Οι ζωές των μαύρων (δεν) έχουν σημασία

Οι ζωές των μαύρων (δεν) έχουν σημασία

Γιώργος Μιχαηλίδης

Στις 21 Μαϊου ο Economist δημοσίευσε άρθρο στο οποίο έθετε το ερώτημα τι απέγινε το κίνημα Black Lives Matter. Στην ανάλυση του άρθρου σημειωνόταν ότι μετά την εκλογή Τραμπ, η δημοτικότητα του κινήματος των μαύρων έχει περιοριστεί σημαντικά. Οι λόγοι που αυτό συμβαίνει, κατά τον Economist, είναι η έλλειψη μίας χαρισματικής προσωπικότητας που να ηγείται του κινήματος, η μείωση των δολοφονιών μαύρων από την αστυνομία κατά τη διακυβέρνηση Τραμπ καθώς και η παύση της ενασχόλησης των ρωσικών τρολλς μετά τη μη επανεκλογή Ομπάμα.
Τέσσερις ημέρες μετά, η σαδιστική δολοφονία του Τζωρτζ Φλόυντ από την αστυνομία στη Μινεάπολη αποδείκνυε με τραγικό τρόπο ότι το σύνθημα “Οι ζωές των μαύρων έχουν σημασία” δεν είναι θέμα μιας έξυπνης επικοινωνιακής καμπάνιας, πόσο μάλλον μιας συνωμοσίας του Κρεμλίνου, αλλά μια αντανάκλαση της βαθιά άνισης και ρατσιστικής πολιτικής που υποβιβάζει τους μαύρους Αμερικάνους σε πολίτες δεύτερης κατηγορίας.

Πράγματι, το πόσο “φθηνότερες” είναι οι ζωές των μαύρων των ΗΠΑ περιγράφεται ξεκάθαρα μέσα από τις στατιστικές θανάτων από την πανδημία του κορονοϊού. Αν και αποτελούν το 13% του πληθυσμού της χώρας, οι μαύροι Αμερικάνοι αντιπροσωπεύουν το 25% των θανάτων από τον κορονοϊό. Σε μερικές μάλιστα πολιτείες όπως το Κάνσας, οι μαύρες κοινότητες μετρούν επτά φορές περισσότερα θύματα αναλογικά με τον πληθυσμό τους. Φυσικά δεν πρόκειται για κάποιο “ελαττωματικό” DNA.

Η χειρότερη ταξικά θέση στην οποία βρίσκεται η μεγάλη πλειοψηφία της μαύρης κοινότητας σε σχέση με τους λευκούς Αμερικάνους μεταφράζεται σε χρόνιες παθήσεις λόγω της κακής διατροφής, της μικρότερης πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας, σε χειρότερες συνθήκες διαβίωσης και εργασίας και λιγότερες δυνατότητες αυτοπροστασίας. Πάνω σε αυτή την πραγματικότητα προστίθεται η επίσημη κρατική αντιμετώπιση των μαύρων ως υποδεέστερων και εν δυνάμει εγκληματιών για τους οποίους οι αστυνομικές κάννες εκπυρσοκροτούν ασύγκριτα ευκολότερα και συχνότερα απ’ ότι για τον μέσο πολίτη της χώρας. Άλλωστε, αν και οι δολοφονίες μαύρων από την αστυνομία σημείωσαν μία σχετική κάμψη ως αποτέλεσμα της πίεσης του κινήματος BLM, πέρυσι το 2019 καταγράφηκε και πάλι αύξηση. Και πλέον οι μαύροι δεν απειλούνται μόνο από τις αστυνομικές κάννες.

Η εικόνα που μεταδόθηκε, δηλαδή ότι ένας μαύρος πολίτης μπορεί να πεθάνει από ασφυξία από μια αστυνομική λαβή, σε δημόσια θέα ξεχείλισε το ποτήρι. Οι διαδηλώσεις μαύρων (αλλά και λευκών) πλημμύρισαν τις αμερικανικές πόλεις. Θα είναι ένα ακόμα πρόσκαιρο ξέσπασμα ώσπου να εκτονωθεί η οργή; Πιθανότατα, αν και η διαχείριση της κατάστασης αυτή τη φορά από το κράτος ήταν διαφορετική σε σχέση με τη δολοφονία που γέννησε το κίνημα Black Lives Matter, το 2014. Τέσσερις αστυνομικοί έως τώρα έχουν απολυθεί λόγω της δολοφονίας. Είναι σίγουρο ότι το επόμενο διάστημα η συζήτηση και η αντιπαράθεση θα ανοίξει σε παναμερικανικό επίπεδο και πολλά επιπλέον στοιχεία θα έρθουν στην επιφάνεια. Βρισκόμαστε άλλωστε σε προεκλογική περίοδο. Σε πρώτη φάση ας σταθούμε στο παρακάτω. Όταν ένας λαός διαδηλώνει υπό συνθήματα όπως “Black Lives Matter”, “I can’t breathe” ή πρόσφατα σε απεργία μαύρων ενοικιαζόμενων οδοκαθαριστών “I’m a man”, το συμπέρασμα είναι ξεκάθαρο. Παρά τις επικοινωνιακές πολιτικές συμπερίληψης των κάθε λογής μειονοτήτων από τα κόμματα και τις δομές εξουσίας, η πραγματικότητα στους δρόμους και τους χώρους εργασίας είναι πολύ διαφορετική. Γιατί αν αντανακλαστικά ο κόσμος έχει ανάγκη να φωνάξει ότι “η ζωή του αξίζει”, ότι “είναι άνθρωπος” και ότι “δεν μπορεί να αναπνεύσει”, τότε η θέση ότι αυτός ο κόσμος είναι απάνθρωπος και ότι πρέπει να έρθει ανάποδα αποτελεί μία αυταπόδεικτη αλήθεια.

πριν