Η Μακρόνησος, κολαστήριο και για τους Ελληνες της Μικράς Ασίας
Το απάνθρωπο πρόσωπο της Δεξιάς με τους πρόσφυγες
Παναγιώτης Α. Κατσούλης*
Αν νομίζετε πως για πρώτη φορά το ελληνικό κράτος και οι εκάστοτε δεξιές κυβερνήσεις του καλλιεργούν την ξενοφοβία, λαμβάνοντας αναποτελεσματικές και απάνθρωπες αποφάσεις για «κλειστά σύνορα» και «φυλακίσεις» απόκληρων προσφύγων και μικρών παιδιών στα ελληνικά νησιά, τότε κάνετε λάθος. Η προηγούμενη ήταν σχεδόν 100 χρόνια πριν, το 1922. Οσοι ισχυρίζονται πως το προσφυγικό του '22 και το προσφυγικό-μεταναστευτικό του 2019 δεν είναι ίδιας «τάξης» πρόβλημα έχουν δίκιο. Μόνο που η πολιτική αντιμετώπιση παραμένει ίδια και ας μην αφορούσε τότε «ξένους» και αλλόθρησκους.
1922: Από το 1914 είχε αρχίσει ο σταδιακός ερχομός προσφύγων, καταδιωκόμενων Ελλήνων του Πόντου. Δεν τύγχαναν της καλύτερης υποδοχής και φιλοξενίας. Ολες οι εφημερίδες της εποχής περιέγραφαν με μελανά χρώματα τις άθλιες συνθήκες ζωής τους. Η εκ Θεσσαλονίκης «Εφημερίς των Βαλκανίων», στα 1922, έγραφε: «Οι δυστυχείς Καυκάσιοι λιμοκτονούν και πάλιν, παρά τας διαφόρους διαβεβαιώσεις, ότι ελήφθη πάσα φροντίς να μη μένωσι νηστικοί, ότι θα γίνουν πρατήρια, ότι τέλος δεν θ’ αποθάνουν από την πείναν και το κρύο… Μετά φρίκης μανθάνομεν ότι αποθνήσκουν 44 καθ’ εκάστην…. Εμάθομεν ακόμη ότι τα δήθεν Νοσοκομεία των προσφύγων είναι σε αθλία κατάστασιν, υπάρχουν μόνον δύο ιατροί, οι οποίοι μόλις προφταίνουν να πιστοποιούν τους θανάτους. Δεν θέλομεν να είπωμεν περισσότερα, νομίζομεν όμως ότι αν τους παρεδίδομεν εις τον Μουσταφά Κεμάλ, θα τους μετεχειρίζετο ίσως καλύτερον…».
Ομως τον Ιούλιο του 1922 η δεξιά κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος, που βρισκόταν στην εξουσία από το 1920 με πρωθυπουργό τον Π. Πρωτοπαπαδάκη, αποφάσισε να κάνει ακόμη πιο δύσκολη τη ζωή των προσφύγων. Στις 20 Ιουλίου ψήφισε τον νόμο 2870 «περί της παρανόμου μεταφοράς προσώπων ομαδόν ερχομένων εις τους Ελληνικούς λιμένας εκ της αλλοδαπής». Ουσιαστικά επιχείρησε να σφραγίσει τα θαλάσσια σύνορα και να προλάβει τα κύματα των ξεριζωμένων Ελλήνων της Μικρασίας, αφού ο εκεί ευρισκόμενος ελληνικός στρατός βρισκόταν στα πρόθυρα της ολοκληρωτικής κατάρρευσης. Από εκεί και μετά όλοι ήταν «λαθραίοι», όπως και τώρα…
Στις 9 Ιουνίου 1922 είχε ληφθεί ακόμη μια ντροπιαστική για την ελληνική πολιτεία απόφαση, η οποία αφορούσε τους ξεριζωμένους Πόντιους, Μικρασιάτες και Αρμένιους. Η Μακρόνησος μετατρεπόταν σε λοιμοκαθαρτήριο-φυλακή, ενώ ακόμη ένα λειτουργούσε για χιλιάδες Ελληνες στον Αγιο Γεώργιο Κερατσινίου. Τηρουμένων των αναλογιών, θα μπορούσαν να ονομάζονταν και «Κλειστά Προαναχωρησιακά Κέντρα».
Σε καραντίνα
Ο Ιγνάτιος Ορφανίδης, στο έργο του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών «Η Εξοδος», καταγράφει τη μαρτυρία του:
«Την 1η Αυγούστου μας κατέβασαν στη Μακρόνησο… άρχισαν νέα βάσανα και θάνατοι. Μας έκαναν καραντίνα. Εμείς ιδρύσαμε τη Μακρόνησο. Εμείς χτίσαμε τα παραπήγματα, στέρνα για νερό, ό,τι χρειαζόταν. Ερημο νησί ήταν η Μακρόνησος. Ακατοίκητο. Ολο βράχια. Απ’ τους οχτώ χιλιάδες που έφερε το «Κίος» μείναμε στο τέλος δύο χιλιάδες. Οι άλλοι έξι χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν. Επεσε αρρώστια και μας θέρισε. Ηταν η κυβέρνηση Γούναρη. Επειδή ήρθαμε απ’ τη Σοβιετική Ρωσία, μας πέρασαν για μπολσεβίκους και ήθελαν να μας εξοντώσουν».
Προφανώς από εκεί προέρχεται η έμπνευση των Βελόπουλου – Μπογδάνου, την οποία προσεγγίζει το σχέδιο που εξήγγειλαν η Ν.Δ. και ο Κ. Μητσοτάκης.
Εναν μήνα μετά την ψήφιση του νόμου 2870 στις 22 Αυγούστου 1922, ο πρωθυπουργός απαντά αρνητικά σε αίτημα της Υπατης Αρμοστείας όπως «αποσταλώσιν εις Αθήνας περί τα 500 ορφανά μικράς ηλικίας και τα πλείστα κοράσια εκ Σμύρνης», διότι «…άλλως προς τον επισιτισμόν (σ.σ. των ορφανών) αδυνατούμε να αναλάβωμεν οιανδήποτε υποχρέωσιν…».
Τον ίδιο μήνα, ο εκδότης της «Καθημερινής», Γιώργος Βλάχος, καλεί την κυβέρνηση μέσω του άρθρου του «Οίκαδε» να εγκαταλείψει στην τύχη τους τους Ελληνες της Ιωνίας και του Πόντου! Το φθινόπωρο του '22 έφτασαν στην Ελλάδα περίπου 900.000 πρόσφυγες (50.000 οι Αρμένιοι). Ο τότε εισαγγελέας Βαζούρας έγραψε: «Η βρισιά τουρκόσπορος μαζί με σωρό ανάλογες βρισιές, όπως σκατοουγλούδες, παληοαούτηδες κ.λπ. ήταν στην ημερήσια διάταξη, από ανώτερα και κατώτερα κυβερνητικά όργανα…».
Από τον Μάρτιο του 1924 που ξεκίνησε η επίσημη ανταλλαγή πληθυσμών, μια νέα τραγωδία περίμενε Πόντιους και Μικρασιάτες Ελληνες στον «πηγαιμό προς την Ιθάκη». Κακουχίες, πείνα, δίψα, ψείρα και αρρώστιες. Οσους πέθαιναν τους πετούσαν στη θάλασσα. Αρκετούς όταν έφταναν στον Πειραιά τους οδηγούσαν στην καραντίνα της Μακρονήσου. Ασυνείδητοι μαυραγορίτες τούς προμήθευαν με βρόμικα και χαλασμένα τρόφιμα. Πουλούσαν ένα καρβέλι ψωμί έναντι μιας χρυσής λίρας. Ο Χρήστος Σαμουηλίδης γράφει: «Η σπείρα μάζευε, ξεγύμνωνε, έγδερνε τους δύστυχους Ρωμιούς του Καυκάσου και του Πόντου, που αιώνες τώρα ζούσαν με το όραμα της μητέρας Ελλάδας και των Ελλήνων αδελφών».
Στην απογραφή του 1928 καταγράφονται 1.220.000 πρόσφυγες.
*εκπαιδευτικός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου