Οποιος δεν έχει να πληρώσει, πάει φυλακή!
Για την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, καλός κατάδικος είναι μόνο ο πλούσιος κατάδικος που έχει τη δυνατότητα να εξαγοράσει την ποινή του! Η κατάργηση του μέτρου της κοινωφελούς εργασίας δημιουργεί μεγάλο χάσμα ανάμεσα σε έχοντες και μη έχοντες κρατούμενους που έχουν τελέσει ακριβώς τα ίδια αδικήματα.
Δεν είναι μόνο ο θεσμός των αδειών και ειδικά τριών συγκεκριμένων κρατουμένων που θέλει να αλλάξει η σημερινή κυβέρνηση, δεν είναι οι μεγαλύτερες ποινές που οραματίζεται το κυβερνητικό επιτελείο, δεν είναι τέλος οι φυλακές απομόνωσης Γ Τύπου τις όποιες προπαγανδίζουν νυχθημερόν τα ΜΜΕ ως δήθεν μέτρο ασφάλειας των πολιτών. Και γιατί απέναντι στις κυβερνητικές αυτές «αυθαιρεσίες» στον νέο Ποινικό Κώδικά σιωπούν, μέχρι στιγμής, οι λαλίστατοι σωφρονιστικοί που μοιραία και οι ίδιοι θα επιβαρυνθούν με έναν νέο υπερπληθυσμό; Οπως σιωπούν άλλωστε και τα συνδικαλιστικά όργανα των δικαστικών λειτουργών, επιφανή μέλη των οποίων δούλεψαν σκληρά για τους Κώδικες.
Μέχρι στιγμής έχουν αντιδράσει οι Δικηγορικοί Σύλλογοι, με τον αντιπρόεδρο της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας και πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά, Γιώργο Σταματογιάννη, να ζητά στην επιτροπή της Βουλής την τήρηση συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος αν τελικά γίνει αναστολή του επίμαχου άρθρου του Ποινικού Κώδικα για την προσφορά κοινωφελούς εργασίας. (Το ίδιο περιεχόμενο έχει και η χθεσινή ανακοίνωση των Δικηγορικών Συλλόγων όλης της χώρας.)
Η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής, εκτός από το αντισυνταγματικό άρθρο 101, διατύπωσε καίριες παρατηρήσεις και για τα υπόλοιπα προβληματικά άρθρα του πολυνομοσχεδίου που σπεύδει να καταργήσει προκαταβολικά το έργο της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής, η οποία επεξεργάστηκε επί χρόνια τον νέο Ποινικό Κώδικα. Συγκεκριμένα, όπως παρατηρεί η Επιστημονική Υπηρεσία, ακόμα και αν καταργηθούν διατάξεις σχετικά με το μειωμένο ύψος ποινών (άρθρο 97) και επιμείνει η κυβέρνηση σε μεγαλύτερες ποινές, υπερισχύει πάντα ο επιεικέστερος νόμος και εφόσον επί 40 ημέρες, έστω, ίσχυσε ο νέος Π.Κ. αυτό σημαίνει ότι οι κρατούμενοι αλλά ακόμα και εκείνοι που διέπραξαν κάποιο ποινικό αδίκημα πριν από την ψήφιση του Π.Κ. και περιμένουν τη δίκη τους θα τύχουν της ευνοϊκότερης (κατά 5 χρόνια) ποινής.
Σε ό,τι αφορά το άρθρο του Ποινικού Κώδικα που προβλέπει την εναλλακτική έκτισης ποινής με παροχή κοινωφελούς εργασίας, έρχεται τώρα το άρ. 98 και προβλέπει την επ’ αόριστον αναβολή του μέτρου, μια και η κυβέρνηση προτιμά τους κρατούμενους που διαθέτουν την οικονομική άνεση εξαγοράς της ποινής.
Οπως παρατηρεί η Επιστημονική Υπηρεσία, ακόμα και στα πλημμελήματα που επιφέρουν ποινή τριών ετών, με την κατάργηση του μέτρου της κοινωφελούς εργασίας οι καταδικασμένοι θα πρέπει να εξαγοράσουν την ποινή ή να παραμείνουν στη φυλακή. Και πάλι όμως, όπως άλλωστε και στο άρθρο 105Α του Π.Κ. που προβλέπει ακόμα και για ποινές 5 ετών να μπορεί ο καταδικασμένος να παρέχει κοινωφελή εργασία αντί να παραμένει στη φυλακή, θα ισχύσει ο επιεικέστερος Νόμος.
Χρήμα αντί ισονομίας
Ειδικά για τη βαθιά ταξική διάκριση των κρατουμένων που διαπράττουν τα ίδια ακριβώς αδικήματα, η κυβέρνηση δεν έχει -και πώς θα είχε άλλωστε;– πει ακόμα κουβέντα. Με πρόσχημα τη δυσκολία εφαρμογής του μέτρου της κοινωφελούς εργασίας, που εφαρμόζεται σε όλες τις δημοκρατικές χώρες και αποδεδειγμένα συμβάλλει στον σωφρονισμό και στην επανένταξη ειδικά των παραβατών του νόμου, η κυβέρνηση Μητσοτάκη προτιμάει και πάλι τον οβολό του κρατουμένου σε βάρος της ισοτιμίας αλλά και σε βάρος της ανάσας που θα έδινε στους υπόλοιπους συνωστισμένους εγκλείστους το χρήσιμο και αποτελεσματικό αυτό μέτρο.
Η αναστολή του θεσμού της παροχής κοινωφελούς εργασίας και η αντικατάσταση αυτής ως ποινής από τη χρηματική ποινή επιδρά αρνητικά σε όλο τον νέο Ποινικό Κώδικα, αποδιαρθρώνοντας πλήρως τις αξιολογήσεις με βάση τις οποίες είχε τοποθετηθεί στην αξιολογική κλίμακα του Π.Κ. κάθε είδους ποινή σε συνάρτηση προς κάθε είδους έγκλημα. Οι άμεσες συνέπειες αυτής της επιλογής είναι η περαιτέρω αυστηροποίηση των ποινών σε βάρος και πάλι της αρχής της αναλογικότητας (άρθρο 25 Συντάγματος). Η επαχθής «παράδοση» επανέρχεται δυναμικά, με τις φυλακές να γεμίζουν από τους φτωχότερους και τους πλέον αδύναμους παραβάτες του νόμου.
Ο θεσμός της παροχής κοινωφελούς εργασίας είχε ωστόσο ενταχθεί στο ποινικό μας σύστημα ήδη με τον Ν. 1941/1991 και ενισχύθηκε σημαντικά με τον Ν. 3904/2010. Στόχος ήταν η έκτιση των ποινών των πλημμελημάτων με εναλλακτικό τρόπο, δηλαδή με παροχή υπηρεσίας ή εργασίας εκτός φυλακής («στην κοινότητα») έτσι ώστε να αποφεύγονται οι συνέπειες του εγκλεισμού στη ζωή του καταδικασμένου, που είναι δεδομένο ότι κάθε άλλο παρά «συμμορφώνεται» όποιος ακόμα και για μικροαδικήματα παραμένει για μικρό ή μεγάλο διάστημα στις φυλακές.
Το είδαμε αυτό επί δεκαετίες, ειδικά με τους εξαρτημένους, που ακόμα και για λίγα γραμμάρια, προκειμένου να εξασφαλίσουν τη δόση τους, κλείνονταν χωρίς θεραπεία στα ελληνικά μπουντρούμια μέχρι που άλλαξε ο νόμος και μέχρι που χάρη στον νόμο Παρασκευόπουλου μπορούν πλέον να επιλέγουν μεταξύ των θεραπευτικών κοινοτήτων απεξάρτησης ή της φυλακής. Η εναλλακτική έκτιση ποινής έχει υψηλότατους δείκτες διεθνώς στην αποφυγή υποτροπής, αντίθετα με τις πολυετείς φυλακίσεις.
Αποτελεί μία από τις βασικές κατευθύνσεις του ΟΗΕ («Κανόνες του Τόκιο», 1990) και του Συμβουλίου της Ευρώπης για την υποστήριξη των εναλλακτικών της φυλάκισης τρόπων έκτισης της ποινής.
Ηταν αναγκαίο μέτρο
Μέχρι την ψήφιση του νέου Ποινικού Κώδικα, ο θεσμός αυτός λειτούργησε στην Ελλάδα παράλληλα με άλλους θεσμούς που περιόριζαν την έκτιση της ποινής στη φυλακή, όπως η αναστολή της ποινής και η μετατροπή της ποινής σε χρηματική. Παρ’ όλα αυτά, το σωφρονιστικό σύστημα σταθερά μέχρι το 2015 είχε υπερβεί τα όριά του, με επακόλουθο καταδίκες από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που θεωρούσε βασανιστήριο το φαινόμενο του υπερπληθυσμού των φυλακών.
Στην τελευταία Εκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Ελλάδα σχετικά με τον υπερπληθυσμό στις φυλακές (Μάρτιος 2019), προβαλλόταν η ανάγκη να εισαχθεί στη χώρα μας η εναλλακτική έκτιση ποινής και μάλιστα ως κύρια ποινή, δηλαδή που να μπορεί να επιβληθεί στον καταδικασθέντα απευθείας, χωρίς να προηγείται όπως πριν η ποινή φυλάκισης, που στη συνέχεια μετατρεπόταν σε χρηματική ποινή και μετά εκ νέου σε παροχή κοινωφελούς εργασίας.
Με τον νέο Ποινικό Κώδικα υιοθετήθηκε η ευρωπαϊκή κατεύθυνση για εισαγωγή, σε πολύ λογικά πλαίσια, της παροχής κοινωφελούς εργασίας ως κύριας ποινής. Εχει σημασία εδώ να τονιστεί ότι ο θεσμός της πανευρωπαϊκά «πρωτότυπης» μετατροπής της ποινής σε χρηματική ποινή έχει καταργηθεί, δίνοντας τη θέση του κυρίως στην παροχή κοινωφελούς εργασίας. Τώρα, με τη διάταξη του άρθρου 98 του πολυνομοσχεδίου Μητσοτάκη, απενεργοποιείται ένας βασικός θεσμός που αποδεδειγμένα οδηγεί στην αποτροπή ή στον περιορισμό του εγκλεισμού, και διαφαίνεται ο κίνδυνος νέου υπερπληθυσμού στις φυλακές.
Ανακοίνωση ΕλΕΔΑ
Εκκληση απευθύνει και η ΕλΕΔΑ (Ελληνική Ενωση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου) με ανακοίνωση στην οποία ζητά να μην αναβληθεί επ’ αόριστον η δυνατότητα επιβολής κοινωφελούς εργασίας αντί άλλης ποινής ή έστω να ισχύσουν μεταβατικές διατάξεις μέχρι την εφαρμογή του μέτρου.
Η ανακοίνωση αναφέρει μεταξύ άλλων ότι «η διάταξη εισάγεται χωρίς σοβαρή αιτιολογική έκθεση, χωρίς διαβούλευση, στο πλαίσιο ενός σχεδίου νόμου με άλλο αντικείμενο, κατά παράβαση των αρχών της καλής νομοθέτησης». Αναφέρεται στη νομοθέτηση αυτού του θεσμού το 1991 και στη θετική του αξιολόγηση. «Με την ουσιαστική κατάργηση του μέτρου η Ελλάδα θα γίνει η μόνη ίσως ευρωπαϊκή χώρα που δεν διαθέτει εναλλακτικό της στέρησης της ελευθερίας τρόπο έκτισης της ποινής. Αυτό σίγουρα δεν αποτελεί θετική πρωτοτυπία. Η κυβέρνηση επικαλείται οργανωτική αδυναμία να προσαρμοστεί στις (πιθανότατα) αυξημένες περιπτώσεις επιβολής της ποινής της κοινωφελούς εργασίας και προαναγγέλλει διαβούλευση με τους αρμόδιους φορείς για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή του νόμου.
Ωστόσο, είναι άραγε πιο εύκολο για την Πολιτεία να διαχειριστεί τις περισσότερες περιπτώσεις επιβολής της ποινής της φυλάκισης, που με βεβαιότητα θα προκύψουν, από το να οργανώσει την εφαρμογή του θεσμού της κοινωφελούς εργασίας; Επιπλέον, ο νέος Ποινικός Κώδικας περιέχει μεταβατικές διατάξεις που προβλέπουν τη δυνατότητα αναστολής εκτέλεσης της ποινής για τα αδικήματα που έγιναν πριν την 30-6-2019, δηλαδή για την μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων. Επομένως η αυξητική τάση της επιβολής της ποινής της κοινωφελούς εργασίας θα ήταν σταδιακή και η διοίκηση είχε όλο το χρόνο να προετοιμαστεί καλύτερα. Τέλος, αν αυτό ήταν πράγματι το ζήτημα, θα πρέπει να προβλέπεται ρητά η αναστολή της διάταξης για ορισμένο χρόνο και όχι επ’ αόριστον [...]»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου