Στα μέσα Οκτωβρίου του 1944 άρχισε η σταδιακή αποχώρηση των στρατευμάτων Κατοχής (Γερμανοί, Ιταλοί και Βούλγαροι) από την Ελλάδα και η άφιξη των πρώτων ελληνοβρετανικών δυνάμεων.
Ταυτόχρονα, άρχισε και η οργάνωση των πρώτων μονάδων Εθνοφυλακής. Μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 1945, είχαν συγκροτηθεί τα πρώτα 62 τάγματα.
Στα τέλη Μαΐου του 1945 αποφασίστηκε η πλήρης αναδιοργάνωση του στρατού, με την αύξηση του στρατού Εκστρατείας, τον περιορισμό της Εθνοφυλακής στα αμιγώς στρατιωτικά καθήκοντα και τη μετάπτωσή της το ταχύτερο δυνατό σε Τακτικό Στρατό και καταρτίστηκε σχετικό σχέδιο με την ονομασία «Διάταξις Μάχης 1946».
Μέχρι το τέλος του 1945 ο Στρατός οργανώθηκε σε τρεις πεδινές μεραρχίες Πεζικού (ΙΙ, ΙΧ, ΧΙ), έξι ανώτερες στρατιωτικές διοικήσεις, δεκαπέντε στρατιωτικές διοικήσεις και μία ανεξάρτητη ταξιαρχία Εθνοφυλακής (συνολικά 34 Τάγματα Εθνοφυλακής Εσωτερικούκαι 13 προκαλύψεως.
Από τον Απρίλιο του 1946 συνεχίστηκε η οργάνωση του στρατού, σύμφωνα με το εγκεκριμένο σχέδιο «Διάταξις Μάχης 1946». Με διαταγές του Γενικού Επιτελείου Στρατού, νέοι σχηματισμοί και μονάδες συγκροτήθηκαν. Πολλές από τις υφιστάμενες διοικήσεις Εθνοφυλακής μετέπεσαν σε αντίστοιχους σχηματισμούς Τακτικού Στρατού και άλλες διαλύθηκαν. Επίσης, όλα τα τάγματα Εθνοφυλακής, εκτός από τέσσερα, μετέπεσαν σε τάγματα Πεζικού. Παράλληλα, άρχισε η συγκρότηση των «Μονάδων Άμυνας Υπαίθρου» (Μ.Α.Υ.) από όλους τους μη επιστρατευμένους άνδρες, οι οποίοι μπορούσαν να φέρουν όπλο, με σκοπό την ανάληψη στατικών αποστολών.
Αμέσως μετά τη λήξη του εμφύλιου πολέμου και την αποκατάσταση της εσωτερικής τάξεως και ασφάλειας, άρχισε η σταδιακή αποστράτευση και επάνοδος του στρατού στην ειρηνική σύνθεσή του και το ειρηνικό έργο του.
Από το 1951 μέχρι το 1952 πραγματοποιήθηκαν διάφορες συμπληρώσεις και βελτιώσεις στην οργάνωση και λειτουργία όλων των Όπλων και Σωμάτων του στρατού ενώ επιπλέον, συγκροτήθηκαν νέες στατικές μονάδες στην ύπαιθρο, τα «Τάγματα Εθνοφυλακής Άμυνας» (ΤΕΑ), με αποστολή την τοπική άμυνα χώρων της υπαίθρου, την ασφάλεια των συγκοινωνιών, την κατασκευή στρατιωτικών έργων κ.ά.
ΤΟ ΤΑΓΜΑ ΕΘΝΟΦΥΛΑΚΗΣ ΑΜΥΝΗΣ ΣΑΠΩΝ
Το ΤΕΑ Σαπών τα χρόνια μετά την απελευθέρωση της Θράκης από τη Βουλγαρική κατοχή είχε σημαντική συμμετοχή στην ομαλοποίηση της κατάστασης κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Την περίοδο εκείνη υπηρέτησαν και αρκετοί έχασαν τη ζωή τους στην προσπάθειά να εκτελέσουν την αποστολή που ο στρατός τους ανέθεσε. Μετά το 1946 έληξε η πολεμική αποστολή του και η διοίκηση, οι αξιωματικοί και οι άνδρες της Μονάδας επιδόθηκαν κυρίως σε ένα έργο ειρηνικό και κοινωνικό.
Στο Τάγμα υπηρετούσαν οι άνδρες μετά την απόλυσή τους από το στράτευμα και μέχρι να γίνουν 60 χρόνων, με την προϋπόθεση ότι δε συμμετείχαν στα σχέδια επιστράτευσης πολεμικής περιόδου. Η αποστολή τους ήταν να προετοιμάζονται με ασκήσεις και εκπαίδευση που γινόταν από μόνιμους και εφέδρους αξιωματικούς. Σε εμπόλεμη περίοδο αναλάμβαναν τη φύλαξη σημαντικών στρατιωτικών στόχων και άλλων αποστολών.
Επειδή και ο υποφαινόμενος υπηρέτησε σε Μονάδα Εθνοφυλακής άλλης περιοχής, έχω να προσθέσω την εμπειρία μου σε σχέση με τους στενούς δεσμούς φιλίας που αναπτύσσονταν με τους άνδρες της Μονάδας. Η συνεργασία μας ήταν άψογη, η συμμετοχή τους αυθόρμητη αφού οι ίδιοι ένιωθαν την αναγκαιότητα του ρόλου τους.
Το ΤΕΑ Σαπών στεγαζόταν σ' ένα διώροφο παλιό κτίριο στον κεντρικό δρόμο της αγοράς. Μετά από χρόνια, λόγω της παλαιότητας του κτιρίου, από τα πιο παλιά των Σαπών, και της επικινδυνότητάς του η Μονάδα μεταφέρθηκε σε άλλο νεόκτιστο κτίριο ιδιοκτησίας της Μητρόπολης Μαρωνείας και εκεί στεγάζεται ακόμη και σήμερα με ενοίκιο. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που πέρυσι προέκυψε πάλι το θέμα της μεταφοράς του Τάγματος στην Κομοτηνή (όχι η κατάργησή του). Φυσικά αντέδρασε η τοπική κοινωνία και όχι μόνο. (την πληροφορία μου έδωσε ο κ. Γαβριηλίδης Δημήτριος, διοικητής του Τ.Ε.Α. Σαπών).
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ Τ.Ε.Α. ΣΑΠΩΝ
Άρατος 26 Οκτωβρίου 1948: Τη φωτογραφία αυτή τη βρήκα στο αρχείο του Αλέκου Χαρισιάδη. Στο πίσω μέρος της υπήρχε το κείμενο: "Ανάμνησις Εθνοφρουράς εν Αράτω 26-10-1948 - Λοχίας Π. Πεταμόσης. Προφανώς ο εικονιζόμενος θα ήταν λοχίας την εποχή εκείνη στη δύναμη της εθνοφρουράς Σαπών. Ήταν ακόμη η εποχή του εμφυλίου πολέμου και τα βράδια κυρίως, οι ομάδες των ανταρτικών δυνάμεων έκαναν επιθέσεις σε στόχους, όπως ήταν οι γέφυρες, περάσματα στρατιωτικής φύσης κλπ. Προφανώς οι άνδρες της Εθνοφρουράς αναλάμβαναν τη φύλαξη και την προστασία των στόχων αυτών. Θυμάμαι ότι μέχρι και πρόσφατα στις γέφυρες αυτές να υπάρχουν φυλάκια. Στη φωτογραφία βλέπουμε το λοχία να διατρέχει τη γέφυρα που είναι φτιαγμένη από ξύλα και σίδερα. Στο βάθος δε φαίνονται οι πέτρινες βάσεις της νέας γέφυρας που άρχισε να κατασκευάζεται την εποχή εκείνη στον Άρατο.
Το ΤΕΑ Σαπών στεγαζόταν σ' ένα διώροφο παλιό κτίριο στον κεντρικό δρόμο της αγοράς. Στη φωτογραφία που είναι της εποχής του 1949 φαίνεται το διώροφο οίκημα, αριστερά το λευκό. Εκεί υπήρχε το διοικητήριο, τα γραφεία των αξιωματικών και του πολιτικού προσωπικού, καθώς και ο θάλαμος των στρατιωτών που υπηρετούσαν στη δύναμη του τάγματος.
Σάπες 25 / 2 / 1949. Ήταν ακόμη η περίοδος που δεν είχε λήξει ο εμφύλιος πόλεμος. Παρέα φίλων πολιτών των Σαπών πάνω σε ένα κάρο φωτογραφίζονται με φίλους στρατευμένους στη δύναμη του ΤΕ Σαπών, που η αποστολή τους ήταν η φύλαξη των πιο σημαντικών στόχων της κωμόπολης. Από την παρέα αναγνωρίζω τον Τάκη Κιουπτσή (αριστερά) και τους: Δ.Μουχταράκο, Δημ.Στέργιογλου, Θοδ. Βαλασιάδη, Αλέκο Χαρισιάδη, και Χαρ. Μαλλίδη. Από τους στρατιώτες δεν αναγνωρίζω κανένα.
Σάπες Οκτώβριος του 1953: Διμοιρία ανδρών του ΤΕΑ Σαπών στον προαύλειο χώρο του Δημαρχείου με τον οπλισμό τους. Στο κέντρο ο διμοιρίτης τους αξιωματικός με τους ομαδάρχες και τους οπλίτες. Το περιβραχιόνιο το φορούσαν σε επίσημες εκδηλώσεις, όπως ήταν η συμμετοχή τους σε παρελάσεις. Η φωτογραφία είναι από το αρχείο του Θόδωρου Βαλασιάδη (όρθιος πρώτος αριστερά).
Σάπες 25 Μαρτίου 1954: Μετά από την παρέλαση, οι άνδρες του ΤΕΑ Σαπών και οι αξιωματικού της μονάδας σε μια αναμνηστική φωτογραφία. Πίσω τους είναι το κτίριο της δημαρχείας, το οποίο την εποχή εκείνη ήταν καινούριο. Αν προσέξετε θα δείτε το έδαφος που είναι σωρός από χώματα. (αρχείο Βαλασιάδης Θόδωρος).
Σάπες 28-10-1954: Παρέλαση διμοιρίας του Τ.Ε.Α. Σαπών ενώπιον του δημάρχου Καραθανάση Δημ.
Σάπες: Αυτή τη φωτογραφία την προσδιορίζω γύρω στα 1959. Μου την έστειλε η Φωτεινή Ψαθά, της οποίας ο πατέρας και η μητέρα της, Μίμης και Βάσω Ψαθά, αλλά και η ίδια, βρίσκονται ανάμεσα στα πρόσωπα. Ο μικρός με το μαθητικό καπέλο έχω την εντύπωση πως είναι ο Θόδωρος Ζαμπογιάννης, σήμερα γιατρός στην Ξάνθη. Για το διοικητή και τη γυναίκα του έχω την αίσθηση ότι έχουν σχέση με τη θεατρική ομάδα που παρουσίασε το 1959 ή '60 το έργο "ο άσωτος υιός", αλλά θα επανέλθω για περισσότερα...
Γύρω στα 1960 στην περιοχή του Κέχρου. Κάτοικοι του χωριού, κάποιοι με τον οπλισμό τους, φωτογραφίζονται με στρατιώτες και αξιωματικούς του στρατού και της χωροφυλακής. Προφανώς είναι ο διοικητής του Τάγματος Εθνοφυλακής και της αστυνομίας του χωριού. Στη μέση υπάρχει μάλλον κάποιος πολιτικός αξιωματούχος (δεν μπορώ να γνωρίζω ποιος). Για το μόνο που είμαι βέβαιος είναι ο Ιορδάνης Ξανθόπουλος ο οπλουργός της μονάδας, (ο 5ος από αριστερά των ορθίων), από το αρχείο του οποίου προέρχεται αυτή η φωτογραφία.
Κέχρος γύρω στα 1960, ίσως και λίγο μετά... Μοναδική φωτογραφία από τον τομέα ευθύνης του ΤΕΑ Σαπών. Την περίοδο εκείνη και οι μουσουλμάνοι πομάκοι της περιοχής του Κέχρου περιλαμβάνονταν στη δύναμη του Τάγματος Εθνοφυλακής. Σύμφωνα με το πρόγραμμα γινόταν συχνά οι προγραμματισμένες εκπαιδεύσεις και οι οπλουργοί πήγαιναν εκεί για να φροντίσουν για τη συντήρηση και την καλή λειτουργία του οπλισμού τους. (αρχείο φωτογραφίας Λεωνίδα Ιορδάνη Ξανθόπουλου, άκρη δεξιά των καθημένων).
Σάπες: Γύρω στα 1962: Ο διοικητής του ΤΕΑ Σαπών, Πέτρος Κονδυλάκης με τρεις εφέδρους αξιωματικούς, τον Δημήτρη Ψαθά (πολιτικό υπάλληλο), τους οπλουργούς Σταμπουλάκη Γιάννη και Ανδρικόπουλο Χρήστο σε μια αναμνηστική φωτογραφία με τη γιαγιά "Ζλάτω" και τη μητέρα του μωρού. Στο καροτσάκι το ένα από τα δυο εγγόνια της. Δεν γνωρίζω ακριβώς το λόγο της φωτογράφισης, αλλά το ερευνώ. (συνέχεια) : Μετά από πληροφορίες μαθαίνω ότι λόγω της δύσκολης οικονομικής κατάστασης της οικογένειας της γιαγιάς "Ζλάτω" το θέμα συζητήθηκε στο Τ.Ε.Α. Σαπών και συμφωνήθηκε όλοι μαζί, αξιωματικοί και οπλουργοί να συνεισφέρουν οικονομικά για τη βάφτιση του εγγονού της. Μάλιστα οι νονοί ήταν πέντε! Τό όνομα του παιδιού ήταν Κωνσταντίνος, εμπνευσμένο από τον τότε βασιλιά Κωνσταντίνο, που λέγεται, χωρίς να έχει εξακριβωθεί, ότι εκείνη την εποχή θα επισκεπτόταν και τις Σάπες.
Σάπες 29 Ιουλίου 1962: Μια όμορφη οικογενειακή φωτογραφία του Πέτρου Κονδυλάκη με τις δυο κόρες του, τη Σοφία και τη Στέλλα, τη σύζυγό του και τη φίλη τους Δέσποινα Μαλλέ. Θυμάμαι καλά, γιατί ήμουν συμμαθητής με τη Στέλλα, ότι την εποχή εκείνη η οικογένεια Κονδυλάκη νοίκιαζε το σπίτι της γιαγιάς μου και φυσικά έκαναν καθημερινά παρέα. Ανάμεσα διακρίνω και τη γιαγιά Ζλάτω (που τη βλέπουμε και στην πιο πάνω φωτογραφία), με την οποία υπήρχε μια σχέση κουμπαριάς. (αρχείο φωτογραφίας Δέσποινα Μαλλέ)
ΤΕΑ Σαπών: Χριστούγεννα 1963, με διοικητή τον Πέτρο Κονδυλάκη. Τη μέρα εκείνη οργανώθηκε χριστουγεννιάτικη γιορτή από τους αξιωματικούς της Μονάδας με τη συμμετοχή του Συλλόγου Κυριών Θεσσαλονίκης, αντιπροσωπεία των οποίων επισκέφτηκαν το τάγμα και πρόσφαραν δώρα στους άνδρες του. Στο τέλος της εκδήλωσης μια αναμνηστική φωτογραφία στο πίσω μέρος του κτιρίου του τάγματος. (αρχείο Αλέκου Χαρισιάδου).
Σάπες 1964: Η Βασίλισσα Φρειδερίκη πραγματοποίησε περιοδεία στην περιοχή μας και την εποχή εκείνη τα βασιλικά και τα πολιτικά πρόσωπα που ερχόταν στη Θράκη περνούσαν οπωσδήποτε από τις Σάπες αφού η τότε εθνική οδός περνούσε από εδώ. Θυμάμαι ότι την εποχή εκείνη όταν περνούσε ένα επίσημο πρόσωπο προσέρχονταν για να τους υποδεχτούν οι μαθητές των σχολείων, οι πολίτες και οι αρχές του τόπου. Στη φωτογραφία τμήμα των ανδρών του ΤΕΑ Σαπών αποδίδει τιμές στο Υψηλό πρόσωπο ενώ πίσω της φαίνονται τα πολλά αυτοκίνητα της αποστολής.
Σάπες 26 Απριλίου 1965: Πάσχα στη μονάδα του ΤΕΑ Σαπών με διοικητή τον Πέτρο Κονδυλάκη. Πολίτες των Σαπών με τις κυρίες τους κάθονται στα τραπέζια απολαμβάνοντας τους πασχαλινούς μεζέδες. Από αριστερά αναγνωρίζω τους: Γιώργο Παπαδόπουλο, δημοτικό σύμβουλο, το μικρό Γιάννη Κιρκινέζη με τον πατέρα του Παναγιώτη, Κώστα Κρυστάλλη, δίπλα στο διοικητή η κόρη του Στέλλα, (;), Γαλήνη Κιρκινέζη, (;), Πέτρο Κελέση, και Κώστα Καριπίδη (δάσκαλο) με το γιο του.
Σάπες: Xριστούγεννα του 1969; Έγιναν τα εγκαίνια του Εντευκτηρίου του τάγματος, με την παρουσία του διοικητή Νικολάου Ροδαράκη, όλων των τοπικών αρχών και πολλών πολιτών. Μετά το τέλος της εκδήλωσης προσφέρθηκαν δέματα και δώρα με ρουχισμό και τρόφιμα σε πολίτες που ήταν παιδιά ορφανά και γυναίκες χήρες. Το εντευκτήριο λειτουργούσε στο ισόγειο της οικίας του Παν. Δημητριάδη, απέναντι από το Δημαρχείο. Την εποχή εκείνη ο στρατός είχε επιδοθεί σε ένα ειρηνικό έργο προσφοράς προς τους πολίτες ανταποκρινόμενο στις δυνατότητές του. (αρχείο Ανδρέα Καφετζή).
Ιορδάνης Ξανθόπουλος, Γιάννης Σταμπουλάκης και Χρήστος Ανδρικόπουλος, ήταν για πολλά χρόνια οι τρεις οπλουργοί του ΤΕΑ Σαπών. Ήταν υπεύθυνοι να συντηρούν και να διατηρούν σε καλή κατάσταση τον ατομικό και ομαδικό οπλισμό της μονάδας. Εκτός από τη συντήρηση των όπλων τις ημέρες της εκπαίδευσης, που γινόταν πάντα Κυριακή πρωί, τις υπόλοιπες ημέρες επισκεπτόταν τα χωριά της ζώνης ευθύνης τους και εκεί φρόντιζαν να έρχονται σε επαφή με τους άνδρες του τάγματος και φυσικά να ελέγχουν τον οπλισμό. Σίγουρα σημαντικό το έργο τους, αν σκεφτούμε πως ο οπλισμός των μονάδων αυτών δεν ήταν και ό,τι πιο σύγχρονο διέθετε ο στρατός. (αρχείο Λεωνίδα Ξανθόπουλου).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου