Στήνουν rapid μονοπώλια για προμήθειες 19 εκατ. ευρώ

EUROKINISSI/ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΝΤΑΡΙΝΗΣ

Στήνουν rapid μονοπώλια για προμήθειες 19 εκατ. ευρώ

Κώστας Ζαφειρόπουλος

Fast track διαγωνισμός-σκάνδαλο με σχεδόν φωτογραφικούς όρους για την αγορά της τεράστιας ποσότητας των 5 εκατομμυρίων rapid tests ● Νέο ΦΕΚ αναγκάστηκε να εκδώσει το υπουργείο Υγείας για τα τεχνικά χαρακτηριστικά των διαγνωστικών ελέγχων φωτογραφίζοντας συγκεκριμένη εταιρεία με έδρα στην Κύπρο και διασυνδέσεις με οφσόρ, η οποία είχε κερδίσει και τους προηγούμενους διαγωνισμούς ● Το θρίλερ πίσω από τον χρυσοφόρο διαγωνισμό για τα rapid τεστ, οι ενδείξεις για αθέμιτες εταιρικές συνεννοήσεις και πώς χάλασε στο παρά πέντε το «μαγείρεμα» για τους εκλεκτούς της κυβέρνησης ● Προσφυγή της Siemens Healthcare που ζητά την παύση της διαδικασίας κατηγορώντας τον ΙΦΕΤ για μη νόμιμο διαγωνισμό

Νέες ισχυρές ενδείξεις αδιαφάνειας σε διαγωνισμούς δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ εν μέσω πανδημίας ανιχνεύονται ως προς τις προμήθειες των διαγνωστικών τεστ αντιγόνων, των γνωστών rapid tests. Μόλις δύο μήνες μετά τις αποκαλύψεις της «Εφ.Συν.» («Rapid test Covid: Ασύλληπτα κέρδη, αδιαφανείς διαγωνισμοί, οφσόρ ανάδοχοι», 21.11.2020) η κυβέρνηση μέσω της διορισμένης διοίκησης του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Ερευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ Α.Ε.), θυγατρικής εταιρείας του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων, προέβη σε νέο, τρίτο στη σειρά, fast track διαγωνισμό με σχεδόν φωτογραφικούς όρους για την προμήθεια της τεράστιας ποσότητας των 5 εκατομμυρίων rapid tests αξίας περίπου 19 εκατ. ευρώ. Μια ποσότητα που δεν διευκρινίζεται πού ακριβώς θα διατεθεί.

Την ίδια μέρα που δημοσιεύτηκε ο τελευταίος διαγωνισμός (1.2.2021), βγήκε νέο ΦΕΚ από το υπουργείο Υγείας που καθορίζει τα ελάχιστα αναγκαία χαρακτηριστικά διαγνωστικής επάρκειας των ιατροτεχνολογικών προϊόντων ταχέων ελέγχων αντιγόνων SARS-CoV-2 (rapid test). Το εντυπωσιακό είναι πως ο διαγωνισμός επικαλείται το ΦΕΚ που δημοσιεύθηκε την ίδια ακριβώς ημέρα. Και μάλιστα το ΦΕΚ έχει όλα τα τεχνικά χαρακτηριστικά με την ίδια αρίθμηση, σήμανση και στίξη με αυτήν του διαγωνισμού. Οσοι συνέταξαν το ΦΕΚ δεν μπήκαν καν στον κόπο να αλλάξουν τη στίξη.

Υπενθυμίζεται πως οι προηγούμενοι δύο διαγωνισμοί (οι οποίοι δεν είχαν αναρτηθεί στη «Διαύγεια», σε αντίθεση με αυτόν) κατοχυρώθηκαν σε ανάδοχο με έδρα την Κύπρο και διασυνδέσεις με παράκτιες εταιρείες. Πρόκειται για μια εταιρεία-μεσάζοντα που δεν ανήκει στον χώρο των διαγνωστικών καθώς παρέχει κυρίως υπηρεσίες νοσηλείας κατ’ οίκον. Η συγκεκριμένη εταιρεία φέρεται να σύναψε με την προμηθεύτρια Abbott σύμβαση διακίνησης του προϊόντος Panbio στην Ελλάδα.

Η εταιρεία For Health που κέρδισε τους προηγούμενους διαγωνισμούς έχει νόμιμο εκπρόσωπο και διευθύνοντα σύμβουλο πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της Siemens. Τα συμφέροντα της For Health Α.Ε. φέρεται να προωθήθηκαν με την υποστήριξη ενός άλλου υψηλόβαθμου στελέχους της ελληνικής Abbott, που συνδέεται με οικογενειακές σχέσεις με τον νόμιμο εκπρόσωπο της αναδόχου εταιρείας.

Ο τελευταίος διατηρούσε άριστες σχέσεις με τον περιφερειάρχη Αττικής και τους συνεργάτες του, όπως τον Γιάννη Σωτηρίου. Ο τελευταίος διορίστηκε νέος διευθύνων σύμβουλος του ΙΦΕΤ μία εβδομάδα πριν από τη δημοσίευση του δεύτερου διαγωνισμού, αποτελώντας επιλογή του μεγάρου Μαξίμου.

Το κρίσιμο στοιχείο σε αυτούς τους διαγωνισμούς είναι οι τεχνικές προδιαγραφές των τεστ. Στις προηγούμενες διακηρύξεις αναφερόταν πως τα τεστ αντιγόνου οφείλουν να είναι καταγεγραμμένα στη λίστα του ΠΟΥ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας). Αυτή η προδιαγραφή δεν είχε καμία τεχνική και επιστημονική τεκμηρίωση. Το βασικό πιστοποιητικό που πρέπει να έχει ένα ιατροφαρμακευτικό προϊόν για να μπορεί να διακινηθεί εντός Ε.Ε. είναι να έχει σήμανση CE-IVD, κάτι που διαθέτουν όλα τα προϊόντα που διακινούνται στον ευρωπαϊκό -και ελληνικό- χώρο της Υγείας.

Η προδιαγραφή δείχνει φωτογραφική για έναν απλούστατο λόγο: Η λίστα του ΠΟΥ είχε μόνο δύο προϊόντα, το Abbott Panbio, που στην Ελλάδα το διαθέτει η For Health, και το SD-Biosensor της πολυεθνικής Roche. Στην Ελλάδα κυκλοφορούν τουλάχιστον 50 ανάλογα προϊόντα, τα περισσότερα από τα οποία έχουν πάρει εγκρίσεις από διεθνείς, ευρωπαϊκούς και κρατικούς φορείς.

Mετά τις δημοσιογραφικές αποκαλύψεις της «Εφ.Συν.» αλλά και τις αντιδράσεις του ΣΕΙΒ (Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Ιατρικών & Βιοτεχνολογικών Προϊόντων), οι όροι στον τελευταίο διαγωνισμό άλλαξαν. Αλλά όχι ουσιαστικά. Αυτή τη φορά, γίνεται προσπάθεια να φανούν οι προδιαγραφές πιο βατές και προσβάσιμες σε περισσότερες εταιρείες.

Πιο συγκεκριμένα, απαιτείται το προϊόν να είναι στη λίστα του ΠΟΥ ή στη λίστα αξιολόγησης του FindDX (Foundation for Innovative New Diagnostics) με δημοσιευμένες μελέτες ή το προϊόν να διαθέτει κάποια συγκεκριμένη μελέτη, με πολύ συγκεκριμένες προδιαγραφές, με συγκεκριμένο αριθμό δειγμάτων, που να έχει δημοσιευθεί σε συγκεκριμένο περιοδικό και να έχει πάρει συγκεκριμένη βαθμολογία εντός συγκεκριμένου έτους. Προφανώς τέτοια χαρακτηριστικά διαθέτουν ελάχιστα προϊόντα, αν όχι μόνο... δύο.

Αξιοπερίεργο είναι και το γεγονός πως ενώ στην αρχική διακήρυξη γίνεται επίκληση του ΚεΣΥΠε (Κεντρικό Συμβούλιο Υγειονομικών Περιφερειών) ως προς τη σύνταξή της, στην παροχή διευκρίνισης σε ερώτημα που διατυπώθηκε, ο ΙΦΕΤ επικαλείται την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών! Προφανώς δεν μπορούν να ισχύουν και τα δύο. Στις 10 Φεβρουαρίου 2021 το απόγευμα δημοσιεύεται η σχετική απόφαση για Επίσπευση της Αποσφράγισης των Οικονομικών Προσφορών το Σάββατο 13 Φεβρουαρίου 2021 αντί για την προγραμματισμένη Δευτέρα 15 Φεβρουαρίου. Χωρίς να υπάρχει κάποια αιτιολόγηση για αυτή την κίνηση και ούτε κάποιο ουσιαστικό όφελος από την επίσπευση.

Προσφυγή

Στις 10 Φεβρουαρίου η εταιρεία Siemens Healthcare (σ.σ. συνένωση των εταιρειών DPC, Bayer Diagnostics και Dade Behring) καταθέτει εμπεριστατωμένη προσφυγή ενώπιον της Αρχής Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών (ΑΕΠΠ) και ζητά την παύση της διαδικασίας. Κατηγορεί τον ΙΦΕΤ για μη νόμιμο διαγωνισμό, θεωρεί ότι και οι δύο προηγούμενοι ήταν φωτογραφικοί για συγκεκριμένο προϊόν και παραθέτει ευρωπαϊκές και εθνικές οδηγίες που καταπατούνται με τέτοιας μορφής προδιαγραφές.

Στην προσφυγή αναφέρεται πως και το Συμβούλιο της Ε.Ε. εξέδωσε πρόσφατα (στις 20.1.2021) ειδική σύσταση στην οποία αφ’ ενός επιβεβαιώνονται τα προαναφερόμενα (δηλαδή ότι αρκεί η πιστοποίηση κατά CE για τα διάφορα προϊόντα) και αφ’ ετέρου ότι καμία από τις ως άνω πρόσθετες προδιαγραφές του διαγωνισμού δεν απαιτείται.

Αραγε ο ΙΦΕΤ επέσπευσε την αποσφράγιση των οικονομικών προσφορών ώστε να προλάβει την έκδοση εντολής παύσης της διαδικασίας από την ΑΕΠΠ; Κι όμως, η Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών με επίσημη επιστολή της στις 12 Φεβρουαρίου (που είναι στη διάθεση της «Εφ.Συν.»), αντιλαμβανόμενη την κρισιμότητα της υπόθεσης, ζητά να «κοινοποιηθεί η προσφυγή εντός πέντε ημερών σε κάθε ενδιαφερόμενο τρίτο ο οποίος μπορεί να θίγεται από την αποδοχή της προσφυγής, προκειμένου να ασκήσει το δικαίωμα παρέμβασής του στη διαδικασία εξέτασης της προσφυγής», ενώ ζητά και τις απόψεις του ΙΦΕΤ επί της προσφυγής. Από την πλευρά του ο ΙΦΕΤ δεν πτοήθηκε ώστε να προβεί σε προσωρινή παύση της διαδικασίας.

Ανατροπή μέσω Κορέας

Τελικά η αποσφράγιση των προσφορών έγινε το προηγούμενο Σάββατο το πρωί σε χρόνους-εξπρές για ρυθμούς Δημοσίου. Στον διαγωνισμό συμμετείχαν 21 εταιρείες, σύμφωνα με πληροφορίες της «Εφ.Συν.». Ολες αντιλαμβάνονταν πως μια προμήθεια 5.000.000 τεστ θα «πνίξει» την αγορά και δεν θα μπορούν να διαθέσουν ούτε ένα τεμάχιο από τα δικά τους. Οπότε είχαν την ελπίδα μήπως πάρουν κάποιο μέρος της ποσότητας. Με συνοπτικές διαδικασίες οι 18 από τις εταιρείες αποκλείστηκαν εξαιτίας των φωτογραφικών τεχνικών προδιαγραφών.

Οπως φυσικά αναμενόταν και είχε υλοποιηθεί και στους προηγούμενους διαγωνισμούς, η Abbott (μέσω της εταιρείας For Health) και η Roche συμμορφώνονταν με τις προδιαγραφές. Για κάποιο «διαβολικό» λόγο μέχρι σήμερα στην Ελλάδα η Abbott έπαιρνε όλους τους διαγωνισμούς για τα rapid tests και η Roche άλλες δημόσιες προμήθειες (βλ. αιμοδοσία). Υπήρξε όμως μια εταιρεία που κανείς δεν την είχε προβλέψει.

H Βαρελάς Α.Ε. (πρώην φαρμακευτική), γνωρίζοντας όπως αποδείχθηκε τα δρώμενα, φέρεται πως είχε επικοινωνήσει έγκαιρα με το εργοστάσιο παραγωγής της SD-Biosensor στην Κορέα (αυτό που συνεργάζεται με τη Roche) και εξασφάλισε απευθείας προσφορά, παρακάμπτοντας τη Roche. Στη συνέχεια πρόσφερε στον διαγωνισμό χαμηλότερη τιμή και επειδή το κριτήριο ήταν μόνο αυτό, δηλαδή της χαμηλότερης προσφοράς, κέρδισε προς έκπληξη όλων και την περασμένη Τρίτη ορίστηκε ανάδοχος του έργου.

Μία μέρα μετά όμως η Roche Diagnostics πέρασε στην αντεπίθεση και κατέθεσε με τη σειρά της δικαστική προσφυγή στην ΑΕΠΠ εναντίον της Αναθέτουσας Αρχής (ΙΦΕΤ) και της Εταιρείας Βαρελάς Α.Ε., ζητώντας την αναστολή όλων των αποφάσεων (και της σύναψης κάποιας σύμβασης) όπως και να ληφθούν ασφαλιστικά μέτρα. Αξίζει να σημειωθεί πως στους δύο άλλους διαγωνισμούς τους οποίους δεν είχε κερδίσει, η Roche δεν προσέφυγε δικαστικά.

Σύμφωνα με πληροφορίες της «Εφ.Συν.», σύντομα αναμένεται και άλλος μεγάλος δημόσιος διαγωνισμός αρκετών εκατομμυρίων ευρώ για τα τεστ - ας είναι καλά η πανδημία. Αραγε θα αναπροσαρμοστεί για ακόμα μία φορά το ΦΕΚ από το υπουργείο Υγείας ώστε να αποτραπεί στο μέλλον ανάλογη «έκπληξη» ή θα σταματήσουν επιτέλους οι φωτογραφικοί όροι;

Αποκλείουν και τα ελληνικά rapid tests

Σημειώνεται ότι με το ΦΕΚ για τα rapid tests το υπουργείο Υγείας έχει αποκλείσει από παντού και ένα ελληνικό προϊόν που, ενώ πωλείται πλέον σε πάνω από 20 χώρες, δεν μπορεί να πουληθεί στη χώρα παραγωγής του!

Πρόκειται για τεστ που μετρά ήδη τρεις μήνες κυκλοφορίας και είναι προϊόν μιας ελληνικής εταιρείας βιοτεχνολογίας, το οποίο σχεδιάστηκε, αναπτύχθηκε και παράγεται εξ ολοκλήρου στα εργαστήριά της στη Λάρισα από Ελληνες επιστήμονες και είναι το μοναδικό ελληνικής κατασκευής rapid test για την ανίχνευση του αντιγόνου του SARS-CoV-2 που διατίθεται στην ελληνική και διεθνή αγορά.

Μάλιστα έχει λάβει έγκριση προς διάθεση από αρμόδιες ελεγκτικές υπηρεσίες χωρών του εξωτερικού (Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία κ.ά.), ενώ συμπεριλαμβάνεται στη λίστα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τα εγκεκριμένα διαγνωστικά τεστ για τον Covid-19. Ομως με το ΦΕΚ Κικίλια δεν μπορεί να συμμετέχει σε διαγωνισμούς του ελληνικού Δημοσίου!

Ο νέος αγαπημένος προμηθευτής του περιφερειάρχη Αττικής

H «Εφ.Συν.» αποκάλυψε στις 13.1.2021 («Rapid test σε τιμή... σκάνδαλο», Στ. Ζιαμπάκας) πως η Περιφέρεια Αττικής προμηθεύτηκε 107 χιλιάδες rapid tests «σε τετραπλάσια τιμή από αυτήν που υπάρχει στην αγορά», τα οποία δεν πληρούν καν τις προδιαγραφές του διαγωνισμού.

Aξίζει να σημειωθεί πως και εκείνος ο διαγωνισμός είχε φωτογραφικές προδιαγραφές για το προϊόν Panbio. Ομως τελευταία στιγμή η «συμφωνία» ακυρώθηκε και τελικά ανάδοχος ορίστηκε η Amani Swiss (Cyprus) Limited, συμφερόντων της οικογένειας Καρυπίδη που έχει και το πλειοψηφικό πακέτο της ΠΑΕ Αρης. Τελικά, όπως καταγγέλθηκε, το προϊόν δεν κάλυπτε ούτε καν τις στοιχειώδεις προδιαγραφές (όπως η ειδικότητα).

Η ίδια εταιρεία συμφερόντων Καρυπίδη, σύμφωνα με πληροφορίες της «Εφ.Συν.», υπέβαλε προσφορά στον τελευταίο διαγωνισμό του ΙΦΕΤ, δίνοντας τιμή 3,2 ευρώ ανά τεστ, ενώ το ίδιο προϊόν το τιμολόγησε λίγες εβδομάδες πιο πριν στα 9,31 ευρώ! (διαδικτυακά κοστίζει 2,8 δολάρια!) Παραμένει το ερώτημα για ποιο λόγο η αρμόδια οικονομική επιτροπή της Περιφέρειας Αττικής έκανε τα στραβά μάτια και ανέδειξε τον συγκεκριμένο μειοδότη.

Δεν ήταν, πάντως, η μοναδική προμήθεια σχετιζόμενη με την αντιμετώπιση του Covid-19 που κατέληξε σε εταιρείες συμφερόντων Καρυπίδη. Πρόσφατα αγοράστηκαν από την περιφέρεια αντί 1,9 εκατ. ευρώ αντισηπτικά με τιμή 5 ευρώ το ένα, όταν το προηγούμενο εξάμηνο η περιφέρεια τα αγόρασε έναντι 2,5 ευρώ.

Τα τεστ αντιγόνων στους πρόσφυγες

Tον περασμένο Νοέμβριο η Διεθνής Ομοσπονδία Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου (IFRC) υπέγραψε συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, χρηματοδοτούμενη από το Μέσο Στήριξης Εκτακτης Ανάγκης (ESI), το οποίο εξασφαλίζει τη διεξαγωγή τεστ Covid-19 σε ευάλωτους πληθυσμούς από τους Εθνικούς Συλλόγους Ερυθρού Σταυρού Αυστρίας, Γερμανίας, Ελλάδας, Ιταλίας, Μάλτας, Πορτογαλίας και Ισπανίας.

Στην Ελλάδα αναμένεται να πραγματοποιηθούν μέσα στους επόμενους πέντε μήνες πάνω από 85 χιλιάδες τεστ σε πρόσφυγες, μετανάστες, ασυνόδευτα παιδιά σε όλη την επικράτεια και σε αστέγους και Ρομά στην Αττική.

Η διαδικασία ανακήρυξης του αναδόχου προμηθευτή (για ένα ποσό πάνω από 500 χιλιάδες ευρώ) θα γίνει μέσα από διαδικασίες της ΔΟΕΣ, όμως οι προδιαγραφές που θέτει το ΦΕΚ του ελληνικού υπουργείου Υγείας περιορίζουν τους υποψηφίους στις... ίδιες εταιρείες. Εκτός και αν η Διεθνής Ομοσπονδία θελήσει να «σπάσει» το ελληνικό ιδιότυπο μονοπώλιο.

ΠΗΓΗ ΕΦΣΥΝ