Την σκληρότητα που έφθανε και ξεπερνούσε την απανθρωπιά που αντιμετώπισαν κατά τη διάρκεια της θητείας τους στη χούντα περιγράφουν οι δύο στρατιώτες φοιτητές στη συζήτηση - συνέντευξη με τον Αντώνη Κακαρά. Αξιωματικοί που δεν είχαν στόχο να εκπαιδεύσουν στρατιώτες μαχητές αλλά να τιμωρήσουν με μια θητεία κόλαση όποιον δεν αποδεχόταν το θίασο της χούντας.
Διαβάστε ΕΔΩ τα τρία πρώτα μέρη της συνέντευξης
Διαβάστε ΕΔΩ τα τρία πρώτα μέρη της συνέντευξης
-. Είναι προφανές ότι σε παρακολουθούσανε. Είδανε τις δραστηριότητες σου, λέει παρ’ τον στον στρατό.
Κ. Όχι, λέω μήπως είχανε μάθει ότι ετοιμάζαμε αυτή την ομάδα. Αυτό, γιατί πως μου κάνανε αυτή την τιμή ας πούμε, να με στρατεύσουν πρώτο – πρώτο. Διότι εγώ επαναλαμβάνω, μόλις ξαναγύρισα στο πανεπιστήμιο δεν είχα ιδιαίτερη δράση συνδικαλιστική. Και λέω μήπως είχανε κάποιον χαφιέ, μέσα σ’ αυτήν την προσπάθεια και σου λέει, αυτοί σε λίγο ξεκινάνε, άρα … Και απ’ ότι έμαθα μετά δεν κάνανε και τίποτα που έφυγα εγώ. Έμεινε δηλαδή αυτή η ομάδα στα λόγια.
-. Ερχόμαστε μεταπολίτευση, λοιπόν …
Κ. Ναι. Και έτσι εγώ πάω στο στρατό, ξεκρέμαστος, με τις προσωπικές μου απόψεις. Ξεκρέμαστος πολιτικά εννοώ. Τώρα συναισθηματικά και αυτά, με όλο τον κόσμο που ήμασταν στη φυλακή, εντάξει. Στο στρατό …, αρχίσανε μετά οι εφημερίδες να γράφουνε, κάποια πράγματα δηλαδή δηλώσεις πολιτικών, του Ζίγδη, του Μάνου, του Παπανδρέου, του Κανελλόπουλου … Γράφανε οι εφημερίδες εκείνη την εποχή. Λοιπόν εγώ στο στρατό από τότε το ’73 και μετά, παρακολουθώντας τις εφημερίδες στη Βυρώνια επάνω, έβλεπα ότι οι προσωπικές μου απόψεις ταυτίζονται με του Παπανδρέου. Που εν ολίγοις ήτανε η πιο δυναμική και μαχητική …
-. Μιλούσε για ένοπλη αντίσταση ο Παπανδρέου τότε …
Κ. Ακριβώς. Και μετά η προσωπική μου γνώμη αυτή ήτανε. Αυτό σου λέω, για πιο δυναμικές ομάδες, αυτό εννοούσα. Ασχέτως που δεν καταφέραμε να τις ξεκινήσουμε. Εγώ βέβαια, επαναλαμβάνω με το νεανικό μου το μυαλό, ο άλλος …εκ των υστέρων η πολιτική του απέδειξε ότι κοροϊδεύει τον κόσμο.
-. Ο Ανδρέας;
…………………………………………………
-. Στράτο δεν θα τη γλιτώσεις εσύ. Θα πεις την πορεία σου, έτσι;
Ρ. Έλεγα πριν κάτι στο Νίκο, για το Γάβρο … ναι το ‘74, αλλά …Κοιμόμασταν, στο σχολείο μια ομάδα και στον γυναικωνίτη της εκκλησίας μια άλλη ομάδα. Και μπαίνει ένας ανθυπολοχαγός κάποια στιγμή μέσα και λέει, όσοι έχετε ραδιόφωνα κλείστε τα. Γιατί είχαμε τρανζιστοράκια. Την ώρα που κοιμόμασταν το βάζαμε να ακούμε μουσική. Εγώ κοιμόμουν με τον Νίκο, δίπλα – δίπλα, είχα ένα τρανζίστορ, στο οποίο είχα βάλει μια μεγάλη μπαταρία, του φακού αυτήν την πλακέ, για να κρατάει πιο πολύ. Δεν είχα τις μικρές μπαταρίες. Και λέει ο ανθυπολοχαγός, αξιωματικός τέλος πάντων, ΄΄να κλείσουνε όλα τα ραδιόφωνα΄΄. Λέω, ΄΄το δικό μου δεν ακούγεται΄΄, λέει ΄΄να κλείσουν όλα΄΄. Του λέω. ΄΄Δεν ακούγεται΄΄, ΄΄ όποιος δεν το κλείσει θα το χαλάσω΄΄. Του λέω ΄΄άμα είσαι άνδρας έλα χάλασε το΄΄. Και έρχεται και το τραβάει, οπότε βγάζει την μπαταρία από το ραδιοφωνάκι. Και αρχίζουμε ένα ξύλο τώρα. Εγώ με τον αξιωματικό.
-. Έφεδρος προφανώς αυτός.
Ρ. Ναι. Και παίξαμε γερό ξύλο, πραγματικό ξύλο. Και ο Νίκος δίπλα έλεγε, ΄΄χωρίστε τους, χωρίστε τους΄΄. Και όπως έλεγε χωρίστε τους και τράβαγε τα χέρια μας, τράβαγε γροθιές στον αξιωματικό. Τον χτύπαγε. Αλλά δεν μπορούσε να κάνει τίποτα ο αξιωματικός, να πάει στο λοχαγό και να πει ότι με δείραν οι φαντάροι. Γιατί αυτό θα κόστιζε φυλακή σε εκείνον, για ανυπακοή, για πειθαρχία. Δεν μπορεί ο ανώτερος να τρώει ξύλο …Ένας ανθυπολοχαγός ήτανε, έφεδρος, δεν θυμάμαι το όνομα του. Και από εκεί και πέρα μας έβαλε πολύ περισσότερο στη μπούκα που λέμε. Και μας κυνήγησε. Τέλος πάντων, ήτανε…
-. Στράτο σήμερα είσαι … καθηγητής;
Ρ. Ναι. Στο δημόσιο. Μετά από 14 χρόνια φροντιστήριο, αποφάσισα και διορίστηκα … και περνάει ο καιρός καλά … εντάξει. Τελείωσα το ’72. Μπήκα το ’67, τελείωσα το ’72. Γεννήθηκα το’47. Δούλεψα για κάποιο διάστημα και βοηθός στο πανεπιστήμιο εδώ στην Αθήνα. Στο τμήμα κλιματολογίας. Με τον Καραπιπέρη….
………………………….
-. Στράτο για πάμε στα δικά σου. Ο πατέρας σου, η μάνα σου αντάρτες. Γεννιέσαι το ’47 Μυτιλήνη. Έρχεσαι στην Αθήνα …
Ρ. Ήρθα εξ ανάγκης, γιατί εγώ τον πατέρα μου δεν τον γνώρισα τα πρώτα χρόνια. Φυλακές, εξορίες. Και θυμάμαι που μου λέγανε, ΄΄ποιος είναι ο πατέρας σου;΄΄ και έλεγα ΄΄τζαμ μπαμπάς, τζαμ μπαμπάς΄΄ πάει να πει ΄΄ο Γιάννης είναι ο μπαμπάς΄΄. Ο μεγάλος μου αδερφός. Δεν είχα γνωρίσει τον πατέρα μου. Και επειδή κυνηγήθηκε πολύ στη Μυτιλήνη ο πατέρας μου, υποχρεώθηκε να φύγει για να δουλέψει απάνω στην Αλεξανδρούπολη, Καβάλα. Ώσπου καταστάλαξε εδώ στην Αθήνα, στο Περιστέρι. Και μετά από κάποιο καιρό μας πήρε και την υπόλοιπη οικογένεια εδώ … Η αλήθεια είναι ότι, ποτέ ο πατέρας μου και η μητέρα μου, δεν μας μίλησαν ευθέως κομματικά. Ποτέ δεν είπανε, προσανατολισθείτε προς τα εκεί. Την πολιτική θέση τους …Αλλά βλέπαμε, ο πατέρας μου οικοδόμος, σηκωνότανε πέντε η ώρα το πρωί, έφευγε από το Περιστέρι και πήγαινε να δουλέψει, με τα πόδια δηλαδή, βλέπαμε μια πείνα. Ας πούμε σε γιορταστικές μέρες, Χριστούγεννα, Πάσχα, η μητέρα μου έβαζε μέσα σε μια κατσαρόλα ένα ξύλο να βράζει, έλεγε ότι είναι κρέας για να κάνουμε όρεξη να φάμε και κατόπιν δεν τρώγαμε το κρέας γιατί είχε καεί, το είχε ξεχάσει και κάηκε.
-. Τι λες ρε Στρατή τώρα; Αυτό το ακούω πρώτη φορά. Δεκαετία του ’50 λες τώρα;
Ρ. Ακριβώς. Μέναμε σε μια αυλή τρεις οικογένειες, σε τρία δωμάτια. Κάθε οικογένεια σε ένα δωμάτιο. Τέλος πάντων ήτανε δύσκολα, πολύ δύσκολα τα χρόνια, αλλά ανεξάρτητα από αυτό, περάσαμε …
-. Πόσα αδέρφια Στρατή;
Ρ. Άλλα τρία. Δύο αγόρια και ένα κορίτσι. Από δώδεκα χρόνων δουλεύω στην οικοδομή. Στα γύψινα, γυψαδόρος έτσι, με τον αδερφό μου τον δεύτερο. Γράφομαι εκεί στους Λαμπράκηδες, φροντιστήριο δεν πήγα, έδωσα εξετάσεις, όταν πέρασα έφυγα πήγα στα Γιάννενα, 9 Νοεμβρίου και στις 16 …Στο μαθηματικό. Και στις 16 Νοέμβριου δούλευα στη Κόνιτσα σε ένα μαγαζί, σ’ ένα σπίτι έφτιαχνα γύψινα. Δηλαδή μέσα σε μια εβδομάδα έπιασα δουλειά. Γιατί τα οικονομικά του πατέρα μου ήτανε … πολύ, πολύ περιορισμένα. Βέβαια χαρτί ως άπορος δεν έβγαλα, γιατί ο πατέρας μου ήτανε οικοδόμος, αλλά με 50 και 70 μεροκάματα το χρόνο. Αλλά δεν μου δίνανε χαρτί, και έτσι υποχρεώθηκα να δουλεύω από την πρώτη εβδομάδα που πήγα. Τέλος πάντων, ήτανε δύσκολα αλλά δεν είναι μόνο τα δικά μου. Όλοι περνάνε έτσι …
-. Όχι όλοι, δεν περνούσανε όλοι έτσι. Μια μεγάλη μερίδα περνούσε έτσι. Η αριστερά περνούσανε έτσι. Όσοι είχανε μείνει εδώ από τον εμφύλιο, ο κόσμος ο δημοκρατικός περνούσε έτσι. Έτσι δεν είναι Νίκο;
Κ. Ναι. Η φτώχεια …
Ρ. Έρχεται η δικτατορία, ο πατέρας μου κρύβεται. Το θείο … τον Γιώργο τον Ηνιακό, τον πιάσανε τον πήγανε στα Γιούρα. Εγώ παρουσιάστηκα … μάλλον εκείνη την περίοδο επειδή δεν είχα περάσει στο πανεπιστήμιο με τη πρώτη χρονιά, πήγα και γράφτηκα σε μια σχολή χημικών Κ.Τ.Ε., Κέντρο Τεχνολογικών Εφαρμογών, εκεί που είναι η ΓΕ.Σ.Ε.Ε. δίπλα. Και πριν τη δικτατορία κάναμε εκλογές στη σχολή και έτυχε να με βγάλουν πρόεδρο Ήμασταν τρεις σχολές χημικών, όχι πανεπιστημιακές, στην Ελλάδα. Ο Ευκλείδης στη Θεσσαλονίκη, του Μανωλκίδη εδώ στην Κωλέττη και το Κέντρο Τεχνολογικών Εφαρμογών εκεί στη Πατησίων. Και είχαμε αποφασίσει να πάμε στη Θεσσαλονίκη να συναντηθούμε για να συζητήσουμε κάποια αιτήματα, τέλος πάντων, για τους σπουδαστές αυτών των σχολών. Βέβαια έγινε η δικτατορία και όλα τελείωσαν εκεί πέρα. Τελειώνω το πανεπιστήμιο. Βέβαια εκεί πέρα σίγουρο είναι ότι υπήρχαν άνθρωποι οι οποίοι πρόσεχαν κάποιους. Μαζί ήμασταν με τον Λαουμπάτη τον Βάση, γνωστό τον ξέρεις, με τον Παπαϊωάννου, δεν θυμάμαι το μικρό του, τέλος πάντων αυτοί είχανε πάει και φυλακή εκείνη την περίοδο. Και τον Μάη του ’73, 3 Μαίου παρουσιάστηκα στην Κόρινθο. Ευτυχώς μόλις μπήκα ήξερα τι πορεία θα ακολουθήσω. Μας πήγανε σε ένα μεγάλο εστιατόριο για να συμπληρώσουμε ένα χαρτί. Στο οποίο αναφερότανε ποια η γνώμη σας για τον κομμουνισμό, αν έχετε συγγενείς οι οποίοι διώχθηκαν, φυλακίστηκαν και λοιπά. Και ξεκαθάρισα και εγώ τη θέση μου. Οπότε ήξερα τι θα περάσω. Από φύση αισιόδοξος τα αντιμετώπισα όλα καλά. Η διαγωγή μου τελικά είναι μέτρια στο απολυτήριο από το στρατό.
-. Συμπλήρωσες τώρα ένα χαρτί στο οποίο …
Ρ. Δήλωνα ευθαρσώς ότι κομμουνισμός είναι ένα κοινωνικό σύστημα, το οποίο αναφέρεται στην (…) των ανθρώπων …Ότι αυτή την περίοδο ο θείος μου είναι εξορία. Τι άλλο να σου πω. Μήπως δεν τα ξέρανε;
-. Τα ξέρανε και εκτιμούσαν δεόντως το γεγονός ότι τα ‘γραψες.
Ρ. Ακριβώς, γι’ αυτό και εγώ …
-. Εξ ού και η αντιμετώπιση σου με το Γάβρο και λοιπά.
Ρ. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι εκείνη την περίοδο που ήτανε να γίνει το δημοψήφισμα του ‘Ναι’ και ‘Όχι’ που λέμε, πολλοί άλλοι φαντάροι παίρνανε άδεια και πηγαίνανε στη πατρίδα τους για να πάρουν πολιτικά ρούχα για να γυρίζουνε τα βράδια να ελέγχουν κάποια σπίτια, τι γίνεται, αν γίνονται συγκεντρώσεις, αντιφρονιούντων με τη διδακτορία. Και εγώ, αθώα, τους λέω, ΄΄ρε παιδιά και εγώ μένω στο Αιγάλεω. Κόρινθος – Αιγάλεω, τι; 80 χιλιόμετρα. Να πάω να πάρω και εγώ να πάρω τα ρούχα μου΄΄. Εννοείται ότι … εννοείται ότι ποτέ δεν μου έδωσαν τέτοια … Πήρα απόσπαση και πήγα στο Κιλκίς. 613 τάγμα πεζικού. Δροσάτο. Λέγανε ότι ήτανε το τάγμα ανεπιθύμητων.
Κ. Τάγμα πήξεως ναι.
Ρ. Και κάπως έτσι …
Κ. Το Τ.Π., τάγμα πήξεως.
Ρ. Κάπως έτσι. Πάρα πολλοί Πομάκοι, μουσουλμάνοι. Αυτοκτονίες είχαμε. Αυτοκτονίες παιδιών είχαμε τακτικά. Εγώ …Δεν αυτοκτόνησα. Αλλά μια περίοδο είχαμε χειμερινή διαβίωση, Φεβρουάριος ήτανε. Φεβρουάριος του ’74 πριν πάμε στο Γάβρο. Κάποια στιγμή βγήκα να κάνω την περιπολία μου, ένα βράδυ και επειδή έξω έβρεχε και έτρεχα στραβοπάτησα το πόδι μου και πρήστηκε το δεξί και ακόμα έχει το πρόβλημα. Και βγαίνω την επόμενη το πρωί στην αναφορά και ζητάω να με δει γιατρός, ο οποίος μόλις βλέπει το πόδι μου, λέει 20 μέρες αναρρωτική. Μόλις μαθαίνει ο διοικητής ότι από τον πρώτο λόχο ο Ρουμελιώτης πήρε αναρρωτική, αρχίζει, στην παράταξη του τάγματος και λέει, 20 μέρες στο γιατρό γιατί τον κορόιδεψε ένας κομμουνιστής και 40 μέρες στον Ρουμελιώτη γιατί κορόιδεψε και τον γιατρό, φυλακή, Ο Φαρμάκης. Ο γνωστός ο Φαρμάκης Χρήστος. Και μου επιβάλλουν να πάω. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούσα να περπατήσω. Και ξεκινάω και φτάνω σ’ ένα φυλάκιο, το οποίο λέγαμε πρώτη …Να πάω στη χειμερινή διαβίωση, η οποία ήτανε πολλά χιλιόμετρα μακριά, ήτανε προς το όρος Τραγουδίστα. Τη θυμάσαι; Τα Κερδίλια απέναντι από τη Βυρώνια, κάτω στη Κερκίνη, ακριβώς. Εγώ σαν παλιότερος την ήξερα τη διαδρομή. Την είχα ξανακάνει. Και ξεκινάω, η αλήθεια μόνος μου, για να πάω προς τα εκεί. Όταν έφτασα στη πρώτη 8η, παίρνω τηλέφωνο από’ το φυλάκιο αυτό, στο τάγμα και λέω δεν μπορώ να συνεχίσω. Και μου λέει ο ανθυπασπιστής, Ηλιόπουλος, το μικρό του δεν το θυμάμαι, λέει, ΄΄Ρουμελιώτη είναι εντολή του διοικητού να συνεχίσεις. Και θα πας΄΄. Λέω, ΄΄συγνώμη ανθρωπιά δεν έχετε απάνω σας. Λέει, ΄΄την ανθρωπιά να πας να τη βρεις στη Σοβιετική Ένωση΄΄. Λέω, ΄΄η ανθρωπιά δεν είναι χαρακτηριστικό της Σοβιετικής Ένωσης και οι μαύροι έχουν, αλλά εσείς δεν έχετε με τίποτα΄΄. Και του ‘κλεισα το τηλέφωνο. Στη πορεία, λίγο πιο πάνω, επειδή ήξερα τα κατατόπια, σταμάτησα σε ένα απόμερο μέρος και πραγματικά εκεί πέρα ένιωσα … πως το λένε… τον πόνο και τη χαρά της εγκύου όταν πρόκειται να γεννήσει, που πονάει. Έβγαλα την αρβύλα και άρχισα και κοπάναγα το πόδι μου πάνω σε μια πέτρα να το σπάσω. Για να δείξω ότι όντως υπέφερα, γιατί είχα ακούσει ότι αν … βέβαια ο γιατρός παραιτήθηκε όταν του είπε ΄΄40 μέρες φυλακή γιατί σε κορόιδεψε ο κομμουνιστής΄΄, παραιτήθηκε. Λέει, ΄΄εγώ παύω να είμαι γιατρός του τάγματος ΄΄, δεν θυμάμαι το όνομα του. Στρατεύσιμος. Η αλήθεια είναι ότι το ταλαιπώρησα λίγο το πόδι μου, το χτύπησα πάνω σε πέτρα για να το σπάσω. Κι όταν γύρισα βέβαια με πήγανε στο νοσοκομείο στη Θεσσαλονίκη. Ο Φαρμάκης τίποτα, τίποτα. Αλλά έκανα κάτι το οποίο θέλω να υπερηφανεύομαι. Όταν 8 Απριλίου το ’75 με στείλανε με μετάθεση στο Άργος Ορεστικό, 575 ποιο ήτανε; Ήμασταν 24 άτομα. Και άρχισε να λέει, ΄΄εκεί που θα πάτε να φροντίσετε να είσθε καλοί, να δείξετε ότι το 613 έχει φαντάρους΄΄ και λοιπά. Και κατεβαίνει ο άνθρωπος από το πεζουλάκι για να χαιρετίσει δια χειραψίας όλους. Και όταν φτάνει μπροστά μου, είπαμε αυτός 1.50 εγώ 1.85, μέχρι εκεί ήτανε. … οι μεσαίοι ημιανάπαυση και έρχεται και μου δίνει το χέρι του. Του λέω,΄΄ όχι΄΄. Μου λέει, ΄΄Ρουμελιώτη εκεί που θα πας …΄΄, του λέω, ΄΄όχι δεν πρόκειται να σε …΄΄. Ενώ όλοι τον χαιρετήσανε κανονικά, εγώ του λέω όχι. Και άρχισε ο άνθρωπος να ωρύεται. Να χτυπιέται και να φωνάζει. Αφού στο χωριό μέσα στο Δροσάτο, τον ακούγανε. Και μετά μου λέγανε οι άλλοι, ΄΄τι του έκανες;΄΄. Και τότε κάποιοι αξιωματικοί ήρθανε κρυφά και μου λέγανε … περνάγανε έτσι αντίθετα προς τη πορεία τη δική μου και λέγανε, ΄΄Συγχαρητήρια, είσαι άντρας΄΄. Επειδή δεν έδωσα το χέρι στον Φαρμάκη. Γιατί όλοι τον τρέμανε, έτσι; 3 Μαΐου το ’73. Και απολύθηκα 28 Νοέμβριου το ’75. Βέβαια όταν έφτασα στο Άργος το Ορεστικό ο διοικητής στην αναφορά λέει, ΄΄ποιος είναι ο Ρουμελιώτης;΄΄ Και με κάλεσε μετά στο γραφείο του για να με δει. 8 Απριλίου το ’75. 31 μήνες …. εκεί πέρα δεν ξέρω πως …, πώς το είχα δει. Κάποιος φαντάρος είχε κάνει ένα σταθμό, ραδιοφωνικό. Και πήγαινα και έκανα εκπομπές. Έβγαινα κάποιες ώρες και πήγαινα και έκανα εκπομπές. Το ’75. Είχαμε μεταπολίτευση. Αλλά ως φαντάρος … και θυμάμαι έβαζα του … Πουλόπουλου ένα τραγούδι. Το Ζαπάτα, που λέει ΄΄πατρίδα ζητάμε για τους ταπεινωμένους΄΄.
Κ. Θα σου αρέσει εσένα αυτό που θα πω, γι’ αυτό το λέω αλλά έτσι τώρα … Μπορείς να το … νομίζω είναι μια διαφορά με τον Στράτο. Ξέρεις, παρ’ όλες τις συνθήκες με τις οποίες έκανα το στρατιωτικό μου, τον στρατό τον αγάπησα. Μπορεί να … παραξενεύεσαι εσύ έτσι, ε;
Ρ. Θα διέθετες μια μέρα από τη ζωή σου ακόμη για το στρατό;
Κ. Αφού έγινε η μεταπολίτευση … Δηλαδή πώς να … και μετά … αν μου πει κάποιος … ΄΄αν δεν ήσουνα καθηγητής΄΄, που ήτανε προφανώς αυτό που ήθελα να γίνω στη ζωή μου, εκπαιδευτικός, ΄΄τι θα μπορούσες να ήσουνα άλλο; ΄΄Από το δυο τρία επαγγέλματα που θα μπορούσα να ήμουνα, είναι στρατιωτικός βέβαια …
-. Σε ένα στρατό όμως με άλλες προοπτικές Νίκο, με άλλη οργάνωση … με άλλο υπόβαθρο, με άλλη εκπαίδευση; …
Κ. Και ως καθηγητή ακόμα, το κράτος οριακά με αντέχει. Πολύ περισσότερο αν ήμουν στο στρατό … θέλω να πω ότι αυτό το επάγγελμα θα μπορούσα να το κάνω.
…………………………………………….
-. Στράτο είχατε τότε ακούσει, ή μετέπειτα ακούσατε ποτέ, για άλλη περίπτωση παρόμοια με αυτή του Γάβρου; Δηλαδή μέσα στις ένοπλες δυνάμεις να ξεχώριζαν τους αριστερούς, τους κομμουνιστές, τους αντιδρώντες, τους αντιδικτατορικούς και να τους ενέτασσαν σε ιδιαίτερες μονάδες, όπως εσάς εκεί; Είχατε ακούσει τίποτα;
Ρ. Ναι είχαμε. Νομίζω στη Χελιδόνα, απάνω στην Αλεξανδρούπολη, που λέγανε ότι στέλνανε. Δηλαδή ήταν και ένας εκφοβισμός αυτός, ότι ΄΄καθίστε καλά΄΄, έλεγαν σε μας, ΄΄αν δεν κάτσετε καλά θα σας στείλουμε στη Χελιδόνα΄΄.
-. Αξιωματικοί εν ενεργεία ξεχωρίζανε τότε για την συμπεριφορά τους; Όχι για την φιλοχουντική, την αντιχουντική.
Κ. Τώρα θυμήθηκα το επώνυμο του 4ου, Γαγκάδης λεγότανε, από τον 4ο λόχο στη Βυρώνια αυτός ήτανε. Που είχε ακόμα πιο ανθρώπινη συμπεριφορά. Πιο ανθρώπινη συμπεριφορά απ’ όλους, και τη χειρότερη αυτός ο Αντωνάκος. Και ο Βαϊδάνης ο δικός μας ίσως ελαφρότερη κιόλας. Ο οποίος θυμάμαι έρχεται και κάνει κάτι καλαμπούρια στην αναφορά, Υπήρχε ένα, μια τηλεοπτική σειρά τότε …. Ο ίλαρχος Βαρτάνης.. Και έλεγε κάτι τέτοια περίεργα. Ο οποίος, (…), όταν γυρίσαμε από το Γάβρο πίσω …
-. Στην κανονική σας μονάδα.
Κ. Ναι. Που δεν έμενε πλέον στα κτίρια, αλλά είχαμε βγει στο βουνό σε σκηνές και μέναμε, είχανε … όλα αυτοί που παριστάνανε τα παλικάρια, όλοι αυτοί οι χουντικοί, είχανε, να το πω δεν πειράζει, χεστεί στα βρακιά τους. Φοβόντουσαν … Φοβόντουσαν ότι θα μας στείλουνε στη Κύπρο. Δηλαδή η βρώμα, αυτή που λέει και ο Στράτος ήτανε και στο δικό μας τάγμα, ότι φεύγουμε για Κύπρο. Και μάλιστα τον ακούμε σε κάποια στιγμή, ΄΄ωχ φεύγουμε για σε Κύπρο σε μια δύο ώρες΄΄, αυτό ακούστηκε μερικές φορές. Βέβαια δεν ειδοποιήθηκε ποτέ δεν πήγαμε …
Ρ. Εμείς πήγαμε.
Κ. Πήγατε Κύπρο;
Ρ. Δεν πήγαμε Κύπρο. Ξεκινήσαμε από το στρατόπεδο του (…) Μελά, Θεσσαλονίκη, μπήκαμε στο πλοίο, λέγανε ότι ήτανε το ΚΥΔΩΝ, και κατευθυνθήκαμε προς Κύπρο. Αλλά επειδή, τώρα αυτά δεν ξέρω αν είναι διασταυρωμένα, κάποιο άλλο πλοίο που είχε μασκαρευτεί σε πλοίο του Ερυθρού Σταυρού.
Ρ. Το διώξανε από την Κύπρο, κάπως με ραντάρ, το πιάσανε και το διώξανε. Εμείς κατευθυνθήκαμε προς Κύπρο αλλά στην πορεία αλλάξαμε και πήγαμε στην Τύλισο του Ηρακλείου, Κρήτης, στο Ηράκλειο Κρήτης. Όπου και μείναμε σε αντίσκηνα επί ένα μήνα, Αύγουστο μήνα. Κύπρο τελικά δεν πήγαμε. Πήγαμε, ένα μήνα μείναμε στη Τύλισο, 13 χιλιόμετρα έξω από το Ηράκλειο, και επιστρέψαμε μετά στη μονάδα μας απάνω.
-. Στράτο, αν μπορείς και αν έχεις διαμορφώσει άποψη, ποια ήτανε η συμπεριφορά, ποιος ήτανε ο ρόλος του αξιωματικού του στρατού τότε; Του στρατού ξηράς, του μόνιμου αξιωματικού της σχολής ευελπίδων λέμε πάντα.
Ρ. Να αναφέρω και ένα όνομα, Σταματάκης, το Γιώργος με ερωτηματικό, Σταματάκης. Ήτανε λοχαγός στον 3ο λόχο. Όταν λέμε λοχαγός με δύο ήτανε, όχι με τρία, αλλά τον λέγαμε λοχαγό γιατί ήτανε ο διοικητής του λόχου. Υπολοχαγός, της σχολής ευελπίδων. Ο οποίος μας έκανε την Ε.Η.Δ., Εθνική Ηθική Διαπαιδαγώγηση. Θυμάμαι όταν έγινε το Πολυτεχνείο, μας συγκέντρωσε πίσω σε ένα χώρο για να κάνει Ηθική Διαπαιδαγώγηση. Και λέει, ΄΄οι αναρχοκομμουνιστές ξεκίνησαν τάχα μου επανάσταση και κατέλαβαν το Πολυτεχνείο στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, πηγαίνετε να καθαρίσετε τα όπλα και θα σας δώσω τις τελαμόνες για να πάμε να τους καθαρίσουμε όλους. Κάθονται και φωνάζουνε 1 1 4 και αλλά σχετικά συνθήματα. Ξέρει, λέει, κανένας από εσάς τι είναι το 1 1 4; ΄΄ Δεν σηκώνει κανένας χέρι, σηκώνω εγώ και λέει ΄΄όχι εσύ΄΄. Λέω, ΄΄εντάξει όχι εγώ΄΄. Λέει ΄΄κανένας άλλος ξέρει;΄΄, δεν ήξερε. ΄΄Για λέγε μας εσύ Ρουμελιώτη που ξέρεις΄΄. Λέω, ΄΄είναι το 125 άρθρο του καινούργιου συντάγματος΄΄, γιατί είχε γίνει το νέο σύνταγμα της χούντας. Και εγώ ήξερα ότι είναι το άρθρο 125. Το 114 είχε αναβαθμιστεί. Λέει, ΄΄δηλαδή τι λέει;΄΄ Λέω, ΄΄ότι το παρόν σύνταγμα επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων…΄΄ και λοιπά. Λέει ΄΄όχι δεν θέλω να μου πεις αυτό΄΄, του λέω ΄΄αυτό λέει το σύνταγμα΄΄.΄΄ Κάτι άλλο να μιλήσεις να μην πεις τίποτα άλλο΄΄, και είπε τα δικά του.
-. Αυτός ήτανε ο Σταματάκης. Η εντύπωση που έχεις σήμερα μετά από τόσα χρόνια απόσταση από τότε, από τη δικτατορία, για τους αξιωματικούς του στρατού ξηράς, η γενική εντύπωση που έχεις, ποια είναι; Αυτοί οι άνθρωποι δηλαδή τι στάση τήρησαν απέναντι στη δικτατορία; Ποια ήτανε η θεώρηση τους, πως την έβλεπαν;
Ρ. Γενικά δεν μπορούμε να πούμε. Ήτανε ο Σαρκόπουλος Γεώργιος, ο οποίος ήτανε υποδιοικητής του τάγματος, κάτω από τον Φαρμάκη. Ο οποίος ήτανε ένας άνθρωπος που θα λέγαμε σήμερα δημοκρατικός, σε σχέση με τον Φαρμάκη. Δημοκρατικός. Ήτανε ο Σούλης, ένας άλλος ταγματάρχης, αυτός πρέπει να είχε κάνει και στη μονάδα καταδρομών εδώ πέρα, ήτανε αυταρχικός και πληθωρικός, ήτανε δύο μέτρα άνθρωπος με μια μουστάκα έτσι και τον φοβόμασταν. Ήταν ο Κοντόπουλος, ένας Καλαματιανός, ο οποίος όταν έφυγε ο Νομικός ανέλαβε το 2ο γραφείο, το κολοβό φίδι που λέμε, σου έκανε τον καλό και έβγαζε κάποια στοιχεία, δεν ξέρω τελικά αν τα χρησιμοποιούσε τι, και που. Ο Σταματάκης ο οποίος ήτανε ο μάγκας και έλεγε ευθέως ότι εμείς ήμαστε με την χούντα και την υποστηρίζουμε. Και στη μεταπολίτευση …
-. Αν υπήρχανε αντιχουντικοί υπήρχε περίπτωση να εκδηλωθούν και να τους καταλάβεις;
Ρ. Ήτανε ένας έφεδρος, Ηλιόπουλος λεγότανε.
-. Ο έφεδρος είναι στρατεύσιμος και δεν είναι …
Ρ. Ναι αλλά ο θείος του ήτανε διοικητής κάπου στην Κρήτη. Ήτανε συνταγματάρχης ή ταξίαρχος. Ηλιόπουλος λεγότανε το παιδί αυτό, φαρμακοποιός. Ήτανε ο Βοηδονικόλας. Δεν ξέρω τι σχέση έχει με το χουντικό, στον Πειραιά με τον Σκυλίτση που ήτανε δημοτικός σύμβουλος. Πιθανόν να ήτανε πατέρας του.
-. Αυτούς τους αναφέρεις γιατί;
Ρ. Γιατί ήτανε πολύ καλοί. Ήτανε πολύ κοντά μας …
-. Σαν χαρακτήρες …
Ρ. Ναι, ναι.
-. Τον χαρακτήρα δηλαδή Στράτο, απ’ ότι καταλαβαίνω εγώ, τον συνδέεις και με τον αντιχουντισμό ή τον φιλοχουντισμό.
Ρ. Το συνδέω γιατί, όταν μας έβαζαν να κάνουμε παρέλαση και να φωνάζουμε τα συνθήματα, ΄΄ζήτω ζήτω η επανάσταση΄΄ και λοιπά, αυτοί δεν επέμεναν, υπήρχαν κάποιοι άλλοι που λέγαν ΄΄γιατί δεν φωνάζεις, πιο δυνατά;΄΄. Ενώ αυτοί, Βοηδονικόλας, Ηλιόπουλος που λέω, περπατούσαν δίπλα χωρίς να λένε τίποτα.
-. Βλέπεις δηλαδή ότι αυτός ήτανε ο μόνος τρόπος που μπορούσαν αυτοί να ….
Ρ. Να αντιδράσουνε. Να σε ανακουφίσουν.
-. Εσύ Νίκο τι γνώμη έχεις αποκομίσει από εκείνα τα χρόνια για τους μόνιμους της σχολής ευελπίδων.
Κ. Σου είπα καταρχήν για τους τρεις λοχαγούς που έζησα στη Βυρώνια. Ο ένας καθίκι χουντικός ο Αντωνάκος, ο Βαϊδάνης και αυτός χουντικός αλλά λίγο χαζοχαρούμενος, και ο Γαγκάνης ο οποίος είχε σοβαρή και εντάξει συμπεριφορά, που δεν ξέρω βέβαια θα μπορούσε να είναι χουντικός θα μπορούσε και να μην είναι.
-. Αν ήτανε δεν θα εκδηλωνότανε;
Κ. Είχε στον λόχο του ένα άλλο παιδί, έναν Αλεξάκη, ήτανε και αυτός αριστερός, με τον αδερφό του ήμασταν μαζί φυλακή, ο οποίος ήταν χαρακτηρισμένος, και του φερότανε ανθρώπινα. Ενώ αυτός ο Αντωνάκος, επενέβαινε και στον Αλεξάκη που πάλι δεν ήτανε στο λόχο του. Αν θυμάμαι καλά πρέπει να ήτανε στου Γαγκάδη τον λόχο. Εγώ δεν είχα και με πολλούς αξιωματικούς… μ’ αυτούς είχα … εντάξει ο διοικητής μας ήταν ένας Βουρβουτσάνης αντισυνταγματάρχης, ο οποίος δεν πρέπει να ήταν και έτσι από εδώ γύρω, πρέπει από …. Τέλος πάντων, ένας τυπικός αξιωματικός, δεν μας έδωσε ποτέ υπόνοιες ούτε ότι είναι αντιχουντικός ούτε ότι είναι ξέρω ‘γω, φερότανε κανονικά, τυπικά, ό,τι του λέγανε να κάνει. Ήτανε ένας υποδιοικητής που δεν θυμάμαι το όνομα του, ο οποίος ήτανε και πιο μορφωμένος, ήταν και λίγο περίεργος τύπος, λέγανε κιόλα ότι ήτανε και ομοφυλόφιλος και γι’ αυτό είχε και μια περίεργη συμπεριφορά, ενώ είχε ανώτερο διατακτικό επίπεδο από τον Βουρβουτσάνη, δεν θυμάμαι τώρα …
-. Ίσως και γι’ αυτό τον λέγανε ομοφυλόφιλο.
Κ. Όχι δεν ήτανε καλός. Αλλά ήτανε έτσι κυκλοθυμικός, είχε τέτοια πράγματα δηλαδή και δεν ήξερες αν σου φωνάζει σοβαρά, αν σου μιλάει, αν σου φωνάζει ψεύτικα, δεν θυμάμαι πως τον λέγανε. Αυτό πάντως που έχει σημασία να σου πω, είναι ότι όταν επέστρεψα από τον Γάβρο, και βρήκα το τάγμα στο βουνό, τα παλικάρια όλα αυτά, μεταξύ των οποίων και ο δικός μου ο λοχαγός ο Βαϊδάνης, είχανε χεστεί πάνω τους. Δηλαδή εγώ δεν αισθάνθηκα σε όλη μου τη θητεία, έναν αξιωματικό που να πω ότι αυτός είναι πατριώτης.
-. Εκτιμάς Νίκο ότι η δικτατορία έκανε κακό σ’ αυτούς … σ’ αυτό το στρώμα των ανθρώπων;
Κ. Κοίταξε …Αυτοί ήτανε προφανώς πρωτόβγαλτοι από τη σχολή ευελπίδων, οι λοχαγοί με τους οποίους εγώ είχα επαφή. Δεν ξέρω τι έκαναν και τι έλεγαν οι άλλοι πιο πάνω, οι οποίοι τελείωσαν την ευελπίδων πριν το ’67, αν είχανε κάποια άλλα μυαλά. Αλλά αυτό που θέλω να πω είναι ότι, τους χωρίζουμε σε δυο κατηγορίες, τα ανθρωπάκια τα οποία ήτανε υπέρ της χούντας αλλά έτσι χαζοχαρούμενα και τα καθίκια τους χουντικούς. Δεν διέκρινα δηλαδή ανθρώπους που, πώς να στο πω να πεις ότι αυτός είναι πατριώτης. Διότι όλοι αυτοί οι χουντικοί που σου λέω, και οι δυο κατηγορίες και οι πιο σκληροί και οι λίγο πιο ελαφριοί, όταν έγινε η μεταπολίτευση χεστήκανε. Δηλαδή ουσιαστικά σε ένα ολόκληρο τάγμα, υπήρχε ένας αξιωματικός μόνο έφεδρος ανθυπολοχαγός ο οποίος είχε απολυθεί και τον ξανάφεραν πίσω, από την Κορινθία πρέπει να είναι αν θυμάμαι καλά, δεν θυμάμαι το όνομα του, ήτανε ο μόνος ο οποίος υπήρχε και κρατούσε το τάγμα ως αξιωματικός …Όλοι οι άλλοι είχανε εξαφανιστεί. Και μάλιστα ο δικός μου ο λοχαγός, να στο πω και αυτό, ο οποίος καταλαβαίνεις τι συμπεριφορά είχε …
Κ. Όχι, λέω μήπως είχανε μάθει ότι ετοιμάζαμε αυτή την ομάδα. Αυτό, γιατί πως μου κάνανε αυτή την τιμή ας πούμε, να με στρατεύσουν πρώτο – πρώτο. Διότι εγώ επαναλαμβάνω, μόλις ξαναγύρισα στο πανεπιστήμιο δεν είχα ιδιαίτερη δράση συνδικαλιστική. Και λέω μήπως είχανε κάποιον χαφιέ, μέσα σ’ αυτήν την προσπάθεια και σου λέει, αυτοί σε λίγο ξεκινάνε, άρα … Και απ’ ότι έμαθα μετά δεν κάνανε και τίποτα που έφυγα εγώ. Έμεινε δηλαδή αυτή η ομάδα στα λόγια.
-. Ερχόμαστε μεταπολίτευση, λοιπόν …
Κ. Ναι. Και έτσι εγώ πάω στο στρατό, ξεκρέμαστος, με τις προσωπικές μου απόψεις. Ξεκρέμαστος πολιτικά εννοώ. Τώρα συναισθηματικά και αυτά, με όλο τον κόσμο που ήμασταν στη φυλακή, εντάξει. Στο στρατό …, αρχίσανε μετά οι εφημερίδες να γράφουνε, κάποια πράγματα δηλαδή δηλώσεις πολιτικών, του Ζίγδη, του Μάνου, του Παπανδρέου, του Κανελλόπουλου … Γράφανε οι εφημερίδες εκείνη την εποχή. Λοιπόν εγώ στο στρατό από τότε το ’73 και μετά, παρακολουθώντας τις εφημερίδες στη Βυρώνια επάνω, έβλεπα ότι οι προσωπικές μου απόψεις ταυτίζονται με του Παπανδρέου. Που εν ολίγοις ήτανε η πιο δυναμική και μαχητική …
-. Μιλούσε για ένοπλη αντίσταση ο Παπανδρέου τότε …
Κ. Ακριβώς. Και μετά η προσωπική μου γνώμη αυτή ήτανε. Αυτό σου λέω, για πιο δυναμικές ομάδες, αυτό εννοούσα. Ασχέτως που δεν καταφέραμε να τις ξεκινήσουμε. Εγώ βέβαια, επαναλαμβάνω με το νεανικό μου το μυαλό, ο άλλος …εκ των υστέρων η πολιτική του απέδειξε ότι κοροϊδεύει τον κόσμο.
-. Ο Ανδρέας;
…………………………………………………
-. Στράτο δεν θα τη γλιτώσεις εσύ. Θα πεις την πορεία σου, έτσι;
Ρ. Έλεγα πριν κάτι στο Νίκο, για το Γάβρο … ναι το ‘74, αλλά …Κοιμόμασταν, στο σχολείο μια ομάδα και στον γυναικωνίτη της εκκλησίας μια άλλη ομάδα. Και μπαίνει ένας ανθυπολοχαγός κάποια στιγμή μέσα και λέει, όσοι έχετε ραδιόφωνα κλείστε τα. Γιατί είχαμε τρανζιστοράκια. Την ώρα που κοιμόμασταν το βάζαμε να ακούμε μουσική. Εγώ κοιμόμουν με τον Νίκο, δίπλα – δίπλα, είχα ένα τρανζίστορ, στο οποίο είχα βάλει μια μεγάλη μπαταρία, του φακού αυτήν την πλακέ, για να κρατάει πιο πολύ. Δεν είχα τις μικρές μπαταρίες. Και λέει ο ανθυπολοχαγός, αξιωματικός τέλος πάντων, ΄΄να κλείσουνε όλα τα ραδιόφωνα΄΄. Λέω, ΄΄το δικό μου δεν ακούγεται΄΄, λέει ΄΄να κλείσουν όλα΄΄. Του λέω. ΄΄Δεν ακούγεται΄΄, ΄΄ όποιος δεν το κλείσει θα το χαλάσω΄΄. Του λέω ΄΄άμα είσαι άνδρας έλα χάλασε το΄΄. Και έρχεται και το τραβάει, οπότε βγάζει την μπαταρία από το ραδιοφωνάκι. Και αρχίζουμε ένα ξύλο τώρα. Εγώ με τον αξιωματικό.
-. Έφεδρος προφανώς αυτός.
Ρ. Ναι. Και παίξαμε γερό ξύλο, πραγματικό ξύλο. Και ο Νίκος δίπλα έλεγε, ΄΄χωρίστε τους, χωρίστε τους΄΄. Και όπως έλεγε χωρίστε τους και τράβαγε τα χέρια μας, τράβαγε γροθιές στον αξιωματικό. Τον χτύπαγε. Αλλά δεν μπορούσε να κάνει τίποτα ο αξιωματικός, να πάει στο λοχαγό και να πει ότι με δείραν οι φαντάροι. Γιατί αυτό θα κόστιζε φυλακή σε εκείνον, για ανυπακοή, για πειθαρχία. Δεν μπορεί ο ανώτερος να τρώει ξύλο …Ένας ανθυπολοχαγός ήτανε, έφεδρος, δεν θυμάμαι το όνομα του. Και από εκεί και πέρα μας έβαλε πολύ περισσότερο στη μπούκα που λέμε. Και μας κυνήγησε. Τέλος πάντων, ήτανε…
-. Στράτο σήμερα είσαι … καθηγητής;
Ρ. Ναι. Στο δημόσιο. Μετά από 14 χρόνια φροντιστήριο, αποφάσισα και διορίστηκα … και περνάει ο καιρός καλά … εντάξει. Τελείωσα το ’72. Μπήκα το ’67, τελείωσα το ’72. Γεννήθηκα το’47. Δούλεψα για κάποιο διάστημα και βοηθός στο πανεπιστήμιο εδώ στην Αθήνα. Στο τμήμα κλιματολογίας. Με τον Καραπιπέρη….
………………………….
-. Στράτο για πάμε στα δικά σου. Ο πατέρας σου, η μάνα σου αντάρτες. Γεννιέσαι το ’47 Μυτιλήνη. Έρχεσαι στην Αθήνα …
Ρ. Ήρθα εξ ανάγκης, γιατί εγώ τον πατέρα μου δεν τον γνώρισα τα πρώτα χρόνια. Φυλακές, εξορίες. Και θυμάμαι που μου λέγανε, ΄΄ποιος είναι ο πατέρας σου;΄΄ και έλεγα ΄΄τζαμ μπαμπάς, τζαμ μπαμπάς΄΄ πάει να πει ΄΄ο Γιάννης είναι ο μπαμπάς΄΄. Ο μεγάλος μου αδερφός. Δεν είχα γνωρίσει τον πατέρα μου. Και επειδή κυνηγήθηκε πολύ στη Μυτιλήνη ο πατέρας μου, υποχρεώθηκε να φύγει για να δουλέψει απάνω στην Αλεξανδρούπολη, Καβάλα. Ώσπου καταστάλαξε εδώ στην Αθήνα, στο Περιστέρι. Και μετά από κάποιο καιρό μας πήρε και την υπόλοιπη οικογένεια εδώ … Η αλήθεια είναι ότι, ποτέ ο πατέρας μου και η μητέρα μου, δεν μας μίλησαν ευθέως κομματικά. Ποτέ δεν είπανε, προσανατολισθείτε προς τα εκεί. Την πολιτική θέση τους …Αλλά βλέπαμε, ο πατέρας μου οικοδόμος, σηκωνότανε πέντε η ώρα το πρωί, έφευγε από το Περιστέρι και πήγαινε να δουλέψει, με τα πόδια δηλαδή, βλέπαμε μια πείνα. Ας πούμε σε γιορταστικές μέρες, Χριστούγεννα, Πάσχα, η μητέρα μου έβαζε μέσα σε μια κατσαρόλα ένα ξύλο να βράζει, έλεγε ότι είναι κρέας για να κάνουμε όρεξη να φάμε και κατόπιν δεν τρώγαμε το κρέας γιατί είχε καεί, το είχε ξεχάσει και κάηκε.
-. Τι λες ρε Στρατή τώρα; Αυτό το ακούω πρώτη φορά. Δεκαετία του ’50 λες τώρα;
Ρ. Ακριβώς. Μέναμε σε μια αυλή τρεις οικογένειες, σε τρία δωμάτια. Κάθε οικογένεια σε ένα δωμάτιο. Τέλος πάντων ήτανε δύσκολα, πολύ δύσκολα τα χρόνια, αλλά ανεξάρτητα από αυτό, περάσαμε …
-. Πόσα αδέρφια Στρατή;
Ρ. Άλλα τρία. Δύο αγόρια και ένα κορίτσι. Από δώδεκα χρόνων δουλεύω στην οικοδομή. Στα γύψινα, γυψαδόρος έτσι, με τον αδερφό μου τον δεύτερο. Γράφομαι εκεί στους Λαμπράκηδες, φροντιστήριο δεν πήγα, έδωσα εξετάσεις, όταν πέρασα έφυγα πήγα στα Γιάννενα, 9 Νοεμβρίου και στις 16 …Στο μαθηματικό. Και στις 16 Νοέμβριου δούλευα στη Κόνιτσα σε ένα μαγαζί, σ’ ένα σπίτι έφτιαχνα γύψινα. Δηλαδή μέσα σε μια εβδομάδα έπιασα δουλειά. Γιατί τα οικονομικά του πατέρα μου ήτανε … πολύ, πολύ περιορισμένα. Βέβαια χαρτί ως άπορος δεν έβγαλα, γιατί ο πατέρας μου ήτανε οικοδόμος, αλλά με 50 και 70 μεροκάματα το χρόνο. Αλλά δεν μου δίνανε χαρτί, και έτσι υποχρεώθηκα να δουλεύω από την πρώτη εβδομάδα που πήγα. Τέλος πάντων, ήτανε δύσκολα αλλά δεν είναι μόνο τα δικά μου. Όλοι περνάνε έτσι …
-. Όχι όλοι, δεν περνούσανε όλοι έτσι. Μια μεγάλη μερίδα περνούσε έτσι. Η αριστερά περνούσανε έτσι. Όσοι είχανε μείνει εδώ από τον εμφύλιο, ο κόσμος ο δημοκρατικός περνούσε έτσι. Έτσι δεν είναι Νίκο;
Κ. Ναι. Η φτώχεια …
Ρ. Έρχεται η δικτατορία, ο πατέρας μου κρύβεται. Το θείο … τον Γιώργο τον Ηνιακό, τον πιάσανε τον πήγανε στα Γιούρα. Εγώ παρουσιάστηκα … μάλλον εκείνη την περίοδο επειδή δεν είχα περάσει στο πανεπιστήμιο με τη πρώτη χρονιά, πήγα και γράφτηκα σε μια σχολή χημικών Κ.Τ.Ε., Κέντρο Τεχνολογικών Εφαρμογών, εκεί που είναι η ΓΕ.Σ.Ε.Ε. δίπλα. Και πριν τη δικτατορία κάναμε εκλογές στη σχολή και έτυχε να με βγάλουν πρόεδρο Ήμασταν τρεις σχολές χημικών, όχι πανεπιστημιακές, στην Ελλάδα. Ο Ευκλείδης στη Θεσσαλονίκη, του Μανωλκίδη εδώ στην Κωλέττη και το Κέντρο Τεχνολογικών Εφαρμογών εκεί στη Πατησίων. Και είχαμε αποφασίσει να πάμε στη Θεσσαλονίκη να συναντηθούμε για να συζητήσουμε κάποια αιτήματα, τέλος πάντων, για τους σπουδαστές αυτών των σχολών. Βέβαια έγινε η δικτατορία και όλα τελείωσαν εκεί πέρα. Τελειώνω το πανεπιστήμιο. Βέβαια εκεί πέρα σίγουρο είναι ότι υπήρχαν άνθρωποι οι οποίοι πρόσεχαν κάποιους. Μαζί ήμασταν με τον Λαουμπάτη τον Βάση, γνωστό τον ξέρεις, με τον Παπαϊωάννου, δεν θυμάμαι το μικρό του, τέλος πάντων αυτοί είχανε πάει και φυλακή εκείνη την περίοδο. Και τον Μάη του ’73, 3 Μαίου παρουσιάστηκα στην Κόρινθο. Ευτυχώς μόλις μπήκα ήξερα τι πορεία θα ακολουθήσω. Μας πήγανε σε ένα μεγάλο εστιατόριο για να συμπληρώσουμε ένα χαρτί. Στο οποίο αναφερότανε ποια η γνώμη σας για τον κομμουνισμό, αν έχετε συγγενείς οι οποίοι διώχθηκαν, φυλακίστηκαν και λοιπά. Και ξεκαθάρισα και εγώ τη θέση μου. Οπότε ήξερα τι θα περάσω. Από φύση αισιόδοξος τα αντιμετώπισα όλα καλά. Η διαγωγή μου τελικά είναι μέτρια στο απολυτήριο από το στρατό.
-. Συμπλήρωσες τώρα ένα χαρτί στο οποίο …
Ρ. Δήλωνα ευθαρσώς ότι κομμουνισμός είναι ένα κοινωνικό σύστημα, το οποίο αναφέρεται στην (…) των ανθρώπων …Ότι αυτή την περίοδο ο θείος μου είναι εξορία. Τι άλλο να σου πω. Μήπως δεν τα ξέρανε;
-. Τα ξέρανε και εκτιμούσαν δεόντως το γεγονός ότι τα ‘γραψες.
Ρ. Ακριβώς, γι’ αυτό και εγώ …
-. Εξ ού και η αντιμετώπιση σου με το Γάβρο και λοιπά.
Ρ. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι εκείνη την περίοδο που ήτανε να γίνει το δημοψήφισμα του ‘Ναι’ και ‘Όχι’ που λέμε, πολλοί άλλοι φαντάροι παίρνανε άδεια και πηγαίνανε στη πατρίδα τους για να πάρουν πολιτικά ρούχα για να γυρίζουνε τα βράδια να ελέγχουν κάποια σπίτια, τι γίνεται, αν γίνονται συγκεντρώσεις, αντιφρονιούντων με τη διδακτορία. Και εγώ, αθώα, τους λέω, ΄΄ρε παιδιά και εγώ μένω στο Αιγάλεω. Κόρινθος – Αιγάλεω, τι; 80 χιλιόμετρα. Να πάω να πάρω και εγώ να πάρω τα ρούχα μου΄΄. Εννοείται ότι … εννοείται ότι ποτέ δεν μου έδωσαν τέτοια … Πήρα απόσπαση και πήγα στο Κιλκίς. 613 τάγμα πεζικού. Δροσάτο. Λέγανε ότι ήτανε το τάγμα ανεπιθύμητων.
Κ. Τάγμα πήξεως ναι.
Ρ. Και κάπως έτσι …
Κ. Το Τ.Π., τάγμα πήξεως.
Ρ. Κάπως έτσι. Πάρα πολλοί Πομάκοι, μουσουλμάνοι. Αυτοκτονίες είχαμε. Αυτοκτονίες παιδιών είχαμε τακτικά. Εγώ …Δεν αυτοκτόνησα. Αλλά μια περίοδο είχαμε χειμερινή διαβίωση, Φεβρουάριος ήτανε. Φεβρουάριος του ’74 πριν πάμε στο Γάβρο. Κάποια στιγμή βγήκα να κάνω την περιπολία μου, ένα βράδυ και επειδή έξω έβρεχε και έτρεχα στραβοπάτησα το πόδι μου και πρήστηκε το δεξί και ακόμα έχει το πρόβλημα. Και βγαίνω την επόμενη το πρωί στην αναφορά και ζητάω να με δει γιατρός, ο οποίος μόλις βλέπει το πόδι μου, λέει 20 μέρες αναρρωτική. Μόλις μαθαίνει ο διοικητής ότι από τον πρώτο λόχο ο Ρουμελιώτης πήρε αναρρωτική, αρχίζει, στην παράταξη του τάγματος και λέει, 20 μέρες στο γιατρό γιατί τον κορόιδεψε ένας κομμουνιστής και 40 μέρες στον Ρουμελιώτη γιατί κορόιδεψε και τον γιατρό, φυλακή, Ο Φαρμάκης. Ο γνωστός ο Φαρμάκης Χρήστος. Και μου επιβάλλουν να πάω. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούσα να περπατήσω. Και ξεκινάω και φτάνω σ’ ένα φυλάκιο, το οποίο λέγαμε πρώτη …Να πάω στη χειμερινή διαβίωση, η οποία ήτανε πολλά χιλιόμετρα μακριά, ήτανε προς το όρος Τραγουδίστα. Τη θυμάσαι; Τα Κερδίλια απέναντι από τη Βυρώνια, κάτω στη Κερκίνη, ακριβώς. Εγώ σαν παλιότερος την ήξερα τη διαδρομή. Την είχα ξανακάνει. Και ξεκινάω, η αλήθεια μόνος μου, για να πάω προς τα εκεί. Όταν έφτασα στη πρώτη 8η, παίρνω τηλέφωνο από’ το φυλάκιο αυτό, στο τάγμα και λέω δεν μπορώ να συνεχίσω. Και μου λέει ο ανθυπασπιστής, Ηλιόπουλος, το μικρό του δεν το θυμάμαι, λέει, ΄΄Ρουμελιώτη είναι εντολή του διοικητού να συνεχίσεις. Και θα πας΄΄. Λέω, ΄΄συγνώμη ανθρωπιά δεν έχετε απάνω σας. Λέει, ΄΄την ανθρωπιά να πας να τη βρεις στη Σοβιετική Ένωση΄΄. Λέω, ΄΄η ανθρωπιά δεν είναι χαρακτηριστικό της Σοβιετικής Ένωσης και οι μαύροι έχουν, αλλά εσείς δεν έχετε με τίποτα΄΄. Και του ‘κλεισα το τηλέφωνο. Στη πορεία, λίγο πιο πάνω, επειδή ήξερα τα κατατόπια, σταμάτησα σε ένα απόμερο μέρος και πραγματικά εκεί πέρα ένιωσα … πως το λένε… τον πόνο και τη χαρά της εγκύου όταν πρόκειται να γεννήσει, που πονάει. Έβγαλα την αρβύλα και άρχισα και κοπάναγα το πόδι μου πάνω σε μια πέτρα να το σπάσω. Για να δείξω ότι όντως υπέφερα, γιατί είχα ακούσει ότι αν … βέβαια ο γιατρός παραιτήθηκε όταν του είπε ΄΄40 μέρες φυλακή γιατί σε κορόιδεψε ο κομμουνιστής΄΄, παραιτήθηκε. Λέει, ΄΄εγώ παύω να είμαι γιατρός του τάγματος ΄΄, δεν θυμάμαι το όνομα του. Στρατεύσιμος. Η αλήθεια είναι ότι το ταλαιπώρησα λίγο το πόδι μου, το χτύπησα πάνω σε πέτρα για να το σπάσω. Κι όταν γύρισα βέβαια με πήγανε στο νοσοκομείο στη Θεσσαλονίκη. Ο Φαρμάκης τίποτα, τίποτα. Αλλά έκανα κάτι το οποίο θέλω να υπερηφανεύομαι. Όταν 8 Απριλίου το ’75 με στείλανε με μετάθεση στο Άργος Ορεστικό, 575 ποιο ήτανε; Ήμασταν 24 άτομα. Και άρχισε να λέει, ΄΄εκεί που θα πάτε να φροντίσετε να είσθε καλοί, να δείξετε ότι το 613 έχει φαντάρους΄΄ και λοιπά. Και κατεβαίνει ο άνθρωπος από το πεζουλάκι για να χαιρετίσει δια χειραψίας όλους. Και όταν φτάνει μπροστά μου, είπαμε αυτός 1.50 εγώ 1.85, μέχρι εκεί ήτανε. … οι μεσαίοι ημιανάπαυση και έρχεται και μου δίνει το χέρι του. Του λέω,΄΄ όχι΄΄. Μου λέει, ΄΄Ρουμελιώτη εκεί που θα πας …΄΄, του λέω, ΄΄όχι δεν πρόκειται να σε …΄΄. Ενώ όλοι τον χαιρετήσανε κανονικά, εγώ του λέω όχι. Και άρχισε ο άνθρωπος να ωρύεται. Να χτυπιέται και να φωνάζει. Αφού στο χωριό μέσα στο Δροσάτο, τον ακούγανε. Και μετά μου λέγανε οι άλλοι, ΄΄τι του έκανες;΄΄. Και τότε κάποιοι αξιωματικοί ήρθανε κρυφά και μου λέγανε … περνάγανε έτσι αντίθετα προς τη πορεία τη δική μου και λέγανε, ΄΄Συγχαρητήρια, είσαι άντρας΄΄. Επειδή δεν έδωσα το χέρι στον Φαρμάκη. Γιατί όλοι τον τρέμανε, έτσι; 3 Μαΐου το ’73. Και απολύθηκα 28 Νοέμβριου το ’75. Βέβαια όταν έφτασα στο Άργος το Ορεστικό ο διοικητής στην αναφορά λέει, ΄΄ποιος είναι ο Ρουμελιώτης;΄΄ Και με κάλεσε μετά στο γραφείο του για να με δει. 8 Απριλίου το ’75. 31 μήνες …. εκεί πέρα δεν ξέρω πως …, πώς το είχα δει. Κάποιος φαντάρος είχε κάνει ένα σταθμό, ραδιοφωνικό. Και πήγαινα και έκανα εκπομπές. Έβγαινα κάποιες ώρες και πήγαινα και έκανα εκπομπές. Το ’75. Είχαμε μεταπολίτευση. Αλλά ως φαντάρος … και θυμάμαι έβαζα του … Πουλόπουλου ένα τραγούδι. Το Ζαπάτα, που λέει ΄΄πατρίδα ζητάμε για τους ταπεινωμένους΄΄.
Κ. Θα σου αρέσει εσένα αυτό που θα πω, γι’ αυτό το λέω αλλά έτσι τώρα … Μπορείς να το … νομίζω είναι μια διαφορά με τον Στράτο. Ξέρεις, παρ’ όλες τις συνθήκες με τις οποίες έκανα το στρατιωτικό μου, τον στρατό τον αγάπησα. Μπορεί να … παραξενεύεσαι εσύ έτσι, ε;
Ρ. Θα διέθετες μια μέρα από τη ζωή σου ακόμη για το στρατό;
Κ. Αφού έγινε η μεταπολίτευση … Δηλαδή πώς να … και μετά … αν μου πει κάποιος … ΄΄αν δεν ήσουνα καθηγητής΄΄, που ήτανε προφανώς αυτό που ήθελα να γίνω στη ζωή μου, εκπαιδευτικός, ΄΄τι θα μπορούσες να ήσουνα άλλο; ΄΄Από το δυο τρία επαγγέλματα που θα μπορούσα να ήμουνα, είναι στρατιωτικός βέβαια …
-. Σε ένα στρατό όμως με άλλες προοπτικές Νίκο, με άλλη οργάνωση … με άλλο υπόβαθρο, με άλλη εκπαίδευση; …
Κ. Και ως καθηγητή ακόμα, το κράτος οριακά με αντέχει. Πολύ περισσότερο αν ήμουν στο στρατό … θέλω να πω ότι αυτό το επάγγελμα θα μπορούσα να το κάνω.
…………………………………………….
-. Στράτο είχατε τότε ακούσει, ή μετέπειτα ακούσατε ποτέ, για άλλη περίπτωση παρόμοια με αυτή του Γάβρου; Δηλαδή μέσα στις ένοπλες δυνάμεις να ξεχώριζαν τους αριστερούς, τους κομμουνιστές, τους αντιδρώντες, τους αντιδικτατορικούς και να τους ενέτασσαν σε ιδιαίτερες μονάδες, όπως εσάς εκεί; Είχατε ακούσει τίποτα;
Ρ. Ναι είχαμε. Νομίζω στη Χελιδόνα, απάνω στην Αλεξανδρούπολη, που λέγανε ότι στέλνανε. Δηλαδή ήταν και ένας εκφοβισμός αυτός, ότι ΄΄καθίστε καλά΄΄, έλεγαν σε μας, ΄΄αν δεν κάτσετε καλά θα σας στείλουμε στη Χελιδόνα΄΄.
-. Αξιωματικοί εν ενεργεία ξεχωρίζανε τότε για την συμπεριφορά τους; Όχι για την φιλοχουντική, την αντιχουντική.
Κ. Τώρα θυμήθηκα το επώνυμο του 4ου, Γαγκάδης λεγότανε, από τον 4ο λόχο στη Βυρώνια αυτός ήτανε. Που είχε ακόμα πιο ανθρώπινη συμπεριφορά. Πιο ανθρώπινη συμπεριφορά απ’ όλους, και τη χειρότερη αυτός ο Αντωνάκος. Και ο Βαϊδάνης ο δικός μας ίσως ελαφρότερη κιόλας. Ο οποίος θυμάμαι έρχεται και κάνει κάτι καλαμπούρια στην αναφορά, Υπήρχε ένα, μια τηλεοπτική σειρά τότε …. Ο ίλαρχος Βαρτάνης.. Και έλεγε κάτι τέτοια περίεργα. Ο οποίος, (…), όταν γυρίσαμε από το Γάβρο πίσω …
-. Στην κανονική σας μονάδα.
Κ. Ναι. Που δεν έμενε πλέον στα κτίρια, αλλά είχαμε βγει στο βουνό σε σκηνές και μέναμε, είχανε … όλα αυτοί που παριστάνανε τα παλικάρια, όλοι αυτοί οι χουντικοί, είχανε, να το πω δεν πειράζει, χεστεί στα βρακιά τους. Φοβόντουσαν … Φοβόντουσαν ότι θα μας στείλουνε στη Κύπρο. Δηλαδή η βρώμα, αυτή που λέει και ο Στράτος ήτανε και στο δικό μας τάγμα, ότι φεύγουμε για Κύπρο. Και μάλιστα τον ακούμε σε κάποια στιγμή, ΄΄ωχ φεύγουμε για σε Κύπρο σε μια δύο ώρες΄΄, αυτό ακούστηκε μερικές φορές. Βέβαια δεν ειδοποιήθηκε ποτέ δεν πήγαμε …
Ρ. Εμείς πήγαμε.
Κ. Πήγατε Κύπρο;
Ρ. Δεν πήγαμε Κύπρο. Ξεκινήσαμε από το στρατόπεδο του (…) Μελά, Θεσσαλονίκη, μπήκαμε στο πλοίο, λέγανε ότι ήτανε το ΚΥΔΩΝ, και κατευθυνθήκαμε προς Κύπρο. Αλλά επειδή, τώρα αυτά δεν ξέρω αν είναι διασταυρωμένα, κάποιο άλλο πλοίο που είχε μασκαρευτεί σε πλοίο του Ερυθρού Σταυρού.
Ρ. Το διώξανε από την Κύπρο, κάπως με ραντάρ, το πιάσανε και το διώξανε. Εμείς κατευθυνθήκαμε προς Κύπρο αλλά στην πορεία αλλάξαμε και πήγαμε στην Τύλισο του Ηρακλείου, Κρήτης, στο Ηράκλειο Κρήτης. Όπου και μείναμε σε αντίσκηνα επί ένα μήνα, Αύγουστο μήνα. Κύπρο τελικά δεν πήγαμε. Πήγαμε, ένα μήνα μείναμε στη Τύλισο, 13 χιλιόμετρα έξω από το Ηράκλειο, και επιστρέψαμε μετά στη μονάδα μας απάνω.
-. Στράτο, αν μπορείς και αν έχεις διαμορφώσει άποψη, ποια ήτανε η συμπεριφορά, ποιος ήτανε ο ρόλος του αξιωματικού του στρατού τότε; Του στρατού ξηράς, του μόνιμου αξιωματικού της σχολής ευελπίδων λέμε πάντα.
Ρ. Να αναφέρω και ένα όνομα, Σταματάκης, το Γιώργος με ερωτηματικό, Σταματάκης. Ήτανε λοχαγός στον 3ο λόχο. Όταν λέμε λοχαγός με δύο ήτανε, όχι με τρία, αλλά τον λέγαμε λοχαγό γιατί ήτανε ο διοικητής του λόχου. Υπολοχαγός, της σχολής ευελπίδων. Ο οποίος μας έκανε την Ε.Η.Δ., Εθνική Ηθική Διαπαιδαγώγηση. Θυμάμαι όταν έγινε το Πολυτεχνείο, μας συγκέντρωσε πίσω σε ένα χώρο για να κάνει Ηθική Διαπαιδαγώγηση. Και λέει, ΄΄οι αναρχοκομμουνιστές ξεκίνησαν τάχα μου επανάσταση και κατέλαβαν το Πολυτεχνείο στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, πηγαίνετε να καθαρίσετε τα όπλα και θα σας δώσω τις τελαμόνες για να πάμε να τους καθαρίσουμε όλους. Κάθονται και φωνάζουνε 1 1 4 και αλλά σχετικά συνθήματα. Ξέρει, λέει, κανένας από εσάς τι είναι το 1 1 4; ΄΄ Δεν σηκώνει κανένας χέρι, σηκώνω εγώ και λέει ΄΄όχι εσύ΄΄. Λέω, ΄΄εντάξει όχι εγώ΄΄. Λέει ΄΄κανένας άλλος ξέρει;΄΄, δεν ήξερε. ΄΄Για λέγε μας εσύ Ρουμελιώτη που ξέρεις΄΄. Λέω, ΄΄είναι το 125 άρθρο του καινούργιου συντάγματος΄΄, γιατί είχε γίνει το νέο σύνταγμα της χούντας. Και εγώ ήξερα ότι είναι το άρθρο 125. Το 114 είχε αναβαθμιστεί. Λέει, ΄΄δηλαδή τι λέει;΄΄ Λέω, ΄΄ότι το παρόν σύνταγμα επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων…΄΄ και λοιπά. Λέει ΄΄όχι δεν θέλω να μου πεις αυτό΄΄, του λέω ΄΄αυτό λέει το σύνταγμα΄΄.΄΄ Κάτι άλλο να μιλήσεις να μην πεις τίποτα άλλο΄΄, και είπε τα δικά του.
-. Αυτός ήτανε ο Σταματάκης. Η εντύπωση που έχεις σήμερα μετά από τόσα χρόνια απόσταση από τότε, από τη δικτατορία, για τους αξιωματικούς του στρατού ξηράς, η γενική εντύπωση που έχεις, ποια είναι; Αυτοί οι άνθρωποι δηλαδή τι στάση τήρησαν απέναντι στη δικτατορία; Ποια ήτανε η θεώρηση τους, πως την έβλεπαν;
Ρ. Γενικά δεν μπορούμε να πούμε. Ήτανε ο Σαρκόπουλος Γεώργιος, ο οποίος ήτανε υποδιοικητής του τάγματος, κάτω από τον Φαρμάκη. Ο οποίος ήτανε ένας άνθρωπος που θα λέγαμε σήμερα δημοκρατικός, σε σχέση με τον Φαρμάκη. Δημοκρατικός. Ήτανε ο Σούλης, ένας άλλος ταγματάρχης, αυτός πρέπει να είχε κάνει και στη μονάδα καταδρομών εδώ πέρα, ήτανε αυταρχικός και πληθωρικός, ήτανε δύο μέτρα άνθρωπος με μια μουστάκα έτσι και τον φοβόμασταν. Ήταν ο Κοντόπουλος, ένας Καλαματιανός, ο οποίος όταν έφυγε ο Νομικός ανέλαβε το 2ο γραφείο, το κολοβό φίδι που λέμε, σου έκανε τον καλό και έβγαζε κάποια στοιχεία, δεν ξέρω τελικά αν τα χρησιμοποιούσε τι, και που. Ο Σταματάκης ο οποίος ήτανε ο μάγκας και έλεγε ευθέως ότι εμείς ήμαστε με την χούντα και την υποστηρίζουμε. Και στη μεταπολίτευση …
-. Αν υπήρχανε αντιχουντικοί υπήρχε περίπτωση να εκδηλωθούν και να τους καταλάβεις;
Ρ. Ήτανε ένας έφεδρος, Ηλιόπουλος λεγότανε.
-. Ο έφεδρος είναι στρατεύσιμος και δεν είναι …
Ρ. Ναι αλλά ο θείος του ήτανε διοικητής κάπου στην Κρήτη. Ήτανε συνταγματάρχης ή ταξίαρχος. Ηλιόπουλος λεγότανε το παιδί αυτό, φαρμακοποιός. Ήτανε ο Βοηδονικόλας. Δεν ξέρω τι σχέση έχει με το χουντικό, στον Πειραιά με τον Σκυλίτση που ήτανε δημοτικός σύμβουλος. Πιθανόν να ήτανε πατέρας του.
-. Αυτούς τους αναφέρεις γιατί;
Ρ. Γιατί ήτανε πολύ καλοί. Ήτανε πολύ κοντά μας …
-. Σαν χαρακτήρες …
Ρ. Ναι, ναι.
-. Τον χαρακτήρα δηλαδή Στράτο, απ’ ότι καταλαβαίνω εγώ, τον συνδέεις και με τον αντιχουντισμό ή τον φιλοχουντισμό.
Ρ. Το συνδέω γιατί, όταν μας έβαζαν να κάνουμε παρέλαση και να φωνάζουμε τα συνθήματα, ΄΄ζήτω ζήτω η επανάσταση΄΄ και λοιπά, αυτοί δεν επέμεναν, υπήρχαν κάποιοι άλλοι που λέγαν ΄΄γιατί δεν φωνάζεις, πιο δυνατά;΄΄. Ενώ αυτοί, Βοηδονικόλας, Ηλιόπουλος που λέω, περπατούσαν δίπλα χωρίς να λένε τίποτα.
-. Βλέπεις δηλαδή ότι αυτός ήτανε ο μόνος τρόπος που μπορούσαν αυτοί να ….
Ρ. Να αντιδράσουνε. Να σε ανακουφίσουν.
-. Εσύ Νίκο τι γνώμη έχεις αποκομίσει από εκείνα τα χρόνια για τους μόνιμους της σχολής ευελπίδων.
Κ. Σου είπα καταρχήν για τους τρεις λοχαγούς που έζησα στη Βυρώνια. Ο ένας καθίκι χουντικός ο Αντωνάκος, ο Βαϊδάνης και αυτός χουντικός αλλά λίγο χαζοχαρούμενος, και ο Γαγκάνης ο οποίος είχε σοβαρή και εντάξει συμπεριφορά, που δεν ξέρω βέβαια θα μπορούσε να είναι χουντικός θα μπορούσε και να μην είναι.
-. Αν ήτανε δεν θα εκδηλωνότανε;
Κ. Είχε στον λόχο του ένα άλλο παιδί, έναν Αλεξάκη, ήτανε και αυτός αριστερός, με τον αδερφό του ήμασταν μαζί φυλακή, ο οποίος ήταν χαρακτηρισμένος, και του φερότανε ανθρώπινα. Ενώ αυτός ο Αντωνάκος, επενέβαινε και στον Αλεξάκη που πάλι δεν ήτανε στο λόχο του. Αν θυμάμαι καλά πρέπει να ήτανε στου Γαγκάδη τον λόχο. Εγώ δεν είχα και με πολλούς αξιωματικούς… μ’ αυτούς είχα … εντάξει ο διοικητής μας ήταν ένας Βουρβουτσάνης αντισυνταγματάρχης, ο οποίος δεν πρέπει να ήταν και έτσι από εδώ γύρω, πρέπει από …. Τέλος πάντων, ένας τυπικός αξιωματικός, δεν μας έδωσε ποτέ υπόνοιες ούτε ότι είναι αντιχουντικός ούτε ότι είναι ξέρω ‘γω, φερότανε κανονικά, τυπικά, ό,τι του λέγανε να κάνει. Ήτανε ένας υποδιοικητής που δεν θυμάμαι το όνομα του, ο οποίος ήτανε και πιο μορφωμένος, ήταν και λίγο περίεργος τύπος, λέγανε κιόλα ότι ήτανε και ομοφυλόφιλος και γι’ αυτό είχε και μια περίεργη συμπεριφορά, ενώ είχε ανώτερο διατακτικό επίπεδο από τον Βουρβουτσάνη, δεν θυμάμαι τώρα …
-. Ίσως και γι’ αυτό τον λέγανε ομοφυλόφιλο.
Κ. Όχι δεν ήτανε καλός. Αλλά ήτανε έτσι κυκλοθυμικός, είχε τέτοια πράγματα δηλαδή και δεν ήξερες αν σου φωνάζει σοβαρά, αν σου μιλάει, αν σου φωνάζει ψεύτικα, δεν θυμάμαι πως τον λέγανε. Αυτό πάντως που έχει σημασία να σου πω, είναι ότι όταν επέστρεψα από τον Γάβρο, και βρήκα το τάγμα στο βουνό, τα παλικάρια όλα αυτά, μεταξύ των οποίων και ο δικός μου ο λοχαγός ο Βαϊδάνης, είχανε χεστεί πάνω τους. Δηλαδή εγώ δεν αισθάνθηκα σε όλη μου τη θητεία, έναν αξιωματικό που να πω ότι αυτός είναι πατριώτης.
-. Εκτιμάς Νίκο ότι η δικτατορία έκανε κακό σ’ αυτούς … σ’ αυτό το στρώμα των ανθρώπων;
Κ. Κοίταξε …Αυτοί ήτανε προφανώς πρωτόβγαλτοι από τη σχολή ευελπίδων, οι λοχαγοί με τους οποίους εγώ είχα επαφή. Δεν ξέρω τι έκαναν και τι έλεγαν οι άλλοι πιο πάνω, οι οποίοι τελείωσαν την ευελπίδων πριν το ’67, αν είχανε κάποια άλλα μυαλά. Αλλά αυτό που θέλω να πω είναι ότι, τους χωρίζουμε σε δυο κατηγορίες, τα ανθρωπάκια τα οποία ήτανε υπέρ της χούντας αλλά έτσι χαζοχαρούμενα και τα καθίκια τους χουντικούς. Δεν διέκρινα δηλαδή ανθρώπους που, πώς να στο πω να πεις ότι αυτός είναι πατριώτης. Διότι όλοι αυτοί οι χουντικοί που σου λέω, και οι δυο κατηγορίες και οι πιο σκληροί και οι λίγο πιο ελαφριοί, όταν έγινε η μεταπολίτευση χεστήκανε. Δηλαδή ουσιαστικά σε ένα ολόκληρο τάγμα, υπήρχε ένας αξιωματικός μόνο έφεδρος ανθυπολοχαγός ο οποίος είχε απολυθεί και τον ξανάφεραν πίσω, από την Κορινθία πρέπει να είναι αν θυμάμαι καλά, δεν θυμάμαι το όνομα του, ήτανε ο μόνος ο οποίος υπήρχε και κρατούσε το τάγμα ως αξιωματικός …Όλοι οι άλλοι είχανε εξαφανιστεί. Και μάλιστα ο δικός μου ο λοχαγός, να στο πω και αυτό, ο οποίος καταλαβαίνεις τι συμπεριφορά είχε …
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου