Μάκης Γεωργιάδης
Αναμφίβολα οι 32οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες του Τόκιο σημαδεύονται από την πανδημία και όπως και να έχει σημαδεύουν και οι ίδιοι μια νέα εποχή. Την εποχή της πολύπλευρης και βαθιάς καπιταλιστικής κρίσης, η οποία αποτυπώνεται φυσικά και στη βιομηχανία του αθλητισμού.
Μέχρι και δύο ημέρες πριν από την επίσημη έναρξη των αγώνων ο διευθύνων σύμβουλος της οργανωτικής επιτροπής, Τοσίρο Μούτο, άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο ματαίωσής τους πλέον εάν τα στοιχεία της πανδημίας οδηγούσαν σε μια άνευ προηγουμένου έκρηξη των κρουσμάτων στη μητροπολιτική περιοχή του Τόκιο. Το γεγονός ότι ένας τόσο υψηλόβαθμος αξιωματούχος άφηνε όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά, ουσιαστικά μέχρι την τελευταία στιγμή δεν ήταν τυχαίο.
Όπως επίσης καθόλου τυχαίο δεν ήταν το γεγονός ότι η Τoyota, ένας εμβληματικός βιομηχανικός κολοσσός, δήλωνε την ίδια ημέρα ότι αποσύρει τις διαφημίσεις της και επί της ουσίας τη στήριξή της από τους αγώνες. Στο ίδιο πλαίσιο δεκάδες ιαπωνικές εταιρείες και μια ντουζίνα παγκόσμιοι πολυεθνικοί κολοσσοί ακύρωναν τις εκδηλώσεις και τις εκθέσεις οι οποίες ήταν συνυφασμένες με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, με αποτέλεσμα το πρόγραμμα των χορηγιών του Τόκιο 2020 να κινδυνεύει με πλήρη αποσύνθεση.
Το ιαπωνικό δημόσιο σίγουρα θα αναλάβει τη χρηματοδότηση της «μαύρης τρύπας» του κόστους των αγώνων, το οποίο θα είναι δυσβάσταχτο και για την Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ). Ακόμη μεγαλύτερο ως καταστροφικό θα ήταν όμως το ενδεχόμενο της ματαίωσης. Ο πρόεδρος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) έτεινε χείρα βοηθείας στην ΔΟΕ και δήλωσε ότι το Τόκιο δεν κινδυνεύει από τον αριθμό των κρουσμάτων.
Κάπως έτσι οι θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του 2020, ξεκίνησαν ανεπισήμως την Τετάρτη 21 Ιουλίου… 2021 με αγώνες σόφτμπολ και γυναικείου ποδοσφαίρου στη Φουκουσίμα, πριν την επίσημη τελετή έναρξης των αγώνων την οποία κήρυξε ο αυτοκράτορας Ναροχίτο την Παρασκευή στο Εθνικό Στάδιο του Τόκιο.
Την Πέμπτη 15 Ιουλίου ο πρόεδρος της ΔΟΕ, Τόμας Μπαχ, βρέθηκε στο μνημείο της Χιροσίμα, όπου στις 6 Αυγούστου 1945 είχε πέσει η πρώτη ατομική βόμβα από τους Αμερικανούς. Ήθελε να αποτίσει φόρο τιμής στα θύματα, όμως συγκεντρωμένοι διαδηλωτές και ακτιβιστές, κρατώντας πανό, του ζητούσαν να γυρίσει πίσω, καθώς και να αναβληθούν οι αγώνες. Το ίδιο σκηνικό είχε στηθεί και στο Ναγκασάκι, το οποίο επισκεπτόταν ο αντιπρόεδρος των «αθανάτων», Τζον Κουτς. Οι δυνάμεις ασφαλείας και στις δύο περιπτώσεις μπορεί να κράτησαν σε απόσταση τους διαμαρτυρόμενους διαδηλωτές, αλλά το μήνυμα είχε φτάσει εδώ και πολύ καιρό στη ΔΟE. Ταυτόχρονα, είχε δημιουργήσει σοβαρά πολιτικά ζητήματα στην κυβέρνηση της Ιαπωνίας. Ποτέ άλλοτε στην ιστορία των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων δεν υπήρξε τέτοιο κίνημα εναντίωσης και απαίτησης να ακυρωθούν όσο αυτό για τους αγώνες του Τόκιο.
Ο επίσημος προϋπολογισμός του Τόκιο 2020 ξεπέρασε τα 15,4 δισ. δολάρια
Μέχρι το ξέσπασμα της πανδημίας όλα έδειχναν ειδυλλιακά για τους διοργανωτές. Περίπου τεσσεράμισι εκατομμύρια εισιτήρια είχαν προπωληθεί και ένα δισεκατομμύριο δολάρια είχαν εισπραχθεί. Οι προβλέψεις έκαναν λόγο για εννιά εκατομμύρια θεατές, οι οποίοι στο τέλος των 32ων Ολυμπιακών Αγώνων θα είχαν παρακολουθήσει κάποιο από τα 339 αγωνίσματα των 33 ολυμπιακών αθλημάτων, τα οποία θα διεξάγονταν σε 42 στάδια και γήπεδα του Τόκιο, της Φουκουσίμα και του Σαπόρο. Φυσικά τα κάτι παραπάνω από δύο δισ. δολάρια τα οποία θα ήταν οι εισπράξεις από τα εισιτήρια, δεν θα κάλυπταν περισσότερο από το 13% του επίσημου προϋπολογισμού του Τόκιο 2020, ο οποίος ξεπέρασε τα 15,4 δισ. δολάρια. Τα βασικά έσοδα και τα προσδοκώμενα κέρδη θα προέρχονταν από άλλες πηγές. Τους μεγάλους χορηγούς οι οποίοι υπολογίζεται ότι θα έδιναν 6,7 δισ. δολάρια, τα τηλεοπτικά δίκτυα και τον τουρισμό.
Οι οιωνοί έδειχναν ότι εισπρακτικά και οργανωτικά οι αγώνες βάδιζαν στα χνάρια των αγώνων της 18ης Ολυμπιάδας του 1964, η οποία και πάλι είχε διεξαχθεί στην ιαπωνική πρωτεύουσα. Ήταν μάλιστα μια καινοτόμος διοργάνωση, αφού είχε χαρακτηριστεί ως η πρώτη της υψηλής τεχνολογίας, καθώς μεταδόθηκε τηλεοπτικά μέσω δορυφόρου σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα πράγματα, ωστόσο, δεν εξελίχθηκαν γραμμικά. Η πανδημία της Covid-19 και η βαθιά καπιταλιστική κρίση, άλλαξαν άρδην τα δεδομένα. Οι αγώνες αναβλήθηκαν για ένα χρόνο με την προσδοκία ότι η κατάσταση θα έχει καλυτερεύσει μέχρι το καλοκαίρι του 2021.
Αντί γι’ αυτό, η πανδημία μαστίζει ακόμη και σήμερα τη «χώρα του ανατέλλοντος ηλίου». Μετά από ένα μακρύ και επώδυνο lockdown η Ιαπωνία κατάφερε να βγει από τους περιορισμούς μόλις στις 20 Ιουνίου, για να καταβυθιστεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και η μητροπολιτική περιοχή του Τόκιο να κλείσει και πάλι από τις 8 Ιουλίου. Σε όλο αυτό το διάστημα, ήδη από το πρώτο κύμα της πανδημίας, ένα τεράστιο κύμα λαϊκής δυσαρέσκειας και κοινωνικής αγανάκτησης φούντωσε απαιτώντας τη ματαίωση των αγώνων. Ο κόσμος σταδιακά αλλά μαζικά άρχισε να κατηγορεί την κυβέρνηση του Σίνζο Άμπε στην αρχή και του Γιοσιχίντε Σούγκα μετέπειτα ότι για το μόνο που ενδιαφέρονται είναι τα κέρδη των επιχειρήσεων και των πολυεθνικών κολοσσών και όχι για την υγεία των ανθρώπων και την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Όλοι οι σοβαροί και μεγάλοι επιστημονικοί σύλλογοι και οι ιατρικές ενώσεις της χώρας συντάχθηκαν με το κίνημα της ακύρωσης των αγώνων και απαίτησαν από την κυβέρνηση να εξετάσει ξανά το θέμα και να ματαιώσει τη διοργάνωση. Σε όλο το διάστημα της ανάπτυξης του κινήματος εναντίον των αγώνων, το αίτημα για την ακύρωσή τους συγκέντρωνε στις έρευνες της κοινής γνώμης ποσοστά μεταξύ 60% και 80%. Πάμπολλες κινητοποιήσεις, διαμαρτυρίες και ακτιβισμοί έγιναν υπέρ της ματαίωσης μέχρι την 23η Ιουλίου, οπότε και είχε οριστεί η έναρξη.
Τα επιδημιολογικά δεδομένα δικαίωσαν τους πολέμιους των αγώνων. Μόλις δύο εβδομάδες μετά την άρση των περιορισμών στο Τόκιο, τα κρούσματα σχεδόν τριπλασιάστηκαν και από 550 ανά ημέρα ξεπέρασαν τα 1.350, την εβδομάδα της έναρξης. Το χειρότερο, ωστόσο, ήταν η άρνηση περιφερειακών δήμων του Τόκιο να υποδεχτούν ασθενείς οι οποίοι θα σχετίζονταν με τους αγώνες.
Αξίζει να σημειωθείι πως η Ιαπωνία ήταν από τις τελευταίες χώρες του ΟΟΣΑ σε ποσοστό εμβολιασμού του γενικού πληθυσμού, το οποίο ανερχόταν σε μόλις 2,2% στα 126 εκατομμύρια των πολιτών στα μέσα Μαΐου. Μέχρι τις 19 Ιουλίου το 35% του πληθυσμού της χώρας είχε εμβολιαστεί με τουλάχιστον μια δόση και μόλις το 23% ήταν πλήρως εμβολιασμένο. Συγκριτικά ΗΠΑ, Γαλλία και Γερμανία έχουν εμβολιάσει πλήρως το 40-50% του πληθυσμού και το Ηνωμένο Βασίλειο το 54% του πληθυσμού έχει ολοκληρώσει και τις δύο δόσεις (ή μια στην περίπτωση της J&J).
Παράλληλα, η ωρολογιακή βόμβα των μολύνσεων στο ολυμπιακό χωριό, το οποίο θα φιλοξενήσει τους περίπου 11.500 αθλητές και αθλήτριες που θα λάβουν μέρος, έχει αρχίσει το μέτρημα και ήδη δείχνει πάνω από 80 κρούσματα. Γεγονός το οποίο, φυσικά, υπονομεύει μακροπρόθεσμα την ομαλή διεξαγωγή των ομαδικών και ατομικών αθλημάτων αλλά και το επίπεδο του ανταγωνισμού το οποίο η ίδια η ΔΟΕ επιδιώκει, καθώς αθλητές θετικοί στον ιό δεν θα μπορέσουν να αγωνιστούν.
Οι Ιάπωνες σταδιακά αλλά μαζικά άρχισαν να κατηγορούν την κυβέρνηση του Σίνζο Άμπε στην αρχή και του Γιοσιχίντε Σούγκα μετέπειτα ότι ενδιαφέρονται μόνο για τα κέρδη των πολυεθνικών κολοσσών και όχι για την αντιμετώπιση της πανδημίας
Η ΔΟΕ πίεσε με κάθε τρόπο να γίνουν οι αγώνες. Το κίνημα πίεσε να ματαιωθούν. Με βαριά καρδιά η κυβέρνηση στις αρχές του χρόνου προχώρησε στην απαγόρευση εισόδου στη χώρα τουριστών-θεατών. Τα χρήματα επιστράφηκαν, αλλά το μεγάλο πρόβλημα παρέμεινε πολιτικό και όχι πρωτίστως οικονομικό, αν και οι Ολυμπιακοί Αγώνες για τη διοργανώτρια χώρα αποτελούν «βαρέλι χωρίς πάτο». Λίγους μήνες μετά, η κυβέρνηση Γ. Σούγκα, εξαιτίας της κρισιμότητας της υγειονομικής κατάστασης, αναγκάστηκε να ματαιώσει και την παρουσία Ιαπώνων φιλάθλων στα γήπεδα, μήπως και μετριάσει την πολιτική κρίση, η οποία ωστόσο ακόμη σοβεί. Οι άδειες εξέδρες ίσως αποτελούν την εκδίκηση της ιστορίας απέναντι στους αδηφάγους «αθάνατους» και τους ακόρεστους εγχώριους διοργανωτές κατά περίσταση. Η ολυμπιακή φλόγα, η οποία δεν πέρασε από πολλές ιαπωνικές πόλεις εξαιτίας της πανδημίας, τρεμοπαίζει κοροϊδευτικά, επαναφέροντας ίσως στο προσκήνιο ένα ρητό των αρχαίων Ελλήνων, μέτρον άριστον. Μόνο που τα αχαλίνωτα κέρδη δεν γνωρίζουν μέτρα και σύνορα. Από την άλλη, παράλληλα με όλα αυτά, η περιβόητη «κατάρα του Τόκιο» δείχνει να ξαναχτύπησε. Μπορεί να μην έπληξε αθλητές όπως ο Αμπέμπε Μπικίλα ή Βαλερί Μπρούμελ μόλις λίγα χρόνια μετά το 1964, μπορεί να μην ματαιώθηκαν οι αγώνες και να μην ξεκίνησε ένας νέος παγκόσμιος πόλεμος όπως το 1940, έδωσε όμως το στίγμα της και ίσως και το σκληρό μάθημά της…
Ολυμπιακοί… κύκλοι, «αθάνατοι», εμβόλια και γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί
Η ΔΟΕ, όλο αυτό το διάστημα, επέδειξε δύο βασικές προτεραιότητες: Πρώτον, πώς θα διασφαλίσει ει δυνατόν πρεστίζ και κέρδη και δεύτερον πώς θα κλείσει ερμητικά τα στόματα των αθλητών οι οποίοι θα ήθελαν να διαμαρτυρηθούν, υπολογίζοντας, προφανώς, ότι ενδέχεται πολλοί εξ αυτών να θελήσουν να εκφραστούν εναντίον του ρατσισμού γονατίζοντας. Έτσι, άφησε μια μικρή χαραμάδα χαλαρής αντιμετώπισης όποιων πολιτικών διαμαρτυριών προκύψουν στα όρια του ολυμπιακού χωριού, αλλά πάταξή τους δια ροπάλου αν τυχόν παρουσιαστεί κάποια απειθαρχία εντός σταδίων και γηπέδων.
Το γεγονός ωστόσο που άναψε φωτιά στις σχέσεις των «αθανάτων» με την κυβέρνηση της Ιαπωνίας ήταν η ενθάρρυνση και η προτροπή προς τους αθλητές να εμβολιάζονται. Μάλιστα η ίδια προσφέρθηκε να προμηθεύσει τα αρμόδια ιατρεία με το κινεζικό εμβόλιο Sinovac. Η ιαπωνική αντίδραση ασφαλώς ήταν σφοδρή. Όχι τόσο για επιστημονικούς λόγους που έχουν να κάνουν με τη μη έγκριση του κινεζικού σκευάσματος από τους αρμόδιους οργανισμούς των χωρών της Δύσης και της Ιαπωνίας, όσο για γεωπολιτικούς. Στο πλαίσιο του οξυμένου ανταγωνισμού στην Άπω Ανατολή και τον Ειρηνικό, Τόκιο και Πεκίνο μετρούν και το παραμικρό.
Το διαφαινόμενο στραπάτσο των Ιαπώνων, αν έρθει, θα είναι μόλις έξι μήνες πριν από τους χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 2022 που θα γίνουν στο Πεκίνο. Η Κίνα, μόλις δύο χρόνια μετά τους αγώνες που διοργάνωσε το 2008, ξεπέρασε σε ΑΕΠ την Ιαπωνία. Σήμερα μπαίνει στα στάδια με τον αέρα της αναδυόμενης υπερδύναμης η οποία έχει ελέγξει την πανδημία και ετοιμάζεται να κάνει, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, αγώνες με θεατές. Μοιραία, σε επικοινωνιακό επίπεδο οι συγκρίσεις θα είναι συντριπτικές για το Τόκιο. Ωστόσο αν δει κανείς την ακόμη μεγαλύτερη εικόνα, θα διακρίνει ιδίως στον αμερικανικό Τύπο μια σκιαγραφούμενη πρόθεση συνολικά του δυτικού στρατοπέδου να μποϊκοτάρουν μαζικά τους αγώνες του Πεκίνου. Και αυτό με διάφορα προσχήματα.
Παράλληλα το πρώτο σοβαρό πολιτικό επεισόδιο που σημειώθηκε στο ολυμπιακό χωριό ήταν η ανάρτηση από τα παράθυρα των νοτιοκορεα-
τών αθλητών συνθημάτων εναντίον της Ιαπωνίας, με την οποία υπάρχει διένεξη αιώνων και αιμοσταγής κατοχή από το 1910 έως το 1950. Το γεγονός δημιούργησε μικρό διπλωματικό επεισόδιο, το οποίο επιλύθηκε χωρίς περαιτέρω επιπλοκές, όταν τα πανό κατέβηκαν. Ωστόσο η Νότια Κορέα είχε αιτηθεί στη ΔΟΕ να μην υπάρχει σε κανένα σημείο των αγώνων η ιαπωνική σημαία του ανατέλλοντος κόκκινου ηλίου με τις 16 ακτίνες, την οποία οι Κορεάτες παρομοιάζουν με τη ναζιστική σημαία του Γ΄ Ράιχ. Δεν εισακούστηκαν, ωστόσο, και με όλο το βάρος των τεταμένων διπλωματικών σχέσεων, ο πρωθυπουργός της Νότιας Κορέας δεν θα παραστεί στην τελετή έναρξης ενώ και η Βόρεια Κορέα δεν θα στείλει καθόλου αθλητική αποστολή, ευσχήμως εκμεταλλευόμενη την απειλή της πανδημίας.
ΠΗΓΗ ΠΡΙΝ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου