Πίσω από τις αιματηρές συγκρούσεις Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν
Γιώργος Μιχαηλίδης
Η σύγκρουση μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν γύρω από τη διαφιλονικούμενη περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ υφίσταται από τα τέλη της δεκαετίας του ’80. Από τα τέλη της βασικής ένοπλης σύγκρουσης στα μέσα της δεκαετίας του ’90, οι συνοριακές συγκρούσεις συνεχίζονται σποραδικά. Από το 2008 και έπειτα η αρμενο-αζέρικη συνοριακή διαμάχη δίνει σταθερά κάποιες δεκάδες, κάποτε εκατοντάδες, νεκρούς κάθε χρόνο. Πριν δέκα μέρες περίπου ξέσπασαν ξανά συγκρούσεις στα σύνορα Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν με αποτέλεσμα την απώλεια 16 ατόμων, ανάμεσά τους και κάποιων υψηλόβαθμων αξιωματικών και των δύο χωρών. Κάποιοι μπορεί να σκεφτούν ότι πρόκειται για τις συνήθεις αιματηρές αψιμαχίες μεταξύ των δύο κρατών. Ωστόσο, ίσως αυτή τη φορά τα πράγματα να είναι διαφορετικά. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα έτη, το φετινό θέατρο των συγκρούσεων δεν είναι η περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ αλλά η συνοριακή περιοχή Ταβούς-Τοβούζ, τριακόσια χιλιόμετρα βορειότερα. Στην αζέρικη πλευρά των συνόρων, η περιοχή Τοβούζ αποτελεί σοβαρό διαμετακομιστικό κόμβο για τα ορυκτά καύσιμα από την Κασπία προς τη Γεωργία και από εκεί προς την Τουρκία και τη Δύση. Όντας μόλις 20 χιλιόμετρα ανατολικά από τα σύνορα με την Αρμενία, μια νέα εστία σύγκρουσης εκεί θα έθετε σε κίνδυνο τη μεταφορά ενέργειας αλλά και το εμπόριο μέσω της κεντρικής σιδηροδρομικής γραμμής του Αζερμπαϊτζάν που περνάει από την ίδια περιοχή.
Για πολλούς αναλυτές η χρονική συγκυρία του ξεσπάσματος της σύγκρουσης δεν είναι τυχαία αλλά συνδέεται με την οριακή κατάσταση που βρίσκεται μια περιοχή από την Ανατολική Μεσόγειο ως τη Μέση Ανατολή. Σε αυτή την αναμέτρηση, τα Βαλκάνια και ο Καύκασος παίζουν δευτερεύοντα ρόλο, αποτελούν όμως περιοχές μέσω των οποίων μπορεί να ασκηθεί πίεση σε κύριους δρώντες. Η σύγκρουση Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν αποτελεί τον τρίτο χώρο στον οποίο Τουρκία και Ρωσία βρίσκονται να υποστηρίζουν αντίπαλες πλευρές.
Οι περισσότερες χώρες κρατούν διακριτική, ουδέτερη στάση χωρίς να λείπουν όσες τάσσονται αναφανδόν υπέρ της μίας ή της άλλης πλευράς, όπως για παράδειγμα η Γαλλία, η οποία καταδίκασε την αζέρικη και τουρκική επιθετικότητα. Πιο προσεκτική η Ρωσία μιλάει επισήμως για την ανάγκη σεβασμού των διεθνών συμφωνιών. Οι επικριτές της όμως υπογραμμίζουν πως μια αναταραχή στον Καύκασο φέρνει την ίδια σε θέση ισχύος ως μεσολαβήτρια και εγγυήτρια δύναμη ενώ δένει την περικυκλωμένη Αρμενία στο άρμα της, κάτι που δεν ήταν βέβαιο μετά τις τελευταίες εκλογές στη χώρα. Παράλληλα, η αναζωπύρωση της σύγκρουσης στον Καύκασο λειτουργεί ως παρενόχληση στα νώτα της στραμμένης στην Ανατολική Μεσόγειο Τουρκίας.
Η τουρκική κυβέρνηση, μέσω του υπουργού Εξωτερικών της δήλωσε ξεκάθαρα ότι είναι έτοιμη να θυσιαστεί για τους Αζέρους αδελφούς της. Αλλά το παιχνίδι περιλαμβάνει και άλλους παίκτες. Το Αζερμπαϊτζάν κατηγόρησε τη Σερβία, σύμμαχο της Ρωσίας, ότι προμήθευσε με άφθονο πολεμικό υλικό την Αρμενία το τελευταίο διάστημα. Είναι όμως αλήθεια ότι η χώρα με το υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην περιοχή βρήκε στην πανεθνική κινητοποίηση για το ενδεχόμενο ενός πολέμου μια ευκαιρία για να στρέψει την προσοχή της κοινωνίας της μακριά από τα οικονομικά προβλήματα που συσσωρεύονται ως αποτέλεσμα της πτώσης της τιμής του πετρελαίου, βασικού εξαγώγιμου αγαθού του Αζερμπαϊτζάν.
Το παζλ συμπληρώνουν οι πρωτοβουλίες των ΗΠΑ. Την περασμένη εβδομάδα η Βουλή των Αντιπροσώπων στις ΗΠΑ ενέκρινε νέες οικονομικές κυρώσεις εναντίον των εταιρειών που αναμιγνύονται στα Nord Stream και Turk Stream projects, με τον Μάικ Πομπέο να δηλώνει ότι οι εταιρείες που υποβοηθούν τις πολιτικές επιρροής της Μόσχας πρέπει είτε να φύγουν άμεσα είτε να ρισκάρουν για τις συνέπειες της παραμονής τους.
Ένα μεγάλο παιχνίδι εκτυλίσσεται στην ευρύτερη περιοχή μας στο φόντο της νέας φάσης της οικονομικής κρίσης με επίκεντρο τους ενεργειακούς δρόμους. Η κάθε πλευρά κάνει τα πάντα, όχι μόνο για να επιβάλει τα δικά της σχέδια αλλά και ώστε να αχρηστεύσει τις πρωτοβουλίες της άλλης. Η αγωνιώδης προσπάθεια των λαών για ένα καλύτερο παρόν και μέλλον πρέπει οπωσδήποτε να ξεφύγει από τις δαγκάνες των διακρατικών ανταγωνισμών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου