Καθημερινές ιστορίες και αριθμοί αποδεικνύουν ότι τα περιστατικά ρατσιστικής βίας αυξάνονται

To κακό είναι εδώ και δεν θα φύγει εύκολα

Καθημερινές ιστορίες και αριθμοί αποδεικνύουν ότι τα περιστατικά ρατσιστικής βίας αυξάνονται

«DO NOT ENTRY DANGER». Με αυτή την ανορθόγραφη προειδοποίηση, γραμμένη στα αγγλικά με κεφαλαία γράμματα και με έντονη κόκκινη μπογιά, κάποιοι ανεγκέφαλοι έβγαλαν όλη τους τη χολή εναντίον των προσφύγων και των μεταναστών οι οποίοι βρήκαν προσωρινή κατοικία στα εγκαταλειμμένα κτίρια του παλιού ψυχιατρείου στη Λέρο. Κτίρια τα οποία είναι επικίνδυνα και ακατάλληλα για να διαμείνει οποιοσδήποτε. Αυτό όμως δεν φάνηκε να στάθηκε εμπόδιο σε όλους εκείνους που μ’ αυτόν τον τρόπο εξέφρασαν τον ρατσισμό τους.

Σε άλλο περιστατικό μέσα στο 2018, μια γυναίκα μπαίνει σε ένα ταξί. Ο οδηγός έβριζε τους πρόσφυγες και τους μετανάστες με κατάπτυστες εκφράσεις. Τους αποκαλούσε «λαθροπιθήκους» και «λαθρομετανάστες που κουβαλήθηκαν εδώ και τους ταΐζουμε». Οταν η επιβάτισσα του είπε πως είναι από την Αλβανία ο ταξιτζής της απάντησε: «Και εσύ κουβαλήθηκες εδώ, να πας σπίτι σου». Ακολούθησαν και άλλες χυδαίες εκφράσεις ενώ το κερασάκι στην τούρτα ήταν όταν η γυναίκα ζήτησε να κατέβει. Αφού πλήρωσε, ο Ελληνάρας οδηγός όχι μόνο της πέταξε τα ρέστα στο πρόσωπο αλλά κατέβηκε από το αυτοκίνητο και άρχισε να την κλοτσάει.

Τα δύο αυτά παραδείγματα δεν είναι τα μόνα που αποδεικνύουν τον ακραίο ρατσισμό ορισμένων Ελλήνων. Στις αρχές Νοεμβρίου του 2019 το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας σε ανακοίνωσή του έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για αύξηση των περιστατικών ρατσιστικής βίας. Αυτή η αύξηση άλλωστε φαίνεται και στην ετήσια έκθεσή του για το 2018.

ΑΠΟΣΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ

«Τις τελευταίες εβδομάδες οι οργανώσεις του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας γινόμαστε μάρτυρες ολοένα και περισσότερων ξενοφοβικών και ρατσιστικών περιστατικών που εκδηλώνονται στο πλαίσιο της μεταφοράς αιτούντων άσυλο σε δομές φιλοξενίας. Τα περιστατικά αυτά προέρχονται από τοπικές μειοψηφικές ομάδες, ωστόσο η γενίκευσή τους, η συμμετοχή θεσμικών εκπροσώπων σε αυτά και ο οργανωμένος χαρακτήρας που φαίνεται να λαμβάνουν μας ανησυχούν ιδιαίτερα» γράφει συγκεκριμένα το δίκτυο επισημαίνοντας πως αρκετές φορές στο παρελθόν έχει «τονίσει τη διασύνδεση της ανόδου της ξενοφοβίας και των ρατσιστικών εκδηλώσεων τόσο με την έλλειψη συνεκτικής μεταναστευτικής πολιτικής όσο και με την κατάσταση υπερσυγκέντρωσης πληθυσμού για μεγάλο διάστημα στα νησιά και σε μαζικές δομές φιλοξενίας (camp) σε εξαιρετικά επισφαλείς συνθήκες, που δυσχεραίνουν την ομαλή ένταξη των προσφύγων και μεταναστών στην ελληνική κοινωνία». Ο ρατσισμός δεν αφορά μόνο πρόσφυγες και μετανάστες. Η αποστροφή για τους αλλοδαπούς και τη διαφορετικότητα έχει καταγραφεί μέσω κατάπτυστων περιστατικών εναντίον ατόμων που θεωρούνται ξένοι αν και είναι Ελληνες πολίτες. Οι άνθρωποι αυτοί στοχοποιούνται λόγω χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής. Οι δράστες αυτών των περιστατικών εκδηλώνουν εθνικιστικά αντανακλαστικά βάσει μιας υπεραπλουστευμένης αντίληψης που έχουν για τους δεσμούς αίματος μεταξύ των πολιτών ενός κράτους.

ΑΡΝΗΤΙΚΟ… ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟ

Εκτός της ετήσιας έκθεσης του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, το Ευρωβαρόμετρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσον αφορά τις διακρίσεις στην ΕΕ εκφράζει αυτό που όλοι λίγο πολύ νιώθουν. Ο ρατσισμός είναι εδώ και δεν θα φύγει τόσο εύκολα. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας, μεταξύ άλλων οι Ελληνες κρίνουν ότι τη μεγαλύτερη διάκριση στη χώρα βιώνουν οι Ρομά (81%, όταν ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 61%), ενώ ακολουθούν οι άνθρωποι με διαφορετικό χρώμα δέρματος, οι ομοφυλόφιλοι, οι διεμφυλικοί, οι διαφορετικού θρησκεύματος και οι ανάπηροι.

Oπως καταδεικνύουν τα πορίσματα των ερευνών του Οργανισμoύ Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης (FRA) του 2018 και οι εκθέσεις φορέων για την προαγωγή και προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων, «δεκαοκτώ έτη μετά την έκδοση της οδηγίας για τη φυλετική ισότητα και δέκα έτη μετά την έκδοση της απόφασης-πλαισίου για την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, τα άτομα με μειονοτικό υπόβαθρο και οι μετανάστες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σε εκτεταμένο βαθμό παρενόχληση, διαρθρωτικές διακρίσεις, εδραιωμένες προκαταλήψεις και διακριτικές πρακτικές εθνοτικού χαρακτηρισμού σε ολόκληρη την ΕΕ.

Πολλά κράτη-μέλη δεν έχουν μεταφέρει ακόμη στο εθνικό τους δίκαιο με ορθό και ολοκληρωμένο τρόπο την απόφαση-πλαίσιο για τον ρατσισμό και την ξενοφοβία. Το 2018 μόνο 15 κράτη-μέλη διέθεταν σχέδια δράσης και στρατηγικές που αποσκοπούσαν στην καταπολέμηση του ρατσισμού και των εθνοτικών διακρίσεων».

ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΠΟΥ ΜΑΣ ΝΤΡΟΠΙΑΖΟΥΝ

Νεαρή γυναίκα νιγηριανής καταγωγής δέχτηκε λεκτική επίθεση από δημόσιο υπάλληλο της εφορίας εν ώρα εξυπηρέτησης. Η υπάλληλος πίστευε ότι το θύμα είχε ψεύτικο ελληνικό δελτίο ταυτότητας και της φώναζε ότι «δεν είναι Ελληνίδα, αφού δεν έχει ελληνικό αίμα και να πάει πίσω στη χώρα της». Το θύμα διαμαρτυρήθηκε και η υπάλληλος είπε πως «μπορεί να κάνει τα παράπονά της στο ελληνικό κράτος που εξέδωσε την ταυτότητά της ή να τηλεφωνήσει στην αστυνομία». Το θύμα δήλωσε ότι η υπάλληλος ήταν προσβλητική σε όλους όσοι φαίνονταν ξένοι, τους φώναζε με τον ίδιο τρόπο αντί να τους εξυπηρετεί, ενώ οι συνάδελφοί της δεν έλεγαν τίποτε. Δύο αυτόπτες μάρτυρες νεαρής ηλικίας υπερασπίστηκαν το θύμα απαιτώντας από την υπάλληλο να ζητήσει συγγνώμη. Η υπάλληλος δεν ζήτησε συγγνώμη αλλά εξυπηρέτησε το θύμα.

Τα περιστατικά ρατσιστικής βίας εναντίον Ρομά δεν είναι ασυνήθιστα στη χώρα μας. Ενα από τα ακραία ήταν όταν ένας άντρας πυροβόλησε έναν Ρομά με αφορμή… κομμένα φύλλα που είχαν πέσει μέσα στο οικόπεδό του. «Κωλόγυφτοι, θα σας δείξω εγώ» φώναζε μαινόμενος. Στα χνάρια του πατέρα και η κόρη. «Σκότωσέ τους όλους τους κωλόγυφτους» έλεγε. Ο δράστης βγήκε στο μπαλκόνι κρατώντας μια καραμπίνα, σημάδεψε το θύμα και το πυροβόλησε. Ξαναγέμισε την καραμπίνα για να πυροβολήσει ξανά αλλά μπλόκαρε. Ο θύτης συνέχισε να σημαδεύει με την καραμπίνα τον μάρτυρα και τους ανθρώπους (επίσης Ρομά) που είχαν μαζευτεί και δεν τους άφηνε να μεταφέρουν το θύμα στο νοσοκομείο. Λίγο αργότερα έφτασε η αστυνομία η οποία εισέβαλε στο σπίτι του δράστη και τον συνέλαβε.

Οπως καταδεικνύεται στην ετήσια έκθεση του Δικτύου, από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2018 ενισχύθηκε περαιτέρω η δράση ακραίων, οργανωμένων και άτυπων ξενοφοβικών ομάδων στην Αθήνα και την περιφέρεια. Οι απειλές που εκτόξευσαν κατά προσφύγων και μεταναστών αλλά και δομών και φορέων είναι ανατριχιαστικές. «…σας έχουμε στοχοποιήσει. Στοχοποίηση σημαίνει καταστροφή εγκαταστάσεων και επιλεκτική βία κατά προσωπικού. Είμαστε εθνικιστές και πολεμάμε για να φύγουνε όλοι οι λαθρέποικοι και βέβαια προχωράμε σε ανάλογες συμμορφώσεις και αλληλέγγυων προς τους λαθρέποικους αν χρειαστεί. Δεν έχουμε σκοπό να βλάψουμε Ελληνα, σας το λέμε, απλώς αν χρειαστεί θα συμμορφώσουμε κάποιους, σίγουρα οι λαθρέποικοι έχουν προτεραιότητα στους στόχους μας».

ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΜΙΛΟΥΝ ΑΠΟ ΜΟΝΟΙ ΤΟΥΣ

Κατά την περίοδο Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2018 το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας κατέγραψε μέσω συνεντεύξεων περιστατικά ρατσιστικής βίας με περισσότερα από 130 θύματα. Στα 74 περιστατικά στοχοποιήθηκαν μετανάστες/ριες ή πρόσφυγες λόγω εθνικής καταγωγής, θρησκείας, χρώματος, σωματεία αλλοδαπών, υπερασπιστές ανθρώπινων δικαιωμάτων λόγω της σύνδεσης με πρόσφυγες και μετανάστες/ριες καθώς και μνημείο θυμάτων προσφύγων σε ναυάγια.

Σε έξι περιστατικά στοχοποιήθηκαν Ελληνες πολίτες λόγω χρώματος, αλλοδαπής καταγωγής ή εθνοτικής καταγωγής. Σε εννέα περιστατικά στοχοποιήθηκαν εβραϊκοί ιεροί ή συμβολικοί χώροι και σε ένα περιστατικό στοχοποιήθηκε ημεδαπός λόγω εκπαιδευτικής δράσης κατά του αντισημιτισμού ή θρησκευτικών πεποιθήσεων. Σε 27 περιστατικά στοχοποιήθηκαν ΛΟΑΤKI άτομα (εκ των οποίων πέντε πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και πολίτης της ΕΕ). Σε 59 περιστατικά στοχοποιήθηκαν περισσότερα του ενός θύματος, ενώ σε 63 η επίθεση τελέστηκε από ομάδα (τουλάχιστον δύο ατόμων).

Το 76% των θυμάτων είναι άντρες και το 24% είναι γυναίκες. Υπάρχουν θύματα μεταξύ άλλων από την Αίγυπτο, την Αιθιοπία, την Αλβανία, την Αλγερία μέχρι το Πακιστάν, το Ιράν, τη Συρία και την Τουρκία. Τον Νοέμβριο του 2019 δημοσιεύτηκε μεγάλη έρευνα του Οργανισμoύ Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης (FRA) σχετικά με τον αντισημιτισμό. Στην έκθεση γίνεται επισκόπηση των διαθέσιμων δεδομένων που διαθέτει η Ευρωπαϊκή Ενωση και από τα 28 κράτη-μέλη της. Κατά μέσο όρο, περισσότεροι από το ένα τρίτο (39%) των συμμετεχόντων δήλωσαν ότι έχουν βιώσει κάποια μορφή αντισημιτικής παρενόχλησης κατά τα πέντε έτη πριν από την έρευνα ενώ περισσότεροι από ένα τέταρτο (28%) αντιμετώπισαν τέτοια παρενόχληση κατά τους δώδεκα μήνες πριν από την έρευνα.

Αναφορικά με την Ελλάδα, βάσει στοιχείων που προσκομίστηκαν από αστυνομικές αρχές καταγράφηκαν και παραπέμφθηκαν στο υπουργείο Δικαιοσύνης δέκα περιστατικά με αντισημιτικό χαρακτήρα το 2018, επτά το 2017, τρία το 2016 και ένα το 2015. Οι υποθέσεις αφορούν τον αντισημιτισμό στο διαδίκτυο, την τοποθέτηση ενός αντισημιτικού σημείου στον χώρο εργασίας, τα αντισημιτικά συνθήματα σε μνημείο μνήμης του Ολοκαυτώματος, βεβήλωση ενός εβραϊκού νεκροταφείου και ομιλία μίσους κατά τη διάρκεια δημόσιας συνάντησης. 

* Περιοδικό Hot Doc #193, Στον καιρό του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, 1/12/2019