Σώζοντας ζωές στη Μεσόγειο: Ο Ιάσονας Αποστολόπουλος κόντρα στην ποινικοποίηση της αλληλεγγύης
Κατερίνα Αγριμανάκη , CNN Greece
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
2 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
3 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
4 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
5 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
6 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
7 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
8 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
9 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
10 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
11 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
12 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
13 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
14 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
15 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
16 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
17 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
18 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
19 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
20 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
21 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
22 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
23 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
24 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
25 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
26 of 27
27 Photos: Ιάσονας Αποστολόπουλος: Ο Έλληνας που σώζει ζωές στη Μεσόγειο
- Πηγή: Από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
27 of 27
Τον Απρίλιο του 2016, υπό τον δανέζικο νόμο περί εμπορίας ανθρώπων, ένα ζευγάρι καταδικάζεται σε πρόστιμο 3.000 ευρώ έκαστος, επειδή οι δύο τους μετέφεραν με το αυτοκίνητό τους μία οικογένεια από τη Συρία και τους πρόσφεραν καφέ και μπισκότα στο σπίτι τους.
Τον Δεκέμβριο του 2015, μία 72χρονη συνταξιούχος καθηγήτρια πανεπιστημίου συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε πρόστιμο 1.500 ευρώ επειδή επίσης μετέφερε έναν δεκαπεντάχρονο και μια νεαρή γυναίκα από το σταθμό τρένου της Νίκαιας σε εκείνον της Αντίμπ.
Τον Ιούνιο του 2019, η Γερμανίδα Καρόλα Ρακέτε συλλαμβάνεται από τις ιταλικές αρχές με την κατηγορία της διακίνησης ανθρώπων, όταν μετά από 14 ημέρες περιπλάνησης στη Μεσόγειο, ελλιμενίστηκε στη Λαμπεντούζα, μεταφέροντας σε ασφαλές έδαφος τους 42 μετανάστες ναυαγούς.
Είναι μόλις μερικοί από τη μακρά λίστα όσων τιμωρήθηκαν από τους εθνικούς νόμους περί μετανάστευσης, επειδή με τον ένα ή άλλο τρόπο προσέφεραν φροντίδα και βοήθεια σε ανθρώπους, μη Καυκάσιους, που είχαν ανάγκη.
Είναι μόλις μερικοί από εκείνους που επιβεβαιώνουν πως η ποινικοποίηση της αλληλεγγύης είναι όχι μόνο υπαρκτή εδώ και καιρό, αλλά και σταθερά διογκούμενη. Όπως καταδεικνύει πρόσφατη έρευνα του openDemocracy «πάνω από 250 άνθρωποι σε 14 χώρες της Ευρώπης (μεταξύ αυτών, σαφώς η Ελλάδα και η Ιταλία) συνελήφθησαν, τους ασκήθηκαν διώξεις ή έγιναν στόχος έρευνας υπό συγκεκριμένων νόμων επειδή στήριξαν με κάποιο τρόπο μετανάστες την τελευταία πενταετία».
Αυτήν ακριβώς την ποινικοποίηση της αλληλεγγύης, με τη μορφή της διάσωσης αυτή τη φορά, επιβεβαιώνει ο Ιάσονας Αποστολόπουλος, ο Έλληνας διασώστης, το σκάφος του οποίου έγινε το δεύτερο μετά από εκείνο της Ρακέτε που, κόντρα στο νόμο Σαλβίνι, μπήκε στα ιταλικά χωρικά ύδατα και ελλιμενίστηκε στη Λαμπεντούζα. Ο ίδιος μιλά στο CNN Greece περιγράφοντας τον ατέρμονο αγώνα δρόμου όσων λιγοστών διασωστικών σκαφών έχουν απομείνει στα νερά της Μεσογείου, την εγκληματική ευρωπαϊκή πολιτική στο μεταναστευτικό, την ποινικοποίηση των διασώσεων που ευθύνεται για αύξηση των θυμάτων.
Γιατί η Μεσόγειος δεν είναι Αιγαίο
Δεν είναι μόνο οι αποστάσεις ή τα περισσότερα ψηφία στον αριθμό των νεκρών που διαφοροποιούν τις δύο περιπτώσεις μεταναστευτικών ροών. Είναι μάλλον αυτονόητα, αλλά όχι και προφανή όσα εξηγεί ο Ιάσονας:
«Κατ΄αρχάς η γεωγραφία: Η απόσταση που πρέπει να διανύσουν οι μετανάστες από τη δυτική Λιβύη μέχρι τη Σικελία (που είναι το νησί που μπορούν να φτάσουν πιο εύκολα) είναι 260 ναυτικά μίλια, 520 χιλιόμετρα ανοιχτής θάλασσας. Χωρίς καμία στεριά ενδιάμεσα, χωρίς φάρους να τους καθοδηγούν, χωρίς σημάδια. Μόνο με μία πυξίδα χειρός που τους δίνουν και τους λένε πηγαίνετε βόρεια. Και οι άνθρωποι βλέπουν τα φώτα από τις πλατφόρμες πετρελαίου ανοιχτά της Λιβύης και καθοδηγούνται από κει.
Φωτογραφία από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
Με την ταχύτητα που πάνε, θέλουν τρεις μέρες ταξίδι για να φτάσουν. Όμως, στην πραγματικότητα όλες αυτές οι βάρκες σαλπάρουν για 100% σίγουρο θάνατο. Και μόνη τους ελπίδα είναι να τους εντοπίσει κάποιο καράβι – είτε διασωστικό, είτε ψαράδικο, είτε φορτηγό από τις πλατφόρμες πετρελαίου στα ανοιχτά της Λιβύης» εξηγεί ο Ιάσονας Αποστολόπουλος και προσθέτει πως «η μεγάλη διαφορά του προσφυγικού στη Μεσόγειο με το προσφυγικό της Λέσβου είναι πως όλοι άνθρωποι που φτάνουν στην Ιταλία μέσω Λιβύης, έχουν διασωθεί από ένα καράβι. Είναι όλοι διασωθέντες ναυαγίου – εκτός από ένα μικρό ποσοστό, να πούμε 1%;, που φτάνει Λαμπεντούζα από την Τυνησία, όμως (Τυνησία – Λαμπεντούζα είναι μόνο 70 μίλια, 140 χιλιόμετρα ανοιχτής θάλασσας) – είναι άνθρωποι που πρέπει να τους βρει και να τους διασώσει ένα καράβι γιατί αλλιώς χάνονται όλοι. Είναι πολύ περισσότεροι, είναι 100-150 σε ένα φουσκωτό, κανείς δεν έχει σωσίβιο, κανείς δεν ξέρει κολύμπι, οι αποστάσεις είναι απέραντες και ουσιαστικά αυτοί οι άνθρωποι ξεκινούν, για να διασωθούν από κάποιον.
Οι άνθρωποι αυτοί είναι φυγάδες σκλάβοι, δεν είναι ναυαγοί στη Μεσόγειο, αυτό είναι το ακραίο που πρέπει να τονίζουμε. Θα κάνουν τα πάντα για να δραπετεύσουν από τη Λιβύη. Κι αυτή είναι η μεγάλη διαφορά από το Αιγαίο. Εμείς δεν διασώζουμε μόνο ναυαγούς μετανάστες. Διασώζουμε δραπέτες σκλάβους που η μόνη τους διέξοδος είναι η θάλασσα. Οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν πληρώσει για να μπουν στις βάρκες, δεν υπάρχει διακίνηση όπως στην Τουρκία.
Οι πιο πολλοί άνθρωποι περνούν από αυτόν τον κύκλο εκμετάλλευσης, βασανιστηρίων, απαγωγών και απελευθέρωσης από τους ίδιους τους Λίβυους που τους βάζουν στις βάρκες».
Φωτογραφία από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
Το ‘push factor’ της μετανάστευσης
Οι παράγοντες που ωθούν (push factors) στρατιές ανθρώπων να εγκαταλείψουν τη Λιβύη έγκεινται εν πολλοίς στην πολιτική κατάσταση της χώρας που τελεί εδώ και χρόνια σε ακυβερνησία και «εμφύλιο». Μετά την ανατροπή και την άγρια δολοφονία του, επί 42 χρόνια ηγέτη της Λιβύης, Μουαμάρ Καντάφι, το 2011, κεντρική κυβέρνηση ουσιαστικά δεν υφίσταται. Η εξουσία αλλάζει χέρια διαρκώς και γι’αυτήν διαγκωνίζονται συμμορίες, πολέμαρχοι, ιδιωτικοί στρατοί, μισθοφόροι, πολιτοφυλακές που ελέγχουν πόλεις, πετρελαιοπηγές, υποδομές, λιμάνια και κινούνται συγκυριακά και βάσει συμφερόντων, ντόπιων και ξένων.
Στο «βασίλειο» αυτό του χάους, οι συμμορίες δρουν ανεξέλεγκτα, δημιουργώντας και τροφοδοτώντας έναν κύκλο εκμετάλλευσης ανθρώπων, βασανιστηρίων και σκλαβοποίησης. Οι σύγχρονοι σκλάβοι της Λιβύης απάγονται, φυλακίζονται, βασανίζονται, πωλούνται στα σκλαβοπάζαρα, εκτελούνται, αφήνονται «ελεύθεροι» ή προωθούνται σε μία σάπια βάρκα ώστε να ανανεωθεί ο κύκλος της εργασίας και του χρήματος.
«Όλοι αυτοί οι άνθρωποι που διασώζουμε, όλοι οι μετανάστες – ανεξαιρέτως – της Μεσογείου έχουν περάσει από έναν κύκλο απαγωγής, βασανιστηρίων και σκλαβοποίησης» μάς λέει ο Ιάσονας»
Video: Η ανθρώπινη ζωή «στο σφυρί» – Το CNNi στα σκλαβοπάζαρα της Λιβύης
Κέντρα σαδισμού και θανάτου
«Στη Λιβύη, υπάρχουν υπαίθριες αγορές σκλάβων όπου πουλούν ανθρώπους σε δημοπρασίες. Το ξέρεις πως όλοι τους έχουν πάνω τους ουλές; Όλοι τους. Δεν υπάρχει ένας που να έχει περάσει από τη Λιβύη και να μην έχει βασανιστεί. Το μόνο για το οποίο μιλούν είναι η Λιβύη. Δεν υπάρχουν οι χώρες τους. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι Νιγηριανοί πλέον, δεν είναι Γκανέζοι, είναι βασανισμένοι της Λιβύης.
Όλοι οι άνθρωποι που διασώζουμε, σου δείχνουν ουλές – τους κόβουν δάχτυλα, τους πάνε στο μπάνιο και τους πετούν καλώδια στο πάτωμα για να τους κάνουν μαζικά ηλεκτροπληξία, τους βάζουν να βιάζει ο ένας τον άλλο υπό την απειλή όπλου – από διεστραμμένα βασανιστήρια, για να πάρουν λύτρα από τις οικογένειές τους. Κάποιοι που πληρώνουν, αφήνονται ελεύθεροι, όμως μπορεί να τους πιάσει άλλη συμμορία και να τους κάνει πάλι τα ίδια.
Δηλαδή, πολλοί έχουν πληρώσει δύο και τρεις φορές για να γλιτώσουν και πάντα καταλήγουν αιχμάλωτοι στο κέντρο κάποιας συμμορίας. Μέχρι που δεν έχουν άλλα χρήματα και τότε ή που τους σκοτώνουν – και τους πετούν στην έρημο – ή τους πουλούν σαν σκλάβους για βαριές απλήρωτες εργασίες (donkey jobs). Όπως μας έχουν πει, αν κάνεις το λάθος και ζητήσεις να πληρωθείς, απλώς σε εκτελούν, έχουν όλοι καλάσνικοφ – ακόμα και τα μικρά παιδιά έχουν όπλα. Και είναι ακραίοι ρατσιστές με τους μαύρους οι Λίβυοι, σκοτώνουν για πλάκα. Σκέψου πως μου έλεγαν πως προτιμούμε να πουληθούμε σαν σκλάβοι σε κάποιο αφεντικό γιατί οι συνθήκες διαβίωσης είναι καλύτερες σε σχέση με τα κέντρα κράτησης, όπου συμβαίνουν ασύλληπτα πράγματα. Και οι ιστορίες που ακούω είναι καρμπόν» περιγράφει ο ίδιος.
Συμφωνία με το διάβολο
Μ’αυτή τη Λιβύη, εν ολίγοις, επέλεξε να συνεργαστεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, στη χάραξη της μεταναστευτικής πολιτικής της. Τη συμφωνία με την Τουρκία διαδέχτηκε η Διακήρυξη της Μάλτας, το μνημόνιο συνεργασίας που προέβλεπε κονδύλι 200.000 ευρώ στη Λιβύη, για την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό της λιβυκής ακτοφυλακής, που θα καλείτο να αναχαιτίζει τις μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη και να επιστρέφει τους ναυαγούς μετανάστες στον τόπο απ’όπου απέδρασαν:
«Οι Ευρωπαίοι αυτή τη στιγμή διαπράττουν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Επειδή στέλνουν ανθρώπους πίσω σε σκλαβοπάζαρα. Επειδή στέλνουν βασανισμένους ανθρώπους πίσω στους βασανιστές τους. Επειδή στέλνουν βιασμένες γυναίκες πίσω στους βιαστές τους» καταγγέλλει ο Ιάσονας, εξηγώντας μας πως στο τελευταίο σκάφος συνάντησε μία γυναίκα επτά φορές βιασμένη.
Στο πλαίσιο της Επιχείρησης Sophia της EUNAVFOR MED, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξοπλίζει (μεταξύ άλλων, Ιταλία και Γαλλία έδωσαν 16 σκάφη περιπολίας στο λιβυκό λιμενικό), εκπαιδεύει (και στο ΚΕΝΑΠ Κρήτης), εν τέλει έστησε εκ νέου το λιβυκό λιμενικό για την «αποτροπή» των μεταναστευτικών ροών και την περιχαράκωση της ναυτικής ασφάλειας.
Φωτογραφία από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
«Η επίσημη θέση είναι πώς να τους εκπαιδεύουν να κάνουν διασώσεις και πώς να αντιμετωπίζουν τους διακινητές. Στην πραγματικότητα, υπό το πρόσχημα της διάσωσης, σταματούν τη βάρκα, την αναχαιτίζουν και τη γυρνούν στα σκλαβοπάζαρα της Λιβύης. Τόσο στα διεθνή όσο και στα λιβυκά χωρικά ύδατα. Τους έχουν εκχωρήσει, άλλωστε, δικαιοδοσία 80 μίλια από την ακτή στα διεθνή χωρικά ύδατα.
Επομένως, υπογράφηκε μία νέα συμφωνία τύπου Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας για την αναχαίτιση της μετανάστευσης, με τη διαφορά πως η ΕΕ δεν έχει να κάνει με ένα κράτος όπως είναι η Τουρκία αλλά με ιδιώτες συμμορίτες. Αυτό είναι το απίστευτο έγκλημα. Η Ευρώπη συνεργάζεται με ιδιώτες, με μαφιόζους, που αποδεδειγμένα σκοτώνουν ανθρώπους. Και, ουσιαστικά, και η Ελλάδα εκπαιδεύει ανθρώπους για να γυρνούν πρόσφυγες πίσω στα σκλαβοπάζαρα της Λιβύης. Κι αυτό είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Το λιβυκό λιμενικό, το χρηματοδοτούμενο από την Ε.Ε, είναι μπλεγμένο σε χίλια μύρια εγκλήματα και μπροστά στα μάτια μας. Μετά την εξουσία και τα όπλα που τους έδωσε η Ευρώπη, είναι τόσο αδίστακτοι, αισθάνθηκαν τόσο ενισχυμένοι, που δεν δίστασαν να παρενοχλούν συστηματικά όποιο καράβι βρισκόταν μπροστά τους.
Η Ιταλία και η Μάλτα δεν συντονίζουν πλέον καμία διάσωση ενώ παλιότερα συντόνιζαν στα διεθνή ύδατα. Τώρα τους παίρνουμε τηλέφωνο πως πνίγονται άνθρωποι και μας λένε πάρτε τη Μάλτα, παίρνουμε τη Μάλτα, μας λένε πάρτε τη Λιβύη ενώ πνίγονται οι άνθρωποι. Μαθαίνουμε για μετανάστες που πνίγονται και είμαστε εκεί με το καράβι μας και δεν μας στέλνουν το σήμα πού είναι για να πάμε να τους βοηθήσουμε. Δεν αναμεταδίδουν τα distress call όπως είναι υποχρεωμένοι να κάνουν από τις διεθνείς συμβάσεις της ναυσιπλοΐας. Σκοπίμως και συνειδητά αφήνουν εκατοντάδες ανθρώπους να πνίγονται για να μην έρχονται άλλοι.
Όλες οι επαναπροωθήσεις γίνονται με τα ευρωπαϊκά αεροπλάνα. Ο πολεμικός στόλος της ΕΕ τι έκανε; Απέσυρε όλα του τα πλοία, για να μην κάνουν διασώσεις (γιατί κανένα πλοίο ιταλικό ή ευρωπαϊκό δεν μπορεί να πάει απ’ευθείας ανθρώπους στη Λιβύη, εφόσον όλοι ξέρουν τα εγκλήματα που γίνονται εκεί, θα ήταν σκανδαλώδες). Αλλά έχουν αφήσει τα αεροπλάνα τους, όλα τα πολεμικά αεροπλάνα τους πετούν καθημερινά, βλέπουν τις βάρκες και στέλνουν τις συντεταγμένες στο λιβυκό λιμενικό. Δηλαδή όλες οι επαναπροωθήσεις συμβαίνουν με τα ευρωπαϊκά αεροπλάνα. Παλιότερα συνέβαινε και με τα πλοία τους, ωστόσο, τώρα έχουν αποσυρθεί…».
Ποινικοποίηση της διάσωσης
Το δρόμο για την ποινικοποίηση των διασώσεων είχε προλειάνει ο Μάρκο Μινίτι, πρώην κομμουνιστής, προκάτοχος του Ματέο Σαλβίνι κι ένας εκ των «αρχιτεκτόνων» της συμφωνίας με τις πολιτοφυλακές της Λιβύης. Εκείνος έθεσε τα θεμέλια για τη μεταφορά των ναυαγών μεταναστών στη Λιβύη κι όχι στην Ιταλία ή αλλού. Στη συνέχεια, ο νυν υπουργός Εσωτερικών πήγε ένα βήμα παραπέρα, όπως προεκλογικά είχε δεσμευτεί, κλείνοντας τα λιμάνια και επιβάλλοντας, με νεότερο διάταγμα, αυστηρές ποινικές διώξεις σε όσους απειθούσαν.
«Καταλαβαίνεις πως μιλάμε για μία ακραία παραβίαση του διεθνούς δικαίου, του δικαίου της θάλασσας, των άγραφων νόμων. Το διεθνές δίκαιο επιβάλλει τη διάσωση του ναυαγού και λέει πως η διάσωση δεν ολοκληρώνεται έως ότου ο ναυαγός πατήσει και τα δύο του πόδια στη στεριά. Άρα, με το να κλείνουν τα λιμάνια, κόβουν τη διάσωση στη μέση.
Κι έπειτα, είναι η ποινικοποίηση της διάσωσης. Αυτή τη στιγμή, όποιος διασώζει μετανάστες στη Μεσόγειο, είτε είναι ψαράς είναι πλοίαρχος εμπορικού πλοίου, κατηγορείται για διακίνηση. Αυτή είναι η στάνταρ κατηγορία. ‘Διευκόλυνση εισόδου στη χώρα παράνομων μεταναστών’ το λένε. Οι ιταλικές αρχές συλλαμβάνουν οποιονδήποτε σώζει μετανάστη, ανεξάρτητα από το τι είναι… Γιατί η Ιταλία σου δίνει εντολή να τους πας στη Λιβύη που είναι η υπεύθυνη λιμενική αρχή. Αν τους πας στην Ιταλία, είσαι παράνομος, έχεις κάποιο σκοπό, είσαι διακινητής. Αυτό έχει αλλάξει το τοπίο, έχει αλλάξει τη συμπεριφορά των διερχόμενων πλοίων.
Όποιο πλοίο συναντάει μετανάστες στη Μεσόγειο, έχει δύο επιλογές. Ή θα τους διασώσει όπως προστάζει ο νόμος και θα τους πάει στη Λιβύη, διαπράττοντας μία τεράστια παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθώς θα επιστρέψει ανθρώπους στους βασανιστές τους (κάτι που αντιτίθεται στη συνθήκη της Γενεύης). Ή θα τους διασώσει και θα τους πάει Ιταλία όπου και θα τον κατηγορήσουν για διακίνηση. Άρα ό,τι κι αν κάνει, θα είναι παράνομος.
Οπότε, οι περισσότεροι απλά τους αγνοούν, τους αφήνουν να πνιγούν – το οποίο κι αυτό είναι παράνομο – φοβούμενοι τα αντίποινα του Σαλβίνι, πως θα βρεθούν να περιπλανιούνται χωρίς λιμάνι και πως θα πάνε φυλακή. Αυτό έχει αυξήσει τους νεκρούς στη Μεσόγειο, η απαγόρευση, η ποινικοποίηση της διάσωσης».
Η Μεσόγειος της ελπίδας, υγρός τάφος χιλιάδων ψυχών
«Είναι ασύλληπτος ο αριθμός των ανθρώπων που χάνονται στη Μεσόγειο», υπερθεματίζει ο ίδιος, περιγράφοντας:
«Θυμάμαι το χαρακτηριστικό, πως δύο ολόκληρες βάρκες βούλιαξαν δίπλα μας. Που σημαίνει 250 νεκροί σε μία μέρα. Όσους νεκρούς έχουμε, δηλαδή, στο Αιγαίο σε ένα χρόνο».
Σύμφωνα με το Missing Migrants Project, από το 2014 μέχρι σήμερα, πάνω από 18.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους στα νερά της Μεσογείου. Ωστόσο, δεδομένου του ότι αφενός δεν υπάρχει καταγραφή ακριβούς αριθμού όσων στοιβάζονται στις βάρκες από τη Λιβύη, αφετέρου πως καταγράφονται μόνο οι νεκροί που εντοπίζονται και οι επιζώντες, γίνεται αντιληπτό πως ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων είναι αδιανόητα και, δυστυχώς, απροσδιόριστα υψηλότερος. «Είναι τόσο μεγάλος ο αριθμός των νεκρών στη Μεσόγειο που δεν μπαίνουν καν στις στατιστικές του ΟΗΕ. Γιατί σε ένα ναυάγιο εκατό ανθρώπων, μπορεί να βρούμε μόνο πέντε πτώματα. Μόνο αυτά καταγράφονται.
Στην πραγματικότητα, οι νεκροί είναι πολλοί περισσότεροι. Δεν μετρούν οι νεκροί αν δεν βρεθούν τα πτώματα. Επειδή τα πτώματα δεν βρίσκονται στη θάλασσα, λόγω αχανούς έκτασης, δεν καταγράφονται ποτέ. Είναι άγνωστο τι συμβαίνει στη Μεσόγειο με τους νεκρούς.
Όσο υπάρχει καταστολή, υπάρχει αλληλεγγύη
Παρά τον πολιτικό τεχνοκρατισμό των Βρυξελλών που ορίζει ένα απολύτως ανθρωποκεντρικό ζήτημα όπως το μεταναστευτικό, παρά τον κυνισμό των αποφάσεων και των συμφωνιών, παρά την ξενοφοβική στροφή της Γηραιάς Ηπείρου και την προκατάληψη των πολιτών, υπάρχουν κι εκείνοι, όχι λίγοι, που επιμένουν να αγωνίζονται για το ανθρωπίνως αυτονόητο: Τη βοήθεια και την αλληλεγγύη στους απανταχού αναξιοπαθούντες και βασανισμένους.
Φωτογραφία από το προσωπικό αρχείο του Ιάσονα Αποστολόπουλου
Όσο λυσσαλέα ο Σαλβίνι προσπαθεί να κρατήσει εκτός ιταλικού εδάφους τους «εισβολείς», «τρομοκράτες», «επικίνδυνους» (ή με όποιους άλλους χαρακτηρισμούς επιλέγει να ερεθίζει το ιταλικό αίσθημα, δημιουργώντας κοινωνικούς αυτοματισμούς) άλλο τόσο αφοσιωμένα δρουν συλλογικότητες, κινήματα, ΜΚΟ, μεμονωμένοι πολίτες για την αποδόμηση του κυρίαρχου ξενοφοβικού λόγου, την αντιστροφή του κλίματος μισαλλοδοξίας και, τελικά, την έμπρακτη στήριξη όσων έχουν ανάγκη.
Ο Ιάσονας Αποστολόπουλος κάνει ιδιαίτερη μνεία στην Mediterranea Saving Human, «ένα ιταλικό εγχείρημα καθαρά πολιτικό, όχι ΜΚΟ, μία πλατφόρμα αντιρατσιστικών συλλογικοτήτων, Ιταλών πολιτών που είπαν πάμε στη θάλασσα να σπάσουμε τα μπλόκα». Η οργάνωση, όπως λέει ο ίδιος, «έχει αντιστρέψει πάρα πολύ την κοινή γνώμη γιατί έσπασε αυτήν την παραφιλολογία και γιατί έδειξε πως ο Σαλβίνι δεν είναι παντοδύναμος, δεν μπορεί να κάνει ό,τι γουστάρει, υπάρχει και αυτό που λέγεται διεθνές δίκαιο που είναι πάνω από τον Σαλβίνι και πάνω από κάθε Σαλβίνι και από κάθε κυβέρνηση».
Σε μία Ευρώπη όπου οι κατά τόπους εκλογικές διαδικασίες αναδεικνύουν ενισχυμένες τις φωνές λαϊκιστών, ξενοφοβικών και ακροδεξιών, υπάρχει η ιταλική δικαιοσύνη που, προσφάτως, απελευθέρωσε την Καρόλα Ρακέτε, αφήνοντας εκτεθειμένο τον Σαλβίνι και τους ιδεολογικά ομόσταβλούς του.
Υπάρχει η απόφαση της γαλλικής δικαιοσύνης που αποκηρύσσει τον νομικό όρο ‘αδίκημα αλληλεγγύης’ (délit de solidarité), κρίνοντας αντισυνταγματική τη χρήση του κατά ανθρώπων που δρουν ορμώμενοι από λόγους ανθρωπισμού.
Υπάρχει ο Μανουέλ Μπλάνκο, ο Ισπανός πυροσβέστης και εθελοντής που, αν και συνελήφθη στη Μυτιλήνη, διώχθηκε με την κατηγορία της ένοπλης και παράνομης μεταφοράς παράτυπων μεταναστών και βρέθηκε αντιμέτωπος με ποινή φυλάκισης άνω των δέκα χρόνων μαζί με άλλους δύο Ισπανούς πυροσβέστες, έστω και αργά απαλλάχτηκε από κάθε κατηγορία.
Υπάρχουν οι περίπου 400.000 άνθρωποι που υπέγραψαν στη διαδικτυακή λίστα για την απελευθέρωση της Πία Κλεμπ, της Γερμανίδας καπετάνισσας που αντιμετωπίζει ποινή κάθειρξης έως και 20 χρόνων για τη συμβολή της στη διάσωση περισσότερων από 1.000 ανθρώπους.
Υπάρχει κι η προτροπή, από τα επίσημα χείλη της Ντούνια Μιγιάτοβιτς, επιτρόπου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, πως «αντί να καταστέλλουν όσους βοηθούν τους μετανάστες να ζήσουν μία αξιοπρεπή ζωή, οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να δεσμευτούν εκ νέου για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το γράμμα του νόμου και τις ευρωπαϊκές αξίες. Είναι τόσο νομικό όσο και ηθικό το καθήκον».
Κι όσο υπάρχουν τέτοιες αποφάσεις, τέτοιες επιλογές και τέτοιοι άνθρωποι, θα στέκονται κυματοθραυστες στη μισαλλοδοξία, την εκδικητικότητα και την απάθεια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου