Κυριακή 20 Νοεμβρίου 2016

Σαουδική Αραβία εναντίον Ιράν: Το μπρα ντε φερ στο οποίο η Τεχεράνη φαίνεται να κερδίζει

Γράφει ο Πολυδεύκης

Η επιρροή της Σαουδικής ΑραΒίας περιορίζεται στην «Εύφορη Ημισέληνο» (Fertίle Crescent) σε αντίθεση με την επιρροή του Ιράν που ενισχύεται. Η θέση του Rίyadh σε σχέση με αυτήν της Τεχεράνης έχει υποβαθμιστεί και συνεχίζει να υποβαθμίζεται εδώ και κάποιο χρονικό διάστημα. Οι δυσχέρειες που αντιμετωπίζει η Σαουδική Αραβία οφείλονται εν μέρει σε παράγοντες που δεν μπορεί να ελέγξει, αλλά και στις περιορισμένες δυνατότητές της.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80, η Σαουδική Αραβία και το Ιράκ ήταν στενοί συνεργάτες στις προσπάθειες περιορισμού του επαναστατικού κύματος από το Ιράν. Ένα φιλικά προσκείμενο προς τη Σαουδική Αραβία καθεστώς είχε εδραιωθεί στο Ιράκ, ωστόσο οι συνθήκες αυτές άλλαξαν, λόγω του παραδόπιστου και φιλόδοξου χαρακτήρα του S. ΗUSSΕΙΝ, όπως φάνηκε από την εισβολή του στο Κουβέιτ και την απειλή του για προώθηση στην πλούσια σε πετρέλαιο Επαρχία Eastern της Σαουδικής Αραβίας. Τότε το Riyadh είχε χρηματοδοτήσει περισσότερο από το 50% του Α΄ Πόλεμου του Κόλπου για να περιορίσει τις επιχειρησιακές δυνατότητες του ιρακινού καθεστώτος.

Το 2003, ο Βασιλιάς ABDALLAH πίστευε ότι η αμερικανική απόφαση να εκδιώξει τον SADDAM, χωρίς να έχει έναν Σουνίτη ισχυρό ηγέτη να τον διαδεχθεί, ήταν απερίσκεπτη και επικίνδυνη. Το Rίyadh ήταν σίγουρο ότι το Ιράν θα αναπλήρωνε το κενό, ενώ ήταν ιδιαίτερα καχύποπτο για τον ρόλο που ο AHMAD CHALABI διαδραμάτισε στη διαδικασία του σχεδιασμού ενός μεταπολεμικού Ιράκ με την Κυβέρνηση του GEORGE W. BUSH.

Η Σαουδική Αραβία θεωρούσε ότι ο CHALABI ήταν ένας Ιρανός πράκτορας, που εξυπηρετούσε τους σχεδιασμούς της Τεχεράνης, η οποία επιθυμούσε να εκμεταλλευτεί τα λάθη του Riyadh. Αυτά θα μπορούσαν να εντοπιστούν σε δύο καίρια σημεία. Το πρώτο ήταν η τεράστια αποδυνάμωση του ιρακινού καθεστώτος που αποτέλεσε την απαρχή των ιρανικών φιλοδοξιών ελέγχου ενός κράτους που κατά κύριο λόγο διαθέτει σιιτικό πληθυσμό. Το δεύτερο ήταν η απάθεια που επέδειξε η Σαουδική Αραβία σε εξτρεμιστικά σουνιτικά κινήματα, τα οποία χρηματοδότησαν το τρομοκρατικό χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους. Τούτο σήμαινε πως οι ΗΠΑ θα επηρεάζονταν λιγότερο από σαουδαραβικές παρεμβάσεις και παραινέσεις και θα προχωρούσαν στην ολοκλήρωση του σχεδίου που είχε τεθεί σε εφαρμογή από τη δεκαετία του ’90.

Το Rίyadh ήταν ιδιαίτερα επιφυλακτικό στις συναλλαγές με οιανδήποτε σιιτική Κυβέρνηση που ανήλθε στην εξουσία μετά την εισβολή, ενώ στα ανωτέρω λάθη ήρθε να προστεθεί ένα ακόμη: η καθυστέρηση της Σ. Αραβίας επί μακρόν να ανοίξει Πρεσβεία και να διορίσει Πρέσβη. Τον προηγούμενο μήνα, το Rίyadh απομάκρυνε τον Πρέσβη από τη Βαγδάτη έπειτα από πληροφορίες για σχέδια δολοφονιών. Κανένας αντικαταστάτης δεν επιλέχθηκε και είναι πιθανόν η θέση αυτή να παραμείνει κενή.

Από την άλλη οι Σαουδάραβες δηλώνουν επίσημα πως στηρίζουν τον πόλεμο κατά της «IS» στο Ιράκ και τη Συρία, αν και κατά καιρούς έχει φανεί ότι αποτελούν βασική αιτία ανάπτυξης του τζιχαντιστικού εξτρεμισμού και του εξοπλισμού των οργανώσεων που τον στηρίζουν. Το Riyadh έχει θέσει εαυτόν μεταξύ σφύρας και άκμονος, αφού ούτε το τέρας του εξτρεμισμού μπορεί να ελέγξει πλέον, αλλά ταυτόχρονα ταλανίζεται και από τις ανησυχίες πως η ήττα της «IS» θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη σιιτική και ιρανική κυριαρχία στην πολιτική ζωή του Ιράκ.

Το Riyadh δεν πιστεύει στους Ιρακινούς πολιτικούς, οι οποίοι δεσμεύονται ότι δεν θα εφαρμόσουν σεχταριστική ατζέντα. Παρόλο που η Σαουδική Αραβία είναι σήμερα εχθρός του Σύριου Προέδρου, Β. AL ASSAD, το Riyadh υπήρξε στενός σύμμαχος τον πατέρα του. Το 1990, η Δαμασκός απέστειλε στρατεύματα για να υπερασπισθεί τη Σαουδική Αραβία κατά του SADDAM, ενώ και οι δύο διευθέτησαν τον εμφύλιο πόλεμο του Λιβάνου (εις βάρος του MICHEL AOUN). Το 2000, ο Πρέσβης της Σαουδικής Αραβίας στην Washington, Πρίγκιπας BANDAR, βοήθησε τον ASSAD να εδραιωθεί όταν ο πατέρας του απεβίωσε. Η στήριξη της Σαουδικής Αραβίας έπεισε τους Αλαουίτες Στγούς ότι ο ASSAD θα ήταν ένα ισχυρός ηγέτης.

Η δολοφονία του R. HARIRI τερμάτισε τη στήριξη της Σαουδικής Αραβίας προς τον σύριο Πρόεδρο. Όταν το 2011 ξεκίνησε η επανάσταση στη Συρία, οι Σαουδάραβες έσπευσαν να βοηθήσουν τις σουνιτικές Δυνάμεις. Η Σαουδική Αραβία, μπορούμε να ισχυριστούμε πως τουλάχιστον, δεν ήταν προσεκτική όσον αφορά τους αποδέκτες της βοήθειας που παρείχε, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο μέρος αυτής να καταλήξει σε τζιχαντιστές. Σημαντικό στοιχείο σε αυτό το σημείο είναι πως πριν την εξέγερση εναντίον του συριακού καθεστώτος είχε προηγηθεί άρνηση του ανώτατου άρχοντα της χώρας για διέλευση του αγωγού του Κατάρ από τα εδάφη του, προωθώντας, όπως διαφαινόταν τον σιιτικό αγωγό του Ιράν.

Ως επικεφαλής της Υπηρεσίας Πληροφοριών το 2011, ο BANDAR επέβλεψε τη διαδικασία χορήγησης βοήθειας και η προτεραιότητά του ήταν η απομάκρυνση του ASSAD. Ο αντικειμενικός αυτός σκοπός είχε αποφασιστεί από το Riyadh πως έπρεπε να επιτευχθεί με κάθε κόστος, ανεξαρτήτως αν θα γιγαντωνόταν ο ισλαμικός εξτρεμισμός.

Οι παρεμβάσεις του Ιράν, της «ΗΕΖΒΟΙ.LΑΗ» και της Ρωσίας στον εμφύλιο πόλεμο ματαίωσαν τούς στόχους που η Σαουδική Αραβία είχε θέσει προς υλοποίηση. Ο ASSAD βρίσκεται πιο σταθερά στην εξουσία από ό,τι έναν χρόνο νωρίτερα. Η Συρία εξαρτάται περισσότερο από το Ιράν και τη «ΗΕΖΒΟLLΑΗ» από ό,τι στο παρελθόν. Σήμερα, οι Σαουδάραβες δέχονται ένα ακόμα πλήγμα στον Λίβανο. Το άλλοτε «κόκκινο πανί» για την οικογένεια των ASSAD, ήτοι ο Μ. AOUN, είναι πλέον ο άνθρωπός τους, αλλά και επιλογή της «HEZBOLLAH». Η εκλογή τον Μ. ΑΟUΝ στην Προεδρία του Λιβάνου έπειτα από δύο χρόνια πολιτικού αδιεξόδου είναι μια ακόμα ένδειξη προς τα πού «φυσά ο άνεμος» στην περιοχή. Ο SAAD HARIRI θα αντιμετωπίσει μια δύσκολη δοκιμασία, καθώς ως Πρωθυπουργός θα προσπαθήσει να σχηματίσει Κυβέρνηση.

Η «ΗΕΖΒΟLLΑΗ» αποτελεί πηγή προβλημάτων για το Riyadh. Η επιτυχία της οργάνωσης στη Συρία και τον Λίβανο έγινε εις βάρος των συμφερόντων της Σαουδικής Αραβίας. Οι συμβουλές και η καθοδήγηση που παρέχει η «ΗΕΖΒΟLLΑΗ» στους Ηουthίs στην Υεμένη αποτελεί άλλο ένα μεγάλο πρόβλημα για τη Σαουδική Αραβία.

Ο περιορισμός της επιρροής της Σαουδικής Αραβίας είναι το αποτέλεσμα μιας σειράς παραγόντων, πολλούς εκ των οποίων το Riyadh δεν μπορεί να ελέγξει, παρά το γεγονός ότι το ίδιο είναι υπεύθυνο που τους προκάλεσε. Η δημογραφία είναι ένας παράγοντας που λειτουργεί κατά των Σαουδαράβων στο Ιράκ και τον Λίβανο. Οι σουνιτικές μειονότητες χάνουν τον δημογραφικό αγώνα απέναντι στις σιιτικές. Και στα δύο κράτη οι σουνιτικές πολιτικές δυνάμεις είναι βαθιά διχασμένες. Η περιπέτεια του ΒUSΗ στο Ιράκ εξακολουθεί να επηρεάξει δυσμενώς τόσο τα αμερικανικά όσο και τα σαουδαραβικά συμφέροντα. Επιπλέον, οι Σαουδάραβες δυσαρεστήθηκαν από το γεγονός ότι ο απερχόμενος αμερικανός Πρόεδρος, Β. ΟΒΑΜΑ, επέτρεψε να χάσει την εξουσία ο Η. ΜUΒΑRΑΚ στην Αίγυπτο και να αρθούν οι κυρώσεις κατά του Ιράν.

Οι Σαουδάραβες στερούνται επίσης των δεξιοτεχνιών και των «εργαλείων» για να ασκήσουν εξουσία, τα οποία το Ιράν ανέπτυξε επί σειρά δεκαετιών. Δεν υπάρχει στη Σαουδική Αραβία αντίστοιχη οργάνωση με τους «Φρουρούς της Ισλαμικής Επανάστασης», που να μπορεί να παρέχει στήριξη και συμβουλές σε ομάδες και οργανώσεις, όπως πράττουν οι τελευταίοι στη «ΗΕΖΒΟLLΑΗ» και τους Houthis. Δεν υπάρχει ένας Σαουδάραβας Στγός με τις ικανότητες του Q. SOLEIMANI, τον επικεφαλής της «AL QODS FORCE», που διαθέτει πολύχρονη πείρα στις μυστικές επιχειρήσεις. Οι Σαουδάραβες έχουν καλές Υπηρεσίες Πληροφοριών, αλλά δεν διαθέτουν επαγγελματίες, όπως οι «Φρουροί της Ισλαμικής Επανάστασης», με εμπειρία στις επιχειρήσεις και στο πεδίο της μάχης.

Το Riyadh παραδοσιακά βασίζεται στην οικονομική στήριξη για να ασκεί εξουσία. Με την πτώση της τιμής τον πετρελαίου είναι ακόμα πιο δύσκολο να ασκεί, με τον ανωτέρω τρόπο, εξουσία. Η Σαουδική Αραβία ακύρωσε την τεράστια στρατιωτική βοήθεια για τον Λίβανο, εν μέρει, για να εξοικονομήσει χρήματα. Η αντιπαράθεση κοστίζει χρήματα τόσο στο Riyadh, όσο και στην Τεχεράνη και δεν διαφαίνεται ότι κάποια στιγμή θα σταματήσει. Το Ιράν σε καμία περίπτωση δεν θα γίνει η μοναδική ηγεμονική δύναμη στην περιοχή. Η Τεχεράνη αντιμετωπίζει πολλούς εχθρούς και δυσκολίες, ενώ και η εκλογή του D. TRUMP αναμένεται να παγώσει την ιρανική επέκταση της σφαίρας επιρροής της Τεχεράνης. Οι Σιίτες στο Ιράκ, στη Συρία και τον Λίβανο δεν επιθυμούν να υπάρχει ένας Ιρανός «αφέντης».

Ωστόσο, το Ιράν μετατρέπεται σε σημαντικό παράγοντα με ολοένα μεγαλύτερη επιρροή στην «Εύφορη Ημισέληνο», εις βάρος της Σαουδικής Αραβίας. Διαθέτει αποθέματα πετρελαίου τα οποία δεν είχε καταφέρει να εξάγει τα χρόνια των κυρώσεων και χαρακτηρίζεται παρθένα γη για επενδύσεις, οι οποίες προσελκύουν ολοένα και περισσότερους δυτικούς. Παρουσιάζει μία ιδιαίτερη δυναμική στην προστασία των σιιτικών πληθυσμών, οι οποίοι απειλούνται από σουνίτες εξτρεμιστές που η Σαουδική Αραβία κατηγορείται ότι εξέθρεψε. Θα εξαρτηθεί εν πολλοίς η επιτυχία των φιλοδοξιών του από τη στάση των ΗΠΑ έναντι του σημαντικού εταίρου τους, Riyadh, και από τη συνεργασία που θα επιδείξουν με τη Ρωσία στις τιμές των προϊόντων υδρογονανθράκων και στον ενεργειακό τομέα. Σε περίπτωση που η Ουάσινγκτον διατηρήσει τον ενεργειακό έλεγχο της Ευρώπης από τη Μόσχα, τότε το Ιράν πολύ δύσκολα θα καταφέρει να αυξήσει την παραγωγή φυσικού αερίου σε 1 δις κ.μ. ημερησίως, αν δεν αναζητήσει άλλες αγορές, όπως αυτές του Πακιστάν και της Κίνας και αυτό σημαίνει ότι θα περιοριστούν τα οικονομικά σχέδια ανάπλασης του κράτους, των δομών και της θέσης του στην περιφέρειά του.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου