ΚΑΙ ΟΙ ΟΛΛΑΝΔΟΙ ΠΟΥΛΟΥΣΑΝ ΧΗΜΙΚΑ ΟΠΛΑ ΣΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΑΣΑΝΤ;

Syrië importeerde jarenlang grondstof gifgas uit Nederland

Een vernield gebouw in de Syrische stad Homs. Foto Reuters / Yazen Homsy

door Leonie van Nierop

Binnenland

Syrië heeft jarenlang vanuit Nederland glycol geïmporteerd: een grondstof voor gifgas. De Amerikaanse en de Nederlandse autoriteiten vrezen dat de stof is gebruikt voor de productie van chemische wapens. Dat blijkt uit onderzoek van NRC Handelsblad, in samenwerking met RTL Nieuws.

Sinds enkele maanden circuleren er berichten dat in Syrië chemische wapens zijn gebruikt door het regime, of door de rebellen die het regime al twee jaar bevechten. Onder meer de Verenigde Staten, Israël, Frankrijk en Groot-Brittannië zeggen daar aanwijzingen voor te hebben.

Glycol kan als grondstof dienen voor zwavelmosterdgas

Dat Syrië over chemische wapens beschikt, wordt al sinds decennia internationaal aangenomen. Het land is voor de productie van chemische wapens afhankelijk van import. Toch leverde een Nederlandse exporteur in 2003 een grote lading glycol, dat als grondstof kan dienen voor zwavelmosterdgas, aan het Syrische ministerie voor Industrie. Dat is het doorgeefluik voor het Centrum voor Wetenschappelijke Studies en Onderzoek (SSRC), dat valt onder het Syrische ministerie van Defensie. Dat het SSRC werkt aan de ontwikkeling van chemische wapens is publiek geheim, en bekend in Den Haag.
De VS hebben Nederland daarom in 2003 gewaarschuwd. Vervolgens is de Nederlandse douane op bezoek geweest bij de exporteur, Brenntag in Dordrecht. Maar toen waren de tien containers met 160.000 liter glycol al de grens over – via de haven van Antwerpen onderweg naar Syrië. Omdat de export van glycol niet aan restricties gebonden is, is het transport niet vooraf gecontroleerd.
De Syrische regering heeft aan Brenntag verklaard dat het de glycol wilde gebruiken voor de productie van antivries. Maar Nederland heeft daar achteraf grote twijfels over, blijkt uit Amerikaanse diplomatieke berichten, die uitlekten via klokkenluiderorganisatie WikiLeaks.

Nederland maande wel andere landen om exporten tegen te houden

Had Nederland geweten dat het ging om levering aan de Syrische overheid, dan was de export vermoedelijk tegengehouden, zeiden Nederlandse ambtenaren in 2003. Het exportbeleid voor glycol is na deze omstreden uitvoer echter formeel niet aangepast. Wel heeft Nederland in 2008 andere landen gemaand om exporten van glycol naar Syrië voortaan tegen te houden.
Toch is vanuit Nederland in 2008, 2009 en 2010 opnieuw glycol naar Syrië geëxporteerd, blijkt uit cijfers van de douane. Wie bij deze recentere leveringen de afnemer was, is onbekend. De AIVD, noch de douane of het ministerie van Economische Zaken wil over deze kwestie praten.

'Merkwaardig dat glycol nog steeds vrij uit te voeren is'

Morgen debatteert de Tweede Kamer over Syrië. De minister van Buitenlandse Zaken moet de Tweede Kamer met spoed informeren over deze kwestie, vindt D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma.

"Als er grondstoffen voor chemische wapens aan Syrië zijn geleverd is dat kwalijk, zeker als de VS hiertegen gewaarschuwd hebben."

Sjoerdsma vindt het "merkwaardig" dat glycol nog steeds vrij uit te voeren is.