Λεφτά... υπάρχουν για να περιοριστεί η κινεζική επιρροή!
Η ξαφνική αναθέρμανση του ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος για τη Λατινική Αμερική δεν είναι κεραυνός εν αιθρία· η θέση της Κίνας στον παγκόσμιο εμπορικό και γεωπολιτικό χάρτη αναβαθμίζεται μέρα με τη μέρα και οι Ευρωπαίοι ηγέτες ψάχνουν εναγωνίως συμμάχους σ’ αυτόν τον αγώνα δρόμου όπου έχουν, όπως φαίνεται, μείνει πίσω ● Στο βάθος, φυσικά, «αχνοφαίνεται» και η μόνιμη ρωσική απειλή.
Oκτώ χρόνια μετά την τελευταία συνάντηση των ηγετών της Ε.Ε. και της Κοινότητας Κρατών της Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής (CELAC) και ενώ έχουν συντελεστεί σημαντικές γεωπολιτικές αλλαγές, η νέα σύνοδος που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες στις 18 και 19 Ιουλίου επιχείρησε να αναβιώσει μια σχέση που από φυσική συμμαχία πλέον γίνεται συμμαχία από επιλογή: πίσω από το ενδιαφέρον που εκφράζει ξανά η Ε.Ε. για την ήπειρο έπειτα από χρόνια αδιαφορίας βρίσκεται η ανάγκη να διασφαλιστούν βασικές πρώτες ύλες, την ώρα που ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει προκαλέσει ενεργειακά και επισιτιστικά προβλήματα, και να αναχαιτιστεί η επέλαση της Κίνας σε βάρος της Ευρώπης.
«Η Λατινική Αμερική και Καραϊβική (ΛΑΚ) και η Ευρώπη χρειάζονται η μία την άλλη όσο ποτέ. Ζούμε σε έναν κόσμο πιο ανταγωνιστικό και συγκρουσιακό από ό,τι στο παρελθόν, που ανακάμπτει από τις επιπτώσεις της Covid. Ο κόσμος ζει τις συνέπειες της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Κι όλα αυτά γίνονται υπό την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας», έδωσε τον τόνο της συνάντησης η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Η δε «νέα αρχή μιας παλιάς φιλίας» στην οποία αναφέρθηκε σίγουρα εδράζεται στην αναγνώριση πως, όπως χαρακτηριστικά είπε: «Η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική έχουν τη δυναμικότητα να μετατραπούν σε ένα παγκόσμιο ενεργειακό κέντρο ανανεώσιμων πηγών χάρη στις πλούσιες πρώτες ύλες τους».
Η πρόσβαση σε στρατηγικούς πόρους για την ενεργειακή μετάβαση είναι απόλυτη προτεραιότητα για την Ε.Ε. Και η ΛΑΚ, που πλέον έχει δεύτερο εμπορικό εταίρο της την Κίνα, είναι εξαιρετικά πλούσια σε αυτούς τους πόρους: η Βραζιλία είναι δεύτερος παγκόσμιος παραγωγός νιοβίου και τανταλίου, η Αργεντινή, η Βολιβία και η Χιλή έχουν τα μεγαλύτερα αποθέματα λιθίου του πλανήτη, ενώ Περού και Χιλή είναι από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς χαλκού.
Γι’ αυτό και ένας από τους βασικούς στόχους της συνόδου ήταν η υπογραφή εμπορικών συμφωνιών σε στρατηγικούς τομείς, με την Ε.Ε. να υπόσχεται να προσφέρει στην περιοχή ώς το 2027 45 δισ. ευρώ από τα περίπου 300 δισ. του προγράμματος Global Gateway, σε περίπου 130 σχέδια, ιδίως σε επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τις υποδομές, τη δημόσια υγεία κ.λπ.
Αυτό το πρόγραμμα αποτελεί αντιστάθμισμα της Ευρώπης απέναντι στην κινεζική πρωτοβουλία του Νέου Δρόμου του Μεταξιού, που έχει αυξήσει την παρουσία της Κίνας σε 140 χώρες του πλανήτη. Είναι ενδεικτικό, όπως επισημαίνει ο αναλυτής του Politico Στιούαρτ Λάου, πως «οι εμπορικές σχέσεις της Κίνας με τη ΛΑΚ το 2020 ήταν 26 φορές μεγαλύτερες από ό,τι μία εικοσαετία πριν, φτάνοντας τα 310 δισ. δολάρια, ενώ πλέον η Κίνα επιχειρεί μια στενότερη συμμαχία (και αυξημένη πολιτική συνεργασία) με την περιοχή στο πλαίσιο των προσπαθειών της να αναδιαμορφώσει την παγκόσμια τάξη πραγμάτων».
Οχι στον νεοαποικισμό
Οι Λατινοαμερικανοί ηγέτες έθεσαν τα όρια αυτής της νέας συμμαχικής και εταιρικής σχέσης. «Η Λατινική Αμερική θέλει να αντιμετωπίζεται ως ισότιμος εταίρος, όχι απλώς ως μια περιοχή που λαμβάνει χρηματοδότηση από κάποιον που εξηγεί πώς γίνεται η οικονομική ανάπτυξη», δήλωσε ο Μάριο Σιμόλι, πρώην αναπληρωτής γραμματέας της Οικονομικής Επιτροπής για τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική των Ηνωμένων Εθνών. «Δεν είναι αποδεκτό να είμαστε απλώς ένα ορυχείο φυσικών πόρων, καταδικασμένοι σε εξορύξεις και παροχή φτηνών τροφίμων και εργατικού δυναμικού χαμηλής ειδίκευσης», πρόσθεσε η Μεξικανή υπουργός Εξωτερικών Αλίσια Μπάρσενα.
Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προσπάθησε να καθησυχάσει αυτές τις εύλογες ανησυχίες, υποσχόμενη πως «σε αντίθεση με άλλους ξένους επενδυτές» η Ε.Ε. δεν δεν θα εξορύξει απλά πρώτες ύλες, αλλά θα δημιουργήσει δυνατότητες επεξεργασίας και τοπικής παραγωγής παρέχοντας και τεχνολογία αιχμής και κατάρτιση των εργαζομένων.
Κατά τη σύνοδο υπογράφηκαν ενεργειακές συμφωνίες με Αργεντινή, Ουρουγουάη και Χιλή (βιώσιμες πλουτοπαραγωικές πηγές, ανάμεσά τους το λίθιο, απαραίτητο για μπαταρίες, και το γάλιο, απαραίτητο για το πράσινο υδρογόνο), ανάμεσα σε αρκετές άλλες. Αλλά δεν υπήρξε πρόοδος σχετικά με την υπογραφή της συμφωνίας Ε.Ε.-Mercosur. Κάτι επιτακτικό για τις Βρυξέλλες, καθώς «η Ευρώπη έχει αποφασίσει να διαφοροποιήσει τους εμπορικούς δεσμούς της έπειτα από τη σκληρή απομάκρυνσή της από τη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία και την αξιολόγηση των κινδύνων σχετικά με την εξάρτηση από τις κινεζικές προμήθειες και την πρόσβαση στην αγορά», όπως σημείωσε η Eurasia Group.
Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες εμπορικές συμφωνίες παγκοσμίως, αφού δημιουργεί μια κοινή αγορά σχεδόν 800 εκατ. ανθρώπων και εκπροσωπεί περίπου το 25% του ΑΕΠ του πλανήτη. Κι αν υλοποιηθεί, η Ε.Ε. θα έχει συμφωνίες με κράτη που εκπροσωπούν το 94% του ΑΕΠ της ΛΑΚ, έναντι 44% που έχουν οι ΗΠΑ και 14% η Κίνα. Πλέον η προσδοκία είναι να υπογραφεί ώς τα τέλη του χρόνου ή το αργότερο πριν από τις ευρωεκλογές του 2024. Παραμένουν οι επιφυλάξεις κυρίως των Γάλλων και Αυστριακών που θέλουν ρήτρες κατά κρατών που αποψιλώνουν την Αμαζονία, με τη Βραζιλία να κατηγορεί την Ε.Ε. για νεοαποικισμό. «Η ολοκλήρωση αυτής της συμφωνίας είναι προτεραιότητα και πρέπει να στηρίζεται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη και όχι στις απειλές. Η προάσπιση των περιβαλλοντικών αξιών, που όλοι μοιραζόμαστε, δεν μπορεί να είναι δικαιολογία για τον προστατευτισμό. Θέλουμε μια δίκαιη εμπορική σχέση».
Και στο βάθος η Ρωσία
Στην τελική διακήρυξη γίνεται πολύς λόγος για την ενότητα και αναφορά σε πολλά ζωτικά θέματα, από την κλιματική αλλαγή και τη μεταρρύθμιση του παγκόσμιου χρηματοδοτικού συστήματος ώς τη συμπεριληπτική ανάπτυξη. Αλλά μόνο στη σελίδα 9 από τις συνολικά 16 του κειμένου γίνεται μια χλιαρή αναφορά στον πόλεμο στην Ουκρανία (που ήταν ωστόσο αρκετή για να μην την υπογράψει μόνο η Νικαράγουα από τα 60 κράτη που συμμετείχαν). Σε αυτήν, οι υπογράφοντες εκφράζουν τη βαθιά ανησυχία για τον πόλεμο και τη στήριξή τους σε κάθε διπλωματική προσπάθεια για μια βιώσιμη ειρήνη, χωρίς καμιά αναφορά στη Ρωσία, όπως διακαώς επιθυμούσε η Ε.Ε. Oι ηγέτες της CELAC επιπλέον αρνήθηκαν να συμφωνήσουν στο επίμονο αίτημα της Ε.Ε. να προσκληθεί στη σύνοδο κορυφής ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
«Οι χώρες της Ε.Ε. μπορεί να έχουν εύλογη ανησυχία για την κατάσταση στην Ουκρανία, αλλά αυτή η σύνοδος κορυφής δεν πρέπει να γίνει άλλο ένα άχρηστο πεδίο μάχης για συζητήσεις για αυτό το θέμα, το οποίο έχει συζητηθεί και εξετάζεται σε άλλα πιο σχετικά φόρουμ», προειδοποίησε ο επικεφαλής της CELAC, Ραλφ Γκονσάλβες, πρόεδρος των Γρεναδίνων και του Αγίου Βικεντίου, επιβεβαιώνοντας την επιλογή της ουδετερότητας που έχει χαρακτηρίσει τη ΛΑΚ.
Τα κράτη της ΛΑΚ στην πλειοψηφία τους καταδικάζουν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία (όπως δείχνουν και οι ψηφοφορίες στα Ηνωμένα Εθνη), όμως επιμένουν πως ο μόνος δρόμος δεν είναι η συνέχιση του πολέμου, αλλά η διπλωματική λύση. Επιπλέον απορρίπτουν κυρώσεις, όπως τόνισε ο Βραζιλιάνος πρόεδρος Λούλα ντα Σίλβα: «Η χρήση κυρώσεων και αποκλεισμών χωρίς τη στήριξη του διεθνούς δικαίου είναι κάτι που απλά τιμωρεί τις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού».
Η σύνοδος έκλεισε με τη δέσμευση να επαναλαμβάνεται κάθε δύο χρόνια. Οι προηγούμενες ωστόσο δεν έφεραν και πολλά αποτελέσματα. Θα φανεί πόσο οι αλλαγές που έχουν συντελεστεί θα επηρεάσουν ουσιαστικά αυτή τη σχέση. Ως τότε, ας μην ξεχαστεί η «ομολογία» που εκ μέρους της Ε.Ε. έκανε ο Ολλανδός απερχόμενος πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε: «Το μάθημα είναι πως οι Ευρωπαίοι έχουμε υπάρξει αρκετά αλαζόνες».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου