Τι είναι το βιβλίο Μαπούτσε; … ή μήπως θα έπρεπε το ερώτημα να είναι τι είναι οι Μαπούτσε;
“Σε πλήρη απαρτία, η άρχουσα τάξη είχε συμμετάσχει στη ληστεία: πολιτικοί, τραπεζίτες, μεγαλοκτηματίες, ΔΝΤ, οικονομολόγοι, συνδικάτα. Η νεοφιλελεύθερη πολιτική του Κάρλος Μένεμ είχε εγκλωβίσει τη χώρα σ’ ένα θανατηφόρο μηχανισμό, μια ωρολογιακή βόμβα: αύξηση του χρέους, μείωση των δημοσίων δαπανών, ευέλικτο ωράριο εργασίας, απολύσεις, ύφεση, μαζική ανεργία, υποαπασχόληση, μέχρι το μπλοκάρισμα των τραπεζικών καταθέσεων και τον περιορισμό των εβδομαδιαίων αναλήψεων σε μερικές εκατοντάδες πέσος. Το χρήμα έκανε φτερά, οι τράπεζες έκλειναν η μια μετά την άλλη. Διαφθορά, σκάνδαλα, πελατειακές σχέσεις, ιδιωτικοποιήσεις, «διαρθρωτικές προσαρμογές», ανάθεση κεφαλαίων σε τρίτους, ο Μένεμ ο ίδιος, οι διάδοχοί του υπό τις διαταγές των αγορών, και μετά η οικονομική κατάρρευση 2001 – 2002 αποτελείωσαν το έργο της καταστροφής του κοινωνικού ιστού που είχε ξεκινήσει με την «Εθνική Διαδικασία Αναδιοργάνωσης» των στρατηγών…”
Απόσπασμα από το βιβλίο του Καρύλ Φερέ, «Μαπούτσε»
Ναι, είναι χιλιοειπωμένο: το νουάρ θέλγει επικίνδυνα (κάπως έτσι θα το έλεγε και ο Ιζζό…). Τούτο εδώ, όμως, το γραπτό (Μαπούτσε) ξεπερνά τα δεδομένα ενός πολιτικού νουάρ μυθιστορήματος. Χωρίς να υπάρχει κάποιο «δεδομένο χαρακτηριστικό» γραφής, χωρίς να «φωτογραφίζει» κάποιο άγνωστο στο ευρύ κοινό πολιτικό-ιστορικό γεγονός και χωρίς κάποια επιτηδευμένη (πολλοί γραφιάδες το κάνουν αυτό) υπερβολή (στο θέμα ή στην περιγραφή), αυτό το βιβλίο βγάζει μια απροσάρμοστη (αδήλωτη…) πρωτοτυπία, συνδυάζοντας την ωμή πραγματικότητα, την πολιτική ματιά και την νουάρ αίσθηση με τρόπο μαγικό (χωρίς καμιά υπερβολή). Και να σκεφτεί κανείς ο Φερέ δεν ήταν και τόσο γνωστός στο ελληνικό κοινό. Αν κρίνω από τον εαυτό μου, μάλιστα, την πρώτη φορά που είδα το όνομα Καρύλ Φερέ, ήταν όταν έπιασα στα χέρια μου το βιβλίο (Μαπουτσε, Εκδόσεις Άγρα, μετ. Αργυρώ Μακάρωφ). Κάλιο αργά παρά ποτέ, όμως…
Στο ζητούμενο όμως: Τι είναι το βιβλίο Μαπούτσε; … ή μήπως θα έπρεπε το ερώτημα να είναι τι είναι οι Μαπούτσε;
Πριν ρίξουμε το βλέμμα μας στην υπόθεση του βιβλίου ας απαντήσουμε στο δεύτερο ερώτημα: Μαπούτσε (θα μπορούσε να μεταφραστεί ως «άνθρωποι της γης», καθώς προέρχεται από την σύνθεση των λέξεων: μαπού που σημαίνει γη και τσε που σημείνει άνθρωπος) είναι το όνομα της τρίτης πολυπληθέστερης σήμερα φυλής γηγενών της Νότιας Αμερικής. Οι Μαπούτσε κατά το παρελθόν κατοικούσαν στο μεγαλύτερο μέρος της σημερινής Χιλής και σε ένα μικρό κομμάτι της Αργεντινής. Μάλιστα, πριν από την ισπανική κατάκτηση του 1541 ο πληθυσμός τους ξεπερνούσε τα δύο εκατομμύρια. Παρά τις φοβερές διώξεις που υπήρξαν εναντίον τους, τόσο από την Χιλή όσο και από την Αργεντινή, ο πληθυσμός τους σήμερα στη Χιλή φτάνει (ίσως και να ξεπερνά) το 1,5 εκατομμύριο, ενώ στην Αργεντινή περίπου τις διακόσιες χιλιάδες.
Στο θέμα μας, όμως, τώρα: Οι σελίδες ανοίγουν μπροστά στο πεινασμένο μάτι του αναγνώστη και οι λέξεις του Φερέ γίνονται τροφή για σκέψη… Στο κέντρο της ιστορίας μια Μαπούτσε, η Ζανά, ένα περίεργο τυπάκι ερωτευμένο με την τέχνη (γλυπτική), αποφασίζει (αναγκάζεται), μόλις στα 19 της χρόνια, να εγκαταλείψει την κοινότητά της για το Μπουένος Αϊρες. Μετά το πρωταρχικό σοκ που παθαίνει όταν στρατιώτες εισβάλουν στο σπίτι της, η Ζανά, πεταμένη στο περιθώριο, ξεριζωμένη από την φυλή της και χωρίς πέσος στην τσέπη, προσπαθεί να τελειώσει τις σπουδές της εργαζόμενοι ως πόρνη. Ένα βράδυ, κατά την διάρκεια της… δουλειάς, η Ζάνα, θα γνωριστεί με μια τραβεστί ονόματι Πάουλα, που συνήθως έκανε πιάτσα στο παλιό λιμάνι του Μπουένος Αϊρες, την Μπόκα και θα δεθεί, κατά έναν απροσδιόριστο τρόπο, μαζί της…
Μια άγρια (η περιγραφή γίνεται στα όρια του φρικιαστικού σαδισμού!), όμως, δολοφονία μιας άλλης τραβεστί, ονόματι Λους, και φίλης της Πάουλα, θα οδηγήσει τη νεαρή Μαπούτσε στο γραφείο ενός περίεργου τύπου, ενός… underground ντετέκτιβ, διωκόμενου από την δικτατορία του Βιντέλα, ονόματι Ρουμπέν Καλδερόν. Και το κυνήγι των δολοφόνων της Λους ξεκινά. Μόνο που τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά όσο φαίνονταν στην αρχή… Η έρευνα για την ανακάλυψη του δολοφόνου θα φέρει τη Ζανά και τον Ρουμπέν αντιμέτωπους με την στρατιωτική, πολιτική και οικονομική ελίτ της Αργεντίνικης κοινωνίας.
Οι δολοπλοκίες των πρώην βασανιστών χούντας που προσπαθούν να αποφύγουν τη δικαιοσύνη με την βοήθεια αρκετών (των περισσότερων…) θρησκευτικών παραγόντων αλλά και της πολιτικής και οικονομικής ελίτ (τραπεζίτες, βιομήχανοι κ.α.), ξετυλίγουν και δίνουν υπόσταση σ’ αυτό το νουάρ πολιτικό μυθιστόρημα. Αν μάλιστα αναλογιστούμε τις συχνές (σε κάθε κεφάλαιό σχεδόν!) πολιτικές, οικονομικές και ιστορικές αναφορές του συγγραφέα (σε συνάρτηση πάντα με την νουάρ μυθιστορία), τότε μπορούμε, εύκολα να αντιληφθούμε την κοινωνιολογική οντότητα του κειμένου που ξεπερνά την λογική μιας απλής αστυνομικής γραφής!
Οι ωμές (και χωρίς ίχνος πολιτικής κάλυψης!) Αμερικάνικες επεμβάσεις, η πλήρης πολιτική (και όχι μόνο…) αποτυχία της αστικής τάξης, οι πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας που βρίσκονται στα νύχια της ντόπιας και υπερεθνικής ελίτ (ο Φερέ, εύστοχα, τους παρομοιάζει με μαφιόζους…), ο ρόλος του στρατού ως μόνιμος σύμμαχος της αστικής τάξης (αλλά και σαν όργανο στα χέρια της ντόπιας αλλά και της υπερεθνικής ελιτ), ο αφανισμός των Μαπούτσε και το ξεπούλημα της γης τους, αποτελούν την βάση (πηγή δεδομένων) από όπου η πένα (κατά βάση η σκέψη) του Καρύλ Φερέ αντλεί πληροφορίες ώστε να δημιουργήσει αυτό το εξαιρετικό νουάρ μυθιστόρημα.
Η νουάρ κινηματογραφική ατμόσφαιρα, οι γρήγοροι ρυθμοί, η ασυνήθιστη βία για μυθιστορίες (κατά την ταπεινή μου άποψη, μόνο τα κείμενα του Μπάροουζ περιγράφουν πιο ωμά την κοινωνική και ταξική βία) και η ευρύτερη πολιτικο-κοινωνιολογική σκέψη του Φερέ δημιούργησαν το «Μαπούτσε». Ίσως το καλύτερο νουάρ μυθιστόρημα που έχει πέσει στα χέρια μου τα τελευταία χρόνια…
Τόσο απλά, τόσο σύνθετα…
Το «Μαπούτσε» βραβεύτηκε με το βραβείο Landerneau Polar (2012), έχει ανακηρυχθεί το καλύτερο αστυνομικό για το 2012 από τη σύνταξη του περιοδικού Lire και έχει, επίσης, κερδίσει στη Βιέννη το Βραβείο των αναγνωστών Goutte de sang d’encre (2012).
* «Las putas al poder! (Sus hijos ya estan en el)», ο πρωτότυπος τίτλος. Πρόκειται για γκράφιτι που δέσποζε στις λαμαρίνες μιας αποθήκης, σαν κόκκινη ετικέτα βαμμένη με αίμα, πάντα κατά τον συγγραφέα του βιβλίου, Κάρυλ Φερέ…
- See more at: http://left.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου