Στο νοτιοδυτικό Ιράν υπάρχουν τα όρη Zagros στα οποία συναντώνται η ασιατική με την αραβική τεκτονική-γεωλογική πλάκα. Εκεί ξεκίνησε η ιστορία του ιρανικού πετρελαίου στις αρχές του 19ου αιώνα.
Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος
Υποψήφιος Διδάκτωρ Πολυτεχνείου Κρήτης
Από τότε διάφοροι Ευρωπαίοι εξερευνητές μαζί με γεωλόγους προσπαθούσαν να χαρτογραφήσουν τις περιοχές της Μέσης Ανατολής αναζητώντας πετρέλαιο. Η σπίθα για την εξερευνητική περιέργεια άναψε από την εργασία ενός Γάλλου γεωλόγου-μηχανικού-αρχαιολόγου (Jean-Jacques de Morgan 1857-1924).
Οι ανακαλύψεις του de Morgan ώθησαν ένα Βρετανό επιχειρηματία (William Knox D’Arcy 1849–1917) να εμπλακεί στην αναζήτηση του Ιρανικού πετρελαίου. Η πρώτη συμφωνία μεταξύ του D’Arcy και της τότε Περσικής κυβέρνησης (Σάχης) συνήφθει το 1901 δημιουργώντας τη First Exploration Company (1903). Ο D’Arcy προσέλαβε ένα Βρετανό μηχανικό για τις γεωτρήσεις ονόματι George Bernard Reynolds (1853-1925).
Οι πρώτες γεωτρήσεις στην περιοχή Chiah Surkh ήταν απογοητευτικές και ο D’Arcy στράφηκε σε Γερμανούς, Γάλλους και Αμερικανούς επενδυτές. Την ίδια περίοδο, λίγο πριν το ξέσπασμα του πρώτου παγκόσμιου πολέμου, η Βρετανία, όντας ναυτική παγκόσμια δύναμη, προσπαθούσε να αλλάξει τη χρήση του κάρβουνου στα πλοία της, σε πετρέλαιο.
Η χρήση του πετρελαίου στα Βρετανικά πλοία θα καθιστούσε το Βρετανικό Ναυτικό το πιο ισχυρό Ναυτικό. Η Βρετανική κυβέρνηση, η οποία διέβλεπε τον επερχόμενο πόλεμο(;) δεν ήθελε με τίποτε να αφεθούν τα πιθανολογούμενα κοιτάσματα της Περσίας σε ξένα χέρια. Έτσι δημιουργήθηκε μία άλλη εταιρεία με συγχρηματοδότηση της Βρετανικής κυβέρνησης, η Concessions Syndicate Ltd και επικεφαλής τον ίδιο τον D’Arcy.
Η νέα εταιρεία στράφηκε σε άλλες περιοχές για αναζήτηση πετρελαίου. Μετά από πολλές αποτυχημένες προσπάθειες, τελικά το 1908 ανακαλύφθηκε το τεράστιο κοίτασμα Masjid Sulaiman. Το κοίτασμα αυτό παρήγαγε πετρέλαιο μέχρι το 1979 (η χρονιά που ξεκίνησε η Ιρανική επανάσταση με τον Αγιατολάχ Χομεϊνί).
Το κοίτασμα αυτό ξεκίνησε ουσιαστικά τις γεωπολιτικές αλλαγές στη Μέση Ανατολή. Αλλαγές των οποίων ακόμη και σήμερα διαπιστώνουμε τα αποτελέσματά τους. Το επόμενο έτος, στα 1909, μία νέα πετρελαϊκή εταιρεία δημιουργήθηκε η οποία αντικατέστησε την Concessions Syndicate Ltd: ήταν η σειρά της Anglo-Persian Oil Company (APOC) η οποία το 1935 μετονομάσθηκε σε British Petroleum (BP).
Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ το 1911 έγινε ο Πρώτος Λόρδος του Ναυτικού (First Lord of Admiralty: κάτι αντίστοιχο με τον υπουργό του Ναυτικού) και ήταν από τους βασικούς υποστηρικτές της APOC καθώς πίστευε βαθιά στη χρήση του πετρελαίου στα πλοία του Ηνωμένου Βασιλείου. Όταν η εταιρεία, λίγο πριν το ξέσπασμα του πρώτου παγκόσμιου πολέμου, αντιμετώπισε χρηματοοικονομικά προβλήματα ο Τσώρτσιλ τη στήριξε πολιτικά καθώς διέβλεπε τον επερχόμενο πόλεμο.
Ως συνεπακόλουθο, έκτοτε, ο Τσώρτσιλ, μαζί με τον T.E. Lawerence (ο γνωστός Λώρενς της Αραβίας), υπήρξαν από τους βασικούς «παίκτες» στη γεωπολιτική του πετρελαίου και στη διαμόρφωση των τότε συνόρων της περιοχής. Το 1916 υπεγράφη μυστικά μία συνθήκη μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, και της Ρωσίας (Συνθήκη Sykes-Picot) με την οποία ουσιαστικά ξεκίνησε η διαμόρφωση των μετα-Οθωμανικών κρατών της περιοχής…
Υπάρχουν δύο τρόποι για να αντικρύσει κάποιος την πραγματικότητα. Αυτοί οι δύο τρόποι εκπροσωπούν και δύο διαφορετικούς τρόπους σκέψης. Ο ένας, είναι ο αναλυτικός. Π.χ. η φράση «οι καρδιολόγοι είναι γιατροί» αποτελεί μία αναλυτική σκέψη η οποία στηρίζεται στη γνώση όλων των λέξεων που αποτελούν τη συγκεκριμένη φράση. Ο άλλος τρόπος σκέψης είναι ο συνθετικός, π.χ. στη φράση «οι καρδιολόγοι είναι πλούσιοι» το νόημα όλων των λέξεων είναι μεν γνωστό, αλλά ως σύνολο, δεν γνωρίζουμε επακριβώς αν η φράση είναι αληθής ή όχι.
Στο παρόν άρθρο επελέγη ο δεύτερος τρόπος για να καταδειχθεί η υποψία που πλανάται στο παγκόσμιο νεο-γεωπολιτικό γίγνεσθαι… Μία υποψία επιστροφής στις συνθήκες παλαιότερων εποχών, όπου κεντρικό ρόλο στις διαμάχες και στην αναμόρφωση συνόρων και κρατών έπαιζαν οι πλουτοπαραγωγικές πηγές (resource wars)…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου