της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνου Τσάτσου, που έγραψε το αντικομμουνιστικό ευαγγέλιο: «Έθνος και κομμουνισμός», το οποίο δημοσιεύτηκε το 1952 υπό την αιγίδα της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδας. Παραθέτω ένα κατατοπιστικό απόσπασμα: «Η ρίζα του κομμουνισμού στην Ελλάδα είναι κυρίως διανοητική. Δεν τον εδημιούργησαν τον κομμουνισμό εδώ οι κοινωνικές συνθήκες φυσιολογικά, αλλά σχεδόν τεχνητά τον κατασκευάσανε οι λίγοι διανοούμενοι του τόπου, μεταφυτεύοντας από άλλες χώρες σχήματα και μορφές, που ούτε οικονομικά, ούτε κοινωνικά εδώ ταιριάζανε.[…] Η εθνικοφροσύνη που θα νικήση τον κομμουνισμό δεν είναι πίσω, είναι πέρα από αυτόν. Η εθνικοφροσύνη που θα νικήση τον κομμουνισμόν θα είναι πρόοδος, όχι οπισθοδρόμηση». Γι’ αυτό προτρέπει : «Ο νέος ευρωπαϊκός κόσμος για να αντιμετωπίσει τον κομμουνισμό θα πρέπει να γυρίσει στις πηγές του κλασικού πνεύματος», από όπου θα ξεπεταχτεί ο νέος άνθρωπος του μέλλοντος, «ο άνθρωπος που θα πιστεύει στον κλασικό λόγο, στην πλατωνική ιδέα, που θα πιστεύει στο κλασικό μέτρο και στο κλασικό ιδανικό της πολιτείας του Επιταφίου».
Απουσία ισχυρού ιδεολογικού οράματος, συντηρητικοί εθνικιστές σε αρμονία με φιλελεύθερους εθνικιστές διανοούμενους, δίνουν το δικό τους τόνο στις κοινωνικές ζυμώσεις, έχοντας πίσω τους όλο τον κρατικό μηχανισμό αλλά και το εκπαιδευτικό σύστημα. Παράλληλα, και οι δυο πόλοι του αστισμού ταυτίζουν το έθνος με τον εαυτό τους και τους κομμουνιστές με τους εχθρούς του έθνους.
Λόγου χάρη, καθόλου τυχαία στις 20 Ιουνίου 1948 τα µέλη της νεοϊδρυθείσας Εθνικής Εταιρείας Λογοτεχνών, διευκρινίζοντας πρώτα ότι «στέκονται έξω από κάθε πολιτικό ανταγωνισµό», διακηρύσσουν ότι η «ανταρσία» των κομμουνιστών «είναι ένας αντεθνικός αγώνας, που υποδαυλίζεται από ξένους και που από τους ίδιους ξένους συντηρείται». Ενώ «πράξεις σαν το παιδοµάζωµα, την αρπαγή των γυναικών και το σταύρωµα των ιερωµένων βρίσκονται σε βαθειάν αντίθεση µε τις ευγενικές παραδόσεις της Φυλής µας».
Υπογράφουν: Η.Βενέζης, Κ.Θ.∆ηµαράς, Γ.Θεοτοκάς, Ά.Θρύλος, Π.Κανελλόπουλος, Μ. Καραγάτσης, Α. Καραντώνης, Μελισσάνθη, Γ.Μπεράτης,ο Σ.Μυριβήλης, Λ. Νάκου, Κ. Ουράνης, Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος,ο Θ.Πετσάλης,ο Μ.Στασινόπουλος, ο Α. Τερζάκης, ο Κ. Τσάτσος και ο Π. Χάρης.
Μην αμελούμε ποτέ ότι η «Η κοµµουνιστική βιοθεωρία […] είναι το ψυχικό µικρόβιο, είναι ο διηθητός ιός που εισέδυσε ύπουλα στο δροσερό πνευµατικό λειβάδι της καρδιάς του Έλληνα και κρυφοβοσκούσε τη ζωογόνο πνευµατική δύναµι του ατυχούς θύματος μέχρις ότου η ψυχή του λαχανιασμένη και παράλυτη έπαθε αβιταμίνωση» (Αθανάσιος Πλάκας: Μια νέα υπέροχη αποστολή για την Μακρόνησο. Από την εργασία του Στρατή Μπουρνάζου Tο κράτος των εθνικοφρόνων. Aντικομμουνιστικός λόγος και πρακτικές)
Είναι η εποχή που το κράτος αφορίζει και αποκλείει από τον “εθνικό κορμό” μια συγκεκριμένη κατηγορία πολιτών. Ο Γεώργιος Παπανδρέου, αυτός ο πρωθιερέας της δημοκρατίας, θα δηλώσει στις 20 Ιουνίου 1950: «Υπάρχει πρώτον εθνικήν διάκρισις και υπάρχει δεύτερον πολιτική διάκρισις. Είς την ανωτέραν σφαίρα διάκρισις υπάρχουν Έλληνες και προδότες της και προδόται της Ελλάδος. Και προδόται της Ελλάδος είναι το ΚΚΕ και οι συνοδοιπόροι του. […]Εντός της εθνικής παρατάξεως υπάρχει δεξιά, κέντρον και η αριστερά. Εκτός της Εθνικής παρατάξεως είναι το ΚΚΕ και οι συνοδοιπόροι του» (Ηλίας Νικολακόπουλος Η καχεκτική δημοκρατία Εκδόσεις Πατάκη σελ 102)
Θα μπορούσα να μιλήσω και για τα κείμενα διαφόρων στοχαστών της περιόδου του μεσοπολέμου με σαφείς επιρροές από τον κοινωνικό δαρβινισμό, όπως οι εμβληματικοί ποιητές και λογοτέχνες Πέτρος Βλαστός -Παύλος Νιρβάνας, οι οποίοι με τον ακραίο προοδευτισμό και ριζοσπαστικό δημοτικισμό που τους χαρακτήριζε, πρότειναν την κάθαρση της κοινωνίας, του ελληνικού έθνους συγκεκριμένα, από τους οικονομικά ασθενείς, τους αρρώστους αλλά και από διάφορες μορφές επιμειξίας, όπως για παράδειγμα τη φυλετική…Και δεν ήταν οι μόνοι: σπουδαία ονόματα της περίφημης γενιάς του 1930 προσπαθούσαν να δημιουργήσουν μια καινούρια αξιολογική κλίμακα μέσα από τα δαρβινικά συμφραζόμενα καθώς πίστευαν πως πρέπει να εξαλείφονται πλήρως οι αδύναμοι απ’ το κοινωνικό σύνολο!
Αλλά το θέμα του κοινωνικού δαρβινισμού που χαρακτήριζε πολλούς από τους στοχαστές ξεπερνά τις προθέσεις του άρθρου.
Σήμερα, στο Ευρωπαϊκό και Παγκόσμιο ολοκληρωτικό καπιταλιστικό πλαίσιο, πρέπει να εντάξουμε την συκοφάντηση της κομμουνιστικής ιδεολογίας που εκφράστηκε ανάγλυφα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 8 Απρίλη του 2008 και πήρε μορφή στην «Διακήρυξη της Πράγας σχετικά με την Ευρωπαϊκή Συνείδηση και τον Κομμουνισμό». Ενώ ανατριχίλα προκαλεί η διακήρυξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που υπέγραψαν την Πέμπτη 9 Μαΐου 2019 (ημέρα την νίκης των λαών ενάντια στο φασισμό) οι ηγέτες της ΕΕ, ανάμεσά τους και ο Αλέξης Τσίπρας, στο Σιμπίου της Ρουμανίας κατά την άτυπη Σύνοδο Κορυφής. Στην σύνοδο «Φιλελεύθεροι», «σοσιαλδημοκράτες», «συντηρητικοί» και «προοδευτικοί» έβαλαν την υπογραφή τους σε ένα κείμενο που αναφέρει «Τριάντα χρόνια πριν, εκατομμύρια άνθρωποι πολέμησαν για την ελευθερία τους και για την ενότητα και γκρέμισαν το Σιδηρούν Παραπέτασμα».
Δεν θα το σχολιάσω, αλλά, ωστόσο, γεννήθηκαν τα ερωτήματα: γιατί όλη αυτή η επίθεση σε μια ιδεολογία «τελειωμένη», «ηττημένη», όπως η κομμουνιστική; Γιατί τέτοια επιμονή να αξιοποιηθεί ο σημερινός –συντηρητικός-πολιτικός συσχετισμός στην Ευρώπη ώστε να διαμορφωθεί μια «ιστορική» αντικομμουνιστική παρακαταθήκη για το μέλλον; Τι φοβούνται;
Απαντήστε εσείς….
Προσωπικά, έχω γλιστρήσει μέσα στον χρόνο και ετοιμάζω την νέα μου εργασία, το νέο μου βιβλίο, (όπου αναλύονται ανάμεσα σε πολλά άλλα οι δαρβινικές πρωτοβουλίες της «μυθικής» γενιάς του 1930),το οποίο θεωρώ πως θα ανταποκριθεί, θα μακρύνει και θα σπρώξει την ιστορία…
Η γραφή άλλωστε μας υποχρεώνει να περπατάμε…
Εσείς ,όμως, θα κρίνετε αν οι απαντήσεις ήταν ικανοποιητικές…
Υπομονή λοιπόν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου