Εξαπλώνεται ο «Μεγάλος Ιός» της παγκόσμιας επιτήρησης

Εξαπλώνεται ο «Μεγάλος Ιός» της παγκόσμιας επιτήρησης

Δημήτρης Σταμούλης

Μόνιμα μέτρα

Η έκτακτη κατάσταση που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα με τη συνεχιζόμενη επέλαση του κορονοϊού, αποδεικνύεται η ιδανική ευκαιρία για τις κυβερνήσεις και τους κρατικούς μηχανισμούς, σε μια σειρά καπιταλιστικά κράτη, να επιβάλλουν «έκτακτα μέτρα ασφάλειας», τα οποία υπό άλλες συνθήκες θα ήταν αδιανόητο να επιβληθούν με τη συναίνεση των λαών. Πρόκειται, ωστόσο, για μέτρα που ήρθαν για να μείνουν. Τουλάχιστον αυτή είναι η επιδίωξη των κυβερνώντων. Αρκεί να θυμηθούμε ότι το ίδιο συνέβη και μετά το χτύπημα των Δίδυμων Πύργων την 11η Σεπτεμβρίου 2001. Ο χρόνος, και σε αυτή την περίπτωση, απέδειξε ότι τίποτα δεν επανήλθε στην πρότερη μορφή του, με τα έκτακτα δεδομένα να μετατρέπονται σε μεγάλο βαθμό σε νέα κανονικότητα.

Εταιρείες-κολοσσοί στον τομέα της ασφάλειας και των διαδικτυακών υπηρεσιών βρήκαν πεδίο δόξης λαμπρό για να δοκιμάσουν και να υλοποιήσουν ακόμα και την πιο αρρωστημένη τεχνολογική καινοτομία τους όσον αφορά την παρακολούθηση και τον έλεγχο κάθε κίνησης των ανθρώπων. Google και Apple, παρότι ανταγωνίστριες, στην περίπτωση του κορονοϊού ένωσαν τις δυνάμεις τους, προκειμένου να διαμορφώσουν το ψηφιακό έδαφος, ώστε πάνω του να απλωθεί ένα παγκόσμιο δίχτυ παρακολούθησης εκατομμυρίων ανθρώπων, στο όνομα της «ανίχνευσης επαφών» κρουσμάτων ή υπόπτων ασθενών.

Οι διοικούντες μιας πόλης χρησιμοποιούν ένα κολοσσιαίο δίκτυο δεκάδων χιλιάδων καμερών, το οποίο έχει εγκατεστημένο λογισμικό αναγνώρισης προσώπου και με βάση αυτό παρακολουθούν τις κινήσεις οποιουδήποτε στοχοποιήσουν. Μια εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης ανέπτυξε σύστημα παρακολούθησης μέσω καμερών, το οποίο θα μπορεί να μας ειδοποιεί, αν τηρούμε τους κανόνες της κοινωνικής απομάκρυνσης. Ένα κράτος επέλεξε να αξιοποιήσει αντιτρομοκρατική τεχνολογία και σύστημα εντοπισμού υπόπτων, στο όνομα του ελέγχου των κρουσμάτων. Ένα άλλο κράτος σχεδίασε την ηλεκτρονική κατ’ οίκον επιτήρηση, προβάροντας τα «βραχιολάκια» που συνήθως φορούν φυλακισμένοι κατά την άδειά τους εκτός φυλακής.

Η τεχνολογία του «Μεγάλου Αδελφού» και τα πιο εξελιγμένα επιτεύγματα επιτήρησης και παρακολούθησης επιστρατεύονται από πολλά μεγάλα και μικρότερα καπιταλιστικά κράτη, στο όνομα της «ασφάλειας» και του πολέμου κατά του κορονοϊού

Η τεχνολογία του «Μεγάλου Αδελφού» και τα πιο εξελιγμένα επιτεύγματα επιτήρησης και παρακολούθησης επιστρατεύονται από πολλά κράτη στο όνομα της «ασφάλειας» και του πολέμου κατά του κορονοϊού. Όλα αυτά τα μυθικά ποσά που ξοδεύονται υπέρ της βιομηχανίας παραγωγής τέτοιων συστημάτων, εάν επενδύονταν στην πρόληψη και στην υγειονομική και νοσοκομειακή υποδομή των κρατών, τα αποτελέσματα θα ήταν πολύ καλύτερα.

Κάμερες ασφαλείας, λογισμικά αναγνώρισης προσώπου, τεχνητή νοημοσύνη ενσωματωμένη σε κάμερες που εντοπίζει αν τηρούμε τις αποστάσεις, ηλεκτρονική κατ’ οίκον επιτήρηση, «βραχιολάκια», drones με θερμικές κάμερες που εντοπίζουν κίνηση στους δρόμους και προχωρούν σε αναγνώριση προσώπων. Αυτά είναι μερικά από τα «εργαλεία» που τεστάρουν σε μαζική κλίμακα κράτη και κυβερνώντες ανά τον κόσμο. Αλλά τα κρούσματα πολλαπλασιάζονται κατά δεκάδες χιλιάδες ημερησίως, ακόμα και σε αυτές τις χώρες που λανσάρουν τέτοια μέτρα δήθεν ελέγχου του φονικού ιού.

Στην πρωτεύουσα της Ρωσίας, Μόσχα, μια πόλη που μετρά 230.000 κρούσματα και πάνω από 4.000 νεκρούς, προφανώς αυτό που… προέχει είναι η εγκατάσταση συστήματος με κάμερες στο μετρό, που θα αναγνωρίζει τα πρόσωπα των επιβαινόντων. Η διαχειρίστρια εταιρεία θα δαπανήσει 17,2 εκατ. ευρώ για την εγκατάστασή τους στο 25% των βαγονιών έως το τέλος του χρόνου. Ήδη, πάντως, οι αξιωματούχοι της πόλης χρησιμοποιούν ένα κολοσσιαίο δίκτυο δεκάδων χιλιάδων καμερών, το οποίο έχει εγκατεστημένο λογισμικό αναγνώρισης προσώπου. Πώς θα λειτουργεί το σύστημα; Οι ασθενείς οι οποίοι έχουν διαγνωσθεί με κορονοϊό θα φωτογραφίζονται μόλις υπογράφουν το σχετικό έγγραφο με το οποίο επιλέγουν την κατ’ οίκον νοσηλεία και μετά η φωτογραφία τους θα εισάγεται σε ειδική βάση δεδομένων. Είναι πραγματικά ανατριχιαστικό ότι με τις κάμερες αυτές ο δήμος της Μόσχας μπορεί σε πραγματικό χρόνο να αναγνωρίζει την ηλικία, τα εισοδήματα, την κοινωνική κατάσταση και τον αριθμό τηλεφώνου οποιουδήποτε επιβάτη!

Η Πολωνία έθεσε σε λειτουργία μία εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα που θα επιτρέπει να εντοπίζονται, μέσω των φωτογραφιών σέλφι, οι πολίτες που δεν τηρούν την καραντίνα. Μάλιστα, οι ασθενείς θα πρέπει ανά τακτά διαστήματα να βγάζουν και να «ανεβάζουν» σέλφι, πιστοποιώντας ότι είναι στο σπίτι τους! Στην Κύπρο, την περίοδο της κορύφωσης της πανδημίας, η κυβέρνηση σχεδίαζε ακόμα και την ηλεκτρονική κατ’ οίκον επιτήρηση, γνωστή και ως «βραχιολάκι». Στο Ισραήλ ψηφίστηκε νόμος που επιτρέπει στη υπηρεσία εσωτερικής ασφάλειας Shin Bet να ελέγχει τα ψηφιακά ίχνη των φορέων του κορονοϊού, ώστε να εντοπίζονται ποιοι ήρθαν σε επαφή μαζί τους. Να σημειωθεί ότι αυτή η πρακτική χρησιμοποιείται από τη Shin Bet για να εντοπίσει «ύποπτους» παλαιστίνιους αγωνιστές.

Πολλά βήματα μπροστά στην ψηφιακή κατόπτευση των κοινωνιών τους είναι αρκετές χώρες της Ασίας. Η Νότια Κορέα βρίσκεται στην πρωτοπορία, δημιουργώντας και έναν διαδραστικό χάρτη που επιτρέπει στους πολίτες να ελέγξουν αν έχουν πραγματοποιήσει κοινές διαδρομές με ασθενείς του κορονοϊού. Τα προσωπικά δεδομένα που συλλέγονται δεν περιορίζονται μόνο στα κινητά τηλέφωνα αλλά αφορούν και πιστωτικές κάρτες που μπορεί να έχουν χρησιμοποιηθεί. Επιπρόσθετα, ο χάρτης δεν χρησιμοποιείται μόνο από τους πολίτες αλλά και από τις αρχές, οι οποίες στέλνουν προειδοποιητικά μηνύματα σε άτομα που μπορεί να έχουν έρθει σε επαφή με κάποιον ασθενή Covid-19. Η Ταϊβάν χρησιμοποιεί τα δεδομένα της κινητής τηλεφωνίας για να ελέγχει ποιοι είναι εκείνοι που σπάνε την καραντίνα, δημιουργώντας ένα είδος «ηλεκτρονικού φράκτη». Όταν εντοπίζεται ότι κάποιος έχει απομακρυνθεί από το σπίτι του, ενώ βρίσκεται σε καραντίνα, ειδοποιούνται οι αρχές, οι οποίες επεμβαίνουν εντός δεκαπενταλέπτου.

Στη Σιγκαπούρη αναπτύχθηκε μία εφαρμογή, η οποία, με την τεχνολογία Bluetooth, χρησιμοποιείται για να εντοπίσει άτομα που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση (απόσταση 2 μέτρων για τουλάχιστον 30 λεπτά) με ασθενείς του κορονοϊού. Στο Ντουμπάι των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων τέθηκε σε χρήση μια τεχνολογία που χρησιμοποιεί τις υπάρχουσες κάμερες παρακολούθησης για να ελέγξει εάν κάποιοι παραβιάζουν τις οδηγίες πρόληψης της Covid-19.

Η χώρα, όμως, που δεν κράτησε ούτε τα προσχήματα είναι το Πακιστάν, όπου πρόσφατα ίδιος ο πρωθυπουργός Ίμραν Χαν αποκάλυψε πως η κυβέρνησή του αξιοποιεί ένα «εξαιρετικό σύστημα εντοπισμού και ιχνηλασίας» που της… προσέφερε η στρατιωτική υπηρεσία κατασκοπείας της χώρας, ISI. Είπε χαρακτηριστικά πως «αρχικά προοριζόταν για την τρομοκρατία, αλλά τώρα έχει γίνει χρήσιμο κατά του κορονοϊού»! Η εκτεταμένη χρήση της τεχνολογίας εντοπισμού και παρακολούθησης του ISI από την κυβέρνηση ανησυχεί τους υπερασπιστές των δικαιωμάτων και ελευθεριών, ενώ έντονος είναι ο φόβος ότι αυτή η επιτήρηση θα διατηρηθεί και θα επεκταθεί και πέρα από την πανδημία. Ένας εκπρόσωπος του Digital Rights Foundation, μιας ομάδα ψηφιακών δικαιωμάτων του Πακιστάν, σημείωσε ότι η απόφαση της κυβέρνησης να αξιοποιήσει την τεχνολογία της υπηρεσίας ασφαλείας για τον εντοπισμό ασθενών με κορονοϊό είναι μια «ανησυχητική εξέλιξη που εμποδίζει το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή των πολιτών της». Για να έχουμε μια εικόνα της τρομερής έκτασης του «Μεγάλου Αδελφού» στο Πακιστάν, από τον Μάρτιο, το κυβερνητικό πρόγραμμα Digital Pakistan έχει στείλει περισσότερα από 500.000 γραπτά μηνύματα σε ύποπτους ασθενείς με κορονοϊό, προειδοποιώντας τους να απομονωθούν, ενώ ένας κυβερνητικός αξιωματούχος επιβεβαίωσε ότι τα αρχεία κλήσεων περισσότερων από 250.000 ατόμων που είχαν διαγνωστεί με Covid-19 έχουν χρησιμοποιηθεί για να «εντοπίσουν στενές επαφές».

Τα κράτη τεστάρουν εξελιγμένες τεχνολογίες παρακολούθησης σε μαζική κλίμακα

Στις ΗΠΑ αντιμετωπίζουν ένα διαφορετικό πρόβλημα ασφάλειας, καθώς τα πολυπλόκαμα δίκτυα παρακολούθησης με κάμερες και συστήματα αναγνώρισης προσώπων δεν αποδίδουν, επειδή πολλοί πολίτες φορούν… μάσκα! Το ιλαροτραγικό είναι ότι, ενώ οι γιατροί αγωνίζονται να πείσουν τους Αμερικανούς να λάβουν τις ελάχιστες προφυλάξεις εναντίον της Covid-19 φορώντας μάσκα, το υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας έχει μια αντίθετη ανησυχία: ότι οι μάσκες σπάνε τα συστήματα αναγνώρισης προσώπου της αστυνομίας, σύμφωνα με σχετικό έγγραφο με ημερομηνία 22/5/2020 το οποίο αναρτήθηκε στα BlueLeaks, διαδικτυακό τόπο που αναρτά διαρρεύσαντα αρχεία του FBI και της αστυνομίας. Δεν είναι άσχετο ότι η σπουδή της αστυνομίας εκδηλώνεται εν μέσω των μεγάλων αντιρατσιστικών διαδηλώσεων, καθώς επιδιώκει να δρα ανενόχλητη και να διώκει ανεμπόδιστα όσους αντιστέκονται. Το γεγονός ότι οι διαδηλωτές καλύπτουν τα πρόσωπά τους είναι σοβαρό πρόβλημα για αυτή.

Google και Apple ύφαναν ιστό ολοκληρωτικής παρακολούθησης

Τρεις μέρες αφότου η κινεζική κυβέρνηση έκλεισε τη Χουμπέι, την επαρχία που αποτέλεσε τη μήτρα της επιδημίας του κορονοϊού, μία τοπική αξιωματούχος έλαβε δεδομένα από τηλεπικοινωνιακούς παρόχους που την ενημέρωναν για λίστα ατόμων που είχαν εξέλθει από την επαρχία. Τα δεδομένα περιλάμβαναν ίχνη των εκτιμώμενων τοποθεσιών των κινητών τηλεφώνων των χρηστών, δείχνοντας ότι πολλοί είχαν επιστρέψει κατά μήκος των αυτοκινητοδρόμων από τη Χουμπέι προς την επαρχία Γκουανγκντόνγκ στη νότια Κίνα, όπου βρισκόταν η πόλη της. Τα δεδομένα τοποθεσίας βοήθησαν, ώστε να εντοπιστούν όλοι όσοι «διέφυγαν» από την πολύπαθη περιοχή που σάρωσε ο ιός.

Τέτοια περιστατικά ίσως να έδωσαν την ιδέα στους κολοσσούς Google και Apple να συνεργαστούν, ώστε να αναπτύξουν από κοινού τεχνολογία που θα προειδοποιεί τους ανθρώπους μέσω κινητού τηλεφώνου ότι πρόσφατα ήρθαν σε επαφή με κάποιον άλλο άνθρωπο που επιβεβαιωμένα έχει μολυνθεί με κορονοϊό. Στις 20 Μαΐου ανακοίνωσαν ότι ολοκλήρωσαν την τεχνολογία «ειδοποιήσεων έκθεσης», η οποία θα επιτρέψει σε εφαρμογές που δημιουργήθηκαν από υπηρεσίες δημόσιας υγείας να λειτουργούν πιο αξιόπιστα και αποτελεσματικά σε τηλέφωνα android και iPhone.

«Κάθε χρήστης αποφασίζει, εάν θα επιλέξει ή όχι τις ειδοποιήσεις έκθεσης. Και αν ένα άτομο διαγνωστεί με Covid-19, εναπόκειται σε αυτό να το αναφέρει ή όχι στην εφαρμογή δημόσιας υγείας», ανέφεραν στην κοινή δήλωσή τους, επιχειρώντας να καθησυχάσουν τους καχύποπτους. Ωστόσο, όπως αποκάλυψαν οι New York Times, η εφαρμογή σε λειτουργικά συστήματα android εξακολουθεί και σήμερα να συλλέγει δεδομένα GPS, τα οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει η Google για να προσδιορίσει την τοποθεσία του χρήστη. Το ζήτημα οφείλεται στη ρύθμιση τοποθεσίας της συσκευής, η οποία πρέπει να είναι ενεργοποιημένη, ώστε το σύστημα να πραγματοποιεί σάρωση για άλλες συσκευές που χρησιμοποιούν Bluetooth.

Η τεχνολογία ανίχνευσης επαφών της Google και της Apple χρησιμοποιήθηκε σε εφαρμογές ανίχνευσης επαφών που κυκλοφόρησαν από διάφορες χώρες (Αυστρία, Γερμανία, Ιαπωνία και Ελβετία) και χρησιμοποιείται ή εξετάζεται για εργαλεία που αναπτύσσονται και από πολλά άλλα κράτη. Σε ορισμένες χώρες, αυτές οι εφαρμογές έχουν ληφθεί από το κοινό εκατομμύρια φορές. Αυτό όμως σημαίνει ότι δημιουργούνται ήδη τεράστιες βάσεις προσωπικών δεδομένων έτοιμες προς… εμπορική ή όποια άλλη αξιοποίηση, κάτι που εταιρείες όπως η Google γνωρίζουν πολύ καλά να κάνουν…

Το απόρρητο, η προστασία προσωπικών δεδομένων, η ιδιωτική ζωή, οι δημοκρατικές ελευθερίες και τα δικαιώματα, όλα αυτά πάνε περίπατο στην εποχή της ψηφιακής δικτατορίας. Ο κορονοϊός ίσως είναι ένα ακόμη… θείο δώρο για τον ολοκληρωτικό καπιταλισμό της εποχής μας που σφετερίζεται κάθε ίχνος ελευθερίας κίνησης ή σκέψης των ανθρώπων.

ΠΗΓΗ ΠΡΙΝ